Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp

i
MUÏC LUÏC
Trang
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
CHÖÔNG I – TOÅNG QUAN VEÀ KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ VAØ SÖÏ HÌNH THAØNH
HEÄ THOÁNG QUAÛN TRÒ RUÛI RO DOANH NGHIEÄP 1
1.1 Toång quan veà kieåm soaùt noäi boä 1
1.1.1 Söï hình thaønh vaø phaùt trieån lyù thuyeát kieåm soaùt noäi boä 1
1.1.1.1 Lòch söû hình thaønh 1
1.1.1.2 Ñònh nghóa kieåm soaùt noäi boä 3
1.1.2 Caùc yeáu toá cuûa kieåm soaùt noäi boä 4
1.1.2.1 Moâi tröôøng kieåm soaùt 5
1.1.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro 6
1.1.2.3 Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt 7
1.1.2.4 Thoâng tin vaø truyeàn thoâng 8
1.1.2.5 Giaùm saùt 8
1.1.3 Haïn cheá cuûa lyù thuyeát kieåm soaùt noäi boä 9
1.2 Söï phaùt trieån caùc lyù thuyeát veà quaûn trò ruûi ro 10
1.2.1 Thôøi kyø tieàn lyù thuyeát 10
1.2.2 Thôøi kyø phaùt trieån lyù thuyeát quaûn trò ruûi ro 10
1.2.2.1 Nhaän thöùc veà ruûi ro vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng 11
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

ii
1.2.2.2 Caùc coâng cuï quaûn trò ruûi ro ñöôïc hình thaønh 12
1.3 Quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp theo khuoân maãu cuûa COSO
naêm 2004 16
1.3.1 Khaùi nieäm veà quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp 16
1.3.2 Lôïi ích cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp 17
1.3.3 Caùc yeáu toá cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp 19
1.3.3.1 Sô löôïc caùc yeáu toá 19
1.3.3.2 Nhöõng ñieåm khaùc bieät so vôùi kieåm soaùt noäi boä 21
1.3.3.2.1 Moâi tröôøng quaûn lyù 21
1.3.3.2.2 Thieát laäp muïc tieâu 22
1.3.3.2.3 Nhaän daïng söï kieän tieàm taøng 26
1.3.3.2.4 Ñaùnh giaù ruûi ro 26
1.3.3.2.5 Phaûn öùng vôùi ruûi ro 27
1.3.3.2.6 Hoaït ñoäng kieåm soaùt 29
1.3.3.2.7 Thoâng tin vaø truyeàn thoâng 29
1.3.3.2.8 Giaùm saùt 30
1.3.4 Haïn cheá cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp 30
CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG VEÀ KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ VAØ NHÖÕNG
VAÁN ÑEÀ VEÀ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN
THEÁ GIÔÙI VAØ VIEÄT NAM 32

iii
2.1 Thöïc traïng tích hôïp quaûn trò ruûi ro trong kieåm soaùt noäi boä
taïi caùc nöôùc 32
2.1.1 Thöïc traïng veà toå chöùc thöïc hieän 32
2.1.2 Caùc kinh nghieäm 33
2.2 Muïc tieâu, ñoái töôïng vaø phöông phaùp khaûo saùt caùc doanh nghieäp
Vieät nam 35
2.2.1 Muïc ñích khaûo saùt 35
2.2.2 Ñoái töôïng, phöông phaùp khaûo saùt 36
2.3 Thöïc traïng veà kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp 37
2.3.1 Moâi tröôøng kieåm soaùt 37
2.3.1.1 Tính chính tröïc 37
2.3.1.2 Chính saùch nhaân söï vaø naêng löïc nhaân vieân 38
2.3.1.3 Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt 40
2.3.1.4 Trieát lyù quaûn lyù vaø phong caùch ñieàu haønh 42
2.3.1.5 Cô caáu toå chöùc vaø phaân chia quyeàn haïn 43
2.3.2 Ñaùnh giaù ruûi ro 44
2.3.2.1 Muïc tieâu cuûa toaøn doanh nghieäp vaø töøng boä phaän 44
2.3.2.2 Nhaän daïng ruûi ro 46
2.3.2.3 Ñaùnh giaù ruûi ro 47
2.3.3 Hoaït ñoäng kieåm soaùt 48

iv
2.3.3.1 Phaân chia traùch nhieäm 48
2.3.3.2 Kieåm soaùt xöû lyù thoâng tin 49
2.3.3.3 Kieåm tra ñoäc laäp vaø phaân tích, soaùt xeùt laïi 50
2.3.4 Thoâng tin vaø truyeàn thoâng 51
2.3.5 Giaùm saùt 53
2.4 Thöïc traïng veà quaûn lyù ruûi ro 54
2.4.1 Nhìn nhaän cuûa doanh nghieäp veà ruûi ro 54
2.4.2 Cô caáu toå chöùc lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù ruûi ro 56
2.5 Ñaùnh giaù chung veà kieåm soaùt noäi boä vaø quaûn trò ruûi ro taïi
caùc doanh nghieäp Vieät nam 58
CHÖÔNG III: ÑÒNH HÖÔÙNG XAÂY DÖÏNG KIEÅM SOAÙT NOÄI
BOÄ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM DÖÏA TREÂN
QUAÛN TRÒ RUÛI RO DOANH NGHIEÄP 60
3.1 Phöông höôùng 61
3.1.1 Veà phía doanh nghieäp 61
3.1.1.1 Hoaøn thieän kieåm soaùt noäi boä theo höôùng kieåm soaùt caùc ruûi ro 61
3.1.1.2 Nhìn nhaän ruûi ro theo höôùng toång theå vaø tích hôïp vôùi KSNB 64
3.1.2 Caùc giaûi phaùp trôï giuùp 66
3.2 Ñònh höôùng hoaøn thieän kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp lôùn 69
3.2.1 Hoaøn thieän moâi tröôøng quaûn lyù 69

v
3.2.2 Hoaøn thieän cô caáu toå chöùc vaø phaân chia quyeàn haïn traùch nhieäm 70
3.2.2.1 Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt/Kieåm toaùn noäi boä 71
3.2.2.2 Phaân chia quyeàn haïn traùch nhieäm 72
3.2.2.2 Luaân chuyeån nhaân vieân 72
3.2.3 Tieáp caän caùc kyõ thuaät ñònh löôïng khaû naêng xuaát hieän cuûa ruûi ro 73
3.2.3.1 AÙp duïng caùc kyõ thuaät nhaän daïng caùc söï kieän tieàm taøng
phuø hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa ñôn vò vaø chu trình nghieäp vuï cuï theå 73
3.2.3.2 AÙp duïng caùc kyõ thuaät ñeå ñònh löôïng söï taùc ñoäng cuûa caùc ruûi ro 77
3.2.4 Taïo thoùi quen söû duïng dòch vuï baûo hieåm 78
3.2.5 Ña daïng hoaù caùc keânh thoâng tin 78
3.2.6 Taêng cöôøng caùc coâng taùc kieåm tra giaùm saùt 79
3.3 Ñònh höôùng hoaøn thieän KSNB taïi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû 80
3.3.1 Naâng cao yù thöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù veà ruûi ro vaø caùc
hoaït ñoäng kieåm soaùt 80
3.3.2 Xaùc ñònh nhöõng muïc tieâu, keá hoaïch daøi haïn 82
3.3.3 Naâng cao naêng löïc vaø ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân 83
3.3.4 AÙp duïng caùc coâng cuï ñeå nhaän daïng, ñaùnh giaù ruûi ro ñôn giaûn
nhöng hieäu quûa 84
KEÁT LUAÄN 86
CAÙC PHUÏ LUÏC

vi
MÔÛ ÑAÀU
Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi
Xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu ñeå kieåm soaùt ñöôïc caùc muïc
tieâu ñeà ra laø yeâu caàu taát yeáu khaùch quan ñoái vôùi moïi doanh nghieäp trong neàn kinh
teá. Treân theá giôùi, khaùi nieäm kieåm soaùt noäi boä ñaõ ra ñôøi töø ñaàu theá kyû 19, ñöôïc boå
sung hoaøn thieän nhaèm phaùt hieän vaø ngaên chaën nhöõng gian laän vaø sai soùt cuûa moät toå
chöùc töø caùc coâng ty kieåm toaùn vaø cô quan chöùc naêng. Sau ñoù kieåm soaùt noäi boä ñöôïc
phaùt trieån thaønh moät heä thoáng lyù luaän töông ñoái hoaøn chænh thoâng qua Baùo caùo
COSO naêm 1992.
Tieáp tuïc phaùt trieån Baùo caùo naêm 1992, naêm 2004 COSO coâng boá baùo caùo
toång theå döôùi tieâu ñeà: Quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp – khuoân khoå hôïp nhaát. Baùo caùo
naêm 2004 ñöôïc xaây döïng treân cô sôû phaùt trieån Baùo caùo naêm 1992 vaø tích hôïp vôùi
quaûn trò ruûi ro taïi caùc ñôn vò. Maët khaùc baùo caùo COSO naêm 2004 cuõng ñaõ xaùc ñònh
ñöôïc nhöõng tieâu chuaån laøm cô sôû ñeå ñaùnh giaù ruûi ro cuõng nhö ñeà xuaát xaây döïng chu
trình quaûn lyù ruûi ro hieäu quûa trong coâng taùc quaûn lyù.
ÔÛ Vieät nam, kieåm soaùt noäi boä ñaõ toàn taïi vaø phaùt trieån nhöng phaàn lôùn coøn toàn
taïi nhieàu yeáu keùm, chöa phaùt huy heát vai troø coâng cuï quaûn lyù cuûa doanh nghieäp. Vì
vaäy, vieäc nghieân cöùu kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi ñeå vaän duïng laø ñieàu
caàn thieát ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät nam hieän nay. Moät maët, giuùp doanh nghieäp
tieáp caän vôùi quan ñieåm hieän ñaïi veà ruûi ro cuûa caùc nöôùc tieân tieán ñeå coù theå quaûn lyù
ruûi ro moät caùch khoa hoïc vaø hieäu quûa. Maët khaùc giuùp doanh nghieäp coù caùch nhìn
nhaän môùi veà kieåm soaùt noäi boä baèng caùch “ñi taét ñoùn ñaàu” nhöõng caùch thöùc môùi ñöôïc
aùp duïng ôû caùc nöôùc tieân tieán, qua ñoù hoaøn thieän heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa mình
ñeå phuïc vuï toát hôn trong coâng taùc quaûn lyù. Ñoù cuõng laø lyù do maø taùc giaû choïn ñeà taøi
“Phaùt trieån heä thoáng kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp Vieät nam treân cô sôû

vii
quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp” laøm luaän vaên toát nghieäp thaïc só kinh teá cuûa tröôøng
Ñaïi hoïc Kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên
- Toång hôïp caùc quan ñieåm cô baûn veà tích hôïp kieåm soaùt noäi boä vaø quaûn trò
ruûi ro.
- Tieáp caän lyù luaän hieän ñaïi veà ruûi ro vaø quaûn trò ruûi ro.
- Khaûo saùt, ñaùnh giaù thöïc traïng heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa caùc doanh
nghieäp Vieät nam, ñaëc bieät veà ruûi ro vaø caùch thöùc quaûn trò ruûi ro hieän nay.
- Treân cô sôû khaûo saùt thöïc traïng, ñeà xuaát caùc ñònh höôùng ñeå hoaøn thieän heä
thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp Vieät nam theo caùch
tieáp caän môùi veà ruûi ro.
Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu
Phaïm vi giôùi haïn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu lyù luaän vaø thöïc tieãn veà: heä thoáng
kieåm soaùt noäi boä; quan ñieåm veà ruûi ro vaø caùch thöùc quaûn lyù ruûi ro.Ñeà taøi khoâng taäp
trung nghieân cöùu ñeå xaây döïng, toå chöùc moät quy trình cho moät doanh nghieäp cuï theå
hoaëc nghieân cöùu öùng duïng caùc kyõ thuaät ñònh löôïng ruûi ro.
Phöông phaùp nghieân cöùu
Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phaân tích thöïc tieãn theo quan ñieåm lòch söû
vaø toaøn dieän, gaén söï phaùt trieån cuûa kieåm soaùt noäi boä vaø ruûi ro vôùi ñieàu kieän cuûa caùc
doanh nghieäp Vieät nam.
Ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng, luaän vaên söû duïng phöông phaùp quy naïp döïa treân cô
sôû thoáng keâ töø caùc doanh nghieäp vaø kyõ thuaät phaân tích ñònh löôïng.
Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên
Nhöõng ñoùng goùp chính cuûa luaän vaên laø:
- Heä thoáng caùc quan ñieåm veà ruûi ro vaø quaûn lyù ruûi ro.
- Tieáp caän quan ñieåm môùi veà ruûi ro vaø quaûn trò ruûi ro theo Baùo caùo COSO
naêm 2004.

viii
- Heä thoáng kinh nghieäm aùp duïng Baùo caùo COSO naêm 2004 cuûa caùc doanh
nghieäp treân theá giôùi
- Ñònh höôùng veà phaùt trieån heä thoáng kieåm soaùt noäi boä theo höôùng tích hôïp vôùi
vieäc quaûn trò ruûi ro taïi caùc doanh nghieäp Vieät nam
- Ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeå hoaøn thieän heä thoáng KSNB taïi caùc loaïi hình doanh
nghieäp ñeå coù theå quaûn lyù toát hôn caùc ruûi ro.
Keát caáu cuûa luaän vaên
Luaän vaên goàm 87 trang, 22 baûng bieåu vaø 5 phuï luïc. Noäi dung luaän vaên ngoaøi
phaàn môû ñaàu vaø keát luaän goàm coù 3 chöông
- Chöông 1: Toång quan veà kieåm soaùt noäi boä vaø söï hình thaønh heä thoáng quaûn
trò ruûi ro doanh nghieäp.
- Chöông 2: Thöïc traïng veà kieåm soaùt noäi boä vaø nhöõng vaán ñeà veà quaûn trò ruûi
ro taïi caùc doanh nghieäp treân theá giôùi vaø Vieät nam.
- Chöông 3: Ñònh höôùng xaây döïng kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp Vieät
nam döïa treân quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp.

ix
CHÖÔNG I
TOÅNG QUAN VEÀ KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ VAØ SÖÏ HÌNH THAØNH HEÄ
THOÁNG QUAÛN TRÒ RUÛI RO DOANH NGHIEÄP
1.1 Toång quan veà kieåm soaùt noäi boä
1.1.1 Söï hình thaønh vaø phaùt trieån lyù thuyeát kieåm soaùt noäi boä
1.1.1.1 Lòch söû hình thaønh
Töø khi coù hoaït ñoäng kinh doanh, nhöõng ngöôøi ñieàu haønh ñeàu phaûi söû duïng caùc
bieän phaùp ñeå kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng taïi ñôn vò mình. Hoaït ñoäng kinh doanh caøng
phaùt trieån thì chöùc naêng kieåm soaùt caøng chieám moät vò trí quan troïng trong quaù trình
quaûn lyù. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt, nhaø quaûn lyù ñaùnh giaù vaø chaán chænh
vieäc thöïc hieän nhaèm ñaûm baûo ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra vôùi hieäu quaû cao nhaát.
Ñeå thöïc hieän chöùc naêng kieåm soaùt, nhaø quaûn lyù söû duïng coâng cuï chuû yeáu laø
kieåm soaùt noäi boä (KSNB) cuûa ñôn vò. Khaùi nieäm KSNB luùc ñaàu ñöôïc söû duïng nhö laø
moät phöông phaùp giuùp cho kieåm toaùn vieân ñoäc laäp xaùc ñònh phöông phaùp hieäu quaû
nhaát trong trong vieäc laäp keá hoaïch kieåm toaùn, ñeán choã ñöôïc coi laø moät boä phaän chuû
yeáu cuûa heä thoáng quaûn lyù höõu hieäu.
Thôøi kyø tieàn COSO (töø naêm 1992 trôû veà tröôùc)
Khaùi nieäm KSNB baét ñaàu ñöôïc söû duïng vaøo ñaàu theá kyû 20 trong caùc taøi lieäu
veà kieåm toaùn. Luùc ñoù, KSNB ñöôïc hieåu nhö laø moät bieän phaùp ñeå baûo veä tieàn khoâng
bò caùc nhaân vieân gian laän. Sau ñoù, khaùi nieäm naøy daàn ñöôïc môû roäng: KSNB khoâng
chæ döøng laïi ôû vieäc baûo veä taøi saûn (khoâng chæ coù tieàn) maø coøn nhaèm ñaûm baûo vieäc
ghi cheùp keá toaùn chính xaùc, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø khuyeán khích tuaân thuû
caùc chính saùch cuûa nhaø quaûn lyù.

