In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 1 EGM architecten en ACN Constructeurs 1 Architectuur Maken II 2 Twee (z)onder één kap woning VERSLAG 3 Voorbij Beton 5 Hans van Dijk meets Booosting NIEUWS 2 Booostingleden in vitrine van het Kantoor van de Toekomst 4 Somfy Innovatie Trophy 5 Nieuwe producten 6 Nieuwe participanten: - Somfy - Intal

1. •
00051n
stichting
industrieel
bouwen
nederland
N • E U VtI 5 B R • E F
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 4· nr. 17 april 1993
Secretariaat: Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon 070 . 346 29 78 fax 070 . 356 18 48
[§)oo @@[jWOO@CSl?@üU &[((5
@[JU &(Ç:~ (Ç@)[JU~O[?QDCSV@01J ~
EGM Architecten en ACN Constructeurs zijn beide dochterbedrijven van
EGM Beheer. EGM architecten is een breed georiënteerd architectenbureau,
waar architecten samen met een bouwkundig coördinator en een aantal
bouwkundig tekenaars een team vormen. Behalve ondersteunende
afdelingen zijn er produktie-afdelingen die ook zelfstandig en
onafhankelijk van de architecten werken. Zoals het raadgevend
ingenieursbureau ACN Constructeurs, die in een vroeg stadium van het
ontwerp meedenken en ontwerpen met architect en producent. De
afgelopen jaren zijn veel spectaculaire bouwwerken gerealiseerd waar de
constructieve elementen soms een belangrijke bijdrage leveren aan de
verschijningsvorm. Op donderdag 10 juni 1993 organiseren EGM
Architecten en ACN Constructeurs een Booosting bijeenkomst aan de Laan de, Verenigde Naties 9 te Dolrdl'lec/llr.·
Progranllnä:
16.00 uur Ontvangst
16.30 uur Opening door ir. Jan Weslra, voorzitter van het bestuur van Booosting.
16.45 uur Introductie van de ontvangende bureaus door de heer J. van Middelkoop, directeur van EGM
17.00 uur Visie op de ontwikkeling van de bouw in de komende jaren door de heer ir D. rli ...rl.. ur
en Ontwikkeling, tevens technisch secretaris van de AdviesRaad voor het Ti~~~~~~;J.~~~
17.15 uur Stellingen en inleidingen over het thema:
Hoe verhouden zich proces en doelen van conceptontwikkeling in de ("Ju:h;t/~Elïiî'ir'"êr1~d-~c--l7:j("lrI)fi l:?!~tt()ler-!de;Rqiqw:yRî~Et!1~re.Wi
r
uitvoering door architecten en adviseurs zich tol hel proces en resultaatt :~:I;~;~?;~~:~~~~~~~:J~f~~~~~,~)prs
doelstelling van 8000sting', door diverse ontwerpers van EGM/ACN, g;
17.45 uur Broodmaaltijd
Tegenlezing door ir. Moreel Vroom, Lnn,nmnrk
Borrel!afsluiting
Ontwerpers en industrie ontmoeten elkaar
in industrieel bouwen tiidens workshop
I Architectuur Maken 11'
op 17 & 18 mei 1993 in Delft zie pagina 3
o

2. booosting NIEU1NSBRIEF
~ JUNI 1993
I AVAbiieenkomst
..", Een alleen vaor aangeslotenen bijeenkomst biedt de bij
Booostingieden
e Booosting aangesloten ontwerpers, bedrijven en instellingen de
mogelijkheid om nader over de mogelijkheden van een bedrijf,
in vitrine van het
CD
..o
-
e
CD
bureau of instelling te worden geïnformeerd. Meer dan bij
algemene Booosting bijeenkomsten het geval is.
Bezoek en bezichtiging van de 'Twee-(z)-onder-een-
kap woning' van Jan Pesman, van CEPEZED in Delft.
.-
CD
..
