1. 1
გაკვეთილი N 2
საშინაო დავალების შემოწმება:
1.
H2 + Br2 2HBr Sr + H2 SrH2
+1 -1
H2 + I2 2HI H Ba + H2 BaH2 H
H2 + S H2S 2Cs + H2 2CsH
2. SnO2 + 2H2 → Sn + 2H2O
PbO2 + 2H2 → Pb + 2H2O
Cr2O3 + 3H2 → 2Cr + 3H2O
3. V0 (H2) = 6,72ლ
4. V0 (H2) = 5,8ლ
5. V0 (H2) = 19,91ლ
წყალი
დედამიწის ზედაპირის 3/4 წყლით, ანუ წყალბადის ოქსიდითაა დაფარული.
სუფთა წყალი უფერო, უსუნო და უგემო ნივთიერებაა. დუღს 1000C, კრისტალდება
(იყინება) 00C, მაქსიმალური სიმკვრივე აქვს 40C. 40C-ზე ზევით გათბობისას და
აგრეთვე 40C-ზე ქვევით გაცივებისას წყალი ფართოვდება. ამიტომაა, რომ ყინული
წყალში არ იძირება.
ქიმიური თვისებები:
ფორმულა H2O სამართლიანია მხოლოდ წყლის ორთქლის შემთხვევაში. თხევად
და მყარ მდგომარეობაში წყლის ფორმულაა: (H2O)n, რაც იმას ნიშნავს, რომ თხევად
და მყარ ფაზაში წყლის მოლეკულები ასოცირებული ფორმით იმყოფებიან.
ასოცირება წყალში წყალბადური ბმებითაა განპირობებული.
H H H
O H O H O H
წყალი სუსტი ელექტროლიტია. 1ლ წყალში დისოცირებულია 10-7 მოლი.
10000C-ზე ზევით წყლის ორთქლი იშლება:
2H2O 2H2 + O2
ეს რეაქცია შექცევადია. 50000C-ზე კი წყლის დაშლის რეაქცია შეუქცევადი ხდება.
წყალი რეაქციისუნარიანი ნაერთია. ის აქტიურად ურთიერთქმედებს ბევრ
მეტალთან და ზოგიერთ არამეტალთან:
2Na + 2H2O → 2NaOH + H2
Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2
2Al + 6H2O → 2Al(OH)3 + 3H2
(ეს რეაქცია მიდის ალუმინის ზედაპირიდან ოქსიდური ფენის მოცილების შემდეგ)

2. 2
C + H2O → CO + H2 (გახურებისას)
რეაგირებს მჟავურ და ფუძე (ტუტე და ტუტე მიწა მეტალების) ოქსიდებთან
შესაბამისი მჟავას ან ფუძის წარმოქმნით:
Na2O + H2O → 2NaOH
CaO + H2O → Ca(OH)2
SO3 + H2O → H2SO4
P2O5 + 3H2O → 2H3PO4
ზოგიერთ მარილთან წარმოქმნის კრისტალურ ნაერთებს ე.წ. ჰიდრატებს: MgCl2 .
6H2O, AlCl3 . 6H2O და ა.შ.
ჰიდრატები როგორც წესი არამდგრადები არიან და მარილთა ხსნარების
ამოშრობისას იშლებიან. მაგრამ ზოგიერთი ჰიდრატი მდგრადია.
ნივთიერებებს, რომელთა კრისტალები წყლის მილეკულებს შეიცავენ,
კრისტალჰიდრატები ეწოდებათ, ხოლო მათ შემადგენლობაში შემავალ წყალს –
კრისტალიზაციური წყალი. კრისტალჰიდრატის ტიპიური მაგალითია შაბაიმანი:
CuSO4 . 5H2O.
კრისტალიზაციური წყლის დაკარგვისას მარილის კრისტალური მესერი იშლება.
კრისტალური მესრის დაშლას არც თუ იშვიათად თან ახლავს ნივთიერების ფერის
ცვლილება
მაგ:სპილენძის სულფატის კრისტალჰიდრატი გახურებისას კრისტალიზაციური
წყლის დაკარგვის გამო თეთრ ფერის ფხვნილს წარმოქმნის:
CuSO4 . 5H2O → CuSO4 + 5H2O
მტკნარი წყალი
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, დედამიწის ზედაპირის უდიდესი ნაწილი წყლითაა
დაფარული, მაგრამ ოკეანეების ზღვებისა და მლაშე ტბების წყალი სასმელად,
სარწყავად, საყოფაცხოვრებო და ტექნიკური მიზნებისთვის არ გამოდგება, რადგან
ასეთი წყლები დიდი რაოდენობით გახსნილ ნივთიერებებს, უპირატესად ნატრიუმის
ქლორიდსა და სხვა მარილებს შეიცავენ.
სასმელად და საყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის ჩვენ ვიყენებთ წყაროების,
მდინარეების და არტეზიული ჭების წყლებს. ასეთი წყალი მცირე რაოდენობით
შეიცავს გახსნილ ნივთიერებებს და მას მტკნარ წყალს უწოდებენ. სანამ წყალსადენში
მოხვდებოდეს, მტკნარ წყალს შეტივტივებული ნივთიერებების მოსაცილებლად ჯერ
ქვიშის ფილტრებში აატარებენ, შემდეგ კი ხდება წყლის დაქლორება. დაქლორების
შედეგად წყალში ისპობა მიკროორგანიზმები.
მსოფლიო უკვე განიცდის მტკნარი წყლის ნაკლებობას. შეიძლება ითქვას, რომ
წყალი სიცოცხლისათვის უმნიშვნელოვანესი ნივთიერებაა. ცალკე უნდა
განვიხილოთ ე.წ. “მინერალური” წყლები, რომლებსაც ბუნებრივი წყაროებიდან ან
ჭაბურღილებიდან იღებენ. ასეთ წყლებში მინერალური ნივთიერებების შემცველობა
მტკნარ წყლებთან შედარებით უფრო მაღალია. ეს ნივთიერებები წყალს სპეციფიკურ
გემოსა და სამკურნალო თვისებებს ანიჭებენ. საქართველოს მინერალური წყლებიდან
ცნობილია ბორჯომი, ლიკანი, ნაბეღლავი, საირმე, უწერა და სხვ.

3. 3
მძიმე წყალი
დეიტერიუმისგან წარმოქმნილ წყალს მძიმე წყალი ეწოდება D2O. მრეწველობაში
მძიმე წყალს ჩვეულებრივი წყლის ელექტროლიზით ღებულობენ. დამტკიცებულია,
რომ ჩვეულებრივი წყლის ყოველ 8000-9000 მოლეკულაზე მძიმე წყლის ერთი
მოლეკულა მოდის. ელექტროლიზის დროს მძიმე წყალი არ იშლება. მძიმე წყალი
ფართოდ გამოიყენება ატომურ მრეწველობაში.
ფიზიკური თვისებებით მძიმე წყალი განსხვავდება ჩვეულებრივი წყლისაგან:
იყინება 3,80C-ზე, დუღს 101,40C-ზე, სიმკვრივეა 1,1 გ/სმ3
საშინაო დავალება
დაწერეთ კალიუმის, კალიუმის ოქსიდის, ბარიუმის, ბარიუმის ოქსიდის, გოგირდის
(IV) და გოგირდის (VI) ოქსიდების წყალთან ურთიერთქმედების რეაქციები.