1.
1 januari jl. was het zo ver: de eerste paal van het nieuwe IFD-kantoor Delft werd
. Het toekomstig kantoor van twee adviesbureaus is in aanbouw. ABT Delft en
Consu:/ta;nts, gespecialiseerd in klimaat, energie en bouwtechniek in zeer ruime zin, zuilen niet alleen
maar ook gebruiker worden. En zijn uiteraard nauw betrokken bij het ontwerp van di
nstratieproject IFD-bouwen.
ndustrieel aan het ontwerp zijn met name de geprefabriceerde, negen meter lange
nPI'on,npnvloerelementen, de geprefabri-ceerde betonnen kolommen en de met beton
HE-A-liggers.
in gebruik. De begane grond is nu bestemd voor parkeren, maar kan -indien
makkelijk dienen als bijvoorbeeld kantoor. Nu 2000 m' vloeroppervlak en
verdiepingen, maar zo nodig, eenvoudig uit te breiden met een 3 e laag.
staat hier voor het slimme bouwsysteem dat is ontwikkeld. De
vlc>er,eJem(:nten, kolommen en balken kunnen simpel worden gedemonteerd. De
gevels zijn uitwisselbaar. Het gebouw is volledig herbruikbaar, en kan
Q~;2:e'welllS(
een nieuwe bestemming in plaats of gebruik krijgen.
rzaamheid komt in dit project tot uitdrukking in een aantal elementen. Onafhankelijk van de
toé!ko' m~it1~:e behoefte is bij de bouw extra geïnvesteerd in flexibiliteit: dimensionering in ruimte,
zonering in functies en demontabiliteit in de bevestiging. Dit is tevens terug te vinden bij
de toegepaste techniek voor het lage energieverbruik en industriële efficiency.

2.
· I
De meeting zal plaatsvinden bij lde foeko~tige ,
t I
v:n ABT.. ffi-'1J'/ilpen:
Delftechpark 22 te Delft. Aldaar is p /iFts voi r rhaxirAaal30 deelnmz~~-.. ~
4o"",r< pa.<w!. L<'I<J. /'1</) , '~ ~
AVA staat voor ALLEEN VOOR AANGESLOTENf N B ' __________,.
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart. "
-
antwoordkaart
Van Geel steel
floortiles
I Tile supports
precast concrete
column
Plastic blocks
lor screw fixation
~~-..%;l!L- ol suspended
elements
--,.~~- Zone lor climatic installations
.J

3.
i .••.•.•,••• 0 n t wik k eli n 9 I @)
een voorbeeld van [J)emoll1t@[bel
[Bo~well1~ vast en toch los
~
I n deze rubriek is al vaak wat gezegd ove r ontwikkelingen, di e min of meer planm ati g Wt stand
komen. Soms komen de innovaties echter ook gewoon voorbij. Dit keer een voorbeeld daarvan. Is
er bij een voorbijko mend idee sprake van een w evalstreffer? Mijn stelling is: 'absoluut ni et'. Door je
in de markt als innovatieve partij op te stellen, ga je als een magneet werken op alles wat nieuw is. Deels
omdat derden je opzoeken, deels ook omdat je de w epassings mogeiijkJleden van ideeën op waarde
weet te schatten. Door je kennis van de markt ben je in staat om problemen te signaleren. H et
vertrekpunt met het nieuwe idee is immers altijd het oplossen van ee n problee m.
H et voorbeeld dat hier word t aa ngehaald is een anrwoord op de
vraag naar IFD-bouwen. Aan de vloer wordt in de bouw vaak een
stabiliteitsfunctie (schijfwerking) w egekend. Dit lijkt strijdig met de
demonrabiliteit, wtdatJürgen Houben van H 4D bij ons kwam met
een idee, waa rvoor octrooi is verleend en waarvoor hij w epass in gen
in de markt zocht. A + is sam en met H 4 D nu op zoek naar
strategische partners voo r de verd ere onrwikkeling en het
verm arkten van het idee.
H et systeem, biedt de mogeiijkJleid om demontabel te bouwen met
steenachtige vloeren, waardoor met dezelfde belevingswaarde
ontstaat als bij traditionele, niet demontabele gebouwen. Daarbij
kan wo rden gedacht aan tijdelijke voorzienin gen voor super-
markten, gezondheidscentra, schoolgebouwen, etc.
In de hoeken van de geprefabriceerde vloerplaten wordt een stalen
conusvormige beker geswrt. In deze conus wordt op de bouwplaats
een onthechtende tussenlaag aangebracht, waarna de COIH1S wordt
volgegoten met krimparme mortel. Vervolgens wordt een
koppelplaat, bestaande uit een stalen plaat met deuvels, in de specie
gedreve n. D e maat van de bekers is dermate ruim, dat de
gebruikelijke bouwtoleranti es gemakkelijk kunnen worden
opgevangen. D e deuvels zijn tevens voorzien va n een onthechter. D e koppelplaat wordt geborgd met
een moer. Nadat de mortel is uitgehard, zijn de vloerplaten aan elkaar gekoppeld via de koppelplaar.
Bij het demonteren dient de moer los te worden gedraa id, waa rna de plaat met mortelconussen uit
de bekers wordt gelicht. D e mortelconussen worden van de stekken verwijderd en zijn afVal.
Jos Lichtenberg
Voorzitter Booosting I D irecteur A+ Bureau voor bouwproducwntwikJ<eling

