2. november 2003 14 nr. 74
sting
feest 13 januari 2004
,
15 jaar Booosti
het feest ter gelegenheid van het 3e
anuari 2004 van 10:30 tot 18.00 uur
31 augustus 1988 is Booosting opgericht met als doel het
i niti ëren en facil iteren van projecten op het gebi ed van
Ontwikke7ing, Ontwerp en Onderzoek (vandaar de drie o's).
13 januari 2004 viert Booosting haar 3e lustrum met een
creatieve dag in het auditorium van de Technische
Universiteit te Eindhoven.
Wie wat anders wil in de conservatieve
bouwmarkt roept een reactie van weerstand
over zich af. Succes kent vele vaders, maar
de vernieuwing kent altijd veel tegen-
standers. Een overdosis vechtlust is echt
nodig. Daar kun je steun bij gebruiken.
Booosting brengt innovatoren bij elkaar of ze
nu uit de industrie, de onrwerpwereld ofhet
onderwijs komen. In de branche-ongebonden-
heid is Booosting ook uniek. Daardoor en ook
door de leeftijd kan Booosting in potentie meer dan
ooit een spilfunctie vervullen.
Omdat het bestuur van Booosting nog steeds van mening is dat de bouw wel een innovatie-
oppepper kan gebruiken, is het plan om op 13 januari 2004 het potentieel van Booosting in te
zetten om te komen tot een verzameling van visies, kansen , ideeën, aanbevelingen en acties. Dit
als een soort van cadeau aan de samenleving. Via een zorgvuldig opgebouwd programma willen
we dan een innovatieversnelling (booost) in de bouw genereren. Daarbij wordt vertrokken van het
wegnemen van drempels, maar vooral ook van het beter benutten van kansen.
De dag bestaat uit drie delen. Lees meer hierover op pagina 02 6- 16 van deze nieuwsbrief.
L .J

3. r
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MA
02
,
0:30 O ntvangst & registratie. Koffie met gebak.
Voor de duidelijkheid:
11:00 (Deel 1 DE BELE MMER I NG ) Deel 2 Brainstorm met
Forum bouwinnovatiebelemmeringen Syntens Toekomstwijzer is
door negen bouwinnovatoren uit diverse disciplines Alleen Toegankelijk voor
12:30 Lunch Booostingaangeslotenen,
kortom AVA. Álle andere
13:30 (Dee l 2 DE OPLO SS ING ) programmaonderdelen zijn
AVA: Brainstorm met Syntens T oekomstwijzer openbaar.
NIET-AVA: Slim Bouwen o.l.v. Jos Lichtenberg
AVA Alleen toegankelijk
15:00 (Dee l 3 DE VERSNELLIN G ) Voor Booostingaangeslotene
Plenaire uitslag brainstorm bouwinnovatiekansen
15:30 Samenvatting door dagvoorzitter Jan Westra
15:45 Pauze
16:15 Symbolische overdracht van de dagresultaten als het cadeau aan de samenleving
16:35 Afscheid van Jos Lichtenberg als voorzitter van Booosting
16:45 Feestelijke verjaars- en nieuwjaarsborrel
...18 :_ .. E::::~d _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _--.,;Z ie:.. :ookJ:.:;::, .na 16 van deze nieuwsbrie
.....0 0-= in ::.. = ;.::.:.: agi
a n t W oor d k a a r t:=

4. • ,
---
Aankondiging van ,het bezoek aan Beamix op woensdag 26 november 2003 van
~ .~ ~ 14.30 tot 19.30 uur -te Eindhoven
Beamix: CREAMIX!
Creatieve morte l toepassingen
B eamix is producenr van mortels voor specifi eke toepassinge n in de bouw. Mortels
op maat gaat Beamix ook ni et uit de weg. M en heeft van nature de aannemer als
klant, maar zoekt bewust het contact met onrwerpers, om al dan niet samen met hen
I
én leveranciers van componenten en bouwdelen, te komen tot nieuwe toepassin gen.
Beamix wenst op 26 november de Booosting-gem eenschap te prikkelen
en staa t daarbij voor al les open . Of het nu gaat om het bereiken van
oppervlakte-effecten bij gevels of het bespu iten van 3D -vormen, niets
is te gek. H et ondelwerp van de dag is dan ook 'Creativiteit met mortel-
toepassingen' . Korrweg: C reamix.
Beamix za l haar bedrijfsactiviteiten presenteren en ons trakteren op
demonstrati es van bij zo ndere oploss ingen en vorm en bereikt met
mortels. Wim Berkers en M ark van den Boogaard zull en h ierm ee
de ptoductietechnische mogelijkheden verd u idelijken en u op ideeën
kunn en brengen voor ni euwe (toepass ingen in) onrwerpen.
W e krijgen een verhaal voorgeschoteld van
A rno Pronk, d ie zich aa n de TU Eindhoven
bezighoudt met ' blobs', waaronder het be-
spuiten van tenrdoek. Recent is een mobiel
kunstpaviljoen, ontworpen door jtugen Bey,
gesel ecteerd voor realisatie in Eindhoven. Dit
onderwerp, maar ook andere blobin itiati even
in de wereld vorm en de kern van zijn betoog.
Marieke M uskens, on langs afgestudeerd aan de TUle, werkt bij Beamix
aan creativiteitso nrwikkel ing. Z ij zal, mede ter inl eiding van een
discuss ie in groepen, een verhaa l houden over haar erva ringen met
productonrwikkel ing en innovati e bij Bea mix en met name de wijze om
daa r zoveel mogelijk mensen binnen en buiten Bea mix bij te betrekken.
Om de creativiteitsdiscussie die na de pauze is gepland, richting te geven
wordt de deelnem ers verzocht om nu alvast na te denken over
knelpunren in de bo uw. M ari eke zal dan ter voorbereidin g, vooraf
telefoni sch contact met u opnemen ove r uw wensen en id eeë n .
............ to r e n, ge m kt m gli jbe kist ing
aa et
L......... van gaas ge vorm ol i fa nten word e n voor zi en van ge kl e ur d s pui tb eto n
de
..J
f03l

