Wat doen jongeren online en hoe kunnen we daar met het onderwijs op inspelen?

1. Benedict Wydooghe, Tielt 2015
Flaneren in Cyberspace

2. “Met niets in de werkelijkheid hebben we
direct contact: het onbekende wordt altijd
gekend via wat al bekend is. Kennen is niets
anders dan het inruilen van oude metaforen
voor nieuwe.”
Nietzsche

3. domeinen
ADRESBALK
De melkweg van het internet
SITES
ROOMS
De
Matrixruimte
HOME
WEB
MAILTrage
verbindingen
Cyberodyssee
The Great Firewall
VIRUS
Surfen of slenteren
EEN INTERNEST
De vijfde
dimensie
De digitale stad
Het Transgalactisch
Liftershandboek
Server = toeganspoort
DO NOT ENTER
Under Construction
ROBINSONLIJST
KRAKER
vensters

5. ENIGE METAFOOR?
OVER AFRIKA, BIBLIOTHEKEN EN HET BREIN

6. INFORMATIE-VAARDIG / 2000
SOCIAAL VAARDIG / 2005
ICT-VAARDIG
MEDIAVAARDIG / 2010
Web 0.0 4.0
5.0…

7. 4.0

11. Informatievaardig
VOLUME TAAK BELANG
BG Weinig Leren Weten
0 Veel Vinden Toegang
AG Overvloed Selecteren Waarderen

14. Informatievaardig?

21. “Flaneren is de middenweg
tussen het ongekende en het
gekende. De plek is gekend,
maar de invulling ervan
verrast.”
“Het is als Parijzenaar in
Parijs ronddolen en verrast
worden door een charmante
buurt of ongewone situatie.”

25. Web 2.0
is not a
technological
revolution,
it’s a
social
revolution.
Web 2.0
is an attitude.
Master thesis “Blogs : A
Global Conversation”

26. “Een feilloos
gevoel voor timing:
op het juiste
moment op de
juiste plaats.”
“Een duik in de
anonimiteit van de
menigte, en dan
weer een terugval
in geborgenheid.”
Geert Mak

27. DS. 21 september 2007:
Bedrieger bedrogen
Sana (27) en Adnan (32) uit Sarajevo flaneren op
internet en lopen elkaar tegen het lijf in een chatroom.
Sana noemt zich Slatkica (schatje) en Adnan is er Princ
Radosti (Prins van het Geluk). Ze vertellen elkaar alles
over hun beslommeringen en hun slechte huwelijk.
'Plots was ik fantastisch verliefd. Ik dacht dat ik iemand
vond die me begreep', aldus Sana. Als ze besluiten
elkaar te ontmoeten is de verbazing groot. 'Ik vind het
moeilijk te geloven dat Slatkica, die me lieve woordjes
fluisterde en me begreep, de vrouw is met wie ik
getrouwd ben en die me al die jaren nooit dergelijke
dingen vertelde', zei Adnan. Beiden beschuldigen elkaar
van overspel en beslissen te scheiden.

30. 1. Vertel enkel wat je tegen collega's zou zeggen.
2. Beken geen misdrijf voor de grap. De politie is uw
vriend zonder humor.
3. Wees zuinig met gegevens zoals je gsm of je adres.
4. Google jezelf en corrigeer fouten.
5. Hou rekening met anderen als je iets schrijft.
6. Chat niet met iedereen even vertrouwelijk.