Kantoor van de
Toekomst
ut
CD
m
e
.. e
e
CD
H et Kantoor van de Toekomst, dat in september 1993
geopend wordt, heeft Booosting een vitrine ter beschikking
gesteld, waarin Booosting zich mag presenteren. Booosting wil
dit doen door middel en met behulp van haar aangeslotenen.
e ut
AI eerder hebben wij in de nieuwsbrief een oproep geplaatst
waarin we de aangeslotenen vragen om een attribuut te sturen
e CD
l-
dat het bedrijf en het produkt vertegenwoordigt en dat de
afmeting van 1OOx 1OOx 100 mm niet overschrijdt. Tot nu toe
I- a. hebben wij veel te weinig inzendingen ontvangen, waarvan wij
o er hier een aantal willen toelichten.
~
e
CD
In 1989 is in Delft een prijsvraag uitgeschreven door de Dienst
Stadsontwikkeling en de Delftse ontwerpersvereniging Delft
Design voor het ontwerpen van een aantal dubbele villa's op
een lokatie aan de uiterste zuidrand van Delft. Uit 50
inzendingen werden door een jury 8 ontwerpen geselecteerd,
..o
m
e
.-
ut
Op de foto ziet u een bijdrage van het architectenbureau Post
Ter Avest uit Rotterdam. Dit doosje (echt 1OOx 1OOx 100 mm)
toont een doorsnede op schaal van 2 vleugels ten behoeve van
geluidswerende voorzieningen onder een oprit van het
Kleinpolderplein in Rotterdam. Hoogovens heeft haar staal op
dit oppervlak verwerkt door middel van het bekende blikje
o
-r
-
c
CD die vervolgens zijn gerealiseerd. Een unieke situatie: aan de
noordzijde grenzen de woningen aan een woonwijk, aan de
zuidzijde aan het natuurgebied Midden Delfland.
la
o
frisdrank. Van Rockwool ontvingen wij een monster op maat
gezaagd, en ook de inzendingen van Landmark en architect
Böhtlingk mogen er zijn. Maar er zijn natuurlijk legio
mogelijkheden waarop u uw bedrijf en produkt, ook in het klein,
..E
De 'Twee-(z)-onder-een-kap woning' van Jan Pesman is een van kunt visualiseren .
.....
~
deze geselecteerde en gerealiseerde ontwerpen; in 1992 kreeg
..o
m CEPEZED de Nationale Staalprijs categorie A voor deze Daarom komen wij voar de laatste keer met het dringende
e
.-
woning. De realisatie van het ontwerp was een unieke kans om
ruimtelijke en technische experimenten in de praktijk te testen.
ut
verzoek aan alle Booosting aangeslotenen om de
creativiteit uit de kast te halen en deze te stoppen in een
afmeting van 1OOx 1OOx 100 mmo
Ruimtelijk is onderzocht hoe binnen een relatief klein volume een
ut zo groot mogelijke ruimtelijke werking kon worden gerealiseerd. Ook dit is een mogelijkheid om uw bedrijf of produkt op een
o
De woning is ontworpen als één volume met één enkel
o eenvoudige manier aan anderen te presenteren I
~
ruimtebepalend element en niet als een optelsom van kamers en
o een stapeling van verdiepingen. Alle technische voorzieningen
zijn in een drie verdiepingen hoog service-blok gebracht en CD
Insturen voor eind mei 1993. •
ca
~
bevat alle ruimtes die leidingen behoeven. Binnen het volume
van de woning is het service-blok het belangrijkste
ruimtebepalende element.
e ',_,:
.y- '_
Door het gebruik van de diagonaal ontstaap lange zjchtlijne.n.
.~Is tech~ische)(periment zijn CD
toegepast: een I:chte : •'
.
spndwidhgevel inyombinatie met ee~ . du,bbele,. scheidtgsw9n~
iQ kalk~andsteen, ,de 4: meter hoge schuifpui e~ de eerder door
-a
ICEPE~ED ontwikkélde::staalplaat/anhydriet ver~iepi ng~loerer,
Op .~~ fundering,; de ~esanegrondvloer ~n wopingsch~idende
I / wa ~r na, is vrij"1el ~~ hele woning van stF~1 en glas. '
, )l-M 'i.,_ ' : ' 'P""7I' I, 'l.
! Op .y aanstàCi]8 ,,;"v ön-,-<7.00 tot 1t. OO uut gaat de 'kap .
'lK'juni .1
/. A"
co. ncept,de
I '!Ij
van de woning' 'è"-kfj t u de 8
):J~legep hei om meer over het
boY~ Iï~t:p'Jic~.s ~n,~.~:~e!9il~'Vandit huisI te "'(eten 0
. , ":.a....