4.
lil
• rectificatie op h.et in Nieuwsbrief58 gepLaatste artikeL
_~J.m·W"il._ participanten I
ï
MBI Beton co nt actper soon: H ans van den He uv e l
hoofd pr odu cto ntwikk elin g en t ec hni sch e voorli cht ing gevel
IMBI I MBI heeft zich in de afgelopen 55 jaar gespecialiseerd in de
productie van gevelstenen, bestratingproducten voor de openbare
Taylo rw eg 10 , Veg hel ruimte en bestratingproducten voor de particuliere tuin. Er wordt
Postb us 259 , 5460 A V hel
G eg geproduceerd op vier locaties, drie in N ederland en één in België.
T 04 13 - 354 820 H et basisassortiment telt ongeveer 350 producten.
F 0413 - 362 938 Voor het marktsegment gevel produceert MBI voornamelijk
E mb i beton@wx s . nl binnenmuurstenen, splitstenen en dekJaagstenen. Splitstenen
worden in dubbel steenformaat geproduceerd en velvolgens
gebroken. Deklaagstenen bestaan uit een drager van onderbeton met daarop een deklaag van geocolor
(=gebroken natuursteen), structuurmateriaal of glad materiaal. Productontwikkeling in engere zin voor
het gevelmarktsegment vindt plaats door te variëren in vormgevingstechnieken, in nabehandelings-
methoden en in mengselsamenstellingen. Daarnaast houdt MBI zich bezig met het ontwikkelen van
gevelsystemen. MBI staat open voor nieuwe ontwikkelingen en wil flexibel produceren om
ontwerpers de mogel ijkheid te bieden hun specifieke gevelconcepten in steen te materialiseren. D e
reden om aansluiting te zoeken bij Booosting is de wens contacten te leggen met ontwerpers en
bouwproductontwikkelaars: 'Hoe zijn schoonheid en techniek optimaal combineerbaar?'
NAAM
BEDRIJF
I I I
ADRES
I I I
POSTCODE WOONPLAATS
TELEFOON
o komt op vrijdag 4 mei naar IFD Delftechpark van 15.00 tot 18.00 uur
met personen. (AVA)
Booosting
Postbus 596
o wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van Booosting (AVA)
(www.OOO .nl/booosting) . 2600 AN Delft
o ontvangt graag inform~tie over participatie bij Booosting.
o bestelt het boek 'Booosting in bedrijf (1992) participallten: f 25,00 )
o bestelt de reader 10 jaar Booosting' (1998)
< ( Niet-participanten: f 39,50
AVA staat voor ALLEEN VOOR AANGESLOTENEN
L .J