x
Naêm 1977, sau vuï beâ boái Watergate, quoác hoäi Hoa Kyø ñaõ thoâng qua Luaät
haønh vi hoái loä ôû nöôùc ngoaøi. Ñieàu luaät naøy nhaán maïnh vieäc KSNB nhaèm ngaên ngöøa
nhöõng khoaûn thanh toaùn baát hôïp phaùp vaø daãn ñeán vieäc yeâu caàu ghi cheùp raát ñaày ñuû
trong moïi hoaït ñoäng. Laàn ñaàu tieân, hoaït ñoäng KSNB trong caùc toå chöùc ñöôïc ñeà caäp
ñeán trong moät vaên baûn phaùp luaät.
Naêm 1985, söï ñoå beå cuûa caùc coâng ty coå phaàn coù nieâm yeát laøm cho caùc nhaø
laøm luaät Hoa Kyø quan taâm ñeán vieäc KSNB cuûa caùc doanh nghieäp. Nhieàu quy ñònh,
höôùng daãn veà KSNB cuûa caùc cô quan chöùc naêng Hoa Kyø ñöôïc ban haønh trong giai
ñoaïn naøy nhö: UÛy ban chuaån möïc kieåm toaùn Hoa Kyø naêm 1998, Uûy ban chöùng
khoaùn Hoa Kyø naêm 1988, toå chöùc nghieân cöùu kieåm toaùn noäi boä naêm 1991,...
Nhöõng quy ñònh naøy moät maët laøm phong phuù khaùi nieäm KSNB nhöng maët
khaùc daãn ñeán yeâu caàu phaûi hình thaønh moät heä thoáng lyù luaän coù tính chuaån möïc veà
KSNB.
Söï ra ñôøi cuûa baùo caùo COSO naêm 1992
Quaù trình phaùt trieån cuûa caùc coâng ty ôû Hoa Kyø cuõng laø quaù trình phaùt trieån
quy moâ cuûa gian laän gaây thieät haïi ñaùng keå cho neàn kinh teá. Nhieàu uûy ban ñaõ ra ñôøi
ñeå khaûo saùt vaø tìm caùch khaéc phuïc, trong ñoù coù UÛy ban quoác gia veà choáng gian laän
baùo caùo taøi chính – goïi taét laø uûy ban Treadway- ra ñôøi naêm 1985. COSO laø moät uûy
ban goàm nhieàu toå chöùc ngheà nghieäp nhaèm hoã trôï cho UÛy ban Trradway. Caùc toå chöùc
ngheà nghieäp treân bao goàm: Hieäp hoäi keá toaùn coâng chöùng Hoa Kyø (AICPA), Hoäi keá
toaùn Hoa Kyø (AAA), Hieäp hoäi caùc nhaø quaûn trò taøi chính (FEI), Hieäp hoäi kieåm toaùn
vieân noäi boä (IIA) vaø Hieäp hoäi keá toaùn vieân quaûn trò (IMA). Qua quaù trình tìm hieåu
veà gian laän, COSO ñaõ nhaän thaáy KSNB ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng xaûy ra
gian laän. Vì theá, vieäc nghieân cöùu vaø ñöa ra moät khuoân khoå chung veà KSNB ñöôïc ñaët
ra. Baùo caùo COSO 1992 laø keát quaû cuûa quaù trình nghieân cöùu naøy. Baùo caùo cung caáp

xi
moät heä thoáng lyù luaän ñaày ñuû nhaát veà KSNB cho ñeán thôøi ñieåm naøy, keá thöøa vaø phaùt
trieån caùc nghieân cöùu tröôùc ñoù veà KSNB.
Baùo caùo COSO 1992 goàm coù 4 phaàn:
- Phaàn 1 – Baûn toùm löôïc: Toång quan veà KSNB cho nhaø quaûn lyù caáp cao
- Phaàn 2 – Heä thoáng lyù luaän: Ñònh nghóa veà KSNB, moâ taû caùc yeáu toá cuûa KSNB
vaø chæ ra nhöõng tieâu chí ñeå kieåm soaùt heä thoáng.
- Phaàn 3 – Baùo caùo cho caùc thaønh vieân beân ngoaøi: Höôùng daãn caùch thöùc baùo
caùo cho caùc ñoái töôïng beân ngoaøi veà KSNB lieân quan ñeán taøi chính.
- Phaàn 4 – Caùc coâng cuï ñaùnh giaù: Bao goàm caùc baûng bieåu phuïc vuï cho vieäc
ñaùnh giaù söï höõu hieäu cuûa heä thoáng KSNB.
1.1.1.2 Ñònh nghóa kieåm soaùt noäi boä
Theo Baùo caùo cuûa COSO naêm 1992, KSNB laø moät quaù trình do ngöôøi quaûn
lyù, hoäi ñoàng quaûn trò vaø caùc nhaân vieân cuûa ñôn vò chi phoái, noù ñöôïc thieát laäp ñeå cung
caáp moät söï ñaûm baûo hôïp lyù nhaèm thöïc hieän ba muïc tieâu döôùi ñaây:
- Baùo caùo taøi chính ñaùng tin caäy.
- Caùc luaät leä vaø quy ñònh ñöôïc tuaân thuû.
- Hoaït ñoäng höõu hieäu vaø hieäu quaû
Trong ñònh nghóa treân, boán noäi dung cô baûn laø quaù trình, con ngöôøi, ñaûm baûo
hôïp lyù vaø muïc tieâu. Chuùng ñöôïc hieåu nhö sau:
Kieåm soaùt noäi boä laø moät quaù trình. Kieåm soaùt noäi boä bao goàm moät
chuoãi caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt hieän dieän ôû moïi boä phaän trong ñôn vò vaø ñöôïc keát
hôïp vôùi nhau thaønh moät theå thoáng nhaát. Quaù trình kieåm soaùt laø phöông tieân ñeå giuùp
cho ñôn vò ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa mình.

xii
Kieåm soaùt noäi boä ñöôïc thieát keá vaø vaän haønh bôùi con ngöôøi. Kieåm soaùt
noäi boä khoâng chæ ñôn thuaàn laø nhöõng chính saùch, thuû tuïc, bieåu maãu,.. maø phaûi bao
goàm nhöõng con ngöôøi trong toå chöùc nhö Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban giaùm ñoác vaø caùc
nhaân vieân. Chính con ngöôøi ñònh ra muïc tieâu, thieát laäp cô cheá kieåm soaùt ôû moïi nôi
vaø vaän haønh chuùng.
Kieåm soaùt noäi boä cung caáp moät ñaûm baûo hôïp lyù, chöù khoâng ñaûm baûo
tuyeät ñoái laø caùc muïc tieâu seõ ñöôïc thöïc hieän.
Caùc muïc tieâu cuûa kieåm soaùt noäi boä
- Ñoái vôùi baùo caùo taøi chính thì kieåm soaùt noäi boä phaûi ñaûm baûo tính trung thöïc vaø
ñaùng tin caäy.
- Ñoái vôùi tính tuaän thuû, kieåm soaùt noäi boä phaûi ñaûm baûo hôïp lyù vieäc chaáp haønh
luaät phaùp vaø caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc quy ñònh cuûa ñôn vò.
- Ñoái vôùi muïc tieâu söï höõu hieäu vaø hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng, kieåm soaùt noäi
boä giuùp ñôn vò baûo veä vaø söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn löïc, baûo maät thoâng tin, naâng
cao uy tín, môû roäng thò phaàn, thöïc hieän caùc chieán löôïc kinh doanh cuûa ñôn vò,..
1.1.2 Caùc yeáu toá cuûa kieåm soaùt noäi boä
Theo COSO 1992, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong moät ñôn vò ñöôïc caáu thaønh
bôûi naêm boä phaän. Ñoù laø: moâi tröôøng kieåm soaùt, ñaùnh giaù ruûi ro, caùc hoaït ñoäng kieåm
soaùt, thoâng tin vaø truyeàn thoâng, giaùm saùt.
Baûng 1.1 Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä
Moâi tröôøng quaûn lyù
Ñaùnh
giaù
ruûi
ro
Caùc
hoaït
ñoäng
kieåm
soaùt
Thoâng
tin
vaø
truyeàn
thoân
Giaùm
saùt
g

xiii
1.1.2.1 Moâi tröôøng kieåm soaùt
Moâi tröôøng kieåm soaùt phaûn aùnh saéc thaùi chung cuûa moät ñôn vò, chi phoái yù thöùc
kieåm soaùt cuûa moïi thaønh vieân trong ñôn vò vaø laø neàn taûng cuûa caùc boä phaän khaùc cuûa
kieåm soaùt noäi boä. Caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng kieåm soaùt laø:
- Tính chính tröïc vaø caùc giaù trò ñaïo ñöùc: söï höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt
noäi boä phuï thuoäc tröïc tieáp vaøo tính chính tröïc vaø vieäc toân troïng caùc giaù trò ñaïo ñöùc
cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán quaù trình kieåm soaùt. Ñôn vò phaûi xaây döïng ñöôïc caùc
chuaån möïc, quy ñònh veà ñaïo ñöùc cho caùc nhaân vieân vaø nhöõng nhaø quaûn lyù phaûi laøm
göông trong vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh ñoù. Maët khaùc, ñôn vò cuõng caàn phaûi loaïi tröø,
giaûm thieåu nhöõng aùp löïc vaø cô hoäi daãn ñeán nhöõng haønh vi thieáu trung thöïc cuûa nhaân
vieân trong ñôn vò.
- Ñaûm baûo veà naêng löïc: ñôn vò phaûi ñaûm baûo cho nhaân vieân coù ñöôïc nhöõng
hieåu bieát vaø kyõ naêng caàn thieát ñeå thöïc hieän nhöõng coâng vieäc ñöôïc giao. Neáu khoâng,
chaéc chaén hoï seõ thöïc hieän nhieäm vuï ñöôïc giao khoâng höõu hieäu vaø hieäu quaû.
- Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt: thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùm giaùt cuûa
mình (söï tuaân thuû phaùp luaät, laäp baùo caùo taøi chính, giöõ söï ñoäc laäp cuûa kieåm toaùn noäi
boä,…) caùc boä phaän naøy coù nhöõng taùc ñoäng quan troïng cho vieäc thöïc hieän caùc muïc
tieâu cuûa ñôn vò.
- Trieát lyù vaø phong caùch ñieàu haønh cuûa nhaø quaûn lyù: caùc ñaëc ñieåm caù nhaân
cuûa nhöõng ngöôøi quaûn lyù, ñaëc bieät laø ngöôøi quaûn lyù caáp cao khi ñieàu haønh ñôn vò seõ
taïo neân nhöõng ruûi ro khaùc nhau cho ñôn vò.

xiv
- Cô caáu toå chöùc: söï phaân chia traùch nhieäm vaø quyeàn haïn giöõa caùc boä phaän
trong ñôn vò seõ taùc ñoäng ñeán vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu. Cô caáu phuø hôïp seõ laø cô
sôû cho vieäc laäp keá hoaïch, ñieàu haønh, kieåm soaùt vaø giaùm saùt caùc hoaït ñoäng.
- Caùch thöùc phaân chia quyeàn haïn vaø traùch nhieäm: vieäc phaân chia traùch
nhieäm vaø quyeàn haïn cuï theå cuûa töøng thaønh vieân trong caùc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò giuùp
cho moãi thaønh vieân hieåu raèng hoï coù nhieäm vuï cuï theå gì vaø töøng hoaït ñoäng cuûa hoï
aûnh höôûng ñeán ngöôøi khaùc nhö theá naøo trong vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu.
- Chính saùch nhaân söï: caùc chính saùch vaø thuû tuïc cuûa ñôn vò veà vieäc tuyeån
duïng, huaán luyeän, boå nhieäm, ñaùnh giaù, sa thaûi, ñeà baït,.. aûnh höôûng ñeán söï höõu hieäu
cuûa moâi tröôøng kieåm soaùt thoâng qua taùc ñoäng ñeán caùc nhaân toá khaùc trong moâi tröôøng
kieåm soaùt nhö ñaûm baûo veà naêng löïc, tính chính tröïc vaø caùc giaù trò ñaïo ñöùc,...
Moâi tröôøng kieåm soaùt coù aûnh höôûng quan troïng ñeán quaù trình thöïc hieän vaø keát
quaû cuûa caùc thuû tuïc kieåm soaùt. Caùc thuû tuïc kieåm soaùt coù theå khoâng ñaït ñöôïc muïc
tieâu hoaëc chæ coøn laø hình thöùc trong moâi tröôøng kieåm soaùt yeáu keùm. Ngöôïc laïi, moät
moâi tröôøng kieåm soaùt toát coù theå haïn cheá phaàn naøo söï thieáu soùt cuûa caùc thuû tuïc kieåm
soaùt. Tuy nhieân, moâi tröôøng kieåm soaùt khoâng theå thay theá cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt
caàn thieát.
1.1.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro
Caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán ñôn vò bao goàm caùc hoaït ñoäng dieãn ra taïi ñôn vò
vaø caùc hoaït ñoäng ôû beân ngoaøi ñeàu coù theå phaùt sinh ruûi ro vaø khoù kieåm soaùt taát caû. Vì
vaäy, ñôn vò phaûi thaän troïng khi xaùc ñònh vaø phaân tích nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán
ruûi ro laøm cho nhöõng muïc tieâu – keå caû muïc tieâu chung vaø muïc tieâu cuï theå cho töøng
hoaït ñoäng – cuûa ñôn vò coù theå khoâng ñöôïc thöïc hieän, vaø phaûi coá gaéng kieåm soaùt
ñöôïc nhöõng ruûi ro naøy.