5. r~ ~mobiel kunstpaviljoen
11 -,
~ tu nn e lb ou wpro j ect
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
14:30 Ontvangst
15:00 Opening door Jos Lichtenberg, voorzitter Booosting
15:10 'Bijzondere toepassingen en vormen met mortel'
door Wim Berkers en Mark van den Boogaard,
resp. manager strategy & business-development en hoofd verkoop bij Beamix
16:00 'Blobontwikkelingen en het mobiele kwtstpaviljoen' door Arno Pronk, TUle
16:25 'Productontwikkeling en innovatieprocessen bij Beamix'
door Marieke Muskens, R&D Beamix
16:45 Pauze
17:00 Creativiteitsdiscussie in groepen
18:00 Slotdiscussie met 'hap & sap'
19:00 Eind
• Aa nmeldingen dienen voor 10 november bij het Booosting secreta ri aat binnen te zijn .• Er is een
limiet gestel d van max. 30 perso nen .• Bij overboeking wordt een wachtlijst opgesteld en zal gewerkt
worden op vo lgorde van ontvangst. • Booostingaa ngeslotenen krijgen voorrang.
Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl
NAAM
BEDRIJF
ADRES
I I
POSTCODE WOONPLAATS
I I I
TELEFOON
I I
E' MAIL
Booosting
o komt op >Joensdag 2 november naar Beamix.CreamlX e Eindhoven
van 14:30 tot 19:00 uur mer personen. (zie pag. 03-04) Postbus 596
o komt op dinsdag 2 december naar VPT Perforatietechnieken te H eusden
van 14:30 tot 19:00 uur met personen. (zie pag. 05) 2600 AN Delft
o komt op dinsdag 13 januari 2004 naar 15 jaar Booosting te Eindhoven
en schrijft zich in voor: (zie pag. 01-02, /6)
O Deei 1 De belemmering: Forum over bouwinnovatiebelemmcringen
O Lunch
o Deel 2 De oplossing: Brainstorm met Synrens Toekomstwijzerspel. (AVA)
O Deei 2 De oplossing: Slim Bouwen
o D eel 3 De versnelling
o Borrcl
AVA staat voor ALLEEN VOOR AANGESLOTENEN

6. • ,
Kunstjes met staal
Bezoek aa n Pe r foratietec hni ek ca sse t t egev e l .,
V ersteeg PerFo ratietechn iek VPT is ee n relati ef kl ein bedrijf met 20 medewerkers met een zéér +-'
u ~
C>
indrukwekkend machi nepark voo r de bewerking van staal en aluminium. T ot de mogelijldleden .,...,
(!)
<::
0
<...
,. '"
'" t...
Q..
behoren perforeren en rel iëf drukken, laser snijden (gri ll ige vormen), volautomatisch complexe vormen 0.
V) <l.J
<::
vo uwen met een zeer vernuft ige en voor Nederland un ieke, vouwmachine, zetten, walsen, coaten en
.0 '" <l.J
::r: ....,
art pu nch. Hi erb ij rekent speciaal ontwikkelde software een gerasterde foto of logo om in een <=
(!) Ê ~
(!)
perforari epatroon dat bes taa t uit verschi ll ende ga tdi ameters door el kaa r. Altijd bij zo ndere "'<...
"
(!) <...
<::
,.
<l.J
klantspecifieke opdrachten, d ie in sa menwerking met de ontwerper tot srand komen . Kortom Idein, 3 ""
"" 0
"'"
(!)
.c
:r: ..<:::
-'<
groot, dik, dun , VPT is voo r geen enkel gat re va ngen. (!)
o>+-'
'"
Een bezoek aan her creati eve bed rijf zal u als ontwerper zeker op n ieuwe id eeën brengen. <=
. ~
a;
(!)
<...
<...
""
V)
<::
"" '"
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A "'" u ::r:
"'" 0>""
.; V)
+-' <=
14:30 Ontvangst <= -'<
15:00 Welkomstwoord vanjos Lichtenberg, voorzitter Booosting
., ""
0 <=
0
<l.J
<l.J
'"
15:05 Algemene presentatie door Piet Versteeg, oprichter van VPT
15:30 Pauze
16:30 Toepassingmogelijkheden met VPT producten. Ideeën en voorbeelden
van Peter Moser, hoofd verkoop Imarketing bij VPT
17:00 De ontwikkeling van nieuwe hekwerken. Over samenwerken met VPT
door Hans KalkhoVC11, partnerarchitect Atelier PRO
17:15 Tegenlezing
17:30 Discussie
18:00 Borrel
19:00 Sluiting
U bent van harte welkom! Maximum aantal deelnemers: 25
Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl
L ..J
IJ

