3. «Қазақтардың аңыз-әңгімелерінде
Абылай айрықша қасиеті бар киелі,
керемет құдірет иесі болып саналады.
Ешбір ханның Абылайдай шексіз билікке
қолы жеткен жоқ. Ол рубасылар мен
сұлтандардың өркөкірек үстемдігіне
тыйым салды»
Ш. Уәлиханов
«Абылай!» деп ұран тастау тіпті Сібір казакорыстарында да бар. Олардың біреуі өзінің ұлын
1904-1905 жылдардағы орыс-жапон соғысына
аттандырып тұрып, оған бата ретінде:
«Абылай! Абылай!» деп атой сал... «Абылай
деп шабуыл жаса!» дегенін көрдім ...
Ә.Бөкейханов
4. «Абылай атаққа торғауыттарды жеңуі арқылы
және Әбілмәмбет қайтыс болғаннан кейін,
барлық қырғыз – қазақ ордаларының ғана емес,
түркістандықтар мен ташкенттіктердің де
сайлауы арқылы ие болды
А. И. Левшин
"Өзiнiң қадiр-қасиетiн жақсы түсiнген ол – Абылай жұртты
ақыл-айласымен, сабырлы салмақтылығымен, маңайына
топтастыра бiлдi. Жауын сұсымен де, күшiмен де сескендiре
отырып, ол өз қалауымен бiресе Ресейдiң, бiресе Қытайдың
бодандығын қабылдауға мәжбүр болғанымен, шын мәнiнде,
ешкiмге де бойұсынбаған тәуелсiз басшы болды."
А. Левшин
7.
Ақтық сәтінде: «Хан ием, не арманыңыз бар?» деп сұраған
Бұқар жырауға Абылай хан: «Үш арманым бар.
Біріншісі, елімді бейбіт өмірге жеткізсем деп едім. Қан көп төгілді.
Екіншісі, халық жер емшегін еме алмады, қала, кент сала алмады.
Үшіншісі, елдің басын біріктіре алмадым», деген екен.
Бұл күнде ешқандай елдің Қазақ жеріне қатысты дауы жоқ.
Ең бастысы, біз бабалар аманат еткен киелі жерімізде
құрған мемлекетімізде ынтымағымызды сақтай білдік.
Соның арқасында берекелі бірлігіміз төрткүл дүниеге мәлім
болды. Есілдің бойына ел қондырып, еңселі Ордамызды
орнаттық. Арқа төсіне әсем Астана салып, әлемге
Қазақстан деген абыройлы мемлекет ретінде танылдық.
Қазіргі жасампаз Қазақстан іргесі берік, ынтымағы мығым,
төрт құбыласын тегіс мойындатқан Тәуелсіз мемлекетке айналды. Қандай қиын-қыстау
замандардан өтсе де елдігін жоғалтпаған қазақ халқы Абылай армандаған мамыражай
бейбіт өмірді көрді. Абылай мұратының орындалғаны осы емес пе?!
Н.Ә.Назарбаев
10. «Өткен заманнан келген хат»
Сәмеке немесе Әбілмәмбет ролінде қазіргі заманға «Нені өзгертер едім,
нені құптаймын» деген мағынада хат жазу.
PS Жазған хаттарға өзге сынып оқушылары жауап береді.
11. Орта жүз билеушілері
Қайып хан, 1715—1718 жылдары билеген.
Болат хан, 1718—1729 жылдары билеген.
Сәмеке хан,1719—1734 жылдары билеген.
Әбілмәмбет хан, 1729—1771 жылдары билеген.
Күшік сұлтан, 1718—1748 жылдары билеген.
Барақ сұлтан, 1731—1748(1750)? жылдары билеген.
Абылай хан, 1771—1781 жылдары билеген.
Уәли хан 1781—1819 жылдары билеген.
