Lekts32. Ревматойд артрит
РА гэдэг нь шалтгаан нь тодорхойгүй, олон
эрхтэн тогтолцоог хамарсан аутоиммунны
системийн өвчин юм.
Үений синовиал мембраныг анхдагчаар
гэмтээдэг
үений бусад бүтэц бүгд гэмтдэг
4. Ревматойд артрит
Паннус үүсэх
РА-ийн үндсэн шинж
Паннус гэдэг нь үений мөгөөрсийг хучиж байдаг
хөхлөгт эдийн мембран юм.
Фибробласт-төст эсүүд үений эргэн тойрны яс
болон мөгөөрсийг гэмтээдэг
Судасны хөхлөгт эд нь
Профилеряци болсон фибробласт
Олон тооны жижиг судас олон тооны үрэвслийн эсүүд
ялангуяа Т лимфоцитүүд
Цөөн тооны коллаген ширхэг
Хожуу шатанд үений анкилоз болж болно
6. Ревматойд артрит
Оношлогоо (АНУ)
7 шалгуураас доод тал нь 4 байвал
1-4 дэх шалгуурт байгаа шинж доод тал нь 6 долоо хоног
үргэлжилсэн
7. Ревматойд артрит:Оношлогоо
1. Өглөөний хөшингө
Үений эргэн тойрон
Доод тал нь 1 цаг үргэлжилнэ
2. 3, түүнээс олон үений артрит
3, түүнээс олон үе нэгэн зэрэг гэмтэж, хавагнасан
14 үе хоёр талдаа адил гэмтсэн (PIP, MCP, бугуй, тохой, өвдөг, шагай МТР)
3. Сарвууны үений артрит
Бугуй, MCP/PIP үений дор хаяж аль нэг нь гэмтсэн
4. Симметрик артрит
Биеийн аль нэг хэсгийн үе хоёр талдаа зэрэг гэмтэх
Абсолют симметрик заавал биш:
5. Ревматойд зангилаа
Үений тэнийлгэх гадаргуу, үений төвгөр, үений ойролцоох эдэд арьсан дор
зангилаа тэмтрэгдэнэ
6. Ревматойд фактор эерэг
7. Рентген шинжилгээ
Эрози, ясны декальцифекаци, бугуй, сарвууны үений завсар жигд нарийссан
9. Ревматойд артрит
Эмнэлзүйн шинж
Аажим, алгуур эхлэлтэй
50-70%
Эхний шинж системийн эсвэл үений гэмтлээр илрэнэ
Хэдэн долоо хоногоос сарын хугацаанд илрэнэ
Ядрана, биеэр туурна
Яс, булчингаар нилэнхүйдээ өвдөнө (магадгүй үений
гэмтлээс өмнө илэрч болно)
Гэмтсэн үе 1-ээс илүү цагийн хугацаагаар хөшинө
Үе хавдана, улайна
Гэмтсэн үений эргэн тойрны булчин хатингаршина
Бие арзайхгүйгээр бага зэрэг халуурна
10. Ревматойд артрит
Эмнэлзүйн шинж
Цочмог эхлэлтэй
10-20%
Хэдэн өдөрт шинж тэмдэг илрэнэ
Булчин хүчтэй өвдөнө
Симметрик гэмтэл харьцангуй бага байна
Завсрын
20-30%
Хэдэн өдрөөс хэдэн долоо хоногт илрэнэ
Үе симметрик гэмтэх нь илүү байна
11. Ревматойд артрит
Лабораторийн шинжилгээ
Баттай шинжилгээ байхгүй
RF (+)
85% (+),
СОЭ ↑, С-реактив (+)
Өвөрмөц бус
Тромбоцитоз, гипохромны анеми, эзонофилиа
Синовиал шингэн: нягтшил багасна, цагаан эс
1000-75 000/mm3, > 70%PMNs, тунгалаг биш
Гипергаммаглобулинеми
гипокомлементеми
12. Ревматойд артрит
Рентген шинжилгээ
Эрт илрэх шинж
Зөөлөн эд хавагнана
Үений зай
Хожуу илрэх шинж
Үений зай жигд нарийсана
Үений тэгш хэмт байдал алдагдана
Үений капсул бэхлэгдэх хэсэгт яс барзгар (эрози) болно
Үений ойролцоох яс сийрэгжинэ
13. Ревматойд артрит
Үений гэмтэл
Сарвуу, бугуй
Хүзүүний нугалам С1-С2
Тавхай, шагай
Түнх, өвдөг
Явц
Өглөөний хөшингө → синовиал үрэвслийн
үндсэн шинж > 1 цаг
Бүтцийн үрэвсэл→ эмзэглэлтэй үе тэмтрэхэд
халуун, хавагнасан байна
Бүтцийн гэмтэл → мөгөөрс гэмтэж, үений эргэн
тойрны яс эрози болно
14. Дээд мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Товчны нүхний деформаци (Boutonniere)
Механизм
Латерал багцыг барьж байдаг тэнийлгэгч
