Ở nơi “rừng thieng nước dộc” co những gia dinh ngheo dến mức khong co cai ba...

1. Dổi dời nhờ gặp rua vang
Ở nơi “rừng thieng nước dộc” co những gia dinh ngheo dến mức khong co
cai bat dể an cơm nhưng chỉ qua một dem da “thay da dổi thịt”, thoat dược
ngheo doi nhờ may mắn san dược rua vang.
Gặp rua nen dổi dời
Rua vang xÆ°a nay dược xem la loai dá»™ng váºt quy hiếm co gia trị kinh tế cao va co
khả nang chữa trị nhiều loại bệnh như: dau nong trong xương, dau nhức cac
khá»›p, ho lau ngay… Co nÆ¡i cả lang dổ xo di san rua vang vi váºy. Cau chuyện lấy lam
lạ nay xảy ra ở một số xa của huyện miền nui Như Thanh (tỉnh Thanh Hoa).

2. “Cao thủ” san rua vang Bui Van Máºn.
Lang Cả Dựa (xa Phuc Dường) la ngoi lang của người dan tộc Thai, ẩn khuất
trong rừng sau nui thẳm, dến nơi phải vượt qua cung dường rừng nui lầy lội,
trơn trượt hang chục cay số. Ngoi lang vẻn vẹn 13 hộ dan sinh sống, hầu hết
khong biết chữ, sống chủ yếu bằng san bắt.
Ong Le Dinh Dan, trưởng lang cho biết: “Ở ngoi lang nay, hầu hết người dan dều
ngheo doi, chỉ co nha anh Lự Van Nghia, Lự Van Cạy la kha giả hơn bởi trước do
mấy nam, họ từng bắt dược rua vang”.
Trước day, nha anh Nghia thuộc diện ngheo nhất lang nhưng chỉ sau một dem,
mọi thứ da thay dổi. Nam 2002, anh Nghia di san, cả ngay khong dược con gi. Mệt
qua anh ngồi bệt xuống dất, thấy dấu chan rua tren mặt dất nen da chặt nứa
dan thanh bẫy, rọ rồi mang dặt ở doạn suối gần dấu chan.
Dặt bẫy dược hai thang, anh quay lại kiểm tra thấy một con rua vang dang nằm
trong rọ, trọng lượng gần 2kg. Mai rua co họa van dẹp, dưới bụng co những

3. dường sọc vang… Bắt dược rua vang, Nghia vượt dường rừng xuống thị
trấn huyện ban với gia 30 triệu/kg rồi chạy ngay vao chợ mua một bao gạo lớn,
10 bộ quần ao cho vợ con, tiếp do mua hai con trau về cho con trai chan.
Chỉ tay vao cơ ngơi nha minh, anh hao hứng chia sẻ: “Trước day, toi bắt dược
con rua vang gần 2kg, ban 50 triệu dồng nen mới co tiền xay nha va mua dược
những dồ dạc như thế nay”.
Người may mắn tiếp theo san dược rua vang la anh Cạy. Gần 20 nam nay, du trời
nắng hay mưa, anh dều gắn bo với nui rừng, bởi nghề san rua cho anh cơ hội
dổi dời nhanh hơn lam nương, lam rẫy. Chia sẻ về qua trinh lam nghề, anh Cạy
cho biết:
Rua vang sống ven cac suối, cac khe ranh trong rừng nui, tren dộ cao 1000m. Ban ngay,
chung ẩn dưới những dống la cay mục nat ven suối hay ẩn ở cac khe ranh, tối
mới ra kiếm mồi. Rua vang an cac loại quả, la cay, cac loại rong, beo mọc ở suối
va cac khe ranh, sau bọ.
Chung dặc biệt thich xac dá»™ng váºt chết luc trÆ°Æ¡ng thối nen mồi nhá» chung phải
dể cho dáºy mui. Hom nay bỏ mồi, dem mai dến phục, nếu khu vá»±c do co rua nhất
dịnh sẽ mo tới thưởng thức mon khoai khẩu. “Cứ theo “sở thich” của
no rồi dặt bẫy nhất dịnh sẽ thanh cong”, anh Cạy chia sẻ.
Ban rua co tiền, những người dưới xuoi dều khuyen anh mua dất dưới xuoi dưa
vợ con xuống, dể con cai co cơ hội di học, nhưng anh dứt khoat từ chối. Anh
tam sự: “Len rừng mới co thể bắt dược rua vang, ở dưới xuoi thi lấy gi ma
sống”.
Vi diều nay, dến nay cả 5 người con của anh dều khong dược di học, khong
biết chữ. Va nỗi buồn những dứa trẻ thất học ở day cứ keo dai như
những cuộc san bắt rua vang trong rừng sau, nui thẳm của người lớn.

4. Cược mạng sống tim “vang”
La một trong những thợ san rua vang nổi tiếng, anh Cạy chia sẻ: “Nhiều
người cho rằng, bắt dược rua vang la may mắn dổi dời, nhưng thực tế cung
khiến nhiều người lam vao khốn khổ. Ở lang co trường hợp ba Lự Thị
Thanh, sau khi bắt dược rua vang 0,4kg ban dược 10 triệu, gia dinh ba bớt ngheo.
Song từ do dến nay, nhiều tai họa áºp dến, con gai mắc nhiều can bệnh hiểm
ngheo, ba phải ban hết nha cá»a, dồ dạc co gia trị dể chữa bệnh cho con vẫn
khong khỏi”.
Rua vang thường ở những vung am u, nơi hiểm.