xv
Ñeå giôùi haïn ruûi ro ôû möùc chaáp nhaän ñöôïc, ñôn vò phaûi nhaän daïng vaø phaân tích
ruûi ro treân cô sôû caùc muïc tieâu ñaõ ñöôïc thieát laäp cuûa toå chöùc töø ñoù môùi coù theå kieåm
soaùt ñöôïc ruûi ro.
- Xaùc ñònh muïc tieâu cuûa ñôn vò: Baùo caùo COSO naêm 1992 khoâng cho raèng
ñaây laø nhieäm vuï cuûa KSNB. Tuy nhieân, caùc thaønh vieân trong heä thoáng KSNB phaûi
bieát ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa ñôn vò ñeå nhaän daïng vaø ñaùnh giaù nhöõng ruûi ro taùc ñoäng
ñeán vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra.
- Nhaän daïng ruûi ro: ruûi ro coù theå taùc ñoäng ñeán ñôn vò ôû möùc ñoä toaøn ñôn vò
hay aûnh höôûng ñeán töøng hoaït ñoäng cuï theå.
Ôû möùc ñoä toaøn ñôn vò, caùc nhaân toá phaùt sinh ruûi ro laø: söï ñoåi môùi kyõ thuaät,
nhu caàu khaùch haøng thay ñoåi, söï thay ñoåi saûn cuûa ñoái thuû caïnh tranh, thay ñoåi chính
saùch cuûa Nhaø nöôùc,.. ñaây laø nhöõng nhaân toá phaùt sinh töø moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa
ñôn vò. Trong phaïm vi töøng hoaït ñoäng nhö baùn haøng, mua haøng,.. ruûi ro coù theå phaùt
sinh vaø taùc ñoäng ñeán baûn thaân töøng hoaït ñoäng tröôùc khi gaây aûnh höôûng day chuyeàn
ñeán toaøn ñôn vò. Thoâng thöôøng ruûi ro lieân quan ñeán töøng boä phaän xuaát phaùt töø caùc
chính saùch cuûa ñôn vò nhö chính saùch môû roäng thò phaàn, chính saùch caûi tieán kyõ
thuaät,..
Ñeå nhaän daïng ruûi ro, ñôn vò coù theå söû duïng nhieàu phöông phaùp khaùc nhau töø
vieäc söû duïng caùc phöông tieän döï baùo, phaân tích caùc döõ lieäu quaù khöù, cho ñeán vieäc raø
soaùt thöôøng xuyeân caùc hoaït ñoäng. Trong caùc doanh nghieäp nhoû, coâng vieäc naøy coù
theå thöïc hieän döôùi daïng nhöõng cuoäc tieáp xuùc vôùi khaùch haøng, ngaân haøng,… hoaëc caùc
buoåi hoïp giao ban trong noäi boä.
- Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro: vì ruûi ro raát khoù ñònh löôïng neân ñaây laø coâng
vieäc khaù phöùc taïp vaø coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau. Thoâng thöôøng moät quy trình
phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro goàm caùc böôùc sau: öôùc löôïng taàm côõ cuûa ruûi ro qua aûnh

xvi
höôûng coù theå coù cuûa noù ñeán vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa ñôn vò, xem xeùt khaû naêng
xaûy ra ruûi ro vaø nhöõng bieän phaùp coù theå söû duïng ñeå ñoái phoù vôùi ruûi ro.
1.1.2.3 Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt
Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt laø nhöõng chính saùch vaø thuû tuïc giuùp cho vieäc thöïc
hieän caùc chæ ñaïo cuûa ngöôøi quaûn lyù. Noù ñaûm baûo caùc haønh ñoäng caàn thieát ñeå kieåm
soaùt caùc ruûi ro maø ñôn vò coù theå gaëp phaûi trong quaù trình thöïc hieän muïc tieâu cuûa
mình. Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt thoâng thöôøng taïi ñôn vò laø: phaân chia traùch nhieäm
ñaày ñuû, uûy quyeàn ñuùng ñaén cho caùc nghieäp vuï vaø hoaït ñoäng, baûo veä taøi saûn vaät chaát
vaø thoâng tin, kieåm tra ñoäc laäp, phaân tích raø soaùt laïi vieäc thöïc hieän.
1.1.2.4 Thoâng tin vaø truyeàn thoâng
Thoâng tin ñöôïc thu thaäp, xöû lyù vaø truyeàn ñaït ñeán caùc caù nhaân, boä phaän trong
ñôn vò ñeå coù theå hoaøn thaønh nhieäm vuï cuûa mình vaø cung caáp caùc cho caùc ñoái töôïng
beân ngoaøi veà hoaït ñoäng, taøi chính, söï tuaân thuû cuûa ñôn vò cho caùc ñoái töôïng beân
ngoaøi. Truyeàn thoâng laø caùch thöùc truyeàn ñaït thoâng tin cuûa ñôn vò cho caùc ñoái töôïng
khaùc nhau bao goàm caû caùc ñoái töôïng beân trong vaø caùc ñoái töôïng beân ngoaøi ñôn vò.
Thoâng tin caàn thieát cho moïi caáp cuûa ñôn vò vì giuùp cho vieäc ñaït ñöôïc caùc muïc
tieâu kieåm soaùt khaùc nhau. Thoâng tin ñöôïc cung caáp thoâng qua heä thoáng thoâng tin. Heä
thoáng thoâng tin cuûa ñôn vò coù theå ñöôïc xöû lyù treân maùy tính, qua heä thoáng thuû coâng
hoaëc keát hôïp caû hai. Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt taïi ñôn vò chæ coù theå thöïc hieän neáu
thoâng tin thích hôïp, kòp thôøi, caäp nhaät, chính xaùc vaø truy caäp thuaän tieän.
1.1.2.5 Giaùm saùt
Giaùm saùt laø quaù trình ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä.
Hoaït ñoäng giaùm saùt ñoøi hoûi ñôn vò xaùc ñònh heä thoáng kieåm soaùt noäi boä coù vaän haønh
ñuùng nhö thieát keá hay khoâng vaø coù caàn thieát phaûi söûa ñoåi cho phuø hôïp vôùi töøng giai
ñoaïn phaùt trieån cuûa ñôn vò hay khoâng. Giaùm saùt coù vai troø quan troïng trong kieåm

xvii
soaùt noäi boä vì noù giuùp cho kieåm soaùt noäi boä duy trì ñöôïc söï höõu hieäu trong caùc thôøi
kyø khaùc nhau. Caùc hoaït ñoäng giaùm saùt bao goàm giaùm saùt thöôøng xuyeân vaø giaùm saùt
ñònh kyø.
- Giaùm saùt thöôøng xuyeân dieãn ra ngay trong quaù trình hoaït ñoäng, do caùc nhaø
quaûn lyù vaø caùc nhaân vieân thöïc hieän trong traùch nhieäm cuûa mình.
- Giaùm saùt ñònh kyø thöôøng thöïc hieän thoâng qua chöùc naêng kieåm toaùn noäi boä
hoaëc caùc hoaït ñoäng ñònh kyø cuûa Ban kieåm soaùt, qua ñoù phaùt hieän kòp thôøi nhöõng yeáu
keùm trong heä thoáng ñeå ñöa ra caùc bieän phaùp caûi thieän.
(chi tieát caùc yeáu toá cuûa kieåm soaùt noäi boä xem chi tieát ôû Phuï luïc 1)
1.1.3 Haïn cheá cuûa lyù thuyeát kieåm soaùt noäi boä
Maëc duø ñaõ ñöôïc boå sung vaø hoaøn thieän trong quaù trình phaùt trieån, tuy nhieân lyù
thuyeát veà kieåm soaùt noäi boä vaãn coøn nhöõng haïn cheá, ñaëc bieät trong ñieàu kieän kinh teá
hieän nay. Caùc haïn cheá cuûa lyù thuyeát kieåm soaùt noäi boä theå hieän ôû nhöõng maët sau ñaây:
Chöa môû roäng taàm nhìn chieán löôïc
Baùo caùo COSO naêm 1992 khoâng xaùc ñònh vieäc xaây döïng caùc muïc tieâu cuûa ñôn vò
naèm trong chu trình KSNB. Vì vaäy, heä thoáng KSNB ñöôïc xaây döïng chæ ñeå nhaèm
muïc ñích kieåm soaùt vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, chöù khoâng nhaèm
phuïc vuï vieäc quaûn trò caùc tình huoáng khoâng chaéc chaén vaø toái öu hoaù quaù trình quaûn
trò ñoù.
Maët khaùc, vieäc xaùc ñònh caùc muïc tieâu, ñaëc bieät laø caùc muïc tieâu chieán löôïc khoâng
naèm trong chu trình kieåm soaùt cuõng laøm cho heä thoáng KSNB bò haïn cheá veà tính döï
baùo ñoái vôùi caùc loaïi ruûi ro vaø vì vaäy khoâng xaây döïng ñöôïc caùc chieán löôïc daøi haïn
ñoái ñeå ñoái phoù.
Chöa aùp duïng caùc phöông phaùp, kyõ thuaät ñeå quaûn trò ruûi ro

xviii
Baùo caùo COSO naêm 1992 cung caáp khaù nhieàu caùc phöông phaùp, kyõ thuaät cho
KSNB. Tuy nhieân caùc kyõ thuaät naøy môùi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä kieåm soaùt chöù chöa
ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà ñaùnh giaù vaø quaûn trò caùc ruûi ro lieân quan ñeán ñôn vò.
Chöa theå hieän vai troø cuûa ngöôøi quaûn lyù cao caáp vaø traùch nhieäm cuûa hoï ñoái
vôùi ruûi ro
Heä thoáng KSNB ñöôïc xaây döïng bôûi nhöõng ngöôøi quaûn lyù trong ñôn vò nhaèm ñaûm
baûo hôïp lyù vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Tuy nhieân, lyù thuyeát KSNB chæ giôùi
haïn traùch nhieäm cuûa ngöôøi quaûn lyù trong caùc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò, chöa theå hieän
traùch nhieäm lieân quan ñeán vieäc kieåm soaùt caùc ruûi ro tieàm aån. Vì vaäy, sau khi Baùo
caùo COSO naêm 1992 ra ñôøi thì lyù thuyeát KSNB tieáp tuïc phaùt trieån theo nhieàu höôùng
khaùc nhau vaø theo höôùng tích hôïp vôùi vieäc quaûn trò caùc ruûi ro taïi ñôn vò.
1.2 Söï phaùt trieån caùc lyù thuyeát veà quaûn trò ruûi ro
1.2.1 Thôøi kyø tieàn lyù thuyeát
Thuaät ngöõ “ruûi ro” lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa moät ñôn vò ñaõ ñöôïc ñeà caäp töø
raát sôùm. Luùc ñaàu, ruûi ro ñöôïc coi laø khaû naêng hoaëc moái ñe doïa coù theå gaây toån thaát
lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi, ñaëc bieät trong vieäc baûo toaøn taøi saûn vaø haøng
hoaù. Caùch thöùc thoâng thöôøng ñeå ñoái phoù vôùi ruûi ro trong giai ñoaïn naøy laø mua caùc
dòch vuï baûo hieåm ñeå chuyeån giao toaøn boä hoaëc moät phaàn thieät haïi veà taøi saûn cho caùc
doanh nghieäp baûo hieåm khi toån thaát phaùt sinh.
Söï ra ñôøi cuûa doanh nghieäp baûo hieåm chöùng toû raèng caùc doanh nghieäp ñaõ söû
duïng dòch vuï baûo hieåm ñeå chuyeån giao ruûi ro. Luùc ñaàu dòch vuï baûo hieåm hình thaønh
trong lónh vöïc vaän chuyeån haøng hoaù baèng ñöôøng bieån, sau ñoù phaùt trieån sang caùc
loaïi hình khaùc. Caùc taøi lieäu tìm thaáy ôû coâng ty baûo hieåm Hammurabi cho chuùng ta
thaáy raèng dòch vuï baûo hieåm ñaõ toàn taïi caùch ñaây khoaûng 3.800 naêm.( )1
1.2.2 Thôøi kyø phaùt trieån lyù thuyeát quaûn trò ruûi ro
1
Lam, James, Enterprise Risk Management: From Incensives to Control, Trang 95

xix
Khi hoaït ñoäng kinh doanh caøng môû roäng phaùt trieån thì doanh nghieäp phaûi ñoái
maët môùi nhieàu loaïi ruûi ro môùi vaø phöùc taïp hôn, ñoøi hoûi phaûi coù moät lyù thuyeát veà ruûi
ro vaø caùc kyõ thuaät ñeå coù theå quaûn lyù ruûi ro moät caùch hieäu quûa. Töø choã caùch thöùc duy
nhaát ñeå quaûn lyù ruûi ro laø mua caùc baûo hieåm cho caùc toån thaát coù theå coù ñeán caùch thöùc
quaûn lyù nhöõng tình huoáng khoâng chaéc chaén vaø toái öu hoaù vieäc quaûn trò ruûi ro.
Cuøng vôùi yeâu caàu veà quaûn trò ruûi ro, caùc lyù thuyeát veà ruûi ro vaø sau ñoù laø caùc
kyõ thuaät vaø caùc heä thoáng quaûn trò ruûi ro ñöôïc hình thaønh. Coù theå chia thaønh caùc giai
ñoaïn phaùt trieån nhö sau:
1.2.2.1 Nhaän thöùc veà ruûi ro vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng
John Haynes (1895)
John Haynes laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaàu tieân nghieân cöùu veà ruûi ro. Theo
oâng thì ruûi ro laø khaû naêng xaûy ra nhöõng hö hoûng hoaëc maát maùt moät caùch tình côø ñoái
vôùi ñôn vò, söï kieän khoâng chaéc chaén ñöôïc coi laø ruûi ro khi noù seõ coù nhöõng taùc ñoäng
xaáu ñeán keát quaû cuûa ñôn vò. Oâng cuõng khaúng ñònh raèng, nhöõng nhaø tö baûn – ngöôøi
ñaàu tö taøi saûn cuûa mình vaøo ñôn vò – seõ gaùnh chòu nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán ñôn vò.
Frank H. Knight (1921)
Theo Frank H. Knight thì ruûi ro laø söï kieän trong töông lai maø coù theå ño löôøng
ñöôïc söï taùc ñoäng coøn söï kieän khoâng chaéc chaén laø nhöõng söï kieän maø khoâng theå ño
löôøng ñöôïc söï taùc ñoäng. Maët khaùc, oâng cuõng cho raèng: ruûi ro lieân quan ñeán toån thaát,
vaø söï kieän khoâng chaéc chaén lieân quan ñeán nhöõng lôïi ích maø ñôn vò seõ gaëp phaûi trong
töông lai. Ñeå xem xeùt khaû naêng xuaát hieän cuûa ruûi ro vaø söï kieän khoâng chaéc chaén,
oâng söû duïng caùc khaùi nieäm “xaùc suaát khaùch quan” vaø “xaùc suaát chuû quan”.
Irving Pfeffer (1956)
Pfeffer ñaõ tieáp tuïc quan ñieåm cuûa Knight, vaø theo oâng thì: thì ruûi ro laø söï keát
hôïp cuûa caùc nguy haïi vaø ñöôïc ño löôøng bôûi xaùc suaát xaûy ra; coøn söï kieän khoâng chaéc