7. --------------~------------------------~'ï
,
V r s l ag van het bezoe k aan het futur is ti sc he busstat i on
e
in Hoofdd orp op 20 maart 200 3
De moedige mensen
'#@n [h(8;t
Z'lVl(8;rfoc(8;~t(8;@lM
M oedig, omd at je niet weet waa r je uit komt als je er aa n begin t, aldus ee n va n de aa nwezigen. Een
boeiend proces om aan te horen. Ko rt tijdsbestek, nieuw idee uitwerken met branchev reemde
maritieme techni eken, nieuwe tOepass in g van piepschuim als co nsrrucri emateriaal, enz. H et woord
ve rtrouwen viel herh aaldelijk. Z onder vertrouwe n va n all e bouwpartij en in el ke andere teamgenoot
was de prachti ge ZwerA<ei, het futur istische bussta tion in Hoofddorp, nooit ter wereld gekom en.
Heer Haan d rikman. opdra c ht ge ve r
D e Z uidtange nr kostte uiteindelijk € 25 0 miljoen, voor 14 haltes mér uirstraling. H et was een
Europese aa nbestedingsprocedure voo r archirecten. U iteindelijk werd het VHP Architecren uit
Rotterdam met architect N io . Voo r de ui tvoering was het proj ect op de markt ni et te slijten.
H aandrikman had relatie met aannemer O oms, met wie al ee;'der een halte was gereal iseerd en zo werd
her project toch uitgevoerd. H et project wo n twee prijze n: langste busbaa n en meest inn ovatieve
proj ect, omdat er ook een trambaa n va n ge maakt moest kunnen worden.
Heer Nio. architect
H et station is voo r lokaal openbaar vervoer. E r moes t ee n ander beeld van openbaar vervoer komen:
uitstraling. Initieel was gedacht aa n ee n visgraatmoti ef met aparte bushokj es. N io wil de ee n integrale
aanpak en deze is geaccepteerd. H et moest een ' los' ontwerp zijn. N io prese ntee rde twaalf
voorsrellen, met het eindvoorsrel reeds in gedachten. Veel gesprekken zijn gevoerd over de
producti emerhode, rraditioneel of industri eel. Een onrwerp van een ligbad op basis va n piepschuim
(modul air) was ee n voo rbeeld o m voo r een industriële meth ode te kiezen. D e vraag was hoe krijg je
~
L __________________--______ ~------~ _____________ ~

8. Verslag Gevelinnovatieprijs 2003 )
(
""------------
Gevel Innovatieprijs 2003
Net als twee jaar geleden werd tijdens de International e Bouwbeurs in Utrecht in februari 2003, in
het Geveltech paviljoen de Innovatiep rijs 2003 uitgereikt. Een initiatief van de VMRG met
medewerking van Booosting.
De opzet is dat groepen van studenten gedurende een relatief korte periode werken aan een
gevel innovati e. Daarbij is de opdracht om te vertrekken vanui t een bepaald product of materiaal en
daartoe co ntact met de leverancier te onderhouden. Interessant is daarbij de confrontatie tussen de
vaak verstarde industri e en de pos itieve naïviteit en onbevangenheid die studenten kunnen
tentoonspreiden. De climax wordt gevormd door tijdens de bouwbeurs het ontwikkelde concept met
trots en motivatie in het openbaar te presenteren aan de hand van een prototype. H et project levert
de studenten overigens ook studi epunten op. H et mes snijdt dus aan twee kanten.
Dit jaar vielen de Delftse studenten door
omstandigheden af en bleef het aantal in-
zendingen beperkt tot twee Eindhovense
bijdragen.
De driekoppige jllly bestond uit: Mark van
Delft, directeur van de 'Van Delft G roep'
(gevel bouwer) , Henk van Laarhoven van
Hubert-Jan Henket Architecten en tevens
lid van de Raad van Advies van Booosting
en Jos Lichtenberg, voorzitter van Booosting.
De juty luisterde aandachtig naar beide
presentaties en vormde zich aansluitend een
oordeel. D e inzendingen bleken moeilijk
onderling vergelijkbaar.
De groep bestaande uit Hann van Dartel, René Dobbelsteen en Menno van Klundert, was gekoppeld
aan Rockwool en had een bottom-up benadering gevolgd , dat wil zeggen: zij vertrokken vanuit het
materiaal. Het team ontwikkelde het zogenoemde Rockelement; een sa ndwichconstructie bestaande
uit voo rnamel ijk steenwolproducten . Daarbij valt te denken aan het hardgeperste gevelbekledings-
materiaal Rockpanel en producten uit het isolatieassortiment. Door te vertrekken va nuit de
materiaalkarakreristieken, waaronder een hoge vormstabiliteit, kwam de gtoep op de gedachte om via
prints allerlei effecten te realiseren, waaronder een imitatie marm eren gevel en ook een gevel met een
baksteen uiterlijk. Plaatnaden werden onzichtbaar weggewerkt zonder gevaar op krimpscheuren. D e
~