'0
' te.,.2Jllen.
'kil :....... ~ ~"[ .
. '. . ... .. . .......;.... :.
->-- t. .- d '. :' .
e
0 • '
.""""m:-) , , ,
_'" . . . . _ ... ..,..... . .;:;;::" . ;,P- " i __ • _ • ' .. ,r-,:,} '; j , __
. "":' pel merw eera I · de~~C1~e?:'Yut· de ?nlWp ordkc:>art op de: ,: ,'
,ll~92tste .bt?~1i jd~rQ~-~~,~.Ï1.i~~'j'sbri~f in' en !stuur deze voor ' .. . . i
~,_~ . . ..J ..0c ·· , 1;8, IUnl. a+I1Ç!Çl,f b_e!~~c(e!~:t:9.~.L·. ':'Iaon~ang,s Lval1 uw -~""';-;-;;;i
1l ~.' s~~Hi~!~gA~?(qt II e~~W~~~ftjgin~V:0.d~1s en ro9lebescnrijving
'
.'
.
!~
e
· ~'. oegzo~Clen :c . : ~""""'''''''1 ~ ".
& TWEE-(Z)ONDER-EEN-KAP-WONtNG

3. NIEUVtlSBRIEF booosting
Workshop I Architectuur Maken 11'
voor: Bij Booosting aangesloten bedrijven, bureaus en instellingen, docenten en studenten Bouwkunde van de TU Delft
en studenten Bouwkunde van de TU Eindhoven
door: TU Delft Bouwkunde, vakgroep bouwtechnologie en Booosting
doel: Door samenwerking van studenten en docenten met ontwerpers en ontwikkelaars komen tot synergetische oplossingen
op het gebied van de (bouw)produktontwikkeling door wederzijdse aftasting van theorie en praktijk.
datum: 17 & 18 mei 1993
locatie: TU Delft Faculteit der Bouwkunde
Met architecten, architecten in spé, ontwerpers en
afgevaardigden van de industrie zal in een nagebootst,
Parallel aan de workshop loopt een tentoonstelling, waar
Booostingieden zich presenteren aan de hand van vorderingen
verkennend proces van produktontwikkeling warden gewerkt aan en resultaten op het gebied van produktontwikkeling.
onderwerpen die zijn afgeleid van het hoofdthema 'Architectuur Nu al hebben 30 bij Booosting aangeslotenen zich voor
Maken'. Ofwel de materialisering van de Architectuur toegespitst deelname aangemeld. In totaal worden rond de 150 deelnemers
op de ontwikkeling van (intelligente) bouwcomponenten. verwacht die in groepen van 8 personen gaan 'werken' .
Deelname aan de workshop is vrijwel kosteloos. Per persoon zal
Er wordt niet alleen maar gewerkt. Tussen de bedrijven door een gering bedrag voor eten, drinken, reader, workshop-
worden de deelnemers uitgenodigd om kennis te nemen van materiaal en dergelijke worden gevraagd.
lezingen die gehouden worden door:
• Kees Stoop die samen met Jean Prouvé in Parijs een En verder?
opleiding heeft opgezet voor produktontwikkeling, schetst het De workshop 'Architectuur maken' vormt de spin oH van de
belang van symbiose van bouwtechnologie en architectuur en Booosting produktontwikkelingsactiviteiten voor 1993 en 1994.
de plaats die produktontwikkeling daarbij inneemt. Er zullen nieuwe onderwerpen ontstaan, nieuwe teams worden G.ïntere....rd?
• Mels Crouwel die spreekt over de Tektoniek in de gevormd en er kan nieuw leven in huidige, stilstaande Voor meer informatie
architectuur, een combinatie van architectonische vormen in hun ontwikkelingen worden geblazen. Deze en de reeds lopende belt u het Booosting-
verband met constructie en techniek. ontwikkelingen zullen begin september 1993 onderwerp zijn secretariaat:
• Hubert-Jan Henket die zijn lezing concentreert op tijdens de volgende produktontwikkelingsbijeenkomst. Hier 070 - 346 29 78,
Tactiliteit; traditionele architectuur, moderne technieken. concentreren wij ons op het presenteren van de voortgang van of kunt u de
• Eva Jiricina die bekend is van haar ontwerpen voor diverse de ontwikkelingen, op het aan de orde stellen van kansen en antwoordkaart
restaurants en modewinkels in Londen, Parijs en New Vork. Ook problemen en op het vinden van nieuwe partners. Eind retourneren.