5.
. .. . .
Hoe Zle J1J Nederland 1 n
21ste eeuw?' Graffiti-architectuur door
ministeries
D e Stichting Nederumd Cultuur & Innovatie
2000, opgericht door de ministeri es van
OCW en EZ op 22 maart 1999, wil een
stimulans zijn voor innovatief talent en richt
zich daarbij -met de inzet van internet en de
media- op alle inwoners van Nederland.
D eze stichting schreef de Nationale M illennium Prijsvraag uit. Hiermee nodigde zij innovatief talent
in Nederland uit antwoord te geven op de vraag 'Hoe zie jij Nederland in de 21ste eeuw? '. D e
inzendingen dienden op het snijvlak va n cultuur, ondernemerschap en wetenschap te wo rden
uitgewerkt en te getuigen van een toekomsrvisie. Na beoordeling door verschi llende vakjllly's zijn
uiteindelijk 28 inzendingen geselecteerd , verdeeld over acht prijzen.
De co ntroversiële, op ruimtelijke graffiti gebaseerde architectuur van het ontwerpteam DELTA-
MAURER-ZEDZ heeft op 23 november 2000 de hoofdprijs van de Nationale Millennium Prijs
gewo nnen, in de catego rie 'Cultuur - Beeldende kunst'.
• Boris Tellegen behoorde tot de pioniers van de Europese graffiti-beweging DELTA. In 1986 richtte
hij zijn eigen graffiti-crew 'INC'. T ellegen ontwikkelde in de loop der jaren een steeds complexere en
ruimtelijkere stijl. Z ijn studie Industrieel Ontwerpen aan de TUD heeft zijn werk zichtbaar beïnvloed.
• In 1994 werd RonaU van der Voet, in de graffiti-scene bekend onder de naam 'ZEDZ', ook lid van
de 'INC'-crew. In 1998 studeerde hij af als grafisch ontwerper/autonoom kunstenaar aan de Rierveld
Academie. Met Van der Voet had Tellegen de juiste tegenpool gevonden. Op een gelijkwaardig hoog
niveau dagen zij elkaar uit met ruimtelijk-typografische experimenten.
• Marc Maurer heeft als hiphop-DJ gewerkt bij een piratenstation in Duitsland, waar hij tot de
middelbare schoolperiode woonde. In 1988 startte hij zijn studie Bouwkunde aan de TUE. In 1992
viel hij reeds op met zijn aa n hiphop gerelateerde stijl op een expositie van 'De Eindhovense School'.
In 1995 studeerde hij af als bouwkundig ingenieur en startte samen met partner ir Nicole Maurer-
Lem mens ee n architectenbureau in Eindhoven.
Gedurende de afgelopen twee jaar heeft het D ELTA-MAURER-ZEDZ ontwerpteam een aan graffiti
gerel ateerde architectuur ontwikkeld. Centraal daarbij stond het ontwerp van een paviljoen voor de
manifestatie 'Rotterdam 2001 - C ulturele Hoofdstad van Europa'. Voor de Nationale Mi llennium
Prijsvraag formu leerden zij een voorstel, hoe hun architectuur met behulp van het internet meer
bekendheid zou kunnen verkrijgen. En dat bleek goed voor de hoofdprij s van f 100.000,- in de
categorie 'Cultuur - Beeldende kunst'.
Vtm harte proficiat.'
? info .....
MAURER Engineering Architecture and Media, Marc Maurer
I www.maurer.nl

6.
• ,
V r s lag van het bedrijfsbezoek aan NOB - Decorproductie
e
op 18 oktober 2000
Spanning tussen ontwerp
en uitvoering neemt toe
' Terugdraai' i s het woord dat i n ons hoofd i s
gegrift i s na het bezoek aan NOB-Decorproductie in Hilversum.
Gastheer en manager Rob Nijhuis van NOB-Decorproductie vertelt dat het bedrij f, bekend van
talrijke televisiedecors voor programma's als het NOS-journaal en grote televisieshows, zich in steeds
grotere mate richt op business-to-businessprojecten. Dit betreft de inrichting van restaurants, casino's
en pretparken als Six Flags Holland en D isney. NOB is daarbij gespecialiseerd in het creëren en
bouwen van de juiste sfeer.
De doorlooptijd van een televisiedecorproject is, door de steeds snellere
TV-programmering teruggebracht rot maar drie weken. Van eerste
briefing aan de ontwerper tot aan start van de televisie-opname in de
ingerichte studio. De ontwerper werkt daarbij in opdracht van de TV-
producent en maakt middels schetsen een decorvoorstel. Rob N ijhuis stelt
dat ontwerpers in dit metier per definitie budgeroverschrijdende
ontwerpen maken, vandaar dat in de projectplanning van tevoren al een
'terugdraai'-meeting wordt afgesproken om de kosten van het ontwerp
terug te brengen. Wellicht een idee voor de bouwwereld? Het bouwproces
noemt hij 'bouwen strijd' want de deadlines in deze business zijn keihard.
Het bouwsysteem van het NOB is dan ook multiplex en kokerprofiel.
Dan licht een Amerikaanse adviseur van het NOB, }efftey Lindt, een tipj e
van de sluier op over de uitvoering van pretparken voor Disney en
Universal Studios. Als ontwerper/architect heb je nauwelijks inspraak, de
opdrachtgever bepaalt vrijwel alles over het uiterlijk van het park en haar gebouwen.
Harm Boomsmavertelt in zijn lezing dat hij verwacht dat de spanning tussen ontwerp en uitvoering
ook in de bouwsecror zal roenemen. Toenemende woonwensen en meer diversiteit in de
woningbouw (bijvoorbeeld persoonlijke woonconcepten) zullen de organisatie van bouwers steeds
zwaarder belasten. Bouwers zullen veel meer aan marketing moeten doen om beter op de wensen van
woonconsumenten in te spelen en bouwsystemen zullen sneller calculeerbaar moeten worden om
adequaat op de veranderende vraag te reageren. Dit creëert kansen voor industriële bouwsystemen.
Afsluitend maken we een r~ndgang door de werkplaatsen en sluiten we af met een borrel in het
immense rekwisietenmagazijn van het NOB.
Harm Boomsma, algemeen bestuurslid
.J

