1. Janusz Korczak
OD A DO Z

2. A jak aforyzmy
„Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat.”
„Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał.
Nie obowiązkiem otoczenia pomagad mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat,
o człowieka.”
„Byd człowiekiem znaczy posiadad kryształową moralnośd, nieograniczoną tolerancyjnośd,
do pasji posuniętą pracowitośd, dążyd do ciągłego uzupełniania swego wykształcenia,
pomagad innym.”
„Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział,
nie żeby umiał na pamięd, a żeby rozumiał,
nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało.”
„Szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci poznad.
Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny, zanim dzieciom poczniesz wykreślad zakres
praw i obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które musisz poznad, wychowad
i wykształcid przede wszystkim.”
„Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi,
nie ugniata a kształtuje, nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje – przeżyje wraz z dziedmi
wiele natchnionych chwil.”
„Jeśli nie wierzysz w duszę, musisz przecież uznad, że ciało twoje żyd będzie jako trawa
zielona, jako obłok. Jesteś przecież wodą i prochem.”

3. B jak biografia
Janusz Korczak urodził się 22 lipca 1878r. lub 1879r., zmarł 6 sierpnia 1942 roku.
Był on pedagogiem , pediatrą, pisarzem oraz prekursorem walki o prawa dziecka.
W latach szkolnych uczył się w ośmioklasowym gimnazjum w Pradze (Warszawa). Była
to szkoła rosyjska, gdzie panowała żelazna dyscyplina. Jako 15-latek udzielał
korepetycji, ponieważ po śmierci ojca jego rodzina znalazła się w bardzo trudnej sytuacji
materialnej. Następnie studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu
Cesarskiego,
a w 1899 roku wyjechał do Szwajcarii, by lepiej zapoznad się z twórczością pedagogiczną
Pestalozziego. Szczególnie interesował się szkołami, szpitalami dziecięcymi oraz
bezpłatnymi czytelniami dla dzieci i młodzieży. W 1905 roku otrzymał dyplom lekarza. Był
współzałożycielem Domu Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie, który działał
od 1912 do 1942 roku. Następny sierociniec - Nasz Dom - był wybudowany dla dzieci
polskich (1919-1936). Korczak żądał równouprawnienia dziecka i szacunku
dla najmłodszych. Napisał wiele książek dla dzieci („Król Maciuś I”, „Kajtuś Czarodziej”)
oraz dzieła pedagogiczne („Jak kochad dziecko”, „Prawo dziecka do szacunku”). W latach
1926-1930 redagował gazetkę "Mały Przegląd", która była pismem kierowanym
do dzieci. Był on także autorem pogadanek radiowych, gdzie głosił prawa dziecka oraz
obronę tych praw. Zginął wraz z podopiecznymi w obozie zagłady w Treblince w 1942
roku, mimo że miał możliwośd ucieczki.

4. C jak „Czytelnia dla Wszystkich”
Czytelnia dla wszystkich to polskie wydawnictwo, w którym
Janusz Korczak publikował w latach 1898-1901.
W odcinkach pojawiała się tam jego powieśd Dzieci ulicy.

5. D jak „Dom Sierot”
Razem ze Stefanią Wilczyoską
założył i prowadził Dom Sierot
– dla dzieci żydowskich w Warszawie
(pomiędzy 7 października 1912 i 1942).
Korczak mieszkał na Krochmalnej 92
do 1932 roku, kiedy przeniósł się
do mieszkania siostry przy
ul. Żurawiej 42.
2 października 1940 roku Dom Sierot
został przeniesiony do getta na ulicę
Chłodną 33. W 1940, w czasie
przenoszenia Domu Sierot, jego
opiekun – został aresztowany.
Uwięziono go na Pawiaku i po kilku
miesiącach zwolniono za kaucją.
Kolejnym lokum dla Domu była ulica
Sienna 16/Śliska 9.

6. E jak edukacja
W lipcu 1885 posłano go do szkoły na Freta przygotowującej do nauki
w gimnazjum. W latach 1886-1897 uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna
Szmury przy ulicy Freta, a następnie w 1890 dostał się do ośmioklasowego
VII Rządowego Gimnazjum Męskiego na warszawskiej Pradze (obecnie VIII Liceum
Ogólnokształcące im. Władysława IV). Korczak uczył się języków obcych m.in.
od służących. Ojciec trafił pierwszy raz do zakładu psychiatrycznego z objawami
obłędu w roku 1891. Korczak jako uczeo V klasy, kiedy miał 17-18 lat, udzielał
korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny. Maturę zdawał jako dwudziestoletni,
młody mężczyzna. W 1898 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego
Uniwersytetu w Warszawie, na którym studiował sześd lat. Uczył się
na Uniwersytecie Latającym.

