Booosting nieuwsbrief #4 - november 1990 In deze nieuwsbrief: 01 Verslag Booosting bijeenkomst Hoogovens, 1 november 1990 Verslag Booosting bijeenkomst Huis vd Toekomst, 26 september 1990 02 Fixaties Non Stop 03 In beweging: Architecture 04 Bestuur Participanten

1. •
00051n
stichting
industrieel
bouwen
nederland
N .• EU"., 5 B R • E F
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen· Nederland Jaargang 1 - nr. 4 november 1990
Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070-3507171 fax 070-3504327
Verslag BOOOSTING biieenkomst
bii Hoogovens • 'Produkten, soorten, kwaliteiten en eigenschappen'
door dr H. Bunk, projectmanager bouwtoepassingen;
Op 1 november jl. werd er door Hoogovens een presenta-
tie verzorgd over de positie van de Hoogovens activiteiten • 'Markt, trends, ontwikkelingen en positie Hoogovens'
in de bouw. door ir R. Ruifrok, marketingmanager;
De ontvangst vond plaats in ontvangcentrum 'De Schouw', • 'Aluminium in daken en gevels' door A. Tietz, hoofd
waarna een rondleiding volgde over de uitgestrekte indus- verkoop Nederland.
trie terreinen en een bezoek aan de Dompel-verzinklijn.
Een bedrijfsaudiovisual en de uitstekende (eenvoudige) Na de koffiepauze gaf M. Cohen van architectenbureau
broodmaaltijd gaven een goede indruk van de enorme om- CEPEZED uit Delft zijn visie over de wijze waarop Hoog-
vang van het Hoogovensconcern. ovens met de bouw in het algemeen en architecten in het
bijzonder omging.
Na de maaltijd werden de onderstaande lezingen gehou- Zijn conclusie luidde dat je 'Door een verrekijker van twee
den: kanten kan kijken' .
• 'Hoogovens Groep en de Bouw' door ir G. Wilmink, De bijeenkomst werd door 150 deelnemers bijgewoond.
directeur ondernemingsplanning en algemene zaken;
Verslag BOOOSTING biieenkomst
in het Huis van de Toekomst
Op 26 september jl. vond er een BOOOSTING
bijeenkomst plaats in het Huis van de Toekomst te
Rosmalen, waarbij een drietal lezingen centraal
stonden:
1. Prof. Ir Jan Brouwer, voorzitter van het Booos-
ting bestuur die de dia's toonde van de verhinder-
de heer Th. Bosch, architekt te Amsterdam.
2. Ir F. Verheijen, architekt te Leiden, die inging
op het werken met nieuwe materialen in de wo-
ningbouw. Als gevolg van de strengere eisen in
de bouwen minder subsidiemogelijkheden kiest
de architect liever voor het wijzigen van de bouw-
traditie dan kleiner te bouwen. De heer Verheijen
besprak hier tevens de moeilijkheden en mogelijk-
heden van het werken met sandwich-panelen.
3. Ir E.W. van Baarsel, direkteur van Intervam,
zette de redenen van de participatie van Intervam
aan het Huis van de Toekomst uiteen: public rela-
tions, innovatie, het aanspreken van het idee en
de uitdaging.
Na de lezingen volgde een discussie, geleid door Jan Brouwer, waarin onder andere de samenwerking tussen architect en
aannemer en het gebruik van traditionele materialen ter sprake kwam.
De avond werd besloten met een borrel in de winkel van het Huis van de Toekomst
D

2. booosting NIEU""SBRIEF
Fixaties
Non-stop
'DE KEUKENBAAN'
VAN STEFAN WEWERKA
GEPLAATST OP DE
MATURA VLOER.
foto: Hans Kruze,
TU-Delft afd. Bouwkunde
et wonen kan als een interactief proces tussen mens
H
Op dit punt gekomen wordt het begrip 'capaciteit' van Ha-
en omgeving geïnterpreteerd worden. In deze con- braken relevanter dan het statische begrip functie. Het be-
text zou eigenliik pas over een woning gesproken grip capaciteit houdt mogelqkheden c.q. potenties in zich
kunnen worden wanneer deze bewoond is en niet wan- en geen vastomlqnde programma's. Wanneer een bepaal-
neer deze gebouwd is. De invulling van dit wonen is even de ruimte voor een specifiek programma van eisen ontwor-
onvoorspelbaar als de worp van een dobbelsteen. Toch pen moet worden, betekent dit dat deze ruimte een be-
worden woningen in elkaar gezet met de zekerheid van paalde organisatie van obiecten moet kunnen bevatten die
een machine, resulterend tot de standaard-eengezinswo- nodig zqn voor het uitoefenen van de functie. Dit arrange-
ning, opgevrolqkt met het zoete parfum von post-moderne ment van obiecten hoeft de ruimte niet te dicteren. Wel zal
architectuur. de ruimte de capaciteit moeten hebben om een bepaald
In het bouwen werd deze onvoorspelbaarheid vertaald in arrangement van obiecten plaats te laten vinden.