heeft zij diverse appartementen van popsterren ingericht. november wordt een dergelijke bijeenkomst herhaald . •
Hoewel bij de verschillende werkmaatschappijen van de werkelijkheid te maken. Het opzetten van netwerken
Voorbij Groep alles draait om beton, vinden de activiteiten in met connecties naar alle partijen binnen het bouw-
verschillende fasen van de utiliteitsbouw plaats. Meer dan je proces, zou niet alleen leiden tot produktverbetering
vanuit de bouwtraditie zou verwachten. Dit leidt tot een bredere maar ook tot behoorlijke kostenbesparingen. Hoewel
en diepere uitwisseling van kennis en ervaring tussen bouwer en aan deze opzet nog niet alle partijen gewend zijn,
produktontwikkelaar. Toch moet naar de mening van de heer met name hoofdaannemers, groeit de belangstelling.
Bisschops, directeur van de Voorbij Groep Wilnis, de motivatie Voor welslagen is echter één begrip essentieel:
daartoe voornamelijk voortvloeien uit een bedrijfscultuur. Dit vertrouwen, en dat is nog steeds niet te koop.
wordt extra gestimuleerd doordat iedereen, van vlechter tot
laborant meewerkt aan het samenstellen van handboeken voor Meer theoretisch
produktie tot en met uitvoering. Eric Vreedenburgh, van architectenbureau Archipel Ontwerpers
in Den Haag, benaderde de bouwproduktontwikkeling vanuit
Arbo bewuste produktie een wat meer theoretisch model. Naar zijn idee is een gebouw
De combinatie hiervan met een Arbo bewuste produktie en niet een statisch omhulsel, maar een interactief systeem dat
pogingen om zware arbeid zoveel mogelijk te mechaniseren reageert op informatie. De variabelen die dit voortbrengt,
leidt tot een zo optimaal mogelijk produkt. Verdere kunnen alleen economisch geproduceerd worden door
produktverfijning en automatisering wordt voornamelijk serieproduktie op maat ofwel 'Iean production'. Dit biedt ook de
belemmerd door de specifieke groffe produktmaterialen, namelijk mogelijkheid om niet alleen technologische variabelen te kunnen
betonmortel en wapeningsstaal, met de daaraan verbonden verwerken, maar ook organisatorische en culturele.
ruime veiligheidsmarges. Hoewel de vervaardiging en distributie Duidelijk is dat, gezien vanuit zowel ontwerper als producent,
van de mortel verregaand gerobotiseerd is, waarbij beton per hiervoor het aantal 'knooppunten' in een bouwwerk moeten
liter gedoceerd kan worden, moeten er voor één betonelement worden verminderd. Bedrijfsknooppunten, technische
toch twee produktielijnen worden opgezet. Eén voor de knooppunten, maar ook natte knopen en zelfs prefabknopen .
wapening en één voor de bekisting, met de daarbij behorende Booosting als knooppunt in een netwerk!
maatvoeringsproblematiek.
De benadering van de gehele aannemingsstructuur door Voorbij Henk van Laarhoven, Hubert-Jan Henket Architecten
biedt verdere mogelijkheden om de Booosting-gedachte tot ir Oick Bartels, Hoogovens Groep

4. ISomfy Innovatie
Tropliy
m m
a
a
...
Somfy Nederland bv, producent en leverancier van buismotoren
en automatische besturingssystemen, schrijft een ideeënprijsvraag uit
voor archïtecten, industrieel ontwerpers, studenten en
produktontwikkelaars.
...
I:
••
ut
> o
....
-
'ft
.- o ••
o I:
a.
c
:Q) a
...
IIIG»
ut
Q)
Q) EE 2
c
Cl
c
."