xx
chaén ñöôïc ño löôøng bôûi möùc ñoä cuûa nieàm tin. Ruûi ro laø traïng thaùi khaùch quan, söï
kieän khoâng chaéc chaén laø traïng thaùi chuû quan.
Caùc quan ñieåm veà ruûi ro theo thôøi gian ñaõ coù moät söï chuyeån bieán to lôùn: töø
choã coi ruûi ro laø vieäc xuaát hieän toån thaát moät caùch tình côø ñeán vieäc döï baùo caùc ruûi ro,
töø choã coi ruûi ro laø nhöõng gì coù theå ño löôøng ñöôïc ñeán vieäc yù thöùc ñöôïc nhöõng ruûi ro
khoâng theå ño löôøng, töø chæ xem xeùt ñeán toån thaát ñeán vieäc ñaùnh giaù lôïi ích, töø xem
xeùt caùc ruûi ro rieâng leû ñeán xem xeùt cuøng luùc nhieàu ruûi ro,.. Tuy nhieân, caùc quan
ñieåm treân coøn chöùa ñöïng nhöõng baát caäp: quan ñieåm veà ruûi ro chöa bao quaùt cho toaøn
ñôn vò; ruûi ro ñöôïc xem xeùt cho töøng söï kieän ñoäc laäp hoaëc môùi chæ döøng laïi xem xeùt
söï taùc ñoäng cuûa nhieàu söï kieän ñeán moät maët hoaït ñoäng cuûa ñôn vò. Do ñoù, öùng phoù
vôùi ruûi ro thöôøng bò ñoäng vì khoâng coù moät chieán löôïc baøi baûn.
1.2.2.2 Caùc coâng cuï quaûn trò ruûi ro ñöôïc hình thaønh
Vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, ñaëc bieät laø thò tröôøng taøi chính, caùc
coâng cuï ñöôïc xaây döïng ñeå luùc ñaàu phuïc vuï cho nhu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaø sau
ñoù aùp duïng cho caùc hoaït ñoäng trong doanh nghieäp. Ngoaøi ra, cuøng vôùi söï phaùt trieån
cuûa kyõ thuaät maùy tính doanh nghieäp coù nhieàu nguoàn döõ lieäu vaø coâng cuï hoã trôï ñaéc
löïc cho vieäc ño löôøng vaø phaân tích caùc ruûi ro, töø ñoù phuïc vuï toát hôn cho vieäc quaûn lyù.
Ñaàu nhöõng naêm 1950, lyù thuyeát veà danh muïc ñaàu tö cuûa Harry Markowitz ñeà caäp
ñeán vieäc ño löôøng vaø quaûn trò ruûi ro. Theo ñoù, coù söï lieân heä giöõa ruûi ro vaø lôïi ích kyø
voïng cuûa moät phöông aùn vaø nhaø ñaàu tö neân keát hôïp nhieàu phöông aùn khaùc nhau ñeå
toái ña lôïi ích cuûa mình. Ñeán ñaàu nhöõng naêm 1970, coâng cuï baûo hieåm vaø taùi baûo
hieåm ñöôïc caùc doanh nghieäp söû duïng roäng raõi vaø xuaát hieän caùc coâng cuï phaùi sinh
ñöôïc caùc doanh nghieäp söû duïng ñeå döï phoøng cho nhöõng bieán ñoäng veà giaù caû cuûa thò
tröôøng. Söï keát hôïp coâng cuï baûo hieåm vaø caùc coâng cuï phaùi sinh daãn ñeán vieäc aùp duïng
hình thöùc dòch vuï thueâ ngoaøi (outsourcing) ôû caùc doanh nghieäp lôùn nhaèm chuyeån

xxi
giao ruûi ro cho caùc ñoái taùc beân ngoaøi khi doanh nghieäp thaáy vieäc thöïc hieän khoâng
coøn hieäu quûa.
Maët khaùc, trong nhöõng naêm 1980 vôùi söï buøng noå cuûa coâng ngheä thoâng tin caùc
doanh nghieäp coù nhöõng phöông tieän caàn thieát ñeå löu tröõ, tieáp caän nhöõng thoâng tin
khoång loà vaø phöùc taïp phuïc vuï cho vieäc ra quyeát ñònh. Ngoaøi ra, vôùi söï phaùt trieån cuûa
caùc kyõ thuaät maùy tính, caùc doanh nghieäp cuõng coù nhöõng phöông tieän ñaéc löïc ñeå ño
löôøng vaø phaân tích ruûi ro phuïc vuï ngaøy caøng hieäu quûa cho coâng taùc quaûn trò caùc ruûi
ro taïi doanh nghieäp.
1.2.2.3 Heä thoáng quaûn trò ruûi ro
Baùo caùo Basel
Treân cô sôû Baùo caùo COSO naêm 1992, UÛy ban Basel ban haønh Baùo caùo Basel
naêm 1998 veà kieåm soaùt noäi boä taïi caùc ngaân haøng vaø toå chöùc tín duïng. Naêm 2000 UÛy
ban Basel ban haønh baùo caùo boå sung lieân quan ñeán kieåm toaùn noäi boä, quan heä giöõa
kieåm toaùn vieân vaø ngaân haøng.
Noäi dung cuûa Baùo caùo Basel nhaèm xaây döïng moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä
höõu hieäu, chuû yeáu kieåm soaùt caùc ruûi ro lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu
töông töï nhö Baùo caùo COSO naêm 1992 vaø caùc ruûi ro lieân quan ñeán tín duïng. Baùo caùo
Basel chæ giôùi haïn trong phaïm vi ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng chöù chöa môû
roäng phaïm vi ra caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc trong vieäc quaûn trò caùc ruûi ro.
James Lam (2003)
James Lam laø ngöôøi ñeà xuaát vò trí tröôûng boä phaän ruûi ro (CRO), oâng ñöôïc xem
laø CRO ñaàu tieân cuûa khoaûng 300 CRO hieän nay treân theá giôùi. Naêm 1993 oâng giöõ
chöùc vuï CRO cho coâng ty GE Capital, töø naêm 1995 ñeán naêm 1998 oâng laø CRO cuûa
coâng ty quaûn lyù quyõ ñaàu tö Fidelity Investment – quõy ñaàu tö hoã töông lôùn nhaát theá

xxii
giôùi vôùi toång taøi saûn leân ñeán 700 tyû USD. Trong thôùi gian naøy, oâng ñöôïc taïp chí The
Economist vaø Price Waterhouse Review ñaùnh giaù laø ngöôøi quaûn trò ruûi ro toát nhaát.
Naêm 1999 oâng tham gia coâng ty tö vaán Oliver, Wyman & Company vaø ñoàng
saùng laäp ra coâng ty ERrisk, chuyeân cung caáp caùc dòch vuï tö vaán veà quaûn trò ruûi ro vaø
ñaàu tö, ñaëc bieät cho caùc ngaân haøng vaø coâng ty quaûn lyù quõy ñaàu tö. Taïi ERisk, ñaàu
tieân oâng giöõ chöùc vuï giaùm ñoác ñieàu haønh vaø naêm 2000 oâng laø phoù chuû tòch Hoäi ñoàng
quaûn trò. Naêm 2002 oâng rôøi ERisk nhöng vaãn laø thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò cuûa
coâng ty naøy.
Hieân nay oâng laø nhaø tö vaán ñoäc laäp vaø chuû tòch cuûa coâng ty James Lam &
Associates. Caùc khaùch haøng lôùn ñöôïc oâng tröïc tieáp tö vaán bao goàm: The World
Bank, Salomon Smith Barney, Allied Capital, First Data,…
Theo James Lam, ruûi ro laø taát caû caùc söï kieän taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán coâng ty,
vaø moãi loaïi ruûi ro chòu söï taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá. Giöõa lôïi nhuaän cuûa coâng ty vaø
möùc ñoä ruûi ro maø coâng ty tham gia coù söï töông quan. Ôû möùc ñoä ban ñaàu, möùc ñoä ruûi
ro maø coâng ty tham gia caøng nhieàu thì lôïi nhuaän caøng lôùn. Tuy nhieân, khi möùc ñoä ruûi
ro maø coâng ty tham gia ñeán moät giôùi haïn naøo ñoù thì lôïi nhuaän seõ giaûm khi ruûi ro taêng
leân. Vaán ñeà laø coâng ty phaûi xaùc ñònh tham gia ruûi ro ôû möùc ñoä naøo ñeå coù lôïi nhuaän
cao nhaát?
Moät chu trình ñeå quaûn lyù höõu hieäu ruûi ro goàm caùc böôùc sau: yù thöùc veà ruûi ro,
ño löôøng ruûi ro vaø kieåm soaùt ruûi ro. Chu trình quaûn lyù ruûi ro giuùp moïi ngöôøi lieân
quan thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï cuûa mình lieân quan ñeán ruûi ro trong coâng vieäc haøng
ngaøy.
Ñeå quaûn trò ruûi ro moät caùch höõu hieäu, ñoøi hoûi chu trình caàn coù caùc yeáu toá cô baûn
lieân quan. Moãi yeáu toá phaûi coù söï lieân keát vôùi caùc yeáu toá khaùc vaø caùc yeáu toá phaûi keát
hôïp vôùi nhau nhö moät chænh theå thoáng nhaát. Caùc yeáu toá cô baûn cuûa moät chu trình
quaûn trò ruûi ro bao goàm: Ban laõnh ñaïo, caùc caáp quaûn lyù trung gian, möùc ruûi ro coù theå

xxiii
chaáp nhaän, chuyeån giao ruûi ro, phaân tích ruûi ro, cô sôû döõ lieäu vaø kyõ thuaät, thoâng tin
veà ruûi ro.

xxiv
Baûng 1.2: Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp theo James Lam
1. Ban laõnh ñaïo ñôn vò
Thieát laäp moät quy trình quaûn lyù ruûi ro töø treân xuoáng
2. Caáp quaûn lyù trung gian
Trieån khai chieán löôïc
3. Quaûn lyù ruûi ro toång
theå
Nghó vaø laøm nhö “ngöôøi
quaûn lyù quyõ ñaàu tö”
4. Chuyeån giao ruûi ro
Chuyeån giao nhöõng ruûi
ro khoâng hieäu quaû
5. Phaân tích ruûi ro
Phaùt trieån caùc coâng cuï phaân tích hieän ñaïi
6. Nguoàn döõ lieäu vaø kyõ thuaät
Tích hôïp kyõ thuaät vaø döõ lieäu
7. Thoâng tin cho caùc beân lieân quan
Caûi thieän söï minh baïch caùc thoâng tin veà ruûi ro cho caùc beân lieân quan
Nhaän xeùt
Heä thoáng quaûn trò ruûi ro ñöôïc xaây döïng cho caùc loaïi hình doanh nghieäp ñaõ taïo ra
nhöõng chuaån möïc ñeå caùc doanh nghieäp aùp duïng trong vieäc quaûn trò ruûi ro vaø caùc beân
lieân quan coù nhöõng cô sôû ñeå ñaùnh giaù. Tuy nhieân, caùc heä thoáng quaûn trò ruûi ro nhö ñaõ
trình baøy ôû treân vaãn coøn nhöõng toàn taïi cô baûn sau:
- Nhaán maïnh ñeán nhöõng ngaønh ngheà coù ruûi ro cao nhö ngaân haøng, coâng ty ñaàu tö
maø chöa môû roäng ñeán caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc. Ñieàu naøy gaây khoù khaên cho
caùc doanh nghieäp khoâng naèm trong phaïm vi cuûa heä thoáng quaûn trò ruûi ro khi tieáp
caän. Ví duï doanh nghieäp phaân phoái haøng tieâu duøng khoâng theå aùp duïng caùch thöùc
quaûn trò ruûi ro cuûa coâng ty quaûn lyù quõy,..

xxv
- Heä thoáng quaûn trò ruûi ro theo nhìn nhaän cuûa James Lam chæ thuaàn tuyù mang tính
chaát quaûn lyù maø khoâng keát hôïp vôùi ngaønh ngheà keá toaùn taøi chính. Trong khi ñoù, theo
quy ñònh cuûa moät soá quoác gia thì vieäc quaûn lyù ruûi ro lieân quan ñeán doanh nghieäp,
traùch nhieäm ñoù thuoäc veà lónh vöïc keá toaùn taøi chính, ví duï Ñaïo luaät Sarbanes-Oxley
naêm 2002 cuûa Hoa Kyø. Maët khaùc, moät soá toå chöùc ngheà nghieäp cuõng khaúng ñònh lónh
vöïc naøy thuoäc veà taøi chính keá toaùn, chaúng haïn Toå chöùc kieåm toaùn noäi boä IIA khaúng
ñònh chöùc naêng naøy thuoäc veà kieåm toaùn noäi boä.
Nhö vaäy, heä thoáng quaûn trò ruûi ro caàn phaûi ñöôïc xaây döïng laïi ñeå coù theå bao quaùt
heát cho caùc loaïi hình doanh nghieäp vaø theå hieän traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp trong
vieäc quaûn lyù caùc ruûi ro.
1.3 Quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp theo khuoân maãu cuûa COSO naêm 2004
1.3.1 Khaùi nieäm veà quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp
Muøa thu naêm 2001, COSO ñeà xuaát nghieân cöùu nhaèm ñöa ra moät lyù thuyeát ñeå
giuùp caùc toå chöùc quaûn trò caùc ruûi ro lieân quan ñeán quaù trình hoaït ñoäng. Maëc duø ñaõ
toàn taïi nhieàu lyù thuyeát veà quaûn trò ruûi ro nhöng COSO vaãn khaúng ñònh raèng caàn thieát
phaûi coù moät caùch tieáp caän môùi veà ruûi ro vaø phaûi xaây döïng moät khuoân maãu lyù thuyeát
cuõng nhö caùc kyõ thuaät aùp duïng töông töông ñeå caùc ñôn vò coù theå aùp duïng phuø hôïp
vôùi ñieàu kieän cuûa mình. Coâng ty kieåm toaùn PriceWaterhouseCooper ñöôïc choïn tham
gia vaøo döï aùn naøy. Ñeán thaùng 10 naêm 2004, döï aùn ñöôïc hoaøn thaønh vaø COSO coâng
boá baùo döôùi tieâu ñeà: Quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp – Khuoân khoå hôïp nhaát.
Theo Baùo caùo cuûa COSO naêm 2004 thì quaûn trò ruûi ro (QTRR) doanh nghieäp laø
moät quaù trình do hoäi ñoàng quaûn trò, caùc caáp quaûn lyù vaø caùc nhaân vieân cuûa ñôn vò chi
phoái, ñöôïc aùp duïng trong vieäc thieát laäp caùc chieán löôïc lieân quan ñeán toaøn ñôn vò vaø
aùp duïng cho taát caû caùc caáp ñoä trong ñôn vò, ñöôïc thieát keá ñeå nhaän daïng caùc söï kieän
tieàm taøng coù theå aûnh höôûng ñeán ñôn vò vaø quaûn trò ruûi ro trong phaïm vi chaáp nhaän