flexibiliteit. Onder flexibiliteit verstaat men het vermogen Dit betekent wel dat de claim op het gefixeerde architecto-
van een ruimtelqke structuur zich aan te passen aan nieu- nisch obiect wordt losgelaten. Niet het gematerialiseerde
we of zich tussentqds wqzigende omstandigheden. obiect is van belang, maar het structureren van potenties.

3. N • E U 1N S B. R • E F booosting
•
In Beweging:
Architecture leiding afhankelijke woonvoorzieningen. Hiervoor zal er
tussen de leidingkoker en het gebruikstoestel een interme-
diair of subsysteem geïntroduceerd moeten worden.
Door een intermediair syteem kan de actieradius van de
leidinggebonden gebruikstoestellen aanzienlijk worden
verruimd en kunnen de beperkingen van de orthogonaliteit
van de inrichting doorbroken worden, waarmee men de
bewoners een grote mogelijkheid tot een eigen ruimtelijke
indeling van het beschikbare oppervlak biedt. Bovenstaan-
In de, door de OBOM-werkgroep van de TU-Delft georga- de uitgangspunten met betrekking tot flexibiliteit zijn ver-
niseerde tentoonstelling Non-Stop Architectuur, die van 22 werkt in een architectonisch concept voor de inbouwen
september tot en met 10 oktober in de Haagse Kunstkring vormden de basis voor het 'woontoestellen concept'.
gehouden werd, stond de vraag 'hoe architectuur kan anti- In dit concept bestaat een keuken bijvoorbeeld niet meer
ciperen op verandering' centraal. Bepaalde ontwikkelin- uit een aantal muren en een voorgeschreven aanrecht,
gen met betrekking tot flexibiliteit in architectuur en design maar kan er door de bewoner naar eigen voorkeur een
werden gerelateerd aan stromingen binnen de beeldende 'keuken meubelt je' gekocht worden. Dit toestel wordt aan-
kunst en muziek. gesloten op een intermediair- C.q. subsysteem van leidin-
In al deze regio's van het denken is gezocht naar 'produk- gen en kan willekeurig in de woning geplaatst en ver-
ten' die expliciet kunnen anticiperen op verandering. Dit plaatst worden (zie het rapport 'Leidingsystematiek in
houdt in dat bij het ontwerpen van deze produkten bewust relatie tot Flexibiliteit' en het artikel 'Van Stoelgang tot
rekening is gehouden met een 'open eind', met de onvoor- Meubelstuk' in het Booosting boek 'Tussen Traditie en Ex-
spelbaarheid van tijdelijkheid. periment').
Zo werd in Non-Stop Architecture o.a. een partituur van Dit onderscheid maken tussen niveaus doet geen uitspra-
John Cage vergeleken met bijvoorbeeld een architecto- ken over de vormgeving binnen de niveaus. Het biedt de
nisch ontwerp van Leonidov, een Ciatti woontoestel met ontwerper juist vele mogelijkheden. Helaas zijn de discus-
een plan voor een wolkenkrabber, een display systeem sies over drager/inbouw in Nederland altijd in de zuinige
met flexibele woning plattegronden, een schilderij van marges van techniek en beheer gevoerd. Door de kleur-
Marcel Duchamp met een gebouw van Coop Himmelblau. loosheid is deze materie via het Open Bouwen geïsoleerd
Objecten die in het dagelijks leven van de kunsthistoricus geraakt van ontwerpers en architecten. Hier kunnen mijns
niets met elkaar gemeen hebben. inziens ook aanknopingspunten liggen met Booosting. Zo-
AI deze 'composities' hoe verschillend ze ook mogen zijn wel de Stichting Open Bouwen als Booosting spreken over
in materialisering, tijd en context, hebben met elkaar ge- het belang van project ongebonden produktontwikkeling
meen dat er een bepaalde gelaagdheid in de opbouw valt voor het bouwen. Het Open Bouwen levert een visie, maar
te ontdekken. Deze gelaagdheid kan men vele namen ge- mist sprankelende produkten. Bij Booosting vindt men wel
ven: structuur en invulling, vast en variabel, drager en in- die sprankelende produkten, maar is de achterliggende fi-
bouw enz. losofie nog lang niet uitgekristaliseerd. Misschien is het tijd
Deze gelaagdheid, deze ontkoppeling van niveaus, kun- voor een kopje thee.
