Si e sheh frojdi zhvillimin e femijes… #MesueseAurela

1. Tema:
Si e sheh Frojdi zhvillimin e
femijes…
Punoi:
#MesueseAurela

2. Dy llojet e instikteve
Perveç formulimit kompleks psikologjik, mendimi frojdian pershkruhet nga
disa parime filozofike te cilat e kane burimin ne shekuj dhe qe u perdoren prej
tij.
Sipas Frojdit njerezit udhehiqen ne jete sipas parimit hedonistik-ata kerkojne
rritjen e kenaqesise dhe zvogelimin e dhimbjes.
Instiktet jane ata qe i energjizojne njerezit ne veprimet qe ndermarrin ne jete.
Sipas Frojdit ka dy lloje instiktesh: instikti i jetes dhe instikti i vdekjes.
I pari, qe quhet gjithashtu Eros, motivohet nga libidoja qe eshte nje depozite
energjie.
I dyti, qe quhet gjithashtu Thanatos, motivohet nga shkaterrimi dhe shuarja.
Ky lloj instikti kerkon prehjen dhe shkarkimin e energjise.
Eshte pikerisht ky i fundit qe udheheq njerezit agresive dhe luftedashes. Kush
udhehiqet nga Erosi eshte jetedashes dhe kenaqesi kerkues. Kush udhehiqet
nga Thanatosi, eshte i prirur ndaj shkaterimit.
Nivelet e Personalitetit
Fillimisht Frojdi mendoi per mendjen ne disa nivele. Ai njihet si nje nga
mbeshtetesit kryesor te mendjes se pavetedijshme ne kontrast me te
vetedijshmen. Ne fakt, nuk ishte Frojdi ai qe nxorri fillimisht idene e
pavetedijshmes por ai e pruri fuqishem ate ne vemendjen e njerezve.Mendje e
vetedijshme eshte ajo per te cilen njerezit jane ne dijeni ne cdo moment-
perceptimet, kujtimet, mendimet etj. Lidhur ngushte me konceptin e te
vetedijshmes eshte edhe koncepti i paravetedijshmes-cdo gje qe mund te behet
lehte e vetedijshme, gjera qe per momentin nuk mendohen por qe mund te
risillen menjehre ne vetedije. Sipas Frojdit, te dyja keto pjese jane te
rendesishme por me e rendesishme eshte pjesa e trete: e pavetedijshmja.
Pavetedija perfshin te gjitha gjerat qe nuk jane te vetedijshme apo afer te
vetedijshmes. Ketu futen impulset, instiktet, kujtime apo emocione te
shoqeruara nga traumat. Sipas Frojdit, pavetedija eshte burimi i motivimeve
tona.

3. Idi, Egoja dhe Superegoja
Me vone Frojdi kaloi natyrshem tek tre perberesit kryesor te personalitetit: Idi
eshte rezervuari i instikteve dhe i libidos. Ai eshte teresisht irracional dhe
operon mbi parimin e kenaqesise. Idi duket sikur na thote: e dua dicka dhe e
dua tani. Lidhja e tij me realitetin nuk ekziston dhe ai kerkon vetem plotesimin
e kenaqesise. Nje menyre me konkrete e perceptimit te Idit eshte krahasimi me
nje femije te porsalindur. Femija i porsalindur deshiron te plotesoje vetem
nevojat dhe deshirat e tij. Ai nuk ka lidhje me realitetin dhe nuk e kupton ate.
Me kalimin e kohes femija rritet dhe sa me shume perballet me realitetin aq me
shume kupton se nuk mund te beje gjithnje ate qe deshiron. Kupton se disa
gjera jane te veshtira per t’u arritur dhe se ka edhe njerez te tjere me qellime te
ndryshme. Me rritjen e vetedijes zhvillohet edhe Superegoja. Ajo eshte
imponimi i shoqerise mbi femijen. Rregullat, ndjenja e fajit, turpit, krenarise
etj.
Superagoja ka ne fakt nje origjine shoqerore. Ajo vjen nga te tjeret. Perballja e
deshirave individuale me rregullat e shoqerise lind Egon. Ajo eshte nje pjese e
personalitetit qe e gjen veten gjithnje midis. Ajo eshte pjeserisht e vetedijshme
dhe pjeserisht e pavetedijshme. Si e tille ajo i perket dy boteve; edhe asaj te
deshirave edhe asaj te rregullave. Egoja eshte nje negociator. Ajo perpiqet
gjithnje te gjeje rrugen e mesme.
Nese Idi thote “beje” dhe Superegoja thote “mos e bej”, Egoja thote “beje por me
lezet” ose “beje por jo tani”.
Frojdi gjate jetes se tij perdori shume epitete per Egon. Nje prej tyre eshte edhe
“sherbetor i dy padroneve”.
Stadet e Zhvillimit
Frojdi mendonte se njerezit zhvillohen duke kaluar ne stade. Secili stad
karakterizhet nga krizat e tij te cilat personi duhet t’i zgjidhe. Ne raport me
zgjidhjen qe ai i jep ketyre krizave, individi formon edhe personalitetin e tij.
Stadet frojdiane njihen ndryshe edhe si stadet psikoseksuale sepse energjia qe
vjen nga seksualiteti eshte nje faktor kyc ne me te shumten e tyre. Impulsi
seksual eshte sipas Frojdit jo vetem nje faktor motivues per te rriturit por edhe
femijet. Sidoqofte kur Frojdi fliste per seksualitetin ati nuk nenkuptonte jo
thjesht aktin apo arritjen e orgazmes. Sipas tij seksualiteti eshte jo vetem nje
energji trupore por edhe motivuese.