шөрмөсний захын хэсгийн урагдал эсвэл
сулрана
Эхлээд PIP үений синовит шалтгаан болно
Тэнийлгэгч шөрмөсний хажуугийн багц
доош мултарснаас PIP үе нугаларна
PIP үе шөрмөснөөсөө цүлхийж гарснаар
товчны нүхний шинж гарна
Дистал үе хэт тэнийнэ
Үр дүн
PIP үе нугаларна
DIP үе хэт тэнийнэ
MCP үе хэт тэнийнэ
Эмчилгээ
Boutonniere бөгж хэлбэрийн сплинт
15. Дээд мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Хунгийн хүзүүн шинж
Хамгийн их тохиолдоно
Механизм
Нугалагч теносиновит → MCP үенд
нугалах хэлбэрийн контрактур үүснэ
Интринсик булчингийн (lumbricalis,
interosses) контрактур→ MCP, PIP хэт
гэдийнэ
Хуруу нугалагч гүнийн булчин шөрмөс
контрактур →DIP нугаларна
Үр дүн
MCP үе нугалах контрактур
PIP үе тэнийлгэх контрактур
DIP үе нугалах контрактур
Эмчилгээ
Бөгж хэлбэрийн сплинт
16. Дээд мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Улнар хазайлт (ulnar deviation)
Механизм
Ãàðûã ÷àíãà àòãàõ ¿åä õóðóóíû óðò íóãàëàõ áóë÷èíãóóä ÷èã÷èé õóðóó
ðóó áóãóéã òàòäàã
4,5-ð õóðóóíû øèâí¿¿ð ÿñíû òîëãîé íü ÷èã÷èé õóðóó ðóó ÷èãëýñýí áàéäàã
òóë àìàðõàí ìóëòàðäàã
Radial êîëëàòåðàë ëèãàìåíò íü ulnar ëèãàìåíòàà áîäâîë èë¿¿ óðò, íèìãýí òóë
àìàðõàí ñóíàæ òàòàãääàã
Ulna-ä áýõëýãäñýí õóðóóíû èíòðèíñèê áóë÷èíãóóä radiàl õýñãèéí áóë÷èíã
áîäâîë èë¿¿ õ¿÷òýé áºãººä ãàðûã àòãàõ ¿åä ÷èã÷èé õóðóóíû ãàäàãøëóóëàõ
áóë÷èí ulna ÷èãëýëä áóãóéã òàòäàã
ªäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíóóäûí èõýíõè íü ÷èã÷èé õóðóóíû ÷èãò õèéãääýã.
Extensor carpi ulnaris, ulnar, radial collateral лигамент сулрах
Үр дүн
Бугуй чигчий хуруу чигт хазайна
Эмчилгээ
Сплинт
Үе хамгаалах
17. Дээд мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Flexor tenosynovitis
Instability of the carpal bone
Floating ulnar head (piano-key sign-think of the
black keys)
Resorptive Arthropathy
Pseudobenediction Sign
Shoulder deformities
Elbow deformities
Cervical spine instability
18. Доод мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Түнхний үений деформаци
Нийт РА-тай өвчтөний 50%д тохиолддог
2 үе хамрана
Дунд чөмөгний толгой бүлтийж гарна
РА-ийн дүнд түнхний үений артрит болно
Өвдөгний үений деформаци
Ихэвчлэн 2 үеийг хамрана
Өвдөг гүйцэд тэнийхгүй, нугалах хэлбэрийн контрактур
үүснэ
4 толгойт булчин хатингиршсанаас тойгонд ачаалал
ихсэнэ
Өвдөгний үений дотоод ачаалал ихэссэнээс үений шингэн
тойгруу гадагш гарч болно (popliteal or Baker’s cyst)
19. Доод мөчдийн артритийн хэлбэрүүд
Шагайн үений деформаци
Лигамент суларснаас пронаци (hindfoot) болно
Tarsal tunnel хамшинж
Синовиал үрэвслийн улмаас шилбэний арын мэдрэл
дарагдана
Тавхайн деформаци
Hammer toe
MTP and DIP үе хэт тэнийж, PIP үе нугаларна
Claw toe
MTP хэт тэнийж, PIP and DIP үе нугаларна
Биеийн жин авах үед хөлийн metatarsal толгой өвдөнө
Hallux valgus
Хөлийн хуруу хажуу тийш хазайна
21. ЗОРИЛГО
¯å ñóäëàà÷ ýì÷ - ýíý ºâ÷íèé ÿâöûã õÿíàæ, øàëòãààíû
ýñðýã ýì÷èëãýý õèéäýã áîë ñýðãýýí çàñàë÷ ýì÷ ºâ÷òºíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷àäâàðûã ñýðãýýæ,
òîãòâîðæóóëàõ, ÷àäâàð àëäàãäëààñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý õèéäýã.