9. . __ _ ..
_
r -----------------------11______________________,
=---"~;;=<=-============'"==""II_F'"""""",~"",,~~~~-,," . ~ . ~. _~ .
de vorm controleerbaar voor productie. Krachtberekeningen zijn statisch uitgevoerd. Voor verlichting
e.d. zijn uithollingen gemaakt. Het project was teamwork met veel vertrouwen onder de partners.
Heer Lont, aannemer
Ooms Bouwmaatschappij bouwt over de gehele wereld veel in bitumen, voor woningbouw en
utiliteitsbouw en landingsbanen. Toen Lont het ontwerp van het busstation voor het eerst zag vond
hij het een bijzondere fa ntasi e va n de architect. Maar na een gesprek met de arch itect heeft hij
gedecideerd gezegd 'We doen het'. Ondanks alle onzekerh eden. Ooms is een innovatief bedrijf en de
pr-uitstraling van d it project is erg belangrijk. Na de toezegging kwamen alle technische vragen, over
de dichtheid van het piepschuim en de dikte van de polyester, en de daarmee sa menhangende prijs.
Toen vormde zich een bouwteam om all e vragen voo r een bouwaanvraag op te lossen. U iteindelijk
is het busstation in een tent gemaakt.
Heer van der Windt, ingenieur
Ingenieursbureau Zonnevel d had al ee rder ervaring opgedaan in projecten met bijzondere
vormgeving. In het programma C imatron is het busstation gemodelleerd, inclusief alle voorzieningen.
D it programma is ook gebruikt voor de besturingssoftware van de vijfassige freesmachine. H et
laminaat van het busstation is zo' n 900 m' en is 5 tot 8 mm dik. De grootste overspanning is 32 meter.
De maximale doorbuiging bij wind is 100 mmo Er zijn versch illen in uitzettingscoëfficiënt tussen
piepschuim en polyester. De huid van polyeste r va ngt alle krachten op, het pi epschuim fu ngeert als
afstandhouder, tegen plooien. Op enkele punten in het model kwam het polyester los van het
piepschuim . Hierdoor zijn eisen gesteld aan de kromtestralen in de huid, die moesten gtoter zijn dan
150 mmo Om de krachten naar de fundering te leiden is gewerkt met multiplex en staalplaten.
Heer de Boer, freezer
Ma rin is een ken nisinstituut voor maritieme constructies. De inbreng in het proj ect was de model-
makerij . Marin heeft een vij fass ige freesmachine en kan vo lled ig 3-D freezen (minder banen nodig
dan bij drie-assig). De aanpak was het project op te delen in kleine blokken en deze op het werk te
verl ijmen . Het project is uitgevoerd in EPS 15, blokafmeting 4xl,25x 1,25 meter. Totaal 200 blokken.
~---------------------------------------------------,~

10. jUly gaf aan gediscussieerd te hebben of het
niet beter zo u zijn geweest om in plaats van
imitaties en prints van het natuurlijke
rockwool te vertrekken. De achterkant van
platen is so ms boeiender dan de voorkant.
Anderzijds ge tuigt de keuze van markt-
realisme. De hang naar eerlijke oplossingen
bestaat vooral bij architecten en minder bij
andere beslissers.
De andere groep bestaande uit Ivo Janssen,
Niels Oudenaarden en Emil Talen, had glas
als materiaal gekozen en was gekoppeld aan
Pilkingcon. Dit team was van het gebouw als
orgaan uitgegaa n en legde, gefascineerd
door de transparantie, de gevel uit als een
communicati e-element. Dat verklaart de
titel van het proj ect Orgaevel. H et model
bes tond uit een maquette waarmee een
co ncept werd toegelicht. Deze maquette
bestond uit een aantal segmenten, waarmee
verschillende mogelijkheden werden
gecommuni ceerd. Zo werd duidelijk
gemaakt dat· je leidingen zichtbaar kunt
maken, dat je de brede spo uw (wellicht ook
als klimaatgevel interpretabel) als een soort
etalage kon beschouwen, enzovoorts. Door
de benadering vanu it het concept was de groep wat minder aan de uitwerking toegekomen. Zo
ontbraken details of een praktijkvoorbeeld.
H et logisch gevolg was dat het eerste ontwerp als real istischer en technisch beter onderbouwd (globale
details, materiaalanalyse, bouwfYsische aspecten) en het tweede als oorspronkelijker werd beoordeeld.
De doorslag gaf dat de compleetheid van de Rockwool groep (inclusief een mooi gepresenteerde
brochure) goed overkwam en ook kreeg de jury de indruk dat deze groep een betere interactie met
het bedrijf had gehad. Dat de jury het er nog even over heeft gehad om het prijzengeld te delen geeft
al aan dat het moeilijk was een keuze te maken. Die weg wi lde de jury echter ui t principe niet
bewandelen. De opdracht was om een winnaar aan te wijzen en na rijp beraad werd gekozen voor de
Rockelement-gevel. Als voorzitter van de jUly mocht Jos Lichtenberg tenslotte aan Harm, René en
M enno een cheque van € 700,- en aa n Ivo, N iels en Emil een cheque van € 300,- overhand igen.
Maarten Willems, Universirair docent TU Eindhoven I Secretaris Booosting
Jos Lichtenberg, Directeur A + I Voorzitter Booosting
VAN HARTE PROFICIAT!!