xxvi
ñöôïc cuûa ruûi ro nhaèm cung caáp moät söï ñaûm baûo hôïp lyù veà vieäc ñaït ñöôïc caùc muïc
tieâu cuûa ñôn vò.
So vôùi ñònh nghóa cuûa Baùo caùo COSO naêm 1992, thì ñònh nghóa naøy coù nhöõng
ñieåm môùi sau:
- Ngoaøi 3 muïc tieâu: baùo caùo taøi chính, hoaït ñoäng vaø tuaân thuû thì muïc tieâu cuûa
Baùo caùo COSO naêm 2004 coøn coù muïc tieâu chieán löôïc. Muïc tieâu chieán löôïc ñöôïc xaùc
ñònh ôû caáp ñoä cao hôn so vôùi caùc muïc tieâu coøn laïi cuûa QTRR. Caùc muïc tieâu chieán
löôïc ñöôïc xaây döïng döïa treân söù maïng cuûa ñôn vò. Caùc muïc tieâu veà hoaït ñoäng, baùo
caùo vaø tuaân thuû phaûi phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu chieán löôïc naøy.
- Môû roäng höôùng tieáp caän chieán löôïc veà ruûi ro. QTRR ñöôïc aùp duïng trong vieäc
thieát laäp caùc muïc tieâu chieán löôïc vaø caùc chieán löôïc ñeå thöïc hieän cuõng nhö trong caùc
hoaït ñoäng nhaèm ñaït ñeán caùc muïc tieâu lieân quan. Nhö vaäy, caùc muïc tieâu trong QTRR
bao truøm hôn, xuyeân suoát hôn so vôùi caùc muïc tieâu trong KSNB do ñoù seõ möùc ñoä bao
quaùt roäng hôn ñoái vôùi nhöõng ruûi ro coù khaû naêng phaùt sinh.
- Môû roäng caùc caáp ñoä xem xeùt ñoái vôùi ruûi ro. Söï kieän taùc ñoäng khoâng chæ ñöôïc
xem xeùt rieâng leû cho töøng boä phaän tröïc tieáp lieân quan maø coøn ñöôïc xem xeùt cho taát
caû caùc caáp ñoä hoaït ñoäng trong ñôn vò. Khi ñoù söï taùc ñoäng cuûa ruûi ro ñöôïc xem xeùt
heát töø boä phaän, chi nhaùnh,.. ñeán toaøn doanh nghieäp.
Caùc caáp ñoä xem xeùt ñoái vôùi ruûi ro caên cöù vaøo phaïm vi coù theå chaáp nhaän cuûa ruûi
ro, caùc phaïm vi coù theå chaáp nhaän bao goàm:
Möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän: laø möùc ñoä ruûi ro maø ñôn vò saün saøng chaáp nhaän ñeå
thöïc hieän vieäc laøm taêng giaù trò xeùt treân bình dieän toaøn ñôn vò.
Möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ôû möùc ñoä boä phaän: laø möùc ruûi ro maø ñôn vò saün
saøng chaáp nhaän lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän töøng muïc tieâu cuï theå.
1.3.2 Lôïi ích cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp
- Taïo laäp söï phuø hôïp giöõa löïa choïn chieán löôïc vaø möùc ruûi ro coù theå chaáp
nhaän: ñoái vôùi moãi chieán löôïc ñöôïc löïa choïn, ñôn vò xem xeùt möùc ruûi ro coù theå chaáp

xxvii
nhaän cho töøng chieán löôïc, treân cô sôû ñoù ñôn vò coù caên cöù ñeå xaây döïng caùc muïc tieâu
cuï theå vaø xaùc ñònh caùch thöùc quaûn lyù caùc ruûi ro lieân quan. Ñieàu naøy taïo söï nhaát quaùn
trong vieäc quaûn lyù vaø höôùng caùc coâng vieäc haøng ngaøy theo theo muïc tieâu ban ñaàu ñaõ
ñeà ra.
- Laøm taêng hieäu quaû ñoái vôùi vieäc phaûn öùng vôùi ruûi ro: QTRR cung caáp caùc kyõ
thuaät vaø phöông phaùp cuï theå trong vieäc nhaän daïng vaø löïa choïn caùc phöông thöùc
phaûn öùng vôùi ruûi ro nhö neù traùnh ruûi ro, giaûm thieåu ruûi ro, chuyeån giao ruûi ro vaø chaáp
nhaän ruûi ro seõ giuùp caùc nhaø quaûn lyù phaûn öùng vôùi ruûi ro moät caùch hieäu quaû.
- Giaûm thieåu toån thaát baát ngôø trong quaù trình hoaït ñoäng: QTRR laøm taêng khaû
naêng cuûa ñôn vò veà vieäc nhaän daïng caùc söï kieän tieàm taøng, ñaùnh giaù ruûi ro, thieát laäp
caùch thöùc phaûn öùng vôùi ruûi ro vaø do ñoù giaûm thieåu nhöõng chi phí vaø toån thaát baát ngôø.
- Nhaän daïng vaø quaûn lyù ruûi ro xuyeân suoát toaøn ñôn vò: moãi ñôn vò phaûi ñoái maët
vôùi raát nhieàu loaïi ruûi ro taùc ñoäng ñeán nhieàu boä phaän khaùc nhau. Vaø QTRR ñoøi hoûi
ngöôøi quaûn lyù khoâng chæ quaûn lyù caùc loaïi ruûi ro rieâng bieät maø coøn phaûi hieåu ñöôïc söï
taùc ñoäng laãn nhau cuûa caùc ruûi ro ñoù. Töø ñoù giuùp cho ñôn vò coù caùi nhìn heä thoáng ñoái
vôùi caùc loaïi ruûi ro vaø phaûn öùng hieäu quaû hôn ñoái vôùi ruûi ro, phuïc vuï cho vieäc thöïc
hieän muïc tieâu toång theå cuûa ñôn vò.
- Giuùp ñôn vò naém baét nhöõng cô hoäi trong kinh doanh: QTRR xem xeùt taát caû
caùc söï kieän tieàm taøng lieân quan ñeán ñôn vò khoâng chæ coù ruûi ro vaø vì vaäy giuùp caùc
nhaø quaûn lyù nhaän daïng caùc söï kieän mang ñeán cô hoäi töø ñoù ñöa ra nhöõng phaûn öùng
thích hôïp ñeå taän duïng nhöõng cô hoäi ñoù.
- Caûi thieän söï phaân boå nguoàn voán cuûa ñôn vò: Coù ñöôïc ñaày ñuû thoâng tin veà ruûi
ro giuùp nhaø quaûn lyù ñaùnh giaù toång quaùt nhu caàu veà voán vaø toái öu hoaù vieäc phaân boå
voán cuûa ñôn vò.
Toùm laïi, QTRR giuùp giuùp nhaø quaûn lyù trong vieäc taïo laäp giaù trò cho ñôn vò baèng
caùch: xöû lyù höõu hieäu ñoái vôùi nhöõng söï kieän khoâng chaéc chaén trong töông lai vaø cung
caáp caùc caùch thöùc phaûn öùng nhaèm ñem laïi hieäu quûa cao nhaát cho ñôn vò.

xxviii
1.3.3 Caùc yeáu toá cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp
1.3.3.1 Sô löôïc caùc yeáu toá
Theo Baùo caùo cuûa COSO naêm 2004, QTRR doanh nghieäp bao goàm nhöõng boä
phaän sau: Moâi tröôøng quaûn lyù, thieát laäp caùc muïc tieâu, nhaän daïng söï kieän tieàm
taøng, ñaùnh giaù ruûi ro, phaûn öùng vôùi ruûi ro, hoaït ñoäng kieåm soaùt, thoâng tin vaø truyeàn
thoâng, giaùm saùt. Caùc yeáu toá cuûa QTRR doanh nghieäp ñöôïc theå hieän ôû baûng 1.3 döôùi
ñaây:

xxix
Baûng 1.3 Caùc yeáu toá cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp
Moâi tröôøng quaûn lyù
Thieát laäp muïc tieâu
Nhaän daïng söï kieän tieàm taøng
Ñaùnh giaù ruûi ro
Phaûn öùng vôùi ruûi ro
Hoaït ñoäng kieåm soaùt
Thoâng tin & Truyeàn thoâng
Giaùm saùt

xxx
1.3.3.2 Nhöõng ñieåm khaùc bieät so vôùi kieåm soaùt noäi boä
QTRR coù noäi dung roäng hôn so vôùi KSNB vaø ñöôïc phaùt trieån theâm treân cô sôû
noäi dung cuûa KSNB. Ngoaøi ra QTRR cuõng ñeà caäp nhieàu noäi dung môùi ñeå nhìn nhaän
ruûi ro moät caùch toaøn dieän hôn vaø ñeå quaûn lyù ruûi ro moät caùch hieäu quûa hôn.
Veà maët caáu truùc, yeáu toá Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro cuûa KSNB ñöôïc phaùt trieån
thaønh 4 yeáu toá cuûa QTRR: Thieát laäp muïc tieâu, Nhaän daïng söï kieän tieàm taøng, Ñaùnh
giaù ruûi ro vaø Phaûn öùng vôùi ruûi ro. Maët khaùc noäi dung cuï theå cuûa töøng yeáu toá cuõng coù
söï khaùc nhau, phaàn döôùi ñaây trình baøy nhöõng khaùc bieät cô baûn vaø söï môû roäng cuûa
QTRR so vôùi KSNB.
1.3.3.2.1 Moâi tröôøng quaûn lyù
KSNB nhìn nhaän trieát lyù veà quaûn lyù cuûa ngöôøi ñieàu haønh laø yeáu toá hôïp thaønh cuûa
moâi tröôøng quaûn lyù. QTRR thì nhìn nhaän quan ñieåm cuûa nhaø quaûn lyù veà ruûi ro laø yeáu
toá hôïp thaønh cuûa moâi tröôøng quaûn lyù. Ñieàu naøy cho thaáy QTRR nhìn nhaän ruûi ro laø
taát yeáu vaø khoâng theå xoaù boû, ñôn vò phaûi tính luoân ñeán trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa
mình. Treân quan ñieåm cho raèng khoâng theå xoùa boû ñöôïc ruûi ro, ñôn vò xaùc ñònh möùc
ruûi ro coù theå chaáp nhaän cho toaøn boä ñôn vò vaø cho töøng caáp ñoä cuï theå ñeå xaây döïng
caùc ngöôõng chòu ñöïng ñoái vôùi ruûi ro trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa mình.
Vieäc xaùc ñònh trieát lyù veà ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc ñoä ruûi ro coù theå chaáp nhaän cuõng
giuùp ñôn vò xaùc ñònh phöông höôùng chung trong vieäc öùng phoù vôùi ruûi ro chöù khoâng
chæ laø taäp trung xöû lyù nhöõng ruûi ro cuï theå vaø ngaén haïn. Nhöõng noäi dung naøy trong
QTRR cuï theå nhö sau:
- Trieát lyù cuûa nhaø quaûn lyù veà quaûn trò ruûi ro: trieát lyù veà quaûn trò ruûi ro laø quan
ñieåm, nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa nhaø quaûn lyù ñoái vôùi ruûi ro, ñieàu naøy taïo neân caùch
thöùc maø ñôn vò tieáp caän vôùi ruûi ro trong taát caû caùc hoaït ñoäng, töø phaùt trieån chieán löôïc
ñeán caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy. Trieát lyù quaûn lyù phaûn aùnh nhöõng giaù trò maø ñôn vò
theo ñuoåi, taùc ñoäng ñeán vaên hoaù vaø caùch thöùc ñôn vò hoaït ñoäng, vaø aûnh höôûng ñeán

xxxi
vieäc aùp duïng caùc yeáu toá khaùc cuûa QTRR bao goàm caùch thöùc nhaän daïng ruûi ro, caùc
loaïi ruûi ro ñöôïc chaáp nhaän vaø caùch thöùc quaûn lyù chuùng.
- Ruûi ro coù theå chaáp nhaän: laø möùc ñoä ruûi ro maø xeùt treân bình dieän toång theå, ñôn vò
saün loøng chaáp nhaän ñeå theo ñuoåi giaù trò. Noù phaûn aùnh trieát lyù veà quaûn trò ruûi ro cuûa
nhaø quaûn lyù caáp cao, vaø aûnh höôûng ñeán vaên hoaù, caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò.
Ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc xem xeùt khi ñôn vò xaùc ñònh caùc chieán löôïc, ôû ñoù
lôïi ích kyø voïng cuûa moät chieán löôïc phaûi phuø hôïp vôùi möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñaõ
ñeà ra. Caùc chieán löôïc khaùc nhau seõ daãn ñeán nhöõng möùc ñoä ruûi ro khaùc nhau ñoái vôùi
ñôn vò, moät khi möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc xaùc laäp seõ giuùp ích cho nhaø quaûn
lyù löïa choïn chieán löôïc naèm trong giôùi haïn chòu ñöïng ñoái vôùi caùc loaïi ruûi ro.
1.3.3.2.2 Thieát laäp muïc tieâu
Baùo caùo COSO naêm 1992 khoâng cho raèng vieäc thieát laäp muïc tieâu laø nhieäm vuï
cuûa KSNB, tuy nhieân Baùo caùo COSO naêm 2004 cho raèng thieát laäp muïc tieâu laø moät
boä phaän cuûa ñaùnh giaù ruûi ro vaø vieäc thieát laäp caùc muïc tieâu laø ñieàu kieän ñaàu tieân ñeå
nhaän daïng, ñaùnh giaù vaø phaûn öùng vôùi ruûi ro.
Caùc muïc tieâu ñöôïc thieát laäp ñaàu tieân ôû caáp ñoä muïc tieâu chieán löôïc, töø ñoù ñôn vò
xaây döïng caùc muïc tieâu lieân quan: hoaït ñoäng, baùo caùo vaø tuaân thuû.
- Caùc muïc tieâu chieán löôïc: laø nhöõng muïc tieâu caáp cao cuûa ñôn vò, caùc muïc tieâu
naøy phuø hôïp vaø uûng hoä cho söù maïng maø ñôn vò ñaõ ñeà ra. Noù theå hieän söï löïa choïn
cuûa nhaø quaûn lyù veà caùch thöùc ñôn vò taïo laäp giaù trò cho chuû sôû höõu cuûa mình.
- Caùc muïc tieâu lieân quan: laø nhöõng muïc tieâu cuï theå hôn so vôùi muïc tieâu chieán
löôïc vaø phuø hôïp vôùi muïc tieâu chieán löôïc ñaõ ñöôïc laäp. Maëc duø caùc muïc tieâu trong
ñôn vò raát ña daïng, nhöng caùc muïc tieâu lieân quan ñeán caùc muïc tieâu chieán löôïc bao
goàm caùc muïc tieâu veà hoaït ñoäng, baùo caùo vaø tuaân thuû. Noäi dung cuûa caùc muïc tieâu
naøy töông töï nhö KSNB.
Moái quan heä giöõa söù maïng, caùc muïc tieâu vaø caùc möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän
ñöôïc theå hieän qua 1 ví duï ôû hình 1.4 döôùi ñaây:

xxxii
Hình 1.4 Ví duï veà moái lieân heä giöõa söù maïng, caùc muïc tieâu vaø ruûi ro coù theå chaáp nhaän
cuûa moät doanh nghieäp
Ruûi ro coù theå chaáp nhaän ôû möùc ñoä boä phaän
Ño löôøng
• Thò phaàn
• Soá löôïng saûn phaåm saûn xuaát
Muïc tieâu
• 25%
• 150.000 saûn phaåm
Möùc ruûi ro
• 20% - 30%
• -7.500/+10.000
• Soá nhaân vieân tuyeån duïng
• Chæ soá chaát löôïng saûn phaåm
• 180 nhaân vieân
• 4.0
• -15/+20
• 4.0 – 4.5
Söù maïng
Trôû thaønh moät nhaø saûn xuaát veà duïng cuï gia ñình trong thò tröôøng tham gia
Muïc tieâu chieán
löôïc
Trôû thaønh 1 trong
4 coâng ty daãn ñaàu
veà thò phaàn trong
thò tröôøng maø
doanh nghieäp
ñang hoaït ñoäng.
Caùc muïc tieâu lieân quan
• Taêng saûn löôïng saûn
xuaát maët haøng X leân
15% trong 12 thaùng tôùi.
• Tuyeån duïng theâm 180
nhaân vieân coù chaát
löôïng cho boä phaân saûn
xuaát
• Duy trì chaát löôïng saûn
phaåm ôû caáp ñoä 4
• Duy trì chi phí lao
ñoäng ôû möùc 22% cho
Chieán löôïc
Môû roäng saûn xuaát 5
maët haøng coù doanh soá
baùn leû lôùn nhaát ñeå ñaùp
öùng nhu caàu ñang taêng
leân cuûa thò tröôøng
Ño löôøng
• Saûn löôïng saûn xuaát
• Soá nhaân vieân tuyeån
duïng
• Chaát löôïng saûn phaåm
Ño löôøng
• Thò phaàn
Ruûi ro coù theå
chaáp nhaän ôû möùc
ñoä toaøn doanh
nghieäp
• Chaáp nhaän vieäc
doanh nghieäp tieâu
thuï nhieàu tieàn voán
ñeå ñaàu tö vaøo taøi
saûn môùi, nhaân söï
vaø chu trình.
• Chaáp nhaän gia
taêng caïnh tranh
ñeå taêng thò phaàn,
vì theá lôïi nhuaän
bieân giaûm xuoáng.
• Khoâng chaáp
nhaän vieäc laøm
giaûm chaát löôïng
saûn phaãm.