.- E0 o
-;;;
Cl
a~
0)
c
Tendens o
o
... Op dit moment bestaat er een tendens om grotere utilitaire
Q) gevelvlakken van helder of licht gecoat glas te voorzien, al dan niet .. I: o
o
>
a
gebruik makend van zonwering. In de ogen van de architect hebben
mG» c
Cl
....
de bestaande zonweringen nauwelijks architectonische potentie. Dat ~
..a architecten over de hele wereld zich bezighouden met dit probleem,
bewijzen gebouwen zoals het Belgische paviljoen op de wereld-
o .!. o
~
c tentoonstelling in Sevilla en het Institute du Monde Arabe in Parijs.
a. 111 <t:
ai
z
CD Doarom nodigt Somfy u uit om middels deze Innovatie Trophy met
a. nieuwe ideeën te komen zodat zonwering een beeldbepalend of
..
beeldondersteunend produkt binnen de architectuur kan worden.
o
o
T hem a: Het ontwerpen van een automatisch bestuurbare
•• buitenzonwering die toetredend zonlicht en zonnewarmte optimaal
filtert met behoud van ruimtelijk comfort en uitzicht. Het moet goed
-Q) 0)
vormgegeven zijn, stimulerend voor de architectuur, functioneel, c
+= 0)
innovatief en industrieel vervaardigbaar. Vl I.() 0
Q)
mo i
p zet p r i s V r a a g: De Innovatie Trophy is
0
0
0 - =>
I
0
a. opgezet als een openbare ideeënprijsvraag in de zin van de
Algemene Nederlandse Prijsvraagregelen voor gebonden, toe- - «
co
0
0
....r:::.
l-
0
Q
c
(I)
o gepaste en vrije kunsten (ANP 1972, tweede herziene versie 1992).
0
- -J.
I-
0
(I)
LU
...
(I)
De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury 0)
'ft bestaonde-ui t~ prot dr.' ir.·M.. Eekhout, hoogleraar Produkt- ,,;
I-
U
(I)
C ""'"
I.()
.'.'. c ""'""1 :' c · · . ': c.. " . " '" ' . , , ' . , . ;.,' (/)
0 N
-'
Q) ,.' 1,.~ órtwikkeling GUp~lft, Facule!t ~t ~uwkunde :,
a.
...
, :,.... ., drs. A.J. van' ~vlst, burgeme~st? f al) , '
..'"
.j d~ gemeente:Flaarlemmerme~r·~.' !
,;. - "!,.n ir>M. EngelmM 0rchitect bnó' j:"y.Î'·:·· y;;.-::: ;~
0)
Q)
!(
,::.
t
;, _."
, ' , : , .: J ',' i,
~."'i(;M.Vr09mL9.i!ecteurtandrriC1icIUd?.§.Ign3§ Çcin~ult
( .'; , ~l. .'Kf ·Î c
.-
_ : i r;' J.,- Westro" Docent -TU Ei ndhoven; '~rchitectural :
~ o
: Ehgineering,:vûorzitter Booostin'g
Somfy zal de resultaten vàridé prijsvráóg:eênzb:öreecl mogelijke: o
C
o
bekendheid in Ûbouwwereld geven. •
Voor debe'ste inzendingen worden
~espeçiievelijk fl 0.000;13.000
Insch~ijv~n kan tot 23, april' aanstaande.
; :
De geïnteress~e~de I~zer~"van dezenieu";,,sbrief krijgen
en
prijze~ujtgelóofd V6!) <::'_~'_.
f 2.000. ~ .~, ..
a
o
ra
~
.21
O'
~iertoe to~ 30 ~pril de mogelijkheid., ! c :
] E
.2
Tot 7mei bèstaédegelêgenhêid orÎlséhrifte1ijk vfagenl testellen . .' ." .~
Hefvólléai~ëjjr~fai:;linci en h'ét rlgleme~t Zil rÏjYfr'krTf9~a r q ";:
ö i!:' ~ 0)
o
SO!TI o/. N~~<~ rkmJ . ~~,-;PoJtbus ió3~2 130 :AD.JjIodfdd4rp,- .;t>: ::.. li o e
0)
fel 02503 ' i) 43~4( fax 0250r 24 53. ! ~:i "
1
0)'
f e:
î'ti
g>
: (;. ~.,! It' i :.:~" f ;-_.~ .. n
.a.I c
e: 0
o 0
~c2
1'.-:' 1 ' . I ' "
... L'tNSTtTUTE OU MONDE ARABE VAN JEAN NOUVEL MET TUSSEN
GLASPLATEN tNGEBOUWDE DtAFRAGMA MECHANIEKEN.