5. Khong những váºy, nhiều người dan con bỏ hết việc dồng ang, táºp trung di san
rua. Cach day hơn chục nam, người ta mua bẫy, lờ, mồi dể di san. Co nha vay
mượn dến hang mấy chục triệu, co nha 5 người dều dồn hết nhan lực dể
kiếm rua.
Nha khac thi bỏ rừng, bỏ dồng ruộng cung vi rua. Trong số hang tram người do,
chỉ vai người bắt dược rua. Cong việc vất vả, treo deo, lội suối, di vao
những nơi nguy hiểm co khi hang thang trời lại về tay khong, them cảnh nợ nần
chồng chất.
Trường hợp chị Diện, 3 nam mải miết san rua vẫn khong nhin thấy dấu vết
rua dau. Chỉ vao dồ nghề di san, chị than thở: “Chan lắm, bỏ cong sức tiền
bạc, cả chồng, con ở nha dể di tim kiếm “vang” nhưng nao co thấy. Toi cung
chỉ muốn gia dinh dỡ khổ, con cai dược di học, chứ tren dồi nui hoang vu, heo
hut nay biết lam gi ra tiền”.
Rời lang Cả Dựa, chung toi di bộ dường rừng mất 5 tiếng nữa mới dến
dược dịa pháºn xa Xuan Thai gặp anh Bui Van Máºn, dược mệnh danh “vua san rua
vang”. Cach day 15 nam, anh san dược hai con rua vang rồi trở nen giau co khiến ai
nấy dều kinh ngạc. Cung từ do, người ta dổ di san rua nhiều hơn với ước
mÆ¡ dược dổi dời nhÆ° váºy.
Noi về san rua, anh Máºn noi, loai nay sinh sống ở những vung rừng am u, nÆ¡i hiểm
trở dầy rắn dộc, thu dữ. Nhiều kẻ liều mạng chui sau vao rừng tim “vang”
dể rồi bị rắn dộc cắn khong cứu chữa kịp, phải vinh viễn nằm lại
rừng sau.
Theo lời anh, ngay trước vao rừng rất dễ nhin thấy rua vang: “Co nhiều
người di thanh một nhom khoảng 5 – 7 người, tren tay mang dầy dủ dụng cụ
từ cac loại dao dựa, lồng bẫy, di khắp ngo ngach trong rừng nhưng vẫn khong
bắt dược, vi khong biết cach. Toi chỉ di một minh va tim những nơi rua co khả
nang tru ngụ. Thường rua vang ẩn nấp trong những dống la cay mục nat ven
suối hay ẩn ở cac khe ranh, chung thich xac dá»™ng váºt thối, nen cứ dá»±a vao do ma
di kiếm”.

6. Anh Máºn dẫn chung toi ra má»™t canh rừng rá»™ng lá»›n thuá»™c xa Xuan Thai. Dọc lối di
co nhiều loại bẫy khac nhau, co loại thắt cổ, loại kẹp chan, con loại nhốt trong
rọ la danh rieng cho rua. Vượt qua hai canh rừng dến một con suối, bẫy rua dặt
dọc con suối nay. Cứ cach khoảng 50m dặt một bẫy chim dưới nước. Mồi
cho rua thường la cua chết, ca chết thối.
Theo anh: “Rua vang bay giờ hiếm lắm, mang tiếng la minh di san no nhưng thực
chất thi như kiểu no san minh. Nếu may mắn thi cả thang trời dặt bẫy san
dược một con, nhưng co khi vai nam cung khong san dược con nao. Người ta san rua
vang với hy vọng dổi dời, con toi, nay quan trọng nhất vẫn la mang dược thức
an về nha, chỉ cần mỗi chuyến di san mang dược một cai gi về la mừng lắm
rồi, co thể la rau sắng, mang nứa, con chim,… gi cung dược, miễn sao vợ con ở
nha co cai an”.
Dến cuối rừng, chiếc bẫy anh dặt trước da vướng một con lợn rừng. Sợi
day chắc chắn, quấn ngang chan trÆ°á»›c khiến con váºt vung vằng mai. Anh Máºn lao
tá»›i rất nhanh, tum ngang cổ con váºt, noi toi giup anh thao sợi day ra, lấy cai day thủ
sẵn trong tui troi lại. “Khong bắt dược rua vang, nhưng bắt dược con lợn
rừng nay la cả thang no ne rồi”, anh vui mừng.
Anh Máºn cho biết, do những nam gần day gia rua vang tang cao nen nhiều người
dưới xuoi len day tim mua. Dược biết, gia hiện tại của loại rua nay vao khoảng
300 triệu dồng/kg. Khi sang dến thị trường Trung Quốc, Hồng Kong, mức gia
nay con bị dẩy len gấp nhiều lần, dến cả tỷ dồng mỗi can. Cung vi cai gia qua
cao nen người san cung lắm. San mai thi rua cung cạn kiệt.
Theo Bang DÆ°Æ¡ng
PLO