xxxiii
1.3.3.2.3 Nhaän daïng söï kieän tieàm taøng
1.3.3.2.3 Nhaän daïng söï tieàm taøng
KSNB nhìn nhaän söï kieän tieàm taøng laø nhöõng söï kieän ñe doïa ñeán vieäc thöïc
hieän muïc tieâu cuûa ñôn vò. QTRR xem söï kieän tieàm taøng laø söï kieän coù khaû naêng taùc
ñoäng ñeán vieäc thöïc hieän muïc tieâu, khoâng phaân bieät laø ruûi ro hay cô hoäi. Ñieàu naøy
cho thaáy QTRR xem xeùt heát caùc tình huoáng töø ñoù coù theå toái ña hoaù vieäc taïo laäp giaù
trò cho moïi tình huoáng trong töông lai. Ngoaøi ra, QTRR cuõng xem xeùt caùc söï kieän
tieàm taøng cuï theå vaø heä thoáng hôn so vôùi KSNB, cuï theå nhö sau:
Söï kieän tieàm taøng: laø bieán coá baét nguoàn töø beân trong hoaëc beân ngoaøi ñôn vò
aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa ñôn vò. Moät söï kieän coù theå coù aûnh höôûng
tích cöïc hoaëc tieâu cöïc ñeán ñôn vò vaø coù theå caû hai.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng: khi xem xeùt caùc söï kieän tieàm taøng caàn xaùc ñònh caùc
yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa ñôn vò. Caùc yeáu toá aûnh höôûng bao
goàm caùc yeáu toá beân ngoaøi nhö: moâi tröôøng kinh teá, moâi tröôøng töï nhieân, caùc yeáu toá
chính trò, xaõ hoäi,… vaø caùc yeáu toá beân ngoaøi nhö: cô sôû vaät chaát, nhaân söï, caùc chu
trình,…
Söï töông taùc laãn nhau giöõa caùc söï kieän: caùc söï kieän lieân quan ñeán ñôn vò
thöôøng khoâng xuaát hieän ñoäc laäp maø coù söï töông taùc laãn nhau. Moät söï kieän xuaát hieän
coù theå taïo ra, taùc ñoäng ñeán moät söï kieän khaùc vaø caùc söï kieän coù theå xuaát hieän ñoàng
thôøi.
Phaân bieät cô hoäi vaø ruûi ro: söï kieän tieàm taøng neáu xuaát hieän seõ taùc ñoäng tieâu
cöïc hoaëc tích cöïc ñeán ñôn vò hoaëc taùc ñoäng caû hai. Neáu söï kieän coù taùc ñoäng tieâu cöïc,
ñe doïa nguy cô ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa ñôn vò, thì ñoøi hoûi ñôn vò phaûi ñaùnh giaù ruûi ro
vaø phaûn öùng vôùi ruûi ro. Neáu söï kieän coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán ñôn vò, laøm thuaän lôïi
vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa ñôn vò hoaëc taïo giaù trò cho ñôn vò, thì phaûi ñöôïc xem xeùt
trôû laïi ñoái vôùi caùc chieán löôïc ñaõ ñöôïc xaây döïng.

xxxiv
Trong moät soá tröôøng hôïp söï kieän tieàm taøng coù lieân heä tröïc tieáp vaø cuï theå ñeán
caùc muïc tieâu cuûa ñôn vò. Ví duï veà nhaän daïng söï kieän tieàm taøng ôû Baûng 1.5 döôùi ñaây
cho chuùng ta thaáy roõ hôn söï lieân heä naøy.
Baûng 1.5 Ví duï veà nhaän daïng caùc söï kieän tieàm taøng
Söù maïng Trôû thaønh moät nhaø saûn xuaát veà duïng
cuï gia ñình trong thò tröôøng tham gia
Muïc tieâu chieán löôïc Trôû thaønh 1 trong 4 coâng ty daãn ñaàu
veà thò phaàn trong thò tröôøng maø
doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng.
Caùc muïc tieâu lieân quan • Tuyeån duïng 180 nhaân vieân coù chaát
löôïng cho boä phaän saûn xuaát
• Duy trì chi phí lao ñoäng ôû möùc
22% cho moãi ñôn haøng.
Ño löôøng vieäc thöïc hieän muïc tieâu • Soá löôïng nhaân vieân coù chaát löôïng
ñöôïc tuyeån duïng.
• Chi phí lao ñoäng cho moãi ñôn haøng
Caùc möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän • 165 – 200 nhaân vieân coù chaát löôïng
ñöôïc tuyeån duïng.
• Chi phí lao ñoäng cho moãi ñôn haøng
chieám töø 20 – 23%.
Söï kieän tieàm taøng/Ruûi ro vaø söï taùc
ñoäng lieân quan
• Caàu lao ñoäng taêng, doanh nghieäp
tuyeån duïng ñöôïc nhieàu lao ñoäng.
• Caàu lao ñoäng giaûm, doanh nghieäp
tuyeån duïng ít lao ñoäng hôn so vôùi döï
kieán.
• Tuyeån duïng caùc lao ñoäng khoâng
ñaûm baûo veà chaát löôïng.

xxxv
1.3.3.2.4 Ñaùnh giaù ruûi ro
QTRR cung caáp caùch thöùc veà chu trình vaø nhöõng kyõ thuaät cuï theå ñeå ñaùnh giaù
ruûi ro. Treân cô sôû ñoù, ñôn vò coù theå ñaùnh giaù cuï theå söï taùc ñoäng cuûa caùc söï kieän tieàm
taøng vaø do ñoù xem xeùt nhöõng caùch thöùc phaûn öùng phuø hôïp. Vieäc ñaùnh giaù ruûi ro bao
goàm caùc noäi dung sau:
Ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt: ruûi ro tieàm taøng laø ruûi ro do thieáu caùc
hoaït ñoäng cuûa ñôn vò nhaèm thay ñoåi khaû naêng hoaëc söï taùc ñoäng cuûa caùc ruûi ro ñoù.
Ruûi ro kieåm soaùt laø ruûi ro vaãn coøn toàn taïi sau khi ñôn vò ñaõ phaûn öùng vôùi ruûi ro. Ñôn
vò caàn phaûi xem xeùt caû ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt, ñaàu tieân laø xem xeùt caùc
ruûi ro tieàm taøng, sau ñoù khi ñaõ coù phöông aùn phaûn öùng vôùi ruûi ro tieàm taøng thì tieáp
tuïc xem xeùt ñeán ruûi ro kieåm soaùt.
ÖÙôc löôïng khaû naêng vaø aûnh höôûng: caùc söï kieän tieàm taøng phaûi ñöôïc ñaùnh giaù
treân hai khía caïnh: khaû naêng xaûy ra vaø möùc ñoä taùc ñoäng cuûa noù. Nhöõng söï kieän maø
khaû naêng xuaát hieän thaáp vaø taùc ñoäng ít ñeán ñôn vò thì khoâng caàn phaûi tieáp tuïc xem
xeùt. Ngöôïc laïi, caùc söï kieän vôùi khaû naêng xuaát hieän cao vaø taùc ñoäng lôùn thì caàn phaûi
xem xeùt kyõ caøng. Caùc söï kieän naèm giöõa hai thaùi cöïc naøy ñoøi hoûi söï ñaùnh giaù phöùc
taïp, ñieàu quan troïng laø phaûi phaân tích kyõ löôõng vaø hôïp lyù.
Ñeå ño löôøng khaû naêng xuaát hieän moät söï kieän, coù theå duøng caùc chæ tieâu ñònh
tính nhö cao, trung bình, thaáp hoaëc caùc caáp ñoä chi tieát khaùc. Hoaëc coù theå duøng chæ
tieâu ñònh löôïng nhö: tyû leä xuaát hieän, taàn suaát xuaát hieän,..
Kyõ thuaät ñaùnh giaù ruûi ro: ñôn vò thöôøng söû duïng keát hôïp caùc kyõ thuaät ñònh
löôïng vaø ñònh tính khi ñaùnh giaù ruûi ro. Kyõ thuaät ñònh tính ñöôïc söû duïng khi ruûi ro
khoâng theå ñònh löôïng ñöôïc, hoaëc khi döõ lieäu ñaàu vaøo khoâng ñuû tin caäy hoaëc khoâng
töông xöùng vôùi chi phí ñeå ñònh löôïng. Kyõ thuaät ñònh löôïng ñöôïc söû duïng cho nhöõng
hoaït ñoäng phöùc taïp cuûa ñôn vò vaø thöôøng phaûi söû duïng caùc moâ hình toaùn hoïc, cho keát

xxxvi
quûa chính xaùc hôn so vôùi kyõ thuaät ñònh tính. Baûng 1.4 döôùi ñaây cung caáp moät ví duï
veà kyõ thuaät ñònh löôïng:
Baûng 1.6 Caùc kyõ thuaät ñònh löôïng ñeå ñaùnh giaù ruûi ro
So saùnh: So saùnh caùc chu trình giöõa caùc ñôn vò trong ngaønh hoaëc giöõa
caùc ngaønh vôùi nhau, baèng caùch ñaùnh giaù caùc söï kieän hay chu trình cuï
theå ñoái vôùi töøng ñôn vò, sau ñoù so saùnh keát quûa.
Moâ hình xaùc suaát: Xaùc ñònh taùc ñoäng cuûa söï kieän taïi caùc xaùc suaát khaùc
nhau. Sau ñoù, xaùc ñònh söï taùc ñoäng töông öùng vôùi caùc ñoä tin caäy khaùc
nhau.
Moâ hình phi xaùc suaát: Ñöa ra caùc giaû ñònh veà vieäc ñaït muïc tieâu vaø
ñaùnh giaù caùc ruûi ro töông öùng maø khoâng söû duïng caùc chæ tieâu ñònh löôïng
ñeå ñaùnh giaù khaû naêng söï kieän coù theå xaûy ra.
Söï lieân heä giöõa caùc söï kieän: ñoái vôùi nhöõng söï kieän ñoäc laäp vôùi nhau thì ñôn vò
ñaùnh giaù caùc söï kieän moät caùch ñoäc laäp. Nhöng neáu coù söï lieân heä giöõa caùc söï kieän
hoaëc caùc söï kieän cuøng keát hôïp laïi vôùi nhau seõ taïo neân nhöõng taùc ñoäng lôùn thì ñôn vò
phaûi ñaùnh giaù ñöôïc taùc ñoäng toång hôïp ñoù.
Khi ruûi ro taùc ñoäng ñeán nhieàu boä phaän, ñôn vò keát hôïp caùc ruûi ro ñoù trong
danh saùch caùc söï kieän vaø xem xeùt tröôùc heát söï taùc ñoäng ñeán töøng boä phaän, sau ñoù
xem xeùt taùc ñoäng toång theå ñeán toaøn ñôn vò.
1.3.3.2.5 Phaûn öùng vôùi ruûi ro
QTRR cung caáp caùc caùch thöùc phaûn öùng ña daïng vaø ñeà xuaát chu trình ñeå ñôn
vò phaûn öùng vôùi caùc ruûi ro. Sau khi ñaõ ñaùnh giaù caùc ruûi ro lieân quan, ñôn vò xaùc ñònh
caùc caùch thöùc ñeå phaûn öùng vôùi caùc ruûi ro ñoù. Caùc caùch thöùc ñeå phaûn öùng vôùi ruûi ro
bao goàm:

xxxvii
Neù traùnh ruûi ro: khoâng thöïc hieän caùc hoaït ñoäng maø coù ruûi ro cao nhö saûn xuaát
moät maët haøng môùi, giaûm doanh soá ôû moät soá khu vöïc cuûa thò tröôøng, baùn bôùt moät soá
ngaønh haøng hoaït ñoäng,…
Giaûm bôùt ruûi ro: caùc hoaït ñoäng nhaèm laøm giaûm thieåu khaû naêng xuaát hieän
hoaëc möùc ñoä taùc ñoäng cuûa ruûi ro hoaëc caû hai. Caùc hoaït ñoäng naøy lieân quan ñeán vieäc
ñieàu haønh haøng ngaøy.
Chuyeån giao ruûi ro: Laøm giaûm thieåu khaû naêng xuaát hieän vaø möùc ñoä taùc ñoäng
cuûa ruûi ro baèng caùch chuyeån giao hoaëc chia seõ moät phaàn ruûi ro. Caùc kyõ thuaät naøy
bao goàm: mua baûo hieåm cho toån thaát, söû duïng caùc coâng cuï veà taøi chính ñeå döï phoøng
cho toån thaát, caùc hoaït ñoäng thueâ ngoaøi,…
Chaáp nhaän ruûi ro: ñôn vò khoâng laøm gì caû ñoái vôùi ruûi ro.
Neù traùnh ruûi ro ñöôïc söû duïng khi caùc phaûn öùng khaùc khoâng theå laøm giaûm khaû
naêng xaûy ra cuûa söï kieän hoaëc taùc ñoäng cuûa söï kieän ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän.
Giaûm thieåu ruûi ro vaø chuyeån giao ruûi ro ñöôïc söû duïng ñeå laøm giaûm ruûi ro kieåm soaùt
xuoáng möùc phuø hôïp vôùi töøng ruûi ro coù theå chaáp nhaän. Chaáp nhaän ruûi ro khi ruûi ro
tieàm taøng naèm trong phaïm vi cuûa ruûi ro coù theå chaáp nhaän.
Moät chu trình phaûn öùng vôùi ruûi ro bao goàm caùc böôùc sau:
Xaùc ñònh caùc phaûn öùng: khi löïa choïn moät phöông aùn phaûn öùng vôùi ruûi ro, caàn
ñieàu tra vaø phaân tích caùc khía caïnh sau:
- AÛnh höôûng cuûa phaûn öùng cuûa ñôn vò ñeán khaû naêng vaø taùc ñoäng cuûa ruûi ro, vaø
phaûn öùng naøo naèm trong phaïm vi cuûa ruûi ro boä phaän.
- Lôïi ích vaø chi phí cuûa töøng loaïi phaûn öùng
- Cô hoäi coù theå coù ñoái vôùi vieäc thöïc hieän muïc tieâu chung cuûa ñôn vò khi phaûn
öùng vôùi caùc ruûi ro cuï theå.