7. F jak filmy
• Jest pan wolny, doktorze Korczak niem." Sie sind frei Doktor Korczak."-
niemiecki film w reżyserii Aleksandra Forda z 1975 roku. Treścią filmu
są ostatnie lata życia Janusza Korczaka, w którego rolę wcielił się Leo
Genn.
• Korczak - polski film w reżyserii Andrzeja Wajdy z 1990 roku. Przedstawia
losy dr. Korczaka i fragmentarycznie – zbrodnię nazistowską na dzieciach
i ich opiekunach z Domu Sierot, w czasie realizacji "Akcji Reinhardt". Rolę
Korczaka zagrał Wojciech Pszoniak.

8. G jak getto
Ostatnie trzy miesiące swojego życia (od maja 1942) spędził
w Getcie warszawskim, gdzie w wolnych chwilach tworzył pamiętnik
(opublikowany w Warszawie w 1958 roku). Pisanie rozpoczął w 1939
roku. Nie notował przez około 2,5 roku, kiedy całą jego energię
wyczerpywała opieka nad dziedmi z Domu Sierot. W tym czasie
zastanawiał się nad popełnieniem samobójstwa i bardziej humanitarną
śmiercią (niż w komorze gazowej) dla paroletnich dzieci i ludzi starszych,
umierających z głodu na ulicach getta. Newerly, późniejszy jego biograf,
próbował w tym czasie dostarczyd mu fałszywe dokumenty z aryjskiej
części miasta, ale Korczak odmówił wyjścia z getta, nie zdecydował
się opuścid swych podopiecznych, chod międzynarodowa sława dawała
mu szansę na przeczekanie wojny w każdym neutralnym kraju Zachodu.
H jak Henryk Goldszmit
Janusz Korczak naprawdę nazywał się Henryk Goldszmit,
a literacki pseudonim, którego używał od 20. roku życia, powstał trochę
przypadkowo. W 1898 r. zgłosił się na konkurs literacki, podpisując utwór
imieniem i nazwiskiem wziętym z książki Józefa Ignacego Kraszewskiego
„Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie”. Pracę
wyróżniono, ale informując o tym w gazecie, zmieniono imię na Janusz –
i pisarz już przy takiej wersji pozostał.

9. I jak Igor Newerly
Igor Newerly (ur. 24
marca 1903, zm.
19 października 1987) – polski
pisarz i pedagog. Od 1925 r.
rozpoczął w Warszawie
działalnośd w postępowym
ruchu
wychowawczym, nawiązując
m.in. kontakt
z Januszem Korczakiem.
W 1926 r. został jego
sekretarzem, natomiast
w 1932 r. przejął od Korczaka
redakcję Małego
Przeglądu, który redagował
do 1939 r.

10. J jak Józef Goldszmit
Józef Goldszmit urodził się w 1844 r.
Był Polskim adwokatem
żydowskiego pochodzenia. Poznał swoją
żonę Cecylię Gębicką w czasie wykładów
dotyczących ślubów żydowskich. Urodził
mu się syn Henryk, znany później jako
Janusz Korczak. Około 1889 zachorował
psychicznie i spędził ostatnie lata życia
W szpitalu psychiatrycznym. Zmarł 26
kwietnia 1896. Został pochowany w alei
głównej cmentarza żydowskiego
w Warszawie .

11. K jak Król Maciuś
Król Maciuś Pierwszy – powieśd Janusza Korczaka, wydana w 1923.
Opowiada ona o małym chłopcu, synu króla. Po śmierci ojca Maciuś sam
zostaje królem. Chce pokazad , że jest odważny jak jego przodkowie. Gdy
w kraju wybucha wojna, Maciuś z przyjacielem Felkiem przebiera
się za zwykłego żołnierza i wyrusza na front. Tam uczy się
pokory, szacunku dla życia, a jednocześnie bycia wytrwałym i
opanowanym
w każdej sytuacji. Tworzy dziecięcy sejm. Zamieszanie powstałe przez
zrównanie dzieci z dorosłymi osłabia kraj Maciusia, na który znów
najeżdżają sąsiedzi. Tym razem Maciuś, mimo walecznej obrony, przez
tchórzostwo poddanych zostaje pokonany i osądzony. Zostaje skazany
na rozstrzelanie, lecz kara w ostatniej chwili zostaje zmieniona na zesłanie
na bezludną wyspę.
Dalsza częśd jego przygód opisana jest w książce Król Maciuś na bezludnej
wyspie.

12. L jak lekarz
23 marca 1905 Korczak otrzymał dyplom lekarza. Odbywał praktykę w
klinikach dziecięcych oraz analizował sposoby pracy w specjalistycznych zakładach
wychowawczych. Pomiędzy 1914-1918 był młodszym ordynatorem szpitala
dywizyjnego na froncie ukraioskim. Następnie został odwołany do pracy lekarskiej w
przytułkach dla dzieci ukraioskich pod Kijowem. Pracował – na krótko – dla domu
wychowawczego dla chłopców polskich w Kijowie, który prowadziła Maryna
Rogowska-Falska. W 1918 Korczak wrócił do Warszawy i czasowo pełnił służbę lekarza
w szpitalu epidemicznym w Łodzi i na Kamionku pod Warszawą.
M jak Mały Przegląd
Mały Przegląd – pismo dzieci i młodzieży założone przez Janusza Korczaka
w październiku 1926 roku. Wydawane pomiędzy 1926-1939. Było bezpłatnym
piątkowym dodatkiem do dziennika Nasz Przegląd. Początkowo dodatek miał objętośd
czterech stron a następnie sześciu. Od 1930 roku redaktorem został Jerzy Abramow-
Newerly. Z Małym Przeglądem współpracowała Barbara Abramow-Newerly, która była
sekretarzem redakcji. Pismo było pisane przez dzieci. Organizowało spotkania i
dyskusje.

