1. Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΟΥ ΠΟΡΕΙΑ
ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Μπόβης Στασινός

2. Εισαγωγή
Στέκομαι σήμερα μπροστά σας με ανάμικτα
συναισθήματα χαράς και συγκίνησης, γιατί μια
τέτοια στιγμή την θεωρούσα περισσότερο
ανέφικτη στη ζωή μου.
Η γνωριμία μου όμως με άτομα που ασχολούνται
επιστημονικά με την ειδική αγωγή και η πρότασή
τους να μιλήσω στο συνέδριο με έβαλε σε μεγάλη
πρόκληση και αποφάσισα να το τολμήσω. Όχι
τόσο σκεπτόμενος εγωϊστικά την προβολή μου,
όσο την μικρή μου συνεισφορά στο μεγάλο
ζήτημα της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης
της κοινωνίας σε θέματα που αφορούν όλους
εμάς τα Άτομα με ειδικές ικανότητες.

3. Λίγα λόγια για μένα
Γεννήθηκα το 1983 και κατοικώ σε μία
κωμόπολη της Μεσσηνίας τη Βαλύρα
Μεγάλωσα σ’ ένα περιβάλλον χαρούμενο
και συναισθηματικό και ένιωθα πάντα
ελεύθερος να εκφράζω τον εαυτό μου.
Οι γονείς μου ήταν πάντα
ευδιάθετοι για επικοινωνία
μαζί μου, είναι πάντα δίπλα
μου και με στηρίζουν στις
επιλογές μου μέχρι σήμερα

4. Λίγα λόγια για μένα
Η κώφωσή μου διαπιστώθηκε από τους
γονείς μου όταν ήμουν 12 μηνών και
επιβεβαιώθηκε από τον παιδίατρο και τον
ΩΡΛ.
Για την αντιμετώπιση των συνεπειών της
κώφωσης, οι γονείς μου, αφού
συμβουλεύτηκαν ειδικούς, ενημερώθηκαν
διεξοδικά για το θέμα, άρχισαν αμέσως την
ειδική εκπαίδευσή μου στο σπίτι με τη
βοήθεια και την καθοδήγηση πάντοτε
ειδικής δασκάλας.

5. Λίγα λόγια για μένα
Παρακολούθησα το
Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό
σχολείο του τόπου μου και στη
συνέχεια το Γυμνάσιο του
Μελιγαλά μέχρι το 1997.
Η συνέχεια περιελάμβανε
φοίτηση στο 2ο ΕΠΑΛ
Καλαμάτας όπου ολοκλήρωσα
το 2000, σε ηλικία 17 ετών, την
ειδικότητά μου στην
Πληροφορική.

6. Λίγα λόγια για μένα
Κρίθηκε σκόπιμο στη συνέχεια να
παρακολουθήσω τον κύκλο του Εθνικού
Απολυτηρίου στο 6ο
Λύκειο Καλαμάτας απ’
όπου αποφοίτησα το 2002.
Ήμουν πια έτοιμος για ανώτερη
εκπαίδευση.
Το Σεπτέμβριο του2002 εισήχθηκα στο
Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης της
Σχολής Διοίκησης & Οικονομίας του ΤΕΙ
Καλαμάτας, μέχρι το Μάιο του 2008 που
ορκίστηκα και πήρα το πτυχίο μου.

7. Λίγα λόγια για μένα
Η εξέλιξή μου, την οποία θεωρώ
ικανοποιητική, πιστεύω ότι οφείλεται στη
σωστή οργάνωση της εκπαίδευσής μου
από τη βρεφική ηλικία, με την έγκαιρη
ενεργοποίηση και αξιοποίηση των
ικανοτήτων των ανθρώπων που με
περιβάλουν, και δούλεψαν για αυτό με
θέληση, πίστη, υπομονή και επιμονή.

8. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Από την ώρα που διαπιστώθηκε η
κώφωσή μου οι γονείς μου (οι οποίοι
τυγχάνει να είναι εκπαιδευτικοί και ήμουν
τυχερός σε αυτό), δεν το έβαλαν κάτω.
Με αποδέχτηκαν κατ’ αρχήν όπως είμαι.

9. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Στη συνέχεια αφού διάβασαν ό,τι σχετικό υπήρχε
μέχρι τότε στη διεθνή βιβλιογραφία, για τον
τρόπο αντιμετώπισης όμοιων περιπτώσεων με
σύγχρονα επιστημονικά μέσα, συμβουλεύτηκαν
τους κατάλληλους επιστήμονες και ειδικούς
παιδαγωγούς και αποφάσισαν την άμεση έναρξη
της ειδικής εκπαίδευσής μου στην
χειλεανάγνωση και άρθρωση.
Γνώριζαν, όπως γνωρίζω και εγώ σήμερα, ότι η
μέθοδος αυτή απαιτούσε πολύ χρόνο, θυσίες,
κόπο και συνεχή υπεράνθρωπη