., . ' ~ ~ ____ .___
« o

5. Nieuws over De drang tot .
•
nieuwe produkten • •
Innovatie:
Lexan Corrugated Sheet (LCS):
nieuw transparant plaatmateriaal van GE Plastics
Hans van Diik ontmoet Booosting
• geprofileerd Waar komt de drang tot innovatie uit voort? Daarover ging
Lexan Corrugated Sheet (LCS) is een geprofileerde dunne de discussie op 11 maart in de TU Delft. Gespreksleider
Lexan Plaat. De profilering zorgt voor een grote stijdheids- was Hans van Dijk, arehitectuurcriticus en beleidsmede-
, gewiehtsverhouding, zodat er met minimale hoeveelheden werker van het Nederlands Arehitectuurinstituut. In het
materiaal kan worden gewerkt (1,1 tot 1,6 kg/m2). LCS is panel zaten Ad Bisschops van Voorbij Groep Wilnis, Miehiel
leverbaar in diverse profielvormeni ook nieuwe Cohen van bureau CEPEZED, Eli Herremans van Hoogovens
profielvormen kunnen bij voldoende volume worden Groep en Mareel Vroom van Landmark Design & Consult.
ontwikkeld.
• milieuvriendeliik D e avond kreeg een vloHe stort met het vertonen van een hommage
LCS is milieuvriendelijk, het materiaal gebruik is minimaal en van Norman Foster aan de Boeing 747. Hans van Dijk opende de
GE Plastics is bereid afspraken te maken over de recycling discussie met het voorstel om het woord kwaliteit niet in de mond te
van het materiaal •. Daarnaast is het geurvrij en blokkeert het nemen. Het gebruik van dit woord suggereert dot men van elkaar weet
99.9% van de schadlijke UV straling. Het materiaal kan waar men het over heeft. Per slot van rekening houdt iedereen ook van
geleverd worden in de kleuren helder, opaal wit en goede muziek. De eerste stelling: 'De drong tot innovatie komt niet
transparant en in vergelijking met andere materialen is de alleen voort uit rationele maar ook uit esthetische motieven. Technische
vergeling of vervuiling van Les niet hinderlijk. innovatie wordt niet alleen nagestreefd vanuit de wens om produkten
• zelfdovend & slagvast met betere prestaties te maken met goedkopere arbeidsbesparende en
In contact met vuur produceert het materiaal, dat zelfdovend minder schadeli;ke praduktieprocessen, maar ook vanuit een voorliefde
is, geen grote hoeveelheden halogeen houdende gassen. voor 'elegante' probleemoplossingen, een fascinatie voor (bouw-)
Ondanks de geringe dikte is de van polycarbonaat technische deelproblemen en een hartstocht voor een 'beeld' van een
gemaakte plaat extreem slagvast en daardoor bestand eHiciënte, comfortabele en technisch geavanceerde beschaving'. Het
tegen schokken en stoten tijdens transport of installatie. panel had even tijd nodig om op deze volzin te reageren. Herremans,
de opdrachtgever verkondigde: 'innovatie komt voor uit irritatie',
Wie meer informatie wenst over de nieuwe transparante Cohen, de architect: 'elk ontwerp is per definitie innoverend'. Bisschops,
Lexan Corrugated Sheet kan contact opnemen met de producent: 'innovatie moet vooral een verlichting van het zware werk
GE Plastics, heer J. Lo&ée ol W. Taal: 0'640-329' ,. inhouden, moet meer veiligheid opleveren en de bouwtijd reduceren'.
Vroom, de ontwerper: 'echte innovatie kon alleen worden bereikt als er
ook een visie is ontwikkeld voor de toekomst'.
Liefdesverklaringen
No deze liefdesverklaringen werd een onderscheid gemaakt tussen
produktinnovatie en procesinnovatie. Bisschops was van mening dot de
bouw zo gespecialiseerd en gedifferentieerd is dot de antwerper/
architect geen overzicht meer heeft over het totale bouwproces.