xxxviii
Löïa choïn phaûn öùng: sau khi ñaõ ñaùnh giaù caùc phaûn öùng khaùc nhau ñoái vôùi ruûi
ro, ñôn vò quyeát ñònh phaûi quaûn lyù ruûi ro nhö theá naøo, löïa choïn phaûn öùng ñeå ñoái phoù
vôùi ruûi ro trong phaïm vi ruûi ro boä phaän, löu yù raèng phaûn öùng ñöôïc löïa choïn khoâng
phaûi laø phaûn öùng coù ruûi ro kieåm soaùt nhoû nhaát. Tuy nhieân, khi ruûi ro kieåm soaùt vöôït
ra khoûi giôùi haïn cuûa ruûi ro boä phaän, ñôn vò caàn phaûi xem xeùt laïi phaûn öùng ñaõ choïn,
hoaëc trong moät soá tröôøng hôïp thì ñôn vò coù theå ñieàu chænh laïi ruûi ro boä phaän ñaõ ñöôïc
thieát laäp tröôùc ñaây.
Khi löïa choïn phaûn öùng caàn phaûi xem xeùt caùc ruûi ro tieáp theo phaùt sinh töø vieäc
aùp duïng phaûn öùng ñoù. Ñieàu naøy phaùt sinh moät chu trình keá tieáp vaø ñôn vò phaûi xem
xeùt tieáp ruûi ro tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh cuoái cuøng. Vieäc môû roäng xem xeùt ruûi ro
theo töøng caáp baäc keá tieáp giuùp ñôn vò nhìn nhaän heát caùc ruûi ro töø ñoù coù theå quaûn lyù
toát hôn vaø coù nhöõng chieán löôïc daøi haïn cho caùc tình huoáng.
1.3.3.2.6 Hoaït ñoäng kieåm soaùt
Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt bao goàm caùc chính saùch vaø thuû tuïc ñöôïc thöïc hieän
bôûi caùc nhaân vieân lieân quan, nhaèm ñaûm baûo caùc chính saùch, chæ thò cuûa nhaø quaûn lyù
veà phaûn öùng vôùi ruûi ro ñöôïc thöïc hieän. Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt coù theå ñöôïc phaân
loaïi tuyø thuoäc vaøo muïc tieâu cuûa ñôn vò maø hoaït ñoäng kieåm soaùt coù lieân quan nhö:
chieán löôïc, hoaït ñoäng, baùo caùo vaø tuaân thuû.
Theo noäi dung thöïc hieän thì hoaït ñoäng kieåm soaùt ñöôïc thöïc hieän taïi ñôn vò
bao goàm: kieåm soaùt caáp cao, kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng chöùc naêng, kieåm soaùt quaù
trình xöû lyù thoâng tin vaø nghieäp vuï, kieåm soaùt vaät chaát, hoaït ñoäng phaân tích soaùt xeùt
laïi, phaân chia traùch nhieäm. Noäi dung cuûa caùc hoaït ñoäng naøy töông töï nhö KSNB.
1.3.3.2.7 Thoâng tin vaø truyeàn thoâng
Thoâng tin vaø caùch thöùc truyeàn thoâng laø yeáu toá khoâng theå thieáu ñeå ñôn vò nhaän
daïng caùc söï kieän tieàm taøng, ñaùnh giaù vaø phaûn öùng vôùi ruûi ro. QTRR nhaán maïnh chaát
löôïng thoâng tin trong ñieàu kieän söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa khoa hoïc veà coâng ngheä

xxxix
thoâng tin hieän nay vaø noäi dung thoâng tin phaûi gaén lieàn vôùi vieäc quaûn lyù caùc ruûi ro taïi
ñôn vò. Thoâng tin phaûi ñöôïc cung caáp cho nhöõng ngöôøi lieân quan theo nhöõng caùch
thöùc vaø thôøi gian thích hôïp ñeå hoï coù theå thöïc hieän quaù trình QTRR vaø nhöõng nhieäm
vuï lieân quan.
Ñeå thoâng tin phuïc vuï cho quaù trình quaûn trò caùc ruûi ro lieân quan ñeán ñôn vò,
thoâng tin caàn ñaït nhöõng yeâu caàu sau ñaây:
- Gaén vôùi quaù trình QTRR
- Coù theå so saùnh ñöôïc vôùi möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän
- Phaùt trieån heä thoáng thoâng tin tích hôïp
Ñeå laøm taêng chaát löôïng thoâng tin, ñôn vò caàn moät chöông trình quaûn lyù döõ lieäu
treân toaøn ñôn vò, bao goàm caùc yeâu caàu veà thoâng tin, vieäc duy trì truyeàn taûi thoâng tin.
Neáu khoâng heä thoáng thoâng tin seõ khoâng cung caáp ñöôïc nhöõng gì maø caùc caáp quaûn lyù
vaø nhöõng ngöôøi khaùc caàn ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng nhieäm vuï lieân quan ñeán quaù
trình quaûn trò ruûi ro.
1.3.3.2.8 Giaùm saùt
Ñaây laø boä phaän cuoái cuøng cuûa heä thoáng quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp. Giaùm
saùt laø quaù trình ngöôøi quaûn lyù ñaùnh giaù vai troø, nhieäm vuï cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan
ñeán caùc yeáu toá trong heä thoáng QTRR trong quaù trình thöïc hieän.
Ñeå ñaït keát quaû toát, ñôn vò caàn thöïc hieän caùc hoaït ñoäng giaùm saùt thöôøng xuyeân
vaø ñaùnh giaù ñònh kyø. Caùc noäi dung naøy töông töï nhö heä thoáng KSNB (Xem chi tieát
caùc yeáu toá cuûa QTRR ôû Phuï luïc 2).
1.3.4 Haïn cheá cuûa quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp
Moät heä thoáng QTRR ñöôïc xem laø höõu hieäu, duø ñaõ ñöôïc thieát keá vaø vaän haønh
theá naøo ñi chaêng nöõa, cuõng nhaèm cung caáp moät söï ñaûm baûo hôïp lyù trong vieäc thöïc

xl
hieän caùc muïc tieâu cuûa ñôn vò chöù khoâng ñaûm baûo tuyeät ñoái. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø
nhöõng haïn cheá cuûa heä thoáng QTRR doanh nghieäp. Cuï theå nhö sau:
- Ruûi ro lieân quan ñeán töông lai vaø chöù ñöïng yeáu toá khoâng chaéc chaén. Moät chu
trình QTRR duø ñöôïc ñaàu tö raát nhieàu trong thieát keá cuõng khoâng theå nhaän daïng heát
toaøn boä caùc ruûi ro vaø do ñoù khoâng theå ñaùnh giaù chính xaùc söï taùc ñoäng cuûa chuùng.
- Nhöõng haïn cheá xuaát phaùt töø con ngöôøi lieân quan trong chu trình QTRR nhö:
vieäc ra quyeát ñònh sai do thieáu thoâng tin, bò aùp löïc trong saûn xuaát kinh doanh; söï voâ
yù, baát caån, ñaõng trí; hieåu sai chæ daãn cuûa caáp treân hoaëc baùo caùo cuûa caáp döôùi; vieäc
ñaûm nhaän vò trí coâng vieäc taïm thôøi, thay theá cho ngöôøi khaùc;…
- Söï thoâng ñoàng giöõa caùc nhaân vieân vôùi nhau hay vôùi caùc boä phaän beân ngoaøi
ñôn vò.
- Khi ñöa ra caùc quyeát ñònh, yeâu caàu thöôøng xuyeân vaø treân heát laø cuûa ngöôøi
quaûn lyù laø xem xeùt quan heä giöõa chi phí boû ra vaø lôïi ích thu ñöôïc. Vieäc phaûn öùng vôùi
ruûi ro vaø tieáp theo ñoù laø caùc hoaït ñoäng giaùm saùt cuõng phaûi ñaûm baûo raèng lôïi ích coù
ñöôïc phaûi lôùn hôn chi phí maø ñôn vò boû ra.
- Luoân coù khaû naêng nhöõng ngöôøi quaûn lyù laïm quyeàn trong chu trình QTRR
nhaèm phuïc vuï cho caùc möu ñoà rieâng.

xli
CHÖÔNG II
THÖÏC TRAÏNG VEÀ KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ VAØ NHÖÕNG
VAÁN ÑEÀ VEÀ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP
TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ VIEÄT NAM
Baùo caùo COSO naêm 1992 khoâng chæ ñöa ra moät heä thoáng lyù luaän veà KSNB
maø coøn bao goàm caû moät boä coâng cuï ñeå ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa moät toå chöùc. Baùo
caùo COSO naêm 2004 trình baøy lyù luaän veà ruûi ro vaø caùch thöùc quaûn trò ruûi ro, maët
khaùc baùo caùo cuõng trình baøy nhöõng kyõ thuaät aùp duïng caùc yeáu toá trong moät chu trình
QTRR. Chuùng toâi ñaõ xem xeùt thöïc traïng aùp duïng vieäc tích hôïp QTRR trong KSNB
taïi caùc doanh nghieäp treân theá giôùi, töø ñoù coù theå vaän duïng cho caùc doanh nghieäp Vieät
nam. Maët khaùc chuùng toâi cuõng ñaõ tieán haønh khaûo saùt caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn
thaønh phoá Hoà Chí Minh baèng coâng cuï ñaùnh giaù toång quaùt cuûa Baùo caùo COSO naêm
1992 veà KSNB vaø khaûo saùt nhaän ñònh cuûa doanh nghieäp veà ruûi ro cuõng nhö so saùnh
caùch thöùc QTRR vôùi quan ñieåm cuûa Baùo caùo COSO naêm 2004. Keát quaû khaûo saùt laø
cô sôû ñeå chuùng toâi ñaùnh giaù heä thoáng KSNB taïi caùc doanh nghieäp cuõng nhö nhaän
ñònh cuûa doanh nghieäp veà ruûi ro vaø QTRR, vaø töø ñoù chuùng toâi ñeà xuaát caùc phöông
höôùng, giaûi phaùp.
2.1 Thöïc traïng tích hôïp QTRR trong KSNB taïi caùc nöôùc
2.1.1 Thöïc traïng veà toå chöùc thöïc hieän
Sau khi COSO coâng boá Baùo caùo môùi naêm 2004, phaàn lôùn caùc doanh nghieäp
treân theá giôùi ñeàu ñaõ tieáp caän vaø öùng duïng taïi ñôn vò mình. Khaûo saùt cuûa Hieäp hoäi
caùc nhaø quaûn trò taøi chính (FEI) veà vieäc aùp duïng Baùo caùo COSO naêm 2004 taïi caùc

xlii
doanh nghieäp vaøo caùc naêm 2005 (105 doanh nghieäp ) vaø 2006 (230 doanh nghieäp)
cho chuùng ta caùi nhìn toång quaùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp treân theá giôùi.
Khaûo saùt ñöôïc tieán haønh ôû doanh nghieäp hoaït ñoäng trong nhieàu lónh vöïc khaùc
nhau cuûa Hoa Kyø vaø caùc nöôùc phaùt trieån khaùc nhö Anh, UÙc, Canada,.. phaàn lôùn caùc
doanh nghieäp ñeàu coù quy moâ lôùn vôùi doanh thu bình quaân haøng naêm laø 3.894,6 trieäu
USD. Keát quûa chi tieát nhö sau:
- 68% cho raèng nhaø quaûn lyù caáp cao ñaõ quan taâm nhieàu hôn ñeán vieäc quaûn trò
toaøn boä caùc ruûi ro moät caùch heä thoáng vaø baøi baûn.
- Caùc doanh nghieäp ñaõ tieáp caän vôùi Baùo caùo COSO naêm 2004 ngaøy caøng taêng:
naêm 2005 laø 66%, ñeán naêm 2006 con soá naøy laø 86%. Trong 66% caùc doanh nghieäp
cuûa naêm 2005, coù 11% caùc doanh nghieäp ñaõ xaây döïng hoaøn thaønh heä thoáng QTRR,
37% ñang hoaøn thieän töøng phaàn vaø 18% ñang coù keá hoaïch ñeå trieån khai taïi doanh
nghieäp. Naêm 2006, 86% caùc doanh nghieäp ñaõ aùp duïng toaøn boä hay töøng phaàn heä
thoáng QTRR.
- Vò trí CRO ñaõ ñöôïc caùc doanh nghieäp xaùc ñònh vaø chuû yeáu höôùng ñeán vai troø
cuûa giaùm ñoác taøi chính. Trong 86% caùc doanh nghieäp ñaõ toå chöùc thöïc hieän heä thoáng
QTRR thì 44% cho raèng vò trí CRO thuoäc veà giaùm ñoác taøi chính, 20% thuoäc veà giaùm
ñoác ñieàu haønh (CEO), 5% thuoäc veà tröôûng boä phaän kieåm toaùn noäi boä vaø 17% cho
raèng CRO thuoäc veà caùc vò trí quaûn lyù khaùc trong doanh nghieäp.
Nhö vaäy haàu heát caùc doanh nghieäp lôùn treân theá giôùi ñeàu ñaõ aùp duïng heä thoáng
QTRR taïi ñôn vò mình vôùi chöùc danh CRO thuoäc veà moät ngöôøi quaûn lyù caáp cao trong
doanh nghieäp. Tuy nhieân, ñeå ñaûm baûo vieäc aùp duïng heä thoáng QTRR thaønh coâng thì
caùc doanh nghieäp caàn phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên vaø thaùch thöùc. Chuùng ta seõ
xem xeùt vaán ñeà naøy trong phaàn 2.1.2

xliii
2.1.2 Caùc kinh nghieäm
Vieäc aùp duïng QTRR theo Baùo caùo COSO naêm 2004 giuùp cho caùc doanh
nghieäp coù söï chuaån bò toát hôn cho caùc loaïi ruûi ro. Tuy nhieân quaù trình aùp duïng doanh
nghieäp cuõng gaëp nhöõng khoù khaên, ñaëc bieät trong vaán ñeà nhaân söï. Nhöõng khoù khaên
lieân quan ñeán vieäc huaán luyeän nhaân vieân trong vieäc tieáp caän, quaûn lyù vaø baûo veä heä
thoáng QTRR.
Maët khaùc, vieäc aùp duïng QTRR taïi doanh nghieäp cuõng caàn coù nhöõng yeáu toá cô
baûn ñeå ñaûm thaønh coâng, vaø caùc doanh nghieäp cuõng gaëp phaûi nhöõng thaùch thöùc. Caùc
yeáu toá caàn thieát ñeå ñaûm baûo thaønh coâng laø:
- Caàn taäp trung cho nhöõng ruûi ro lieân quan tröïc tieáp ñeán chieán löôïc vaø caùc
muïc tieâu cuûa doanh nghieäp. Ñieàu quan troïng laø khoâng neân suy nghó veà ruûi ro moät
caùch quùa heïp. Ruûi ro lôùn nhaát maø moät doanh nghieäp phaûi ñöông ñaàu laø khoâng thöïc
hieän ñöôïc caùc muïc tieâu chung. QTRR tröôùc heát höôùng vaøo ñoàng thôøi caùc chieán löôïc
vaø caùc muïc tieâu chung cuûa doanh nghieäp.
- Nhìn nhaän toaøn dieän vaø heä thoáng caùc ruûi ro maø doanh nghieäp seõ phaûi ñoái
maët. Trong moät soá tröôøng hôïp cuï theå thì moät ruûi ro coù theå xem xeùt moät caùch rieâng
bieät. Tuy nhieân, thoâng thöôøng caùc ruûi ro phaûi ñöôïc xem xeùt moät caùch heä thoáng,
nghóa laø moät ruûi ro coù theå taùc ñoäng ñeán nhieàu muïc tieâu vaø caùc ruûi ro coù söï töông taùc
laãn nhau. Caùc phaûn öùng vôùi ruûi ro caàn phaûi xem xeùt ñeán nhöõng ruûi ro môùi phaùt sinh
sau ñoù.
- QTRR laø moät quy trình quaûn lyù caàn ñöôïc xaây döïng trong nhieàu naêm. Ñeå ñaït
ñeán moät quy trình QTRR thöïc söï, doanh nghieäp caàn phaùt trieån qua naêm caáp ñoä: tuaân
thuû, kieåm soaùt, chu trình, quaûn trò ruûi ro, quaûn trò ruûi ro toaøn doanh nghieäp. Ñeå ñaït
ñeán caáp ñoä sau cuøng thì doanh nghieäp phaûi traûi qua naêm caáp ñoä naøy vaø quùa trình ñoù
coù theå phaûi maát nhieàu naêm.