11. 10
r
Vooral aan de aansluiting van de diverse vlakken is aandacht geschonken. In het bijzonder moest
rekening worden gehouden met de maand levertijd van de blokken, de toleranries van piepschuim
van 5 mm/m en de grote afvalsu'oom bij het freesen. Na het freeswerk vo nd geen handmatige
nabewerking plaats en zijn de extra mogelijkheden van CNC benut.
Heer Schrama, montage, constructie van kunststofwerken
Kenmerken van kunststof zijn vormvrij, lichtgewicht, vandaalbestend ig, anrigraffiti, vlamdovend, UV-
bestendig en milieuvriendelijk. Polyproducts is gespecialiseerd in de verwerking van vezel versterkte
_ _ _ _ _ _.. ... André Roelofsen
kunststof voor o.a. gevels, beton mallen, appendages. Het verlijmen van de piepschuimblokken en het
aanbrengen van de vezelversterkte kunststof is op de bouwplaats gebeurd in een tijdelijke productiehal
(tent). Kritiek punr in de productie was het hijsen en het plaatsen van de dakdelen m.b.v. een hulp-
staalconstructie. Schrama roemde de open en constructieve sam enwerking tussen alle projectpartners.
Heer Verburg, architect, bestuurslid Booosting, tegenlezer
Heeft rwee vragen: Waarom niet vaker kunststof als hoofddraagconstructie?
Is het zo dat krappe budgetten innovatief denken bevorderen? Maar is € 800/m 3 wel zo krap?
Hij vindt het busstation een prachtig bouwwerk en bewondert ook de samenwerking, maar vraagt zich
af wat er nieuw aan is. In de daarop volgende discussie anrwoordt Nio dat het innovatieve vooral in
de schaal van het project zit. Niet in de wijze waarop het in elkaar is gezet, wanr daarvoor waren veel
handel ingen nodig en zijn traditionele technieken gebruikt. Zo blijkt er ook veel tijd te zijn
geschonken aan het wegschaven van de oneffenheden in het lichte schuim. Hij benadrukt dat het
freezen en verlijmen wel vernieuwend is.
Een grote bottleneck blijkt nog steeds de stap van een organ ische schets naar de computer. De drijfveer
om kunststof te gebruiken ligt voor Nio in de mogelijke toepassing van vloeiende vormen, waarvan
dit busstation het begin is. Er zijn grote verwachtingen voor de toekomst; piepschuim is veel meer dan
isolatie alleen.
Nico Noort, Projectmanager Corus Co lors I Bestuurslid Booosting
L ____ ~ ______________________________________________ -

12. ·int.i·Wii,i, _____a.. .:9'--e_n_d----'-a__--'
Activiteiten
woensdag 26 november Beamix: Creamix te Eindhoven (zie pagina 03-04)
dinsdag 2 december VPT Perforatietechniek te Heusden (zie pagina 05)
dinsdag 13 januari 2004 15 jaar Booosting te Eindhoven gedeeltel ijk (AVA) (zie pagina 01-02, 16)
dinsdag 24 februari Licht
(AVA) staat voor Alleen Voor Aangeslotenen van Booosting
Booostin9 __d_o_e_l_s_t_e_l_l_i_n....:9,---, • • • • • • • • • • • • •
••••••••••••
Op 31 augustus 1988 is Booosting opgericht vanuit een
booosting gecomb ineerd initiatief van industrie, industrieel ontwerpers en
arch itecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van
vernieuwing en verbetering in de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het geb ied
van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren en fac iliteren. Door haar structuur en de stimulerende
en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven.
Aangeslotenen wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen,
ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines. • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Booostin9 colofon
:••• Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 015 2629033 telefax 0152629034 e-mail booosting@ooo.nl
homepage www.booosting.nl
contactpersoon Jolanda Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9.00 tot 17. 00 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
redactie Jolanda Steenhouwer
vormgeving Patricia Brouwer Design
druk Drukkerij Hans T ruijen
met dank aan Wim Berkers, Martike de Grip, Hans Kalkhoven, Peter Moser,
Marieke Muskens, Annet Niens, Arno Pronk, Martijn Veldkamp
.. voorzitter
secretaris
Jos Lichtenberg
Maarten Willems
A+
TU Eindhoven
penningmeester André Roeloften Neonis Designers
lid Thijs Verburg Verburg Hoogendijk architecten
lid Harm Boomsma Boomsma Innovations
lid NicoNoort Corus Colors
lid Prido v. Nieuwamerongen Arconiko Architecten
~
L. .J