22. ÀÐÒÐÈÒÛÍ ÑÝÐÃÝÝÍ ÇÀÑÀÕ
ÝÌ×ÈËÃÝÝ
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé îëîí àðãóóä
áàéäàã. Òóõàéëáàë:
Эмийн эмчилгээ
Õºäºë㺺í õÿçãààðëàõ
Ýì÷èëãýýíèé äàñãàë (¿åíèé äàëàéö, õ¿÷,
òýñâýð õºãæ¿¿ëýõ)
Õºäºë㺺í áîëîí àõóé çàñàë ýì÷èëãýý
Ôèçèê ýì÷èëãýý
Ортез
¯åíèé ãýìòëýýñ ñýðãèéëýõ, ¿å õàìãààëàõ
àðãàä ñóðàëöóóëàõ /¿å õàìãààëàõ òåõíèê/
23. Õºäºë㺺í õÿçãààðëàõ
Òîäîðõîé õóãàöààãààð õºäºë㺺í
õÿçãààðëàõ íü öî÷ìîã ¿ðýâñëèéã íàìæààõ
õàìãèéí ñàéí ýì÷èëãýýíèé àðãà þì.
¯ðýâñýæ, ãýìòñýí ¿åíèé òóõàéí õýñãèéí
õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàõ (local rest)
Õýâòðèéí äýãëýì (Systemic rest)
Áîãèíî õóãàöààãààð õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàõ
(short rest period)
26. Ôèçèê ýì÷èëãýý
Ôèçèê ýì÷èëãýýã ¿ðýâñëèéí ýñðýã, ºâäºëò
íàìäààõ, íºõºí òºëæèëòèéã ñàéæðóóëàõ
ãýñýí ¿íäñýí ÷èãëýëýýð õèéäýã.
õ¿éòíèé ýì÷èëãýý
äóëààíû ýì÷èëãýý
öàõèëãààí ýì÷èëãýý
èëëýã ýì÷èëãýýí¿¿äèéã ºðãºí õýðýãëýäýã
34. Ýì÷èëãýýíèé äàñãàë ýì÷èëãýý
Àðòðèòòàé ºâ÷òºíä ýì÷èëãýýíèé äàñãàëûã äàðààõ
çîðèëãîîð õèéíý. ¯¿íä:
¿åíèé õºäºë㺺íèé äàëàéöûã íýìýãä¿¿ëýõ,
òîãòâîðæóóëàõ /èäýâõòýé, èäýâõã¿é, õàãàñ
èäýâõòýé/
áóë÷èíãèéí õ¿÷èéã õºãæ¿¿ëýõ, ñàéæðóóëàõ
ñòàòèê áîëîí äèíàìèê òýñâýðèéã õºãæ¿¿ëýõ /èçîìåòðèê,
èçîòîíèê, èçîêèíåòèê/
¿åíèé õºäºë㺺íèé êîîðäèíàöèéã ñàéæðóóëàõ
ÿñíû íÿãòøèëûã íýìýãä¿¿ëýõ
ºâ÷òºíèé à÷ààëàë òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ
ººðòºº ¿éë÷ëýõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ
÷àäâàð àëäàãäëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
35. Ò¿íõíèé ¿åíèé àðòðèò
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî íü
ò¿íõíèé ¿åíèé íóãàëàõ õýëáýðèéí êîíòðàêòóð
¿¿ñãýõã¿é, ÿâàõ õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã àâ÷
¿ëäýõýä îðøèíî.