32. “Als ik mijn gsm verlies,
ben ik een deel van mijn geheugen kwijt.
Als men mijn smartphone steelt,
ben ik hersendood…”

34. De media schetsen niet
zo’n fijn beeld

35. “Overtuigen dat pesten
slecht is, heeft weinig zin.
Ze weten dat.”
Pedro De Bruyckere & Linda Duits

40. KORTRIJK ENKELE JAREN
GELEDEN, OVER DADERS EN SLACHTOFFERS, DE MEDIA & DE POLITIE

41. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
4. Complex (school kan het niet alleen)

42. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
4. Complex (school kan het niet alleen)

45. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
4. Complex (school kan het niet alleen)

46. Besmettingstest:
Laat mensen in een kring
zitten en elkaars handen
vasthouden. Vraag ze stil te
zijn en maak het
pikkedonker. Ga naar je
stoel, de laatste open plek.
Wacht even en knijp dan
keihard in de handen van je
beide buren. De reflex zal de
cirkel rondgaan en velen
zullen kippenvel hebben en
het haar op hun armen zal
overeind staan.

48. Druk tot comformiteit (Asch)

49. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
4. Complex (school kan het niet alleen)

52. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
4. Complex (school kan het niet alleen)

53. http://www.saferinternet.at/uploads/tx_simaterials/Seks_en_geweld_in_digitale_media.pdf

54. Hoe werkt het?
1. Dader?
2. Omstaanders
1. Aansteken / aanstekelijk / enthousiasme
2. Pikorde en gehoorzaamheid (Milgram)
3. Druk tot comformiteit (Asch)
3. Negatie
1. Kitty Genovese
2. Joe Vanholsbeek
3. Experiment
4. Complex (school kan het niet alleen)

55. Kanshebbers bij pesterijen?
Statistisch gezien dan…
•Meisjes
•Wie lage cijfers haalt
•Wie weinig computervaardig is
•Wie risicovolle info deelt
•Jongeren die eenzaam, depressief, twijfelen
aan hun geaardheid of een moeilijke
ouderrelatie hebben (ook voor kinderlokkers).
•Wie pesters onder zijn vrienden heeft (!)
Pestende vrienden hebben voorspelt dat jij ooit gepest zal worden. Pesters en gepesten kennen
elkaar vaak erg goed!

56. WAKKERE
HOUDING
•Weerbaar
•Alert
•Kritisch

57. Beleidsmatig:
1. bespreekbaar maken
2. kaderen in pestbeleid
3. kaderen in mediawijsheid en internetrisico’s
WEERBAAR: kom je op voor jezelf?
ALERT: vang je tijdig signalen op?
KRITISCH: is informatie betrouwbaar?
Jongeren: word wakker

59. Blurred Lines

60. PESTBELEID
•Voorkom
– Praat (vermijd schuldgevoel)
– Respect (tips)
•Slachtoffer
– Meld bij site, school, ouders
– Nieuwe nickname, nieuwe mail: duik onder
– Reageer niet maar blokkeer
– Bewaar bewijs voor politie
•Pester
– Verantwoordelijkheid
– Bewustwording van daden

63. Van wieg tot graf

64. “Sommige kinderen zijn al voor
hun geboorte online.”

65. App noot muis invoegen

66. Jonge kinderen zijn gefascineerd door knoppen & beelden, ze
hebben voorkeuren en houden van herhaling, daar is niets mis mee.
Van nature beschikken ze niet over de fijne muismotoriek en
verkiezen daarom aanraakschermen. Schermen ‘vangen’ aandacht,
touchscreens doen nog meer. Een doseeradvies
zegt 5 a 10 minuten per dag voor een vierjarige, 15 tot 20 minuten voor een
zesjarige. Zorg voor afwisseling in hun ontspanning,
opdringen van games of internet is onnodig. Voorlezen bij peuters en kleuters
blijft van onschatbare waarde voor de taalontwikkeling, een pc kan dit
niet vervangen. Maak je huiswerk:
onderzoek en bouw je favorieten uit.
Kinderen maken geen onderscheid tussen feiten, verhalen en
reclame. Betrouwbare spellen bevatten geen reclame en zetten niet
aan tot kopen.