7.
r •
V s lag van het proje ctbezoek aan het nieuwe Aluminiumcentrum te
er
Houten op 14 november 2000
Van droom na a r nachtmerrie
Micha de Haas lag lekker lui op bed te mijmeren over een nieuw a1uminiumcemrum. Er omswnd een
schets van een soort borstel, met de haren als dragers van het houten lijf. Vrolijk swnd hij op en zei
tegen zijn vriendin: 'ik heb vandaag iets goed gedaan! ' Hij won de prijsvraag en de droom kon
verwezenlijkt worden. En dat was het begin van de nachtmerrie: het bouwproces. Gelukkig is het met
een positieve instelling va n alle partijen goed gekomen. H et karkas staat te glimmen aan het water in
H outen: de verbeelding van een aluminium bos.
Booo s ti ng a l s bi ndmi dd e l
O p de Booosting meeting in februari 1998 bij D3BN in Den H aag werd geschiedenis geschreven.
Micha liet daar vo l (fOts de borstel zien, met de opmerking: hoe slap de haren ook zijn, hij blijft staan .
Vanuit de zaal werd meteen opgemerkt dat de stabiliteit voornamelijk door de scheefstand van de
haren W t stand gebracht word t. Remco Wiltjer van D 3BN vond het een uitdaging het principe
constructief uit te werken en werd zo via Booosting gekoppeld aan M icha.
Van 1 2 0 0 n a ar 400 bomen
N u het cemrum bijna gereed is, is te zien dat er inderdaad een aantal kolommen scheef staan en
stabiliteitsbokken vormen. Medeconstructeur Frans Soetens had het liefst kolommen onder 45 graden
gehad, maar kwam bij M icha gelukkig niet verder dan een schuime van 1 op 10. D aarbij was er de
co nstame strijd over hoeveel kolommen er nu echt nodig zijn om een bos te vormen. H et
prijsvraagonrwerp voorzag in 1200 kolommen. U iteindel ijk zijn dat er 400 geworden, voldoende om
de indruk van een bos overeind en het centrum betaalbaar te houden.
L .J

8.
r
11
En dan de strijd over de diameter van de kolommen. Kolommen van rond 60 en 90 werden al gauw
,
geschrapt, omdat die op die lengte consrructief niets doen. Uiteindelijk variëren de kolommen van
diameter 120 tot 210 mmo Zelfs bij een kolom van 120 mm is het nog mogelijk om hem met de hand
een kolom flink in trilling te brengen.
Van complex naar simpel
Volgens Micha is het ontwerp een goed voorbeeld van het principe: 'eerst complex maken en dan
versimpelen'. Het zoeken naar de kleinst mogelijke overspanning is ongewoon, maar essentieel voor
het beeld van een bos.
De balkenconsrructie boven de kolommen bestaat uit een hilarische gestapelde constructie van
geëxtrudeerde aluminium 71:- profielen. In staal zijn balken van verschillende hoogtes eenvoudig voor
handen: in aluminium moeten balken geëxrrudeerd worden. En dat is duur. Derhalve werd er een 71:-
profiel ontworpen, dat eenvoudigweg wordt gestapeld om hogere balken te maken. Op komische wijze
worden kolommen die uit het consrructiesrramien lopen, opgevangen door toegevoegde balkjes.
Straks, na het aanbrengen van de isolatie onder de zwevende kantoorvloer is er helaas niets meer te
zien van deze complexe, maar eigenlijk simpele stapeling.
Met vele constructeurs naar één gebouw
Een project heeft nog nooit zoveel constructeurs gekend. GerhardJacobs van Arin, Remco Wiltjervan
D3BN, Barbara van Geldervan Octatube en Frans Soetensvan TNO Bouw (vlm).
Zoveel complexiteit voor een ogenschijnlijk simpel
gebouw? Schijn bedriegt. Het concept wil de eigen-
schappen van aluminium (hoge sterkte in combinatie met
een licht gewicht) uirnutten. De praktische uitwerking is
lastig. Hoe is het bos stil te houden? Bij het eerste ontwerp
zou het kantoor 30 cm heen en weer kunnen slingeren. Dat
is opgevangen door de scheve bomen, die met hun
scheefstand wel het beeld van een bos versterken. Dan het
brandgedrag van de kolommen: er moest een bestelbus
kunnen affikken onder het gebouw. Een voldoende aantal
kolommen werden zwaarder gemaakt, zodat een deel van de
kleine kan bezwijken. Ook is door Octatube hoog ingezet
bij de constructie van de paar gebogen vakwerkliggers in het dak. Complete constructieve verlijming
bleek niet mogelijk, vanwege tolerantieverschilllen in de gegoten verbindingsstukken en de buizen.
Uiteindelijk is er schroefdraad aangebracht met lijm als fixering.
Bezoek locatie
Yvonne Lub, architectuurmedewerker van de gemeente Houten vertelt over het Rondeel, waarvan de
aluminiumcentrum deel uitmaakt. Onder zeer srrenge randvoorwaarden is er eenheid in
bedrijfsbebouwing nagestreefd: veel metselwerk, terra en rode kleuren. Het geheel oogt inderdaad
nogal zwaar en meng. Langs de randen is er gelukkig wat luchtige bouw toegestaan. Aan deze
waterkant staat het aluminiumcentrum nu al te spiegelen. Een prachtig beeld: aluminium in al zijn
lichrvoetige glorie. Als het af is waarschijnlijk een glimmende parel in een zware setting.
Eduard Böhtfingk, algemeen bestuurslid
L .J