13. • ,
Nieuwe participant
Buitink Technology. advanced lightweight structures
contactpersonen : ir S. R. de Vries , directeur, Hartike de Grip , structu r al designer
BUITINK /~,- Bui tink Technology (vh Buitink Zeilmake rij) is
~ TECHNOLOGY
ges pecialiseerd in het o ntwikkele n, vervaa rdi ge n en
Advaneed Lightweight Struerllres
leveren va n talloze prod ucten van zeildoek, technisch
Nieuwgraaf 210 textiel en Folie. (Voor)gespann en m em braa nco nstructies,
6921 RR Duiven (dubbelgekro mde) spa n plaFo nds, toepass ingen met
T 026-319 4181 ETFE-F lie als luchtkussenda ke n e n inA atabl es (o.a.
o
F 026-319 4191 springkussens, producrvergrotingen, therapeutische koe-
E info@buitink-technology.com baden, doorwerktenren). Een andere specialiteit is het
www . bu i tink-techno l ogy . com bedrukken van zeildoek, technisch textiel en ook moeilijk
bedru kba re (ETFE) Folies.
H et zeer innovati eve bedrijf heeft de techno logie voo r diverse ve rbindingsmethoden in huis en heeft
zelf (ETFE) lasmachin es o ntwikkeld. M en is doo r deze Aexibiliteit in staat met, oFop aa nvraag van
klanten specifieke producten te o ntwikkelen. Bui tin k is continue op zoek naar ni euwe materialen en
technologieën, niet alleen reden o m veel sam en te werken met T UD en TUE, maar ook o m zich aan
te sluiten bij Booosting.
A + Bureau voor Mat Afbouw COURAGE
Bouwprodukrontwikkeling MBI EG"M Architecten
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek De Meeuw Oirschot Hubert-jan Hmket Architecten
Aldus bouwinnovatie Octall/be Space Struc/llres jMDS
BDA Groep Oskomem MUA, Maurer United Architects
Boomsma Irmovations Plnstica Plaat Piode
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau PlatirlOx Special Products RPHS architecten
D3BNC J. Polyblock Snelder Vola Petit Arcbitecten
dgmr raadgevende illgenieurs Polynorm Bruynzeel jfm 'f ïmmers
ing. Karel H Dekker Poly Products 'fillls + Horsting Architecten
dorsserblesgraaf RCSystem Verburg Ilooger/dijk Arcbitecten
Façade Consulting 6- Engineering Reynolds Architecttlllrsystemen Van WII/'S, Buro voor Architektuur
GeNie ConStIlt en Partners Rockwool XX architecten ell bouwmallagement
Leylandi Consultancy SAB-Profiel ...
RGD, Directie Omwerp 6- Techniek SInvenburgs Bouwbedrijven l'riso Kmmer
Schoonderbeek 6- Partners Advies Somfj Nederlmrd jaap Konillg
Ingenieursbureau Zonneveld Trespa International Neonis Illd Design 6- Corpomte Gmphics
E/sZij/stra Ubbillk Neder/mld Robill /lood Produkties
I ~'~I~~~ Wagenbouw Accommodaties TNO Industrie
Beamix WentzeI Marcel Vroom
BRS Staalwerken ZNS Vall Dam Geveltechniek
Bruynzeel Keukens en Kasten Aedes, vereniging /Jan woningcorporaties
Buitink Zeilmakerij ArchipelOllwelJ,ers Bouwen met Staal
Corus Colors Architectenbureau Boesten-vall Vliet Centrum Hout
Eaton Holec Laagspanning Het Architecten CO/lSOrf VMRG
Hobone Arconiko Architecten I I •
Holonite Atelier PRO flogeschool Bmbant
Hunter Douglas Atelier Zei/lStt'fJ, vall der Pol Slixion Hogescbool Enschede
Lenco Zonwering Böhtlingk architectenbureau TU Delft, lIakgroep BOltwtechnologie
Limburg Kozijnen jan Brouwer TU Delft. Faculteit Lucht- en
Limburgia Deuren Bullborst ArchitectC/l en Stedenbouwers mimtcvaflrttechniek
Limelight CEPEZED TU Eindhoven,focuheit Bouwkunde
L. .J

14. __
1IIIIIIIIEIIIII~ m_a__rt 2_0_03 ~1
a __ __
De waarden en normen van IFD
Rechtgeaarde ondernemers zoeken voortdurend naar wegen om
onderscheidend te kunnen zijn in de verdringingsmarkten waarin ze
opereren. Na afloop van de selectieprocedure van de 3e tranche van
de IFD-stimuleringsmaatregel 2002 kunnen 22 organisaties in de
bouwkolom, nu met wat meer budgettaire ruimte, weer laten zien wat
hen zo uitdaagt.
E ven wat cijfers. Voor 200 2 was er € 2,5 miljoen beschikbaar, met een maximum van € 250.000,-
voor bouwprojecten en € 25 .000,- voor haalbaarheidsonderzoeken. Gebleken is dat menige
initiatiefn emer dit de afgelopen jaren als een relevante stimulans heeft ervaren. Zonder deze bijdrage
'zo u het project er niet zijn gekomen' of 'zag de opdrachtgever er geen brood in' is een regelmatig
gehoo rde verklaring achteraf. In drie tranches ('99, '00 en '02) sam en zijn er zo'n 289 projecten
aangemeld waarvan er 70 zijn aangewezen als demonstratieproject. Hieronder vallen ook een tiental
haalbaarheidsonderlOeken. Tot nu zijn hiervan slechts twee projecten niet gerealiseerd.
blijvende inspiratie
De geselecteerde projecten laten weer van alles zien, van woon- en serviceconcepten tot nieuwe
samenwerkingsverbanden en procesinnovaties, van visies op de renovatie van de bestaande
woning(hoog-) bouw tot intelligente installatiesystemen. M et een ogenschijnlijk geroutineerde,
maar niettemin grote inspanning, streeft de SEV er naar een blij vende inspiratie te bieden op basis
va n een gevarieerde informatieverstrekking en promotie rondom de nu in totaal zo'n 70
demonstratieprojecten.
Het valt niet te ontkennen dat voor menige deelnemer de te genereren PR dan ook meteen de op één
na belangrij kste reden is om in te zenden voor de demonstratiestatus. Een goed voorbeeld daarvan is
het veel gelauwerde project De Bolder, het Mammoet hoofdkantoo r in Schiedam. H et zou zonder
subsidie nooit zo zijn gebouwd (en zo zal d us nooi t meer gebouwd worden ... ). En behalve de
spectaculaire plaats waar het gebouwd is (de Grootint-loods voor boorplatforms in Zwijndrecht) en
haar evenzo spectaculaire verplaatsing over het water, is het zeer traditioneel gebouwd en toont het
slechts het hijsvermogen van de opdrachtgever. T och lijkt het te hebben geïnspireerd tot een mogelijk
nog spectaculairder project. H et kantoorgebouw D e Brug van Unilever in Rotterdam, waar - in de
loop van 2003 - 15.000 m' boven (niet op!) een volledig operationele fabriek gebouwd is.
...I
11

