Vàng da sơ sinh

1. VAØNG DA SÔ SINH
I. ÑÒNH NGHÓA:
Vaøng da ôû treû sô sinh laø do taêng phaù huûy hoàng caàu, giaûm chöùc naêng cuûa caùc
men chuyeån hoùa do gan saûn xuaát vaø chu trình ruoät gan taêng. Taêng bilirubin giaùn
tieáp trong maùu coù theå dieãn tieán naëng ñeán vaøng da nhaân, bieán chöùng naøy coøn
tuøy thuoäc nhieàu yeáu toá: non thaùng hay ñuû thaùng, treû khoûe hay beänh lyù, baát ñoàng
nhoùm maùu.
II. CHAÅN ÑOAÙN:
1. Coâng vieäc chaån ñoaùn:
a) Hoûi:
 Thôøi gian xuaát hieän vaøng da
- Sôùm (1-2 ngaøy): huyeát taùn (baát ñoàng nhoùm maùu ABO, nhoùm maùu khaùc)
- Töø 3-10 ngaøy: phoå bieán: coù bieán chöùng hoaëc khoâng bieán chöùng
- Muoän (ngaøy 14 trôû ñi): vaøng da söõa meï, vaøng da taêng bilirubin tröïc tieáp
 Boû buù, co giaät
b) Khaùm:
 Ñaùnh giaù möùc ñoä vaøng da: Nguyeân taéc Kramer
Vuøng 1 2 3 4 5
Bilirubin/maùu
(mg%)
5-7 8-10 11-13 13-15 >15
 Tìm bieán chöùng vaøng da nhaân: li bì, maát phaûn xaï buù, goàng öôõn ngöôøi.
 Tìm caùc yeáu toá goùp phaàn vaøng da naëng hôn:
- Non thaùng.

2. - Maùu tuï, böôùu huyeát thanh.
- Da öûng ñoû do ña hoàng caàu.
- Chöôùng buïng do chaäm tieâu phaân su.
c) Ñeà nghò xeùt nghieäm:
 Vaøng da nheï (vuøng 1-2) xuaát hieän töø ngaøy 3-10, khoâng coù bieåu hieän
thaàn kinh: khoâng caàn xeùt nghieäm
 Vaøng da sôùm vaøo ngaøy 1-2 hoaëc vaøng da naëng (vuøng 4-5), caàn laøm caùc
xeùt nghieäm giuùp ñaùnh giaù ñoä naëng vaø nguyeân nhaân:
- Bilirubin maùu: taêng Bilirubin giaùn tieáp
- Caùc xeùt nghieäm khaùc:
Pheát maùu ngoaïi bieân
Nhoùm maùu meï-con
Test Coombs tröïc tieáp
2. Chaån ñoaùn:
a) Ñoä naëng vaøng da:
 Vaøng da nheï: vaøng da nheï töø ngaøy 3-10, buù toát, khoâng keøm caùc yeáu toá
nguy cô, möùc Bilirubin maùu chöa ñeán ngöôõng phaûi can thieäp.
 Vaøng da beänh lyù: vaøng da sôùm, möùc ñoä vaøng naëng, keøm caùc yeáu toá
nguy cô, möùc Bilirubin vöôït ngöôõng phaûi can thieäp.
 Vaøng da nhaân:
- Vaøng da saäm + Bilirubin giaùn tieáp taêng cao > 20 mg% vaø:
- Bieåu hieän thaàn kinh
b) Chaån ñoaùn nguyeân nhaân (thöôøng gaëp):
b.1. Baát ñoàng nhoùm maùu ABO:
 Nghó ñeán khi: meï nhoùm maùu O, con nhoùm maùu A hoaëc B.
 Chaån ñoaùn xaùc ñònh: meï O, con A hoaëc B + Test Coombs tröïc tieáp (+).
b.2. Nhieãm truøng: vaøng da + oå nhieåm truøng / bieåu hieän nhieãm truøng laâm
saøng+ xeùt nghieäm.
b.3. Maùu tuï: vaøng da + böôùu huyeát thanh/böôùu huyeát xöông soï/ maùu tuï nôi
khaùc.
III. ÑIEÀU TRÒ:
1. Nguyeân taéc ñieàu trò:
 Ñaëc hieäu: chieáu ñeøn, thay maùu.
 Ñieàu trò hoã trôï.
2. Chieáu ñeøn:
a) Chæ ñònh:
 Laâm saøng: vaøng da sôùm, vaøng da lan roäng ñeán tay, chaân (vuøng 3,4,5),
hoaëc
 Möùc Bilirubin maùu:
Caân Bilirubin giaùn tieáp (mg%)