9.
Nieuwe pref@b s@n~w1chele~enten
van Hoesch
Hoesch Bouwsystemen Nederland introduceert Isowelle®: een
geprefabriceerd sandwichelemenr voor een homogeen wandoppervlak
en een optisch aantrekkelijke gevel. Het systeem heeft een perfect
sluitende voeg en dubbel voegband, wat garanr staat voor een optimale
wind- en waterdichtheid. Isowelle® combineert de vraag naar horizontale gevelvormen met de techniek
van sandwichpanelen. Het heeft de uitstraling van een sinusprofiel maar door de verdekte wijze van
bevestigen zijn er geen storende bevestigingsmiddelen te zien.
Het sandwichelement bestaat uit een buitenplaat
van 0,63 mm, een buitenplaat van 0,75 mm en
een kern van polyurethaan hardschuim met een
soortelijk gewicht van 45 kilogram per m 2 . De
stalen huiden worden tegen roest beschermd
door middel van Galfan ® en een coating van
PVDF of polyester.
De bevestiging is probleemloos. De gemerkte
schroeflijn en een gedefinieerde aanslag zorgen
hiervoor. De maximaal leverbare lengte is 20
meter, hierdoor blijven overlappende aansluitingen
in lengterichting tot een minimum beperkt. ... Isowelle®
Isowelle® is leverbaar in drie diktes: 64, 84 en 104 mmo De panelen hebben een werkende breedte
van 1000 mmo Het paneel is eenvoudig te combineren met het strak vormgegeven Hoesch isowand
Vario®. Isowelle® en isowand Vario® zijn beide zowel in horizontale- als verticale richting door elkaar
toe te passen. De R-waarde van Hoesch Isowelle® is > 3. Panelen met een dergelijke R-waarde voldoen
aan de eisen gesteld in de EIA-norm (Energie Investerings Aftrek).
Het Hoesch isowand Vario® is ook een nieuw
sandwichsysteem en is leverbaar in 60, 80 en 100
mm dik, werkende breedte 1000 mmo Ook dit
systeem heeft een zeer strak uiterlijk, wordt
verdekt bevestigd en is leverbaar in vele coatings
en kleuren. Isowand Vario beschikt over
dezelfde R-waarde als Isowelle.
? info ... Vario®
Hoesch Bouwsystemen Nederland
Leo Dorjee of Aad de Bree
T 0318 - 544644

10.
~----------------------_I~------------------------, ,
xxz een zorg minder
In navolging van het XX-kantoor is een project
opgestart om een concept te onrwikkelen voor een
zorggebouw. Behalve de levensduur van de
bewoners, is ook de levensduur van de huisvesting
een grote zorg. Vele complexen van amper 20 jaar
oud blijken nu al niet meer te voldoen. Te kleine
eenheden, betonnen schijven en voorzieningen die
niet van deze tijd zijn, maken ze inflexibel en rijp
voor de sloop. En dat terwijl door de vergrijzing de
vraag naar wonen-en-zorg alleen maar toeneemt. Na
de babyboom de bejaardenboom. Meer ouderen die
veel mondiger hun eisen zullen stellen aan hun
woning en woonomgeving. Put your money where
your mouth is? Met 800 miljard op de bank en
pensioengeld in het verschiet zullen ze dat zeker
doen. De aanstormende generatie wil kwaliteit en wil
er voor betalen ook.
Voor hen geen twee-kamer appartementje van 73 m' . De vutrer koopt eerder een luxe appartement
en stelt de gang naar het verzorgingshuis zo lang mogelijk uit. Slechts 12% van de 70+ -ers rolt naar
binnen om er binnen 3 à 4 jaar weer te worden uitgedragen. Het imago van de voorlaatste rustplaats
schrikt menig oudere af. Terwijl de gezamenlijkheid en de activiteiten in een zorghuis juist
aantrekkelijk zouden moeten zijn. Tijd voor verandering dus.
Met dit alles in gedachte is XX architecten door Woonzorg Nederland gevraagd een nieuw concept
te ontwikkelen voor de toekomstige woonzorg behoefte. Hiervoor is een reeks workshops opgezet
waarin mensen van Woonzorg Nederland, het College voor Ziekenhuisvoorzieningen, de TU
Eindhoven, TU Delft, RGD, SEV en XX architecten participeren. Met als werktitel de wenswoning,
moet het concept rond april 2001 op tafel liggen.
Het zal echter zeer waarschijnlijk niet bij een concept alleen blijven. Er is al een locatie gevonden waar
het eerste project volgens het XXZ-concept kan worden gerealiseerd. U wilt al een plekje reserveren?
Helaas geldt ook hier: wachtlijst vol! Wie weet een volgend project.
We houden u op de hoogte.
? info
XX architecten
Esther Dekhuijzen
T 015 - 2702700
L ____________________________________________________-