13. O jak ostatni marsz
Janusz Korczak zginął wraz z wychowankami – wywieziony w początkach sierpnia 1942
z getta w wagonie bydlęcym. Dobrowolnie towarzyszył im w drodze na śmierd w komorze
gazowej obozu zagłady w Treblince. Dzieci maszerowały czwórkami i niosły flagę Króla
Maciusia I. Każde dziecko miało ze sobą ulubioną zabawkę lub książkę. Ukraiocy i SS-mani
trzaskali batami i strzelali ponad tłumem dzieci, chod pochód był prowadzony przez jednego
z nich – który widocznie darzył dzieci pewnym rodzajem sympatii.

14. P jak poglądy
Korczak był zwolennikiem emancypacji dziecka, jego samostanowienia i poszanowania
praw. Samorządy wychowanków – małe parlamenty, imitowały świat dorosłych i
przygotowywały małych ludzi do życia dorosłego. Podobnie było z innymi instytucjami, które
istniały w rzeczywistości, a zostały zminiaturyzowane i zaadaptowane na potrzeby dziecka
(np. sądy). "Dziecko kojarzy i rozumuje jak osoba dorosła – nie ma tylko jej bagażu
doświadczeo". Pismo publikowane dla i przez dzieci było ich forum, kuźnią talentów i ważnym
filarem asymilacji – zwłaszcza dzieci z ortodoksyjnych rodzin żydowskich. Lekarz Korczak
opowiadał się za resocjalizacją oraz kompleksową i nowatorską opieką nad dziedmi z tak
zwanego marginesu społecznego

15. R jak radio
W okresie międzywojennym
współpracował z Polskim Radiem, w którym
pod pseudonimem Stary Doktor był jedną
z najbardziej znanych osób w Polsce.
Przez radio wygłaszał pogadanki o wychowaniu,
których słuchano całymi rodzinami.

16. S jak stosunek do dzieci
Wszystkie dzieci, które leczył lub wychowywał, uważał za własne. Twierdził, że miejsce
dziecka było w towarzystwie jego rówieśników, a nie w zaciszu domowym. Starał się zapewnid
dzieciom beztroskie (co nie znaczy pozbawione obowiązków) i toczące się prostą i
niewyszukaną ścieżką – dzieciostwo.

17. U jak utwory
„Dzieci ulicy”- 1901r.
„Koszałki opałki”- 1905r.
„Szkoła życia”- 1908r.
„Joski, Mośki, Srule”- 1910r.
„Jozki, Jaśki, Franki”- 1911r.
„Sława”- 1912
„Boba, spowiedź motyla, feralny tydzieo”- 1914r.
„Momenty wychowawcze”- 1919r.
„Jak kochad dziecko” (tom I)- 1920r.
„Jako kochad dziecko” (tom II)- 1921r.
„O gazetce szkolnej”- 1921r.
„Rozprawa o fizycznym wychowaniu dzieci”- 1922r.
„Sam na sam z Bogiem (Modlitwy ludzi się, którzy się nie
modlą)”- 1922r.
„Kiedy znów będę miały”- 1925r.
„Bankructwo małego Deka”- 1926r.
„Bezwstydnie krótkie”- 1926r.
„Król Maciuś Pierwszy”- 1928r.
„Prawo dziecka do szacunku”- 1929r.
„Prawidła życia”- 1930r.
„Senat szaleoców”- 1930r.
„Król Maciuś na wyspie bezludnej”- 1931r.
„Kajtuś Czarodziej”- 1934r.
„Uparty chłopiec”- 1937r.
„Ludzie są dobrzy”- 1938r.
„Trzy wyprawy Herszka”- 1938r.
„Refleksje”- 1938r.
„Pedagogika żartobliwa”- 1939r.

18. W jak Wawrzyn Akademicki
• W 1937 r. Janusz Korczak został odznaczony
Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej
Akademii Literatury.

19. Z jak zasługi
• założyciel pierwszego pisma redagowanego
przez dzieci.
• stworzył samorząd wychowanków
• osiągnięcia naukowe w resocjalizacji i nauki
dzieci

20. Bibliografia:
www.wikipedia.pl
www.sciaga.pl
www.bryk.pl
www.google.pl
ZSO6 w Bytomiu, Plac Klasztorny 2;
tel. 32 281 38 84;
Wykonawcy prezentacji:
Aleksandra Szymuś – 14 lat, klasa IIA
Alicja Pogoda – 14 lat, Klasa IIA
Tytuł pracy:
„Janusz Korczak od A do Z.”
Nauczyciel nadzorujący pracę:
Dorota Wiśniowska.