4. Stadi oral (0-18 muaj)
Vatra e kenaqesise, sipas Frojdit, ne kete faze eshte goja. Femija ndjen
kenaqesi na ushqyerja dhe thithja
e gjirit te mamase.
Stadi anal (18 muaj-3 vjec)
Vatra e kenaqesise eshte anusi. Femija ndjen kenaqesi nga mbajtja apo leshimi
i jashteqitjes.
Stadi fallik (3-6 vjec)
Ne kete stad vatra e kenaqesise jane organet gjenitale. Masturbimi eshte i
zakonshem. Ne kete stad ndodh edhe Kompleksi i Edipit per femijen mashkull.
Ai nenkupton terheqjen ndaj nenes dhe rivalitetin qe djali percepton nga babai.
Femija ndihet shpesh here i eklipsuar nga babai i cili eshte me i forte, me
autoritar dhe me i madh. Ky kompleks mund te zgjidhet kur djali gradualisht
identifikohet me te atin dhe perpiqet gjithnje e me shume te behet si ai.
Stadi Latent (6 deri ne pubertet)
Ne kete stad kemi nje drejtim te energjise seksuale ne menyra te pranueshme
nga shoqeria. Sipas Frojdit, femijet e kesaj moshe i ndryshin instiktet e tyre
seksuale per ta kaluar energjine drejt mesimeve apo aktiviteteve te tjera.
Stadi gjenital (mosha e pjekurise)
Perfaqeson rigjallerimin e impulsit seksual dhe nje fokusim tek marrdheniet
seksuale. Kjo eshte periudha kur njerezit kerkojne partnere. Sidoqofte Frojdi
nuk ishte shume i interesuar tek ky stad. Kjo edhe per faktin se sipas tij pak
gje ndodh gjate ketij stadi ne kuptimin e konflikteve psikoseksuale. Ato ia lejne
me shume vendin seksualitetit te vertete per te cilin Frojdi kishte pak interes.
Terapia
Terapia frojdiane ka pasur nje influence te madhe ne fushen e psikoterapise.
Ajo bazohet mbi principet e teorise se tij dhe mbi gjetjen e menyrave sesi mund
te reduktohen konfliktet psikoseksuale. I gjithe thelbi i terapise frojdiane eshte
njohja sa me e mire e vetvetes nepermjet njohjes se konflikteve psikologjike
gjate stadit te zhvillimit. Kusht per fillimin e terapise eshte atmosfera qetesuese
ku pacienti tre ndihet sa me i lire. Divani i famshem i Frojdit sherben pikerisht
per kete.

5. Pacienti qendron ne nje pozicion gjysem te shtrire duke u bere keshtu me i
prirur te ndihet i qetesuar dhe me i lirshem per te folur. Frojdi u mbeshtet tek
asosacionet e lira per te zbuluar konfliktet psikoseksuale te pacienteve.
Pacienti flet lirshem cfaredo lloj mendimi qe ti vije ne mendje edhe pse keto
mund te mos kene lidhje me njera tjetren ne pamje te pare. Principi mbrapa
kesaj teknike qendron ne faktin se po ta lesh te lire gjuha do te shkoj vete aty
ku dhemb dhemballa. Keshtu qe edhe pacienti gjate te folures do te shkoj
natyrshem tek problemet e tij.
Frojdi i bazua gjithashtu edhe tek analiza e endrrave per te kuptuar me mire
konfliktet psikologjike. Sipas tij endrrat jane rruga per tek pavetedija dhe ishte
pikerisht kjo pjese qe i interesonte atij. Sipas Frojdit detyra e nje psikanalisti
eshte ajo e germimit ne te pavetedijshmen e pacientit sepse eshte pikerisht e
pavetedijshmja qe perben pjesen me te madhe te personalitetit tone. Frojdi
mendonte se gjate gjumit tek ne pluskojne ne forme endrrash deshirat apo
konfliktet tona te pavetedijshme te cilat gjate dites ne i kemi shtypur. Lapsuset
jane nje pike tjeter e rendesishme e terapise. Sipas Frojdit aksidentet nuk
ekzistojne.
Nje gabim nuk eshte kurre i paqellimte. Perkundrazi ai eshte nje veprim i
shtyre nga pavetedija jone. Psh nese merr “gabimisht” numrin e nje shoqeje qe
te terheq, ky sipas Frojdit nuk eshte thjesht rastesi por eshte e drejtuar nga
pavetedija. Edhe gabimet e gjuhes ndjekin te njejtin princip. Keshtu nese thua
“Shihemi ne shtrat!” ne vend qe te thuash “Shihemi ne shtate!”, nuk ben gje
tjeter por afirmon ate qe deshiron me te vertete.Tranferenca eshte nje tjeter
pike kryesore.
Ajo eshte projektimi qe ben pacienti i ndjenjave apo mendimeve te tij ndaj
terapistit. Psh nese pacienti ka nje konflikt te pazgjidhur me babane, ai mund
te shikoje tek terapisti figuren e babait dhe mund ta gjej veten duke i folur atij
me te njejten gjuhe. Pjesa me e mahde e terapise psikanalitike plotesohet kur
ndodh Depertimi.
Ai eshte te vihesh ne dijeni per fillimin e problemeve, per ate qe eshte thelbi i
konflikteve psikologjike.