nen de randvoorwaarden vormen voor een interactief pro- Eric Vreedenburgh
ces tussen mens en omgeving. Ontwerpen en composities
die kunnen reageren op de onvoorspelbaarheid en com-
plexiteit van het leven. Zowel het rapport over 'Leiding systematiek in relatie tot
Deze gelaagdheid kan ook uitgangspunt zijn voor een Flexibiliteit' als de catalogus 'Non-Stop Architecture' zijn te
nieuwe generatie industriële bouwprodukten. Binnen de bestellen bij het Publikatieburo van de Fakulteit der Bouw-
optiek van de flexibele woning speelt de leiding systema- kunde, TU-Delft. Tel: 015-784737.
tiek een centrale rol.
Waar men flexibiliteit c.q. aanpasbaarheid van het interi-
eur wil bieden, zal men naast verplaatsbare binnenwan-
den ook de verplaatsbaarheid van badkamer, keuken en
w.c. mogelijk moeten maken. Dit zijn juist installatie- en

4. booosting NIEU""SBRIEF
PROGRAMMA BOOOSTING
07 februari 1991 BOOOSTING bijeenkomst op de bouwbeurs in de Jaarbeurs te Utrecht, in samenwerking met 'Bouwwereld'.
april 1991 BOOOSTING bijeenkomst bij Generol Electric Plastics.
Priizen en De Stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de Kho
Liang Ie prijs 1990 voor industriële vormgeving toegekend
aan het Booosting bestuurslid Friso Kramer. Friso Kramer
erkenningen voor wordt door de jury gekenschetst als 'immer jeugdige en beo
zeten hart voor vormgeving' en men constateert dot de prijs
ol veel eerder aan hem had behoren te worden toegekend.
BOOOSTINGleden Behalve zijn longe stoot van (internationale) dienst, is de
jury van mening dot Friso 'ook nu leeftijd loos actief is met
ambitieuze plannen en ontwerpen en hij steekt telkens pro·
fessioneel zijn nek uit zoals een voorloper betoomt'. De ma-
teriële aanleiding om de prijs toe te kennen zijn : het ont-
werp voor prefab·luifels en het ontwerp voor een
multifunctionele en 'beide tot heden stiefkinderen in de
bouwproduktie' .
Deze laatste constatering is ook een van de aanleidingen
geweest om vorig jaar de aanmoedigingsprijs voor indus-
triële vormgeving (eveneens van het Fonds) toe te kennen
aan Victor Mani [Boa Constractors) en Marcel Vroom
[Londmark) voor het ontwerp van de medio-eenheid.
B0005'1 G Een onder innovatief aspect waarmee produkten van
JAARBOEK Booosting en Booostingieden in de prijzen vol/en is de
Nieuwe Materiaal Toepassingen Prijsvraag, een prijsvraag
van het Ministerie van Economische Zaken. Zo werd het
ontwerp voor een gevel paneel van Jon Brouwer en Jaap
Koning in 1989 bekroond met de tweede prijs en heeft het
ontwerp voor een glasconstructie van Mick Eekhout (Octatu-
be Space Structures) de tweede prijs gewonnen in 1990.
De laatste drie genoemde ontwerpen maakten deel uit van
de expositie 'Booosting Experimenteert' uit 1988.
Op de nationale Staalbouwdog 1990 heeft Cees Dom, ar-
chitect te Amsterdam en voorzitter van de jury de Nationa-
le Stoolprijs 1990 uitgereikt. In categorie A: 'Gebouwen
met stolen draagconstructie' is de stoolprijs toegekend aan
Architectenbureau CEPEZED [Jon Pesman en Michiel Co-
hen) voor de realisatie van de Orthodondistenpraktijk van
J. Non te Voorburg.
De Jury spreekt in het rapport haar waardering uit voor 'de
bereikte synergie tussen originaliteit, functionaliteit en ele-
gantie van het ontwerp als oplossing voor een moeilijk pro·
bleem'. Door stool te combineren met glos is een open plat-
tegrond verkregen met een groot ruimtelijk effect, ondanks
het feit dat er hier sprake is van een complex geheel van
kleine functionele ruimtes op een terrein dot de vorm heeft
van een taartpunt.