11.
Activiteiten 2001
vrijdag 4 mei IFD Delftechpark (zie pagina 01 -02) (AVA)
woensdag 30 mei Lezingen over productontwikkeling en materialen
door Ad"iaan Beukers en Els Z ijlst1'a
(AVA) staat voor Al leen Voor Aangeslotenen
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting .Industrieel Bouwen Nederland,
booosting
stichting
Booostin g, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
indusn'ie, onrwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
industrieel va n Booosting is het bevo rderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
bouwen toepassen van industrieel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
nederland va n de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de anrwoordkaarc kunt u aangeven of
•••••••••• u geïnreresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
...
Booosting colofon
: Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 0152702770 telefax 0152702771 E-mail booosting@ooo.nl
homepage www.booosting.nl
Contactpersoon: Jolanda Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9.00 tot 17. 00 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
Redactie: Jolanda Steenhouwer
Vormgeving: Patricia Brouwe1' D esign
Druk: Drukkerij Hans Truijen
Met dank aan: Es!her Dekhuijzen, Lies DOlj ee, Atto Harsta,
Hans van den H euve4 Frans van Herwijnen, Paul Jas, Marc Maurer,
.. Jeroen Mensink, Hans Vos, Pieter Walraad en Yvonne van Wilderen
Voorzitter
Vice Voorzitter
Jos Lichtenberg
Els Zijlstra
Buro A+
Materia
Secretaris Jan van der Woord TU Delft
Penningmeester André Roelofien Neonis Designers
Lid Eduard Böhtlingk Architectenbureau Böhtlingk
Lid Harm Boomsma Axys Innovations
Lid N icoNoort Corus Colors
L ...J

12.
• 11 ,
.:J.!.i'hiiit.. pa rt i ei panten
Nieuwe participanten
• !:iQlonite bv contact persoon : P. E. Jas , pr od uctma nage r
~ holonite Holoni te BV is ISO 9001 gecertificeerd en produceert en
Ind ust ri ew 1, Halste ren
eg levert ee n breed assortiment geprefa br iceerde afbouw-
Postbus 57 , 4660 AB Halste ren eIementen, waa ronder ee n aantal met komoattes t-m et-
T 0164 - 684 545 productcertifi caat, voor de bouw. D e bedrijfsformule voert
F 0164 - 684 578 terug naar een geoptimaliseerde combinatie van hoogwaardige
E i nfo@h olonite . nl kwaliteit, research, innovatie en mili euvriendelijke materiaal-
www . hol oni te .n l samenstell ing en velwerking. Het productasso rtiment richt
zich op all e binnen de bouw voorkomende afbouw-
toepassingen. Het sta ndaard productassortiment is gebaseerd op een zeer gevarieerde maatvoering,
waatmee in vrijwel alle denkbare situaties kan worden voorzien. Daarnaast is het mogelijk producten
te laten produceren met 'afu,ijkende~ door de klant gespecificeerde maten . M et de flexibele
productiemethode die Holonite bewust hanteert kunnen wij snel in spelen op projectmatige 'specials'
en de nieuwste ontwikkelingen. En met dat laatste is meteen de insteek gedefin ieerd waarom wij
aansluiting zoeken bij Booosting. Vanuit versch illende vakgebieden en disciplines op de hoogte willen
zijn en blijven van, en het participeren in, de nieuwste ontw ikkelingen in het bouwproces.
Hunte,. DOl/glas Bul/hom Architecten en Stedenbouwers
A + Bureau voor Limburg Kozijnen CEPEZED
Bouwproduktontwikkelirlg Limelight EGM Architecten
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek MBI Homan/Osorio Lobato Architecten
Aldw bouwinnovatie De Meeuw Oirschot Hubert-Jan Henket Architecten
BDA Groep Octatube Space Structures Maurer EI/gil/eering
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau Oskomera Architect"re and Media
D3BNC J. Plastica Plaat RPHS architecten
dgmr raadgevende ingenieurs Polybwck Snelder . Vola . Petit Architecten
ing. Karel H. Dekker Polynorm Bruynzeel Jan Timmers
dorsserb/esgraal RCSystem Tuns + Horsting Architecten
Façade Consulting & Engineering Reynolds Architectuursystemen Verburg Hoogendijk Architecten
GeNie Consult en Parmm Rockwool Van Waes, Buro voor Architektuur
Kett/itz Adviezen Saint-Gobaill Glass XX architecten
Leylandi Consultancy SBM Nederland Atelier Zeinstra, van der Pol
Materia Somfj Nederland
RGD, Directie Ontwerp & Techniek Trespa International
Schoonderbeek & Parmers Advies Ubbink Nederland axys il/novations
H. de Wit Consultaney Unicom Nederland Koning Indwtrial Design
Ingenieursbureau Zonneveld VEBO Beton & Staal Neonis l nd. Design & Corporate Graphics
, Wb Accommodatieservice Robin Hood Proaukties
• ti " WentzeI TNO Indwtrie
Ballast Nedam IGB, Utrecht Wolvega Panelen
Bik Bouwprodukten
BRS Sutalwerken
Ytong Nederland
Zoontjens Beton
". 1.!l·.mSUlm
Aedes, vereniging van woningcorporaties
" Bruynzeel Keukens en Kasten Bouwen met Sutal
~ CVK Kalkzandsteen Centrum Hout
1t COrllJ Cowrs Archi-Konsult
;:' H. Van Dam Fabriek van Plaatwerken Archipel Ontwerpm
~ Hoesch Bouwsystemen Nederland , Architectenbureau Boesten-van Vliet Hogeschool Enschede
Holec Laagspanning Architectenbureau Böhtlingk Hogeschool Brabant
Hownite Het Architecten Consort TU Delft, vakgroep Bouwtechnowgie
De Horsten Bouwproducten Arconiko Architecten TU Eindhoven, focu lteit Bouwkunde
.J