3. naëng
(g)
5-6 7-9 10-12 12-15 15-20 > 20
< 1000 Chieáu ñeøn Thay maùu
1000-
1500
Chieáu ñeøn Thay maùu
1000-
2000
Chieáu ñeøn Thay maùu
> 2000 Chieáu ñeøn Thay maùu
b) Nguyeân taéc:
 Chieáu ñeøn lieân tuïc, chæ ngöng khi cho buù
 Vaøng da naëng: neân choïn aùnh saùng xanh, neáu khoâng coù aùnh saùng xanh
thì söû duïng aùng saùng traéng vôùi heä thoáng ñeøn 2 maët
 Taêng löôïng dòch nhaäp 10-20% nhu caàu
3. Thay maùu:
a) Chæ ñònh:
 Laâm saøng: vaøng da saäm ñeán loøng baøn tay, baøn chaân (< 1 tuaàn) + baét
ñaàu coù bieåu hieän thaàn kinh, hoaëc:
 Möùc Bilirubin giaùn tieáp maùu cao > 20 mg% + baét ñaàu coù bieåu hieän
thaàn kinh (li bì, buù keùm)
b) Neáu khoâng theå thay maùu vì:
 Quaù chæ ñònh: ñang suy hoâ haáp naëng hoaëc soác.
 Khoâng ñaët ñöôïc catheter tónh maïch roán.
 Khoâng coù maùu thích hôïp vaø maùu töôi (< 3 ngaøy).
 Bieän phaùp ñieàu trò thay theá: chieáu ñeøn 2 maët lieân tuïc, coù theå truyeàn
theâm Albumin.
4. Ñieàu trò hoã trôï:
a) Cung caáp ñuû dòch (taêng 10-20% nhu caàu).
b) Choáng co giaät baèng Phenobarbital.
c) Cho buù meï hoaëc cho aên qua oáng thoâng daï daøy sôùm.
d) Treû non thaùng coù chaäm tieâu phaân su: thuït thaùo nheï baèng NaCl 0,9%.
e) Neáu do nguyeân nhaân nhieãm truøng: khaùng sinh thích hôïp (xem nhieãm
truøng sô sinh).
f) Vaät lyù trò lieäu neáu vaøng da nhaân qua giai ñoaïn nguy hieåm.
5. Theo doõi:
a) Trong thôøi gian naèm vieän:
 Möùc ñoä vaøng da, bieåu hieän thaàn kinh moãi 4-6 giôø neáu vaøng da naëng,
moãi 24 giôø trong tröôøng hôïp vaøng da nheï.
 Löôïng xuaát-nhaäp, caân naëng moãi ngaøy.

4.  Khoâng nhaát thieát phaûi ño Bilirubin maùu moãi ngaøy tröø tröôøng hôïp vaøng
da ñaùp öùng keùm vôùi ñieàu trò (möùc ñoä vaøng da khoâng giaûm, coù bieåu
hieän
thaàn kinh).
b) Taùi khaùm moãi thaùng ñeå ñaùnh giaù phaùt trieån taâm thaàn vaän ñoäng vaø coù keá
hoaïch phuïc hoài chöùc naêng kòp thôøi.
Vaán ñeà Möùc ñoä chöùng côù
Chieáu ñeøn laø phöông phaùp ñieàu trò
hieäu quaû, an toaøn
I
Pediatrics
EBM - Royal Princes Alfred Hospital
Chæ ñònh chieáu ñeøn chæ caàn döïa vaøo
möùc ñoä vaøng da treân laâm saøng
III
American.J.Dis.Child
EBM - Royal Princes Alfred Hospital