67. Met peuters maak je geen afspraken waar ze zich aan houden. Je hulp
is vereist. Leer hen klikken en symboolfuncties (huisje, kruisje…).
Visualiseer de speeltijd als ze bedelen om meer E-tijd. Eenvoudige regels
en games kunnen vanaf vier of vijf jaar. Vanaf zes komen de
kinderzoekmachines zoals WWW.KOEKELTJES.NL. Peuters en kleuters
lopen vast omdat ze niet kunnen lezen en omdat ze willekeurig klikken
komen ze waar ze niet thuishoren: niet zo snel op erotiek, maar op
downloadsites, betaalsites... Tips: F11, speel samen of blijf in de
buurt, dat hebben ze het liefst. Laat het spel aansluiten bij hun niveau,
voorkeur, concentratieboog en computerervaring. E-vaardigheden
ontwikkelen zich immers door ERVARING (dus door te doen) in
plaats van spontaan. Koppel dit aan de lees-, schrijf- en typvaardigheden.
Hoe ouder de kinderen hoe meer tijd ze op internet doorbrengen
en hoe zelfstandiger ze dat doen. Let ook op de houding als zij langer
bezig zijn.

68. WAT WILLEN DE KINDEREN?
www.appnootmuis.nl

69. “De meeste tieners
hoef je niets te
vertellen over
netrisico’s.”
“Ze zijn digitaal
gepokt en gemazeld.”
“De zwakste groep
zijn de 9 tot 13
jarigen.”

71. “Haar ogen waren net zo
blauw als op
internet.”

72. 57% meisjes
kreeg seksuele
verzoeken (47% cam)
1/4 jongens
en 1/5
meisjes had
afgelopen
half jaar
seks
via
internet
10-18
jarigen
50% heeft
TV op
kamer
96% is
online met
piek op 15
jaar
7/10 praten
over hun
Internet-
gedrag met
hun ouders
Ouders onderschatten
de cybertijd van hun
kinderen. Normaal is: 2
uur per dag, een
explosie op woensdag
en weekend
90% chat
dagelijks
“De seksualisering van de
maatschappij
is een fabel.”
De toegankelijkheids-drempel
verlaagde. De meeste kinderen
en jongeren vertonen geen
problematisch internetgedrag.”
Virtueel uitgaan is leuker dan een avondje uit.
Corrigerende
boodschappen uit de
onmiddellijke
omgeving bepalen of
men overgaat tot
imitatiegedrag
40% van de jongens kreeg
een seksueel verzoek (11% cam)
“Wat je in elk geval niet moet
doen is schrikken van de
opgewonden media. Bange
ouders hebben aantoonbaar
meer opvoedkundige moeite
dan zij die het hoofd koel
houden.”

73. ‘Kinderlokkers’ liegen niet over hun
leeftijd en hun seksinteresse.
13 tot 15-jarigen die op de uitnodiging
ingaan, seksen meermaals. De helft
van de slachtoffers voelt verliefd- of
verbondenheid met de dader. Weinig
plegers gebruiken geweld. Jongeren
die eenzaam, depressief, twijfelen aan
hun geaardheid of een moeilijke
ouderrelatie hebben, zijn kwetsbaar.

74. •

76. “Hij schoor zijn haar af
en doste zich in quasi-
militaire kledij voor hij
naar Antwerpen trok.
Daar kocht hij een
geweer. Net zoals de
speler van GTA een
geweer moet kopen voor
hij aan zijn
gewelddadige tocht
begint. GTA is een
populaire killergame.
Het staat vast dat Van
Themsche fan was van
gewelddadige games,
waaronder GTA.”

