1. 1
გაკვეთილი N9
საშინაო დავალების შემოწმება:
1. 2Na + S → Na2S 2Al + 3S → Al2S3
Ca + S → CaS 2As + 3S → As2S3
2. m (S) = 10,67გ
3. m (S) = 16გ m (Fe) = 28გ
გოგირდწყალბადი და სულფიდები (S-2)
გოგირდწყალბადი მიიღება გოგირდისა და წყალბადის ურთიერთქმედებით:
0
H2 + S t H 2S
აგრეთვე რკინის სულფიდზე მჟავების ურთიერთქმედების შედეგად:
FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S↑
(შეიძლება გამოვიყენოთ განზავებული გოგირდმჟავაც)
გოგირდწყალბადი უფერო, ლაყე კვერცხის სუნის მქონე აირია. 1ლ წყალში იხსნება
2,5ლ გოგირდწყალბადი. შესაბამისი წყალხსნარი სუსტი მჟავაა. მას
გოგირდწყალბადმჟავას უწოდებენ. გოგირდწყალბადმჟავას დისოციაცია შესამჩნევია
მხოლოდ პირველ საფეხურზე:
H 2S H+ + HS-
გოგირდწყალბადმჟავა როგორც ორფუძიანი მჟავა ორი ტიპის (ნორმალურ და
მჟავა) მარილებს წარმოქმნის:
H2S + NaOH NaHS + H2O
nat r i um s
i
hi d r o sul f i d i
H2S + 2NaOH Na2S + H2O
nat r i um s
i
sul f i d i
ზოგიერთი მძიმე მეტალის სულფიდი (PbS, CuS, CdS და ა.შ.) წყალში უხსნადია.
ამიტომ შესაძლებელია მათი გამოლექვა მარილებიდან გოგირდწყალბადის (ან
გოგირდწყალბადმჟავას) საშუალებით
CuSO4 + H2S → CuS↓ + H2SO4
რადგან გოგირდწყალბადში გოგირდი მინიმალურ დაჟანგულობის ხარისხს (-2)
ავლენს, მას მხოლოდ დაჟანგვის უნარი აქვს (ე.ი. მას აღარ შეუძლია ელექტრონის
მიერთება, შეუძლია მხოლოდ გაცემა).
მაგ: გოგირდწყალბადის წვისას გოგირდი იჟანგება

2. 2
-2 0 -2 0
2H2S + O2 2H2O + S S - 2e S (ar asr u l i wva)
-2 +4 -2 +4
2H2S + 3O2 2H2O + SO2 S - 6e S (sr ul i wva)
-2
ანალოგიურად S იჟანგება შემდეგ რეაქციებში
Br2 + H2S → S + 2HBr
ე.ი. H2S აღმდგენია.
სულფიდების დიდი ნაწილი განიცდის ჰიდროლიზს. მაგ:
Na2S +H2O=NaHS +NaOH (არასრული ჰიდროლიზი, შექცევადი რეაქცია)
Al2S3 + 6H2O=2Al(OH)3+ 3H2S (სრული ჰიდროლიზი, შეუქცევადი რეაქცია)
+4
გოგირდის (IV) ოქსიდი და გოგირდოვანი S მჟავა (
გოგირდის (IV) ოქსიდის (გოგირდის ორჟანგი) მიღების ხერხებია:
1. გოგირდის და სულფიდების წვა
S + O2 → SO2 2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2
2. პირიტის (FeS2) წვა
4FeS2 + 11O2 → 2Fe2O3 + 8SO2
3. სულფიტებზე მჟავას მოქმედება:
(ლაბორატორიული ხერხი)
Na2SO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + SO2↑
4. ლაბორატორიაში SO2-ს იღებენ აგრეთვე სპილენძის და კონცენტრირებული
გოგირდმჟავას მოქმედებით (ამ ტიპის რეაქციებს დაწვრილებით გავეცნობით
მომავალ გაკვეთილზე)
Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + 2H2O + SO2↑
SO2 მძაფრი სუნის მქონე, უფერო აირია. ჰაერზე 2,2-ჯერ მძიმეა. წყალში კარგად
იხსნება. წყალხსნარს მჟავა ბუნება აქვს, რადგან ხსნარში გოგირდოვანი მჟავა
წარმიქმნება.
H2O + SO2 H2SO3
+4 +4 +6
S მდგომარეობა შუალედურია. მას შეუძლია როგორც დაჟანგვა S - 2e S
+4 0
ისე აღდგენა S +4e S , ასე რომ ძლიერ მჟანგავებთან ის აღმდგენია,
ხოლო აღმდგენლებთან – მჟანგავი. მაგ:
+4 0 +6 -1
SO2 + Br 2 + 2H2O H2SO4 + 2HBr
+4 +6
1 2 S - 2e S
0 -1
1 2 Br2 + 2e 2Br

3. 3
+4 -2 0
SO2 + 2H2S 2H2O + 3S
SO2 მჟავური ოქსიდია. ის შედის რეაქციაში ტუტეებთან:
SO2 + KOH → KHSO3 (კალიუმის ჰიდროსულფიტი)
SO2 + 2KOH → K2SO3 + H2O (კალიუმის სულფიტი)
გოგირდოვანი მჟავა H2SO3 მიიღება SO2-ის წყალში გახსნით. არამდგრადია:
H2O + SO2 H2SO3
სუსტადაა დისოცირებული:
H2SO3 H+ + HSO3- 2H+ + SO32-
hi d r o sul f i t sul f i t
ani o ni ani o ni
დისოციაციის მეორე საფეხური პრაქტიკულად არ მიმდინარეობს.
ნეიტრალიზაციისას წარმოქმნის მჟავა (ჰიდროსულფიტები) და ნეიტრალურ
(სულფიტები) მარილებს:
NaOH + H2SO3 → NaHSO3 + H2O
2NaOH + H2SO3 → Na2SO3 + 2H2O
გოგირდოვანი მჟავას მარილები ჰაერზე ადვილად იჟანგებიან:
2Na2SO3 + O2 2Na2SO4
nat r i u m s sul f at i
i
საშინაო დავალება:
1. როგორია გოგირდწყალბადმჟავას მასური წილი ხსნარში, რომელიც მიიღება
10ლ წყალში 2ლ H2S-ის (ნ.პ.) გახსნის შედეგად?
2. რამდენი ლიტრი H2S არის საჭირო 200მლ 5%-იანი (ρ = 1,04) სპილენძის
სულფატის ხსნარიდან სპილენძის მთლიანად გამოსალექად?
3. რამდენი ლიტრი (ნ.პ.) SO2 შეიძლება მივიღოთ 100გ თვითნაბადი
გოგირდისგან, რომელიც 10% მინარევს შეიცავს?