13.
• ,
H et mooiste van vormgeven is die eeuwige (on)baJans tussen vorm en fun ctie. Opgeleid in de beste
moderne en neo-modern e tradities, is mooi een lastig woord voor ons. Vorm volgt immers uit de
funkti e. W at is mooi ) En is moooi mooi er? Mooi is erg persoonlijk, en moooi is dat zeker ook.
Mijn gevoel van moooi is een sOOrt dwarsigheid die bijzondere esthetiek
oplevert. H et onorthodox gebruik van (industriële) standaardproducten, vaak
uit compl eet andere vakgebi eden, vind ik prachtig. E nerzijds levert zo ' n
ongebruikel ij ke toepass ing een verfri ssend concept op waarbij het onderdeel
wonderwel de technische specificaties vervult d ie ervan verlangd worden. T en
tweede stimulee rt het anders te kijken naar materialen: de zoektocht naar de
essentie van een ontwerp.
D e bekende kraan van Dick van Hoff is een treffend voorbeeld van conceptuele
eenvoud. D e werking van de kraan is tot essenti e van de vormgeving verheven.
D e vanzel fs prekend heid is verbazend en doet je gelijk zoeken naar meer van dit
soort geniale ideeën. H et gevoel is zo iets van ... natuurlijk l ....,
Vl
<lJ
In dezelfde categorie zit wat mij betreft de autovoorruit als lichtarmatuur en geluidsreflector in 4-
schouwburg de H armoni e van Frits van Dongen.
Mijn persoonlijke favo riet op het gebied van eigenwij s denken
kom t uit het jonge (en daardoor nog innovatieve) ligfi ets-
wereldj e. D e roeifi ets van oud-surfkampioen en industrieel
on twerper D erk Th ij s is een prachtig voorbeeld va n innovatief
en anders denken. D e berijder maakt geen conventionele
rrapbeweging maar zit eigenlijk op een rijdend firn ess- (roei-
)apparaat. D e omzetting van ee n lineaire naar een roterende
beweging is opgelost door de
beweging van arm en en benen via
een staalkabel over te brengen op
een konische trommel met spiraal-
vormige groef. D e materiaalkeuze
en detaillering tonen een eenvoud
en effectiviteit die verbluffend is.
H et merkwaardige van het ontwerpproces is 'dat je jezelf continue
weerhoudt van voor de hand liggende gedachten. D e aangeleerde wens iets
moois te maken staat dat dwarse denken in de weg.
Vakoverschrijdend denken h eeft heilzame effecten op
vormgeving. Expres even eigenwij s zijn mijns inziens ook.
L .J
11