Innoverende produkten kunnen alleen ontworpen worden als men ook
het produktieproces erbij betrekt. Het probleem is dot architectuur
bestaat uit het bouwen van prototypen en een industriële produktielijn
pos opgestart wordt, nadat een produkt volledig is uitontwikkeld en
getest. Volgens Cohen zou je ook gebouwen zo moeten
'uitproblemiseren'. De grote vraag is natuurlijk of de bouwwereld wel
wil innoveren en uitproblemiseren?
Hier ging de tweede stelling van Hans van Dijk over:
'De opdrachtgever eist een bepaalde kwaliteit en verlangt van de
producent dot hi; die kwaliteit garandeert. Doorbi; heeft de
•• opdrachtgever doorgaans geen belang bi; innoverende experimenten;
de producent die ervan overtuigd is dot hi; goede (of zelfs de beste)
I:
•
...
produkten levert, evenmin. In de bouw komt innovatie daarom slechts
.1:
I: a
incidenteel tot stond en leidt ze nauweli;ks tot een vervolg. Meestal
gebeurt dat als de overtuigingskracht van een innoverend ontwerp en
de overredingskracht van de ontwerper gehoor vindt bi; een
opdrachtgever die een bepaald imago voor zichzelf nastreeft'.
Herremans opende met' wat is er fout aan een opdrachtgever die niets
.....
•• IL innoverends wil, maar wel de zekerheid wil hebben dot het gebouw op
tijd klaar is'? Bisschaps plaats hier tegenover dot iedereen wel de
nieuwste auto wil hebben, waar de consument wel vertrouwen in heeft.
Dit kon hij ook hebben omdat deze fabrikanten garanties afgeven en de
ut "
0·· produkten getest en 'uitgeproblemiseerd' zijn. Bisschaps zog hier ook
ot
...
kansen voor de leverancier omdat deze wel garanties geeft, terwijl de
aannemer toch ol het risico afwentelt op de onderaannemer. --:-'--~~
oa vervolg op pagina 6

6. NIEU1NSBRIEF booosting
Nie~,!e in 1993
Koren op de molen
Dat brengt het panel bij de introductie van de derde stelling
participanten
r
waarin wordt gesteld: 'Ontwerpers zijn voornamelijk
geïnteresseerd in de potenties van de techniek, de producenten
vooral in de uitkomsten. De toeleverende bouwindustrie kent
geen substantiële afdeling R&D. Ontwerpers kunnen bijdragen
Intal bv
de heer ir F. Spermon
Postbus 31 4190 CA Geldermal ---I
sen
intal
aan de ontwikkeling van innoverende, seriematige vervaardigde
tel 03455 - 87100
produkten, als ze die rol op zich nemen en geloofwaardig
fax 03455 . 75953
kunnen maken dat potenties tot betere uitkomsten leiden.
Innovatie die vanuit rationele motieven wordt nagestreefd, is
eerder succesvol dan die uit esthetische motieven voortkomt, Intal bv is als lid van de Alcoa Nederland Groep fabrikant en
tenzij dit laatste tot produkten leidt die in een marketingstrategie leverancier van in eigen beheer ontwikkelde aluminium
passen (produktdifferentiatie, modetendenzen, etc.)'. Deze gevelsystemen en elementen voor woningbouw en utiliteitsbouw.
stelling is koren op de molen van Bisschops. Het is onzin te Het betreft hier onder andere draairamen, schuiframen,
denken dat de industrie louter uit is op opbrengsten . draaideuren, puien en vliesgeve ls.
Maar kijk eens noor de onderzoekinspanning. Van de 330 Zij onderscheidt zich door kwaliteitszin en beproefde kennis van
miljoen die de bouw aan onderzoek spendeert is 75% niet de bouw. Daarmee kan Intal al vanaf de projectfase een
traceerbaar, de rest komt voor rekening von de toeleverende belangrijke bijdroge leveren aan een 'sluitend geheel'.
industrie. Deze omzet (0,3%) steekt nog steeds schril af bij de Een voorbeeld ter illustrotie van de inventiviteit is de
2,5% die andere takken van nijverheid spenderen aan ontwikkeling van Intalfix, een systeem dat zich kenmerkt door
onderzoek. Cohen duikt op de markt. Die is goed voor klachten , efficientie in veelvoud . Intalfix profielen bieden een goede
maar voor wat nog meer eigenlijk? Het gaat om de thermische isolatie, onderb reken de koudebrug van aluminium
systeemgerichte gebruikers, ondernemers en ontwerpers. Maar profielen en zijn eenvoudig te monteren.