Tevens heeft CEPEZED een Eternit prijs (eervolle vermel-
ding) ontvangen voor ditzelfde project.
In de categorie 'Bruggen en overige staalconstructies' heeft
CEPEZED een eervolle vermelding ontvangen voor de op-
bouw van de zendmast van de PTT bij de RAl in Amster-
dam. Ook Mick Eekhout en Jon Brouwer hebben een eer-
volle vermelding ontvangen in de categorie 'Karakteristieke
stalen bouwdelen' .

5. BOOOSTING ARCHITEKTEN:
Archipel Ontwerpers
BOOOSTING
PARTICIPANTEN:
BEDRIJVEN:
Thijs Asselbergs
Böhtlingk Architectenbureau BESTUUR
Jan Brouwer Associates
Bruynzeel Keukens & Kasten SCH Holland Cepezed
Bruynzeel Multipanel F. Tavenier Corsmit Na de oprichting van BOOOSTING in 1988 zijn inmiddels ruim 2 jaar ver-
Cogebene-Mudde Teeuwen E.G.M. Architecten streken, een tijd waarin activiteiten zijn onlplooid die zich in toenemende
H. Van Dam Voorbij Groep Wilnis Henket Architectenbureau balangstelling mochten verheugen. Het bestuur van BOOOSTING moet sta-
General Electric Plastics Wavin KPS Ima Summis tutair periodiek gewisseld of herbenoemd worden. Nu de belangstelling
Holec Wolvega Panelen Victor Mani voor BOOOSTING groeit, ligt het voor de hand aangeslotenen uit te nodi-
Hoogovens OD 205 gen zich bezig te houden met het sturen van BOOOSTING door zich aan
Katan INDUSTRIEEL Post, ter Avest, van te melden als kandidaat-bestuurslid. Tegelijkertijd bestaat het idee om de
Krens Handelsonderneming ONTWERPERS: Remundt Architecten
kennis en inzichten van gewaardeerde aftredende bestuursleden te bunde-
Kruisheer Partners Consultants Ahrend Design Team Swaab Architectuur & Design
len in de Raad van Advies.
Krupe Bomatex Brouwer & Koning Van Triest.partners
De Meeuw Oirschot Holland Processing Van Waes Architektuur
Gezien de zeer uiteenlopende interesses die in BOOOSTING zijn gebun-
Nevanco Groep Klimaat/Bouw
NYVA Nijmegen deld, verzoeken wij u, uw belangstelling kenbaar te maken aan de direk-
De Kock Produktontwikkeling OVERIGEN:
Octatube Space Structures Friso Kramer TU Eindhoven teur van de stichting, drs ir Hans Kamphuis (070-3507171).
Pandart Landmark Centrum Staal
Polydak Produktcentrum TNO KD Consultants Or ir Mick Eekhout, Secretaris Booos/ing.
ANTWOORDKAART BOOOSTING
Naam _ _---'_ _ _ __ _ _ __ __ _ _ BOOOSTING:
Bedrijf _ _ _ _ _ _ _ __ _ __ _ __
Adres ___ _ _ __ _ _ _ _ __ _ ____
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
Postcode _______ _ __ _ _ __ _ __ _
BOOOSTING, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
Woonp laats _ _ _ _ __ _ _ __ ____ _
Telefoon _ _ _ _ _ _ __ _ _ __ _ _ __ industrie, ontwerpers en arch itecten.
Functie/Afdeling ____ __ __ __ _ __
Secretariaat BOOOSTING
De voornaamste doelstelling van BOOOSTING is het bevorderen
pla Bankaplein 3
o Ik ontvang graag informatie over het van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en toepassen van
BOOOSTING aangeslotenschop 2585 EV 's-Gravenhage
industrieel te vervaardigen bouwprodukten en gebouwdelen, ter
o Ik geef mij op voor deelname aan het verhoging van de kwaliteit van de gebouwde omgeving.
BOOOSTING Jaarboek
o Ik wil graag een 'Ontwikkelteam' opzetten Op de bijgevoegde antwoordkaart kunt u aangeven of u
o Anders, n.l. _ _ _ __ _ _ __ __ __ geïnteresseerd bent in meer informatie over de stichting
BOOOSTING.