xliv
Caùc thaùch thöùc maø doanh nghieäp phaûi ñoái maët khi xaây döïng vaø phaùt trieån moät
heä thoáng QTRR laø:
- Söï quan taâm, uûng hoä cuûa caùc nhaø quaûn lyù caáp cao. QTRR suy cho cuøng laø
moät chieán löôïc trong quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, vì vaäy moät heä thoáng QTRR seõ
khoâng phaùt huy taùc duïng khi khoâng ñöôïc söï uûng hoä, quan taâm ñuùng möùc cuûa ngöôøi
quaûn lyù cao nhaát vaø caùc nhaø quaûn lyù caáp cao.
- Caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå thöïc hieän heä thoáng QTRR. Caùc nguoàn löïc naøy
bao goàm con ngöôøi vôùi cô caáu toå chöùc phuø hôïp vaø nhöõng phöông tieän kyõ thuaät lieân
quan. Moät heä thoáng QTRR hoaøn chænh ñoøi hoûi caàn phaûi coù moät ngöôøi phuï traùch veà
ruûi ro cho toaøn doanh nghieäp (CRO) ñeå xem xeùt toång quaùt caùc ruûi ro vaø chæ ñaïo vieäc
trieån khai thöïc hieän caùc yeáu toá cuûa QTRR taïi doanh nghieäp.
- Duy trì söï höõu hieäu cuûa heä thoáng QTRR. Moät heä thoáng QTRR caàn ñöôïc xaây
döïng vaø hoaøn thieän trong thôøi gian daøi vaø qua nhieàu caáp ñoä, vì vaäy seõ laø thaùch thöùc
raát lôùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong vieäc duy trì muïc tieâu hoaøn thieän heä thoáng
QTRR, nhieàu heä thoáng QTRR cuûa caùc doanh nghieäp döøng laïi giöõa chöøng, khoâng tieáp
tuïc hoaøn thieän leân caáp ñoä thaáp hôn vaø ñieàu naøy taùc ñoäng ñeán hieäu quaû cuûa heä thoáng.
Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhoû thì khoâng caàn thieát phaûi phaùt trieån ñaày ñuû heä
thoáng QTRR. Tuy nhieân, caàn thieát phaûi coù moät ngöôøi phuï traùch chung nhöõng vaán ñeà
veà ruûi ro cho toaøn doanh nghieäp, coù theå laø giaùm ñoác hoaëc keá toaùn tröôûng. Ñieàu quan
troïng laø phaûi nhìn nhaän yù töôûng toång theå veà ruûi ro, kieåm soaùt vaø cô hoäi töø quan ñieåm
cuûa Baùo caùo COSO naêm 2004.
2.2 Muïc tieâu, ñoái töôïng vaø phöông phaùp khaûo saùt caùc doanh nghieäp Vieät nam
2.2.1 Muïc ñích khaûo saùt
Vieäc söû duïng coâng cuï cuûa Baùo caùo COSO naêm 1992 vaø caùc tieâu chuaån theo
cuûa Baùo caùo COSO naêm 2004 ñeå khaûo saùt doanh nghieäp nhaèm caùc muïc ñích sau:

xlv
- Ñaùnh giaù thöïc traïng heä thoáng KSNB taïi caùc doanh nghieäp theo tieâu chuaån
cuûa Baùo caùo COSO naêm 1992, töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp khaéc phuïc.
- Ñaùnh giaù thöïc traïng veà ruûi ro maø doanh nghieäp phaûi ñoái maët vaø quan ñieåm
cuûa doanh nghieäp veà caùch thöùc QTRR, töø ñoù so saùnh vôùi quan ñieåm cuûa Baùo caùo
COSO 2004.
- Xem xeùt öu nhöôïc ñieåm cuûa vieäc aùp duïng caùc Baùo caùo COSO taïi caùc doanh
nghieäp Vieät nam.
- Treân cô sôû khaûo saùt thöïc traïng veà heä thoáng KSNB vaø QTRR taïi caùc doanh
nghieäp, ñeå ñeà xuaát giaûi phaùp tích hôïp QTRR vaøo trong heä thoáng KSNB.
Vieäc xaùc ñònh caùc muïc ñích treân vì nhöõng nguyeân nhaân sau:
- Baùo caùo COSO naêm 1992 laø taøi lieäu ñaàu tieân treân theá giôùi nghieân cöùu vaø
ñònh nghóa veà heä thoáng KSNB moät caùch ñaày ñuû vaø coù heä thoáng. Vieäc ñaùnh giaù caùc
doanh nghieäp theo tieâu chuaån naøy seõ cung caáp moät caùi nhìn toång quaùt ñoái vôùi caùc
hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp.
- Baùo caùo COSO naêm 2004 ñöôïc xaây döïng döïa treân söï keá thöøa cuûa Baùo caùo
naêm 1992, vaø trong boái caûnh söï suïp ñoå cuûa caùc coâng ty lôùn vaø coù nhöõng ñieàu chænh
veà quaûn lyù nhaø nöôùc taïi Hoa Kyø do ñoù phaûn aùnh thöïc teá hôn nhöõng vaán ñeà maø caùc
doanh nghieäp nghieäp phaûi ñoái maët. Vì vaäy, vieäc ñaùnh giaù caùch thöùc maø doanh
nghieäp nhìn nhaän vaø QTRR so vôùi caùc tieâu chuaån cuûa Baùo caùo COSO 2004 giuùp
nhìn nhaän thöïc traïng veà QTRR so vôùi caùch thöùc môùi maø theá giôùi ñang tieáp caän.
- Baùo caùo cuûa COSO (naêm 1992 vaø naêm 2004) ñöôïc thieát laäp cho caùc doanh
nghieäp lôùn taïi Hoa Kyø vôùi moät neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån. Trong khi ñoù, caùc
doanh nghieäp Vieät nam chöa coù ñöôïc quy moâ hoaït ñoäng nhö vaäy vaø thò tröôøng chuùng
ta chöa phaùt trieån ôû möùc ñoä cao. Do ñoù, vieäc aùp duïng caùc tieâu chuaån theo Baùo caùo
COSO cho caùc doanh nghieäp phaûi ñöôïc xem xeùt trong ñieàu kieän Vieät nam chuùng ta
hieän nay.

xlvi
2.2.2 Ñoái töôïng, phöông phaùp khaûo saùt
Ñeå hieåu roõ hôn thöïc traïng KSNB ôû caùc doanh nghieäp cuõng nhö nhaän ñònh cuûa
doanh nghieäp veà ruûi ro vaø caùch thöùc QTRR, chuùng toâi ñaõ tieán haønh khaûo saùt taïi 18
doanh nghieäp, trong ñoù coù 14 doanh nghieäp coù quy moâ lôùn (treân 100 tyû voán ñieàu leä)
vaø 4 doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø nhoû. Vieäc khaûo saùt ñöôïc tieán haønh döôùi hình
thöùc ñieàu tra thoâng qua Baûng caâu hoûi.
Noäi dung khaûo saùt goàm 2 phaàn chính. Phaàn thöù nhaát taäp trung vaøo vieäc nhaän
ñònh cuûa doanh nghieäp veà ruûi ro vaø möùc ñoä chuaån bò cuûa doanh nghieäp ñeå öùng phoù
vôùi vôùi ruûi ro. Phaàn thöù hai taäp trung khaûo saùt caùc yeáu toá cuûa KSNB vaø môû roäng
theâm caùc noäi dung lieân quan ñeán QTRR. Chi tieát cuûa Baûng caâu hoûi vaø noäi dung
phoûng vaán ñöôïc trình baøy ôû Phuï luïc I
Qua phaân tích keát quaû khaûo saùt, chuùng ta seõ thaáy ñöôïc thöïc traïng veà heä thoáng
KSNB cuõng nhö nhaän ñònh cuûa doanh nghieäp veà ruûi ro vaø caùch thöùc quaûn lyù ruûi ro.
2.3 Thöïc traïng veà kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp
2.3.1 Moâi tröôøng kieåm soaùt
2.3.1.1 Tính chính tröïc
Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä quan taâm ñeán tính chính tröïc vaø caùc giaù trò ñaïo ñöùc, vaø vieäc
thöïc hieän taïi caùc doanh nghieäp, chuùng toâi ñaõ tieán haønh khaûo saùt döïa vaøo 4 tieâu chí
caên baûn. Keát quaû cuï theå ñöôïc theå hieän ôû Baûng 2.1 döôùi ñaây:
Baûng 2.1 Tính chính tröïc vaø caùc giaù trò ñaïo ñöùc taïi caùc doanh nghieäp
Soá DN traû lôøi coù theo moãi loaïi
hình doanh nghieäp
Vaán ñeà nghieân cöùu
DN
lôùn
DNVVN Toång
soá
1. Coù ban haønh caùc quy ñònh cuï theå hoaëc khaúng ñònh
caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
khoâng?
14/14 0/4 14/18
2. Caùc bieän phaùp xöû lyù nhöõng vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà 12/14 0/4 12/18

xlvii
nghieäp (gian laän, laøm sai leäch soá lieäu, gaây maát ñoaøn
keát,..) coù ñöôïc thöïc hieän ñuùng nhö quy ñònh cuûa
coâng ty khoâng?
3. Nhaø quaûn lyù coù ñaët quyeàn lôïi chung leân haøng ñaàu
baèng caùch thöïc thi tính chính tröïc vaø ñaïo ñöùc trong
caû lôøi noùi vaø vieäc laøm khoâng?
13/14 4/4 17/18
4. Coù nhöõng bieän phaùp ñeå haïn cheá hoaëc loaïi boû
nhöõng söùc eùp, cô hoäi ñeå nhaân vieân thöïc hieân nhöõng
haønh vi traùi ñaïo ñöùc?
10/14 2/4 12/18
Noùi chung, nhaø quaûn lyù ñaët quyeàn lôïi chung cuûa toå chöùc leân haøng ñaàu trong lôøi
noùi vaø vieäc laøm, chæ coù 1 doanh nghieäp (chieám 5,6%) maø nhaø nöôùc naém giöõ quyeàn
chi phoái chöa thöïc hieän toát ñieàu naøy. Coù theå do cô cheá sôû höõu maø ngöôøi chuû doanh
nghieäp laø Nhaø nöôùc chöa ñaùnh giaù ngöôøi quaûn lyù theo caùc tieâu chí chöa thoaû ñaùng,
cuõng coù theå laø caùch nhìn nhaän cuûa nhaân vieân caáp döôùi chöa chính xaùc veà ngöôøi quaûn
lyù caáp cao.
Chæ coù nhöõng coâng ty lôùn môùi ban haønh hoaëc khaúng ñònh nhöõng vaán ñeà lieân quan
ñeán ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø vieäc xöû lyù caùc vi phaïm veà ñaïo ñöùc töông ñoái ñöôïc caùc
nhaân vieân ñoàng tình. Coøn caùc coâng ty vöøa vaø nhoû khoâng coâng boá chính thöùc caùc vaán
ñeà lieân quan ñeán ñaïo ñöùc vaø vì vaäy caùc vi phaïm ñeàu ñöôïc xöû lyù theo caûm tính,
khoâng ñöôïc caùc nhaân vieân caáp döôùi ñoàng tình.
Trong vieäc giaûm thieåu cô hoäi vaø söùc eùp coù theå daãn ñeán nhöõng haønh vi vi phaïm
ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân, caùc coâng ty ñeàu thöïc hieän chöa toát. 50% caùc doanh nghieäp
vöøa vaø nhoû khoâng coù nhöõng bieän phaùp ñeå haïn cheá. Ôû caùc doanh nghieäp lôùn con soá
naøy ñöôïc caûi thieän hôn nhöng vaãn coøn ôû tyû leä raát cao: 28,6 caùc doanh nghieäp chöa coù
nhöõng bieän phaùp cuï theå. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng minh bôûi caùc vuï löøa ñaûo, chieám ñoaït
taøi saûn coù giaù trò raát lôùn cuûa nhöõng nhaân vieân caáp döôùi ôû caùc doanh nghieäp trong thôøi
gian gaàn ñaây.

xlviii
2.3.1.2 Chính saùch nhaân söï vaø naêng löïc cuûa nhaân vieân
Qua khaûo saùt, haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu xaây döïng quy cheá ñeå ñaùnh giaù nhaân
vieân moät caùch phuø hôïp. Tuy nhieân, vaãn coøn moät soá doanh nghieäp chöa xaây döïng quy
cheá cuï theå hoaëc khoâng coâng boá roäng raõi cho caùc nhaân vieân. Maët khaùc, caùc doanh
nghieäp lôùn ñaõ coù nhöõng bieän phaùp ñeå naâng cao naêng löïc nghieäp vuï cuûa caùc nhaân
vieân thoâng qua caùc chöông trình ñaøo taïo ngaén haïn.
Ôû caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coâng ty chöa chuù troïng ñuùng möùc söï phuø hôïp
cuûa nhaân vieân ôû caùc vò trí coâng vieäc ñoàng thôøi chöa coù nhöõng bieän phaùp caàn thieát ñeå
naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân. Ñieàu naøy seõ khoù ñaûm baûo raèng nhaân
vieân seõ thöïc hieän toát caùc coâng vieäc cuûa mình, ñaëc bieät trong ñieàu kieän nhaân vieân cuûa
caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thöôøng kieâm nhieäm nhieàu coâng vieäc khaùc nhau. Baûng
2.2 seõ cung caáp thoâng tin cuï theå veà chính saùch nhaân söï vaø naêng löïc cuûa nhaân vieân
trong caùc loaïi hình doanh nghieäp.
Baûng 2.2 Chính saùch nhaân söï taïi caùc doanh nghieäp
Soá DN traû lôøi coù theo moãi loaïi
hình doanh nghieäpCaâu hoûi
DN lôùn DNVVN Toång soá
1. Caùc vò trí coâng vieäc hieän taïi vaø caùch thöùc tuyeån duïng
nhaân vieân cuûa coâng ty hieän nay coù ñaûm baûo “ñuùng
ngöôøi ñuùng vieäc”?
10/14 2/4 12/18
2. Coâng ty coù thöôøng xuyeân toå chöùc nhöõng chöông trình
ñaøo taïo hay cöû nhaân vieân tham gia caùc khoùa ñaøo taïo
ngaén haïn beân ngoaøi ñeå nhaân vieân naâng cao trình ñoä
nghieäp vuï cuûa mình?
12/14 2/4 14/18
3. Quy cheá khen thöôûng vaø kyû luaät nhaân vieân coù hôïp
lyù?
9/10 (4) 4/4 13/14 (4)
Soá trong ngoaëc () laø soá DN chöa coù quy cheá cuï theå hoaëc khoâng phoå bieán cho nhaân vieân

Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp

Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (15)

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp

Similaire à Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp (20)

Plus de Thanh Hoa

Plus de Thanh Hoa (20)

Thạc sỹ 321 phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp việt nam trên cơ sở quản trị rủi ro doanh nghiệp