de markt is wel het breekijzer: eerst recessie, dan korting op de
produkten, vervolgens het schrappen van R&D. Vroom verwijst Intal heeft zich bij Booosting aangesloten omdat ze voorloper in
naar ontwikkelingen in de elektronica. Zonder onderzoek geen de markt willen blijven. De op marktvragen afgestemde
CD-speler, met onderzoek in de bouw geen wezenlijke pradukten worden in samenwerking met architecten,
verandering. onderzoekers en anderen uit het bedrijfsleven ontwikkeld.
Klassiek anachronisme Somfy Nederland bv
Ook komt de nieuwe auto die het nog steeds goed doet voor Directeur P.H. Nieman
een rustieke boerderij als item op tafel: geen discussie zonder Contactpersoon: mevrouw Miente 510t
dit klassiek anachronisme. Diamantlaan 6
Als toeschouwer denk je dan onwillekeurig aan de aard van de Postbus 163 2130 AD Hoofddorp
woonstede van de aanwezigen. Vol van innovatie en moderne tel 02503 - 14344
geldingsdrang worden de stellingen omarmd of verworpen, fax 02503 - 15823
maar misschien wonen de meesten wel in een oud
grachtenpand met krakende vloeren of in een gezellige stulp
met kippen op het gras. De automobielbranche praat niet zo Somfy Nederland bv is de Nederlandse dochter van Somfy
met elkaar, maar stel dat, dan zouden buiten toch geen ploffe International. Deze producent en leverancier van motoren en
wagens, paarden en hier en daar een oude motorfiets staan? besturingen voor ondermeer zonwering rolluiken en rolhekken
levert wereldwijd, en is als marktleider voortdurend op zoek
Hoe dan ook naar nieuwe markten en nieuwe produktontwikkelingen.
Hoe dan ook, Herremons brengt de discussie terug noor de
noodzaak van innovatie voor Hoogovens vanwege een Het voornaamste produkt is de buismotor met diverse diameters
toegevoegde waarde, die R&D legitimeert. en trekkrachten tot 150 Nm. De motoren passen in de buizen
De markt moet je bewerken met totale produkten, niet met van zonwering en ro lluiken en worden aangedreven door
halfpradukten volgens Cohen. Dit stokpaardje wordt door besturingen die reageren op pulsen van zon- en windautomaten.
Cepezed niet alleen bereden, maar ook in koers gebracht. De ingebouwde vertragingstijden zorgen ervoor dat de
'Klinkt leuk, maar dan moet je de gelaagdheid van het schermen niet voordurend in en uit gaan. Dit is vooral bij
bouwproces dat zich voordoet als een stapel van onafhankelijke weersomstandigheden als in Nederland van belang .
activiteiten afbreken', oldus Bisschops. Toepassingen van de systemen zijn bijvoorbeeld te vinden in
En dan de onzichtbare innovatie, waarom moet de ontwikkeling Musee d'Orsay in Parijs, Darling Harbour Building in Sydney en
er vanaf druipen? Een soortgelijk betoog kan worden het Museum af Modern Art in Ottawa.
afgestoken met betrekking tot het onderwijs. Het lijkt alsof de tijd Andere toepassingen van de Somfy produkten zijn te vinden in
heeft stilgestaan in de opleiding tot bouwkundig ontwerper en theaterschermen en filmscreens, zwembadoverkappingen en in
ontwikkelaar. Maar ook hier groeit langzaam vanuit de traditie de glastuinbouw.
van splintergroeperingen een breder besef met betrekking tot de
waarde van produktonwikkeling maar dan - en daar sluiten de De voornaamste reden van Somfy om het bedrijf bij Booosting
stellingen zo prachtig op aan· vanuit het architectonisch aan te sluiten, ligt voor de hand. In een omgeving waar
perspectief. vooruitstrevende architecten en vormgevers in dialoog treden
met producenten ontstaat een creatief proces, waarbij de
ir Eric Vreedenburgh, Archipel Ontwerpers realiteit van produktie en produktimplementatie niet uit het oog
ir Jan Westra, TU Eindhoven wordt verloren .