14.
.M.t.Wiiil._'--___n_l_·e u__s___--'
_ w
Demonstratieprojecten I FD
Tijdens de tweede IFD-manifestatie op 11
december 2000, hebben de volgende Booosting
2000
aangeslotenen een project ingediend en zijn
erkend met de status van IFD-demonstratie-
project.
Vtm harte proficiat!
• Comfort +, Buro A+, Rockwool Lapinus en
TU Eindhoven,afd. Bouwkunde/BKO .Comfort +
• Villa Zebra (Kinderkunsthal), XX Architecten
• Rotterdamse Toplocaties,
Archipelontwerpers, Bouwen met Staal,
Octatube Space Structures,
Zonneveld Ingenieursbureau
• Kozijnstellen, Archipelontwerpers .
• A+ woning, Buro A+
• Butterfly, Archipelontwerpers
• A-markt Amsterdam, ABT Adviesbureau voor
.Villa Zebra. Kinderkunsthal
Bouwtechniek, Bouwen met Staal,
Verburg Hoogendijk Architecten
• RSC Noorderveld, Zonneveld
Ingenieursbureau
• Adviescentrum Raab Karcher, A + Bureau Rotterdamse Toplocaties
voor bouwprodukt-ontwikkeling, .Maasstraat ... Witte de Withstraat
TU Eindhoven, afd. Bouwkunde/BKO
• Formulematig bouwen, Bouwteam Genera!
Constructors, Cepezed, De Horsten
Bouwproducten
• IFD-Kantoor Delftech Park, ABT
adviesbureau voor bouwtechniek,
Hubert-Jan Henket bna architecten
• Informatiecentrum Hoogvliet, De Meeuw
Oirschot, Neonis Designers
• Smarthouse, Bouwen met Staa!
• Rozendoorn Residence, Holec Laagspanning
en Polynorm
• Tijdelijke huisvesting Haarlem, De Meeuw
Nederland
• Ecoflex-woningen, Buro A + .A-markt Amsterdam
.....

15.
CUBO is een recentelijk door Atto Har s ta (Aldus Bouwinnovatie) en
Jeroen Mensink (JMDS) gestart onderzoek naar het bouwen van
complexe architectonische vormen . Blobs zijn hiervan de meest
opvallende voorbeelden .
C U BO gaat in op de mogelijkheden van de verschillende softwa repakketten die de ontwerper ter
beschikking staan. H oe is de afstemming hiervan op de producerende kant va n het bouwproces. Wat
zijn de mogelijkheden om deze nieuwe, complexere vormen in een cad/cam /cab - proces (design,
manufacruren and building) 1 op 1 te realiseren? Wat zijn de huidige beperkingen en hoe kunnen deze
worden opgelost)
D e ontwerppraktijk van architecten is in de afgelopen tien jaar drastisch veranderd. De platte tekentafel
met rechte linialen heeft plaats gemaakt voor de 3D ontwerpmachine. D e mogelijkheden om sneller
en makkelijker com plexere vormen te visualiseren zijn toegenomen. Ronde vormen, gewelfde
strucruren, dubbel gekromde wanden en
daken behoren tot het karakteristieke palet
van de met de computer on twerpende
architect. D e architectuur raakt langzaam
maar zeker in de ban van de blobs. D e
kleurenprinter ondervindt geen problemen
met het produceren van deze drie- ·
dimension ale vloeiende ontwerpen. Ook de
ondersteunende adviseurs en ingenieurs
hebben nier al te veel problemen met deze
nieuwe vo rmentaal. En het op schaal
bouwen lukt veelal ook nog wel. 3 D
freestechnieken maken een di recte
koppel ing tussen on twe rp en productie

16.
mogelijk. N u de eerste blobs gebouwd zijn
lijkt ook de acceptatie door opdrachtgevers
een eenvoudig te passeren station.
Maar dan stopt de rails. De volgende halte is
die van bouwend Nederland. Aannemers,
toeleveranciers, producenren hebben grote
moeite om deze nieuwe vormentaal te
realiseren. De bouwtechniek maakt nog
veel te weinig gebruik van de inzet van
computers. De koppeling russen ontwerp en
productie is in de bouw niet gemaakt. Voor
bouwend Nederland is blob vooral bluffen D.
met traditionele technieken.
De vragen die we willen onderzoeken komen voort uit de steeds grotere wo rden scheiding tussen de
belevingswereld van ontwerpers en engineers enerzijds en de bouwende en producerende partijen
anderzijds. Het onderzoek zal zich richten op:
• Inventarisatie huidige software (in gebruik bij ontwerpers en ingenieurs) .
• Gebruik van software bij de productie van bouwcomponenren en op de bouwplaats.
• Invenrarisatie van voor blob-architectuur geschikte productietechnieken.
• Huidige ervaringen met het maken van digitale architectuur.
Doelstelling is de kloof tussen de ontwerpende en bouwende partijen te dichten. Hiervoor is
multidisciplinair onderzoek en ontwikkeling noodzakelijk. Oftewel een initiatief dat past binnen de
Booosting omgeving. Wij horen en zien graag van jullie.
? info
Atto Harsta (arro@a1dus.nl)