15. Onder de paraplu van het bijna sleetse DuurzaamBouwen is de IFD-strategie door de SEV naar voren
geschoven als mogelijk antwoord op het toenemende bouw- en sloopafval (in enkel e jaren gestegen
van 15 naar zo' n 19 miljoen ton per jaar) én het consumentgericht bouwen (levensloopbestendigheid).
En deze strategie lijkt als een soort killerapplicatie in de altijd wat trage bouwmarkt brede aanhang
gevo nden te hebben. Je zo u kunnen zeggen dat het in de afgelop en drie jaar heeft geleid tot het
fo cussen van de bouwende partij en op het verhogen van het industrialisatie niveau van hun proj ecten.
D e logisti ek van het bouwproces wordt belangrijker. En we zien steeds meer de daarvoor
noodzakelijke procesgeoriënteerde invulling van een proj ect zonder dat daa rbij het (product)
gebouw uit het oog word t verloren.
samenwerking
Een tweede aspect word t ook duidelijk, en wel een dat breed wordt gesteund door de aangeslotenen
van Booosting. Om echt concurrerend te kunnen zijn en een zinvolle ontwikkeling te kunnen voeden
di ent er meer en structureel samengewerkt te worden tussen opdrachtgevers, ontwerpers, toe-
leveranciers en marketeers. Er moet een regelmatige betekenisvolle uitwisseling van informatie tot stand
worden gebracht, in het algemeen en in het project. H et spreekt voor zich dat de gebruikelijke los/vaste
samenwerkingsverbanden in de bouwkolom teveel hebben geleidt tot opportunisme. W e zien dan ook
andere orga nisati estructuren ontstaan (CEPEZED systems, RSC) of meer voor het voetlicht treden
(De M eeuw bouwsystemen).
Gezien de sterk gestegen aanmelding va n projecten is duidelijk dat de SEV een behoorlijke dynamiek
heeft weten te genereren. En je mag concluderen dat de suggestie van industrialisatie, flexibiliteit en
zel fs die va n de demontabiliteit goed gedijt in de chaotische overgang van een aanbod naar
vraaggestuurde markt. H et wekt blijkbaar grote vetwachtingen op het gebied van effici ency en
besparingen van tijd, bouw- en sloopafval als een remedie tegen het stijgende kostenniveau, de
capaciteitsproblematiek en die zo onbeheersbare consumentenvraag. M aar het zijn grote woorden die
alsmaa r verder worden opgerekt, met het gevaar tenslotte uit te lubberen.
De vraag is dan ook of de markt met deze huidi ge blijk van interesse bevestigt dat het IFD-bouwen,
onder begeleiding van de SEV, tot een duurzame verandering zal leiden. Want daarvoor is meer nodig
dan een zak met duiten én gratis publiciteit, hoezeer dat ook aan onze zo praktisch ingestelde aard
tegemoet komt. Eco nomische drij fve ren alleen zijn nu eenmaal niet voldoende om de extra
inspanning van individuen te eisen die vaak nodig is voor een 'leven na het experiment'.
Idealisme zo u zo' n extra drijfveer kunnen zijn. D aaruit spreekt de verwachting dat ook bezieling, drive
en enthousiasme het succes va n orga nisati es kunnen bepalen. M aa r het is slechts hier en daar in de
proj ecten te zien dat idealistische opvattingen ook een werkelijke rol spelen.
bouw - en sloopafval verbieden
O ok enige dwang kan een drijfveer zijn om innovaties in de bouw blijvend te stimuleren. Prof ir Jouke
Post deed tijdens het debat op de SEV-manifestatie een wel heel rigoureuze voorzet op de vraag wat
hij zou doen wanneer hij minister zou worden in het nieuwe kabinet: 'je moet gewoon het storten van
bouw- en sloopafval verbieden dan komen de innovaties vanzelf'. De vraag is dan wel of die zich zullen
richten op de bouwkolom of toch eerst op het ontwijken van de regelgeving. Mogelijk helpt een
vooruit te betalen velw ijd eringsbijdrage naar rato van de milieubelasting om het gebouw over 50 of
100 jaar op te kunn en ruimen (zoals bij ons witgoed).
~-----------------------------------------------------~