ªäºðò 2 óäàà 30-40 ìèíóòààñ áàãàã¿é
õóãàöààãààð õàòóó îðîí äýýð äîîø õàðæ
ò¿íõíèé ¿åèéã ñóíãàí òýíèéëãýæ õýâòýæ áàéõ
¸ñòîé
Ò¿íõíèé ¿åýð ¿åíèé õºäºë㺺íèé äàëàéöûí
äàñãàë áîëîí ñóíãàëòûí äàñãàë, õîëäóóëàã÷
áîëîí òýíèéëãýã÷ áóë÷èíãèéí èçîìåòðèê
äàñãàëûã òîãòìîë õèéíý
36. ªâäºãíèé ¿åíèé àðòðèò
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî íü
ºâäºãíèé ¿åíä íóãàëàõ õýëáýðèéí êîíòðàêòóð
¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëæ, ò¿¿íèé ¿éë àæèëëàãààã õýâèéí
àâ÷ ¿ëäýõýä îðøèíî.
ßâãàí ñóóõã¿é áàéõ, íàìõàí ñàíäàë îðîí äýýð ñóóõã¿é
áàéõ, æîðëîíã ºíäºðëºõ øààðäëàãàòàé.
¯åíèé õºäºë㺺íèé äàëàéöûí äàñãàë
Ãóÿíû àðûí áóë÷èíã ñóíãàõ äàñãàë
4 òîëãîéò áóë÷èíãèéí èçîìåòðèê äàñãàëûã ºäºðò
ãóðâààñ äîîøã¿é óäàà òîãòìîë õèéõ çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé.
37. ¯å õàìãààëàõ òåõíèê
Àëèâàà õºäºë㺺íèéã õàìãèéí õÿëáàð
àðãààð, ÿäðàõã¿é, ¿åíä äàðàëò
¿ç¿¿ëýõã¿é, ºâäºëò ¿¿ñãýõã¿éãýýð,
ýíåðãè õàìãèéí áàãà çàðöóóëæ õèéõèéã ¿å
õàìãààëàõ òåõíèê ãýíý.
38. ¯å õàìãààëàõ òåõíèê
Íýã áàéðëàëä óäààí õóãàöààãààð áàéõààñ
çàéëñõèéõ
¯ðýâñýæ, ãýìòñýí ¿åí äýýð õàìãèéí áàãà äàðàëò
î÷èõîîð çºâ áàéðøëûã ñîíãîõ
¯åíèé õºäºë㺺íèé äàëàéö, áóë÷èíãèéí õ¿÷èéã
õýâèéí õýìæýýíä áàéëãàõ, äàñãàë õèéõ
Àæèë, õºäºë㺺í õèéõäýý õàìãèéí õ¿÷òýé òîì
¿å¿äèéã àøèãëàõ
¯å áîëãîíûã àíàòîìè áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû
òýíõëýãýýð òîãòâîðòîé áàéëãàõ
À÷ààëëûã èõä¿¿ëýõã¿é áàéõ
Òîõèðñîí òóñëàõ õýðýãñýë õýðýãëýõ
øààðäëàãàòàé
39. ¯å õàìãààëàõ çàð÷èì
¯åíèé äàëàéöààð ã¿éöýä õºäºëãºõ äàñãàë
Ãàð, ñàðâóóíû ãýìòëèéã èõýñãýõ áàéðëàëä
áàéëãàõã¿é áàéõ
Áóãóéã ýðõèé õóðóóíû ÷èãò õºäºëãºæ
áàéõ
Õóòãà õýðýãëýõäýý õºðººäºõ áèø äýýðýýñ
äîîø ÷èãëýëä ò¿ëõýõ õºäºë㺺íèéã
àøèãëàíà
Àòãàñàí ãàð äýýð òóëàõã¿é áàéõ
40. ¯å õàìãààëàõ çàð÷èì
Õóðóó, àëãàà àëü áîëîõ áàéíãà òýíèéëãýñýí
áàéðëàëä áàéëãàõ
Òîì áàãàæóóä õýðýãëýõ (õóòãà,¿çýã ãì)
Þì ºðãºõ人 õóðóóãààðàà ºðãºõã¿é áàéõ
Õàìãèéí òîãòâîðòîé, õ¿÷òýé ¿åèéã õºäºë㺺íä
àøèãëàõ
Íýã áàéðëàëä óäààí õóãàöààãààð áàéõã¿é
áàéõ
×àäëààñàà èë¿¿ àæèë õèéõã¿é áàéõ