6. Të gjithë fëmijët kanë frikë edhe të rriturit, kur i rikthehen fëmijërisë, rikujtojnë
se si rrihtezemra për cdo zhurmë të dyshimtë, hijet dhe errësirën.
Disa nga këto frikëra i rezistojnëzhvillimit psiko-fizik në adoleshencë dhe
shoqërojnë njerëzit edhe kur rriten.
Kjo do të thotëqë frika, është një eksperiencë e zakonshme dhe ekzistenca e saj
ka arësyet e veta. Në fakt,frika shpesh herë, përbën shpëtimin tonë, sepse
mundëson shmangien e rrezikut. Cfarë nuk do të bënin fëmijët tanë nëse nuk
do të kishin frike?!
Ndonjëherë ndodh që frikërat janëkrejtësisht të pajustifikueshme; atëherë kemi
të bëjmë me fobi.- Frika nga errësira është tipike për fëmijët, përarësye të
ndryshme
Duke qënë se ata kanënjë përceptim të mjegulluar nuk e kuptojnë drejt
ambientin që i rrethon dhe nuk kuptojnë,p.sh që zhurmat që vijnë nga raftet
natënjanë krejt të natyrshme, derivate I fryerjeve tëpllakave të drunjta, si
rrjedhim të tjera qimka ose lagështire…
Fëmija nuk i kupton të gjithakëto dhe në mendjen e tij të thjeshtë, mendo se
dicka magjike ka ndodhurdicka embinatyrshme që gjeneron frikë mbuluar nga
misteri.- Një tjetër arësye se pse fëmijët kanë frikë është ngaqë ne I tregojmë
përralla, ose i lejojmë tëshohin programe televizive që tregojnë histori të
mbushura me shpirtëra, përbindësha, ujqer,etj. Së fundi, në filmat vizatimorë
po flitet për vrasje.
Është llogjike që fatazia e fëmijëvë I prêtme kuriozitet këto histori nga dita në
ditë, duke vazhduar gjatë ditës aktivitetin normal meslojës dhe librave, por kur
vjen natagjërat ndryshojnë dhe këto histori misterioze mbushurme aventura,
gjenerojnë frikë. Fëmijët gjithashtu mendojnë se prindërit nuk mund t’i
shpëtojnënatën ashtu si ditën, m.q.se flejnë…..atëherë, kush do t’I shpëtojë
nga përbindëshi i radhës?
- Një pjesë te përgjegjësisë ndaj frikës bie mbi ëndrrat; fëmijët që zgjohen pas
një ëndrre tëkeqe, me vështirësi kuptojnë imazhet dhe historitë që aqëshumë i
kanë trëmbur vetëm nëkokën e tyre, dhe jo në realitet. Për këtë, është e
nevojshme të ndizen dritat, t’ i serviret dicka engrohtë si një gtë qumësht ao

7. kamomil, por mbi të gjitha t’u flitet mbi heronj pozitivë apo histori të
këndëshme.
Nëse fëmija është subject i sugjestionueshëm, duhet të mos ekspozohetndaj
skenave të frikshme dhe të evitohet diskutimi në shtëpi, p.sh. diskutimi i
kronikës sëzezë.Është e nevojshme të kuptohet me qartësi se cila është frika e
fëmijës duke spjeguar nëdetaje cfarë e ka trëmbur.
Për të larguar frikërat, mund të bëhen piktura me lapës apoakuarel; në këtë
mënyrëstimuli i ankthshëm humbet karakteristikat negative dhe bëhet një lojë
e padëmshme për t’u bërë së bashku më prindërit. Sa më tepër prindërit
tregohen të sigurt në vetvehte, aq më tepër fëmija arrin të përpunojë frikën dhe
të përzërë përbindëshat enatës nga jeta e tij.
Një dritë e vogël nate, grillat e hapura në mënyrë që të hyja drita nga jashtë, mund të
jenë mjaft të dobishme në rastet e vështira.
Nëse as kjo nuk ndihmon, mundtë spostohen mobiljet me ndihmën e fëmijës,
për te larguar objektet që e trëmbin në errësirë.Së fundmi mundësia më e mirë
është ajo për të kërkuar një ndihmë profesionale, qëndrimipranë fëmijës deri sa
e zë gjumi si dhe kontrolli herë pas here.