78. Hun wereldbeeld
mening & identiteit
Sociaal, economisch, politiek,
cultureel
‘De’ 3° plek
‘Het’ onderwijs en ‘het’ werk
‘Het’ gezin
‘De’ media • DIALOOG
• SCHRIFT
• DRUKWERK
• KRANT
• BOEK
• FOTO
• FILM
• RADIO
• TV
• GAMES
• INTERNET
BEDROG, PROPAGANDA, IDEOLOGIE, RECLAME
WETENSCHAP, INFORMATIE & GEZOND VERSTAND
O
N
T
S
P
A
N
N
I
N
G

79. HOE GAMES
BEKIJKEN
BESPELEN
BESPREKEN
BEZIGEN ?

80. “Het sociale is belangrijk. Als ik inlog en er is
niemand, kan ik met mijn wapens enkele
vijanden verslaan en ronddolen, maar dit
verveelt snel. Als er niemand is, log ik uit.
Het plezantste is dat ik mensen tegenkom
en een gesprek voer.”
Gamer

81. “Als Shakespeare vandaag
leefde,
schreef ie gamescenario’s.”

85. VERBOD OF ALLES TOELATEN?

86. “Spel is ouder dan cultuur.
De dieren hebben niet op de mens
gewacht om te leren spelen.”
Johan Huizinga
In: Homo Ludens, 1938

87. EEN SPEL…
1. … is een vrije handeling
2. … neemt de speler geheel in beslag
3. … levert geen materieel gewin op
4. … is niet het ‘echte’ leven
5. … begrenst zich in tijd en ruimte
6. … is onderworpen aan regels
7. … roept gemeenschappen in het leven
“die zich met geheim en vermommingen
omringen”
Johan Huizinga, 1938

90. VERSLAVING
1. “Moet”
2. Overmatig ≠ verslaving (reactie op…)
3. Ernstig (media overdrijven)
HERKENNEN
1. Als alle vrije tijd gamen is. Maaltijden missen,
geen sociale activiteit, sport of hobby meer.
Uitbreiden vrije tijd: vroeg opstaan en laat gamen.
2. Als gamen de ‘niet vrije tijd’ doorkruist: hygiëne,
slechte punten, slapen in les, obsessief praten,
prikkelbaar. Inkrimpen ‘niet vrije tijd’: te laat,
afspraak missen.
3. Liegen, stiekem spelen, afspraken niet
nakomen.

91. Enfin

92. EVALUERENDE PARTICIPATIE
0. Stel je oordeel uit!
Basisvaardigheden voor begeleiders zijn niet technisch, maar RESPECT voor jezelf en de ander. Vat je gesprek
niet aan met een negatieve ondertoon over DIENE computer en DA interne…
1. Praat (OLD)
2. Stel vragen (LOD)
3. Toon interesse (DOL)
4. Speel een spel mee (D)
5. Help hen kritisch kijken (L)
6. Maak haalbare afspraken (O)
7. Geef voldoende alternatieven (ODL)
LEGENDE
O = OUDERS
& OPVOEDERS
L = LEERKRACHT
D = DERDE MILIEU

93. PowerPoint
http://www.slideshare.net/benedictwydooghe
Blog
http://gameovergames.skynetblogs.be
Literatuur
• WYDOOGHE B. Game on! We krijgen er niet genoeg van. viWITA Dossier 14,
Vlaams Parlement, Brussel, 2008. Online op:
http://www.viwta.be/files/DOSS14_GAME%20ON_def%20versie.pdf .
• WYDOOGHE B. & PLEYSIER S. (Eds.) Game over. Over game- en filmgeweld,
over angst en onzekerheid. Garant, Antwerpen, 2007.
• PLEYSIER S., DE PAUW E. & VAN LOOY J. (Ea.). Jongeren en gaming. Over de
effecten van games, nieuwe sociale netwerken en educatieve kansen. Acco,
Leuven, 2008.
• LEMMENS J. Gameverslaving. Probleemgebruik herkennen, begrijpen en
overwinnen. SWP, Amsterdam, 2007.
• VERMEULEN A. & VAN DEN BRAEMBUSSCHE A. Baudelaire in cyberspace.
http://www.angelovermeulen.net/data/vault/VandenBraembussche&Vermeulen_
BiC_Dialoog5.pdf, VUB-Press, Brussel, 2008.