16. r
Maar wat vooral opvalt in het overzicht van de 108 projectvoorstellen voor de 3 e tranche is toch het
uitblijven van het aanscherpen van de criteria die aan IFD ten grondslag liggen. De voortdurend
terugkerende toelichting 'het geheel gebouwd volgens IFD-principe' werkt zodoende op een
gegeven moment alleen nog op de lachspieren.
Ook voor de jury lijken de belangrijkste criteria te zijn of het - voor Nederland - vernieuwend en
inventief is én of de potentie van flexibiliteit is geïntegreerd. En daar mag wel een kritische
kanttekening bij geplaatst worden.
flexibiliteit
Vernieuwend (in de woningbouw) is niet zo'n kunst zou je zeggen, in een industrietak die jaren de
vernieuwingen heeft tegen weten te houden door een gebrek aan werkelijke marktwerking. En wat
flexibiliteit betreft is het zoals met de overige criteria; over welke flexibiliteit hebben we het eigenlijk
(operationele, functionele, esthetische .... ) en hoe verhouden die zich dan ten opzichte van elkaar? Wat
is een industriële productie- of bouwwijze; m.a.w. resulteert het project in de noodzakelijke
schaalvergroting van de productie, continuïteit van afzet en aldus continuïteit van de onderneming?
Wordt er werkelijk een vermindering van bouw- en sloopafval bereikt en is demonteren behalve
functioneel ook economisch zinvol? Heeft de voorgestelde manier van IFD-bouwen wat betreft
techniek of methode werkelijk de mogelijkheid om breder toegepast te worden; m.a.w. wordt
marketing ingezet als professionele discipline? En leidt het project tot een efficiënter bouwproces dat
anderen in de markt ook zo kunnen invoeren, m.a.w. hoe staat het met de projectonafhankelijkheid
van het resultaat? Hoe zorg je dat de kostbare planningsarbeid niet op één project wordt afgeschreven.
En dan natuurlijk de zoektocht naar wat die consument nu eigenlijk wil: 'hoe bepalen we wat gewenst
is én gewaardeerd'?
oude wijn in nieuwe zakken
Omdat in de meeste demonstratieprojecten de antwoorden ook nu weer worden ontweken, wordt
terecht door critici het bekende adagium 'oude wijn in nieuwe zakken' uitgesproken. Er bestaat
literatuur uit 1946 waarin de principes van industrieel en demontabel bouwen al worden behandeld.
Sinds die tijd zijn er al meerde pogingen gedaan om op basis hiervan een verandering in het bouwen
te realiseren. Tot nu toe zonder succes, het zijn steeds geïsoleerde experimenten gebleven.
Willen we IFD ditmaal wél zien uitgroeien tot een duurzame verandering in de bouw dan is toch een
vootwaarde dat de getoonde R&D- en prille marketinginspanningen zich laten synchtoniseren. Zodat
werkelijk beleid kan worden geformuleerd op breed gedragen, heldere begripsvorming en algemeen
toetsbare criteria.
Mogelijk dat de SEV daarvoor nog eens een stimuleringsmaatregel kan optuigen. Booosting neemt
in ieder geval het initiatief. Er is een congres in voorbereiding dat de genoemde synchronisatie als
thema zal hebben. U bent van harte welkom!
André Roelofien, Directeur Neonis I Penningmeester Booosting

17. vervolg van pagina Ol en 02, aankond iging van de bijeenkomsr Booosring 15 jaar op dinsdag 13 januari 2004
_ 13 januari 2004 I
15
De dag bestaat uit drie delen.
( 0 EEL DE BELEMMERING)
Tijdens het eerste deel zal o.l.v. dagvoorzitter Jan Westra een negenral professionele innovatoren, elk
vanuit zijn of haar eigen invalshoek, kort en krachtig aan het woord zijn over belemmeringen die zij
bij hun streven naar innovatie ervaren.
De performers zijn: Kees van der Hoeven (voorzitter BNA), Frank Beijdendijk (directeur
woningbouwcorporatie Het Oosten) , Mieke Oostra (senior adviseur Slavenburgs Bouwbedrijven), Dirk
Groeneveld (directeur ZNS Van Dam Plaatwerken), Mick Eekhout (TU Delft en Octatube Space
Structures), Jouke Post (TUle en XX), Nico Noort (Projectmanager Corus), Wim Verburg
(promovendus Bouwmarketing en Waardecreatie), Jan Brouwer (architect).
( DEEL 2 DE OPLOSSING)
Het tweede deel wordt ingevuld door Booostingieden, die in zes groepen van tien personen en onder
deskundige leiding van Syntens (met het Toekomstwijzer-spd) zullen brainstormen om
oplossingen en kansen te genereren.
NIET AVA's
De overige bezoekers die niet aangesloten zijn bij Booosting, wordt een parallel programma
aangeboden. Onder leiding van Jos Lichtenberg (voorzitter Booosting, TUle en A +) vo lgt een
inreressanre uiteenzetting over Slim Bouwen met aansluitend een discussie. Slim Bouwen is een open
concept met als uitgangspunten een sequenrieel bouwproces, een flexibel product en een industriële
productiewijze. Zie ook www.slimbouwen.nl
( DEEL 3 DE VERSNE L LING)
Tijdens het derde deel worden de resultaten gepresenreerd en conclusies getrokken. H et resultaat zal
symbolisch als Booostingcadeau aan de 'samenleving' worden aangeboden.
• Aansluitend toasten wij met elkaar op onze verjaardag, het nieuwe jaar en een nieuwe toekomst.
• Geïnreresseerd in deelname? U bent van harte welkom.
• Reserveert u inrussen 13 januari van 11.00 uur tot 18.00 uur alvast in uw agenda!
• Iedereen dient zich persoonlijk in te schrijven.
• Inschrijven vóór 1 december via antwoordkaart of e-mail.
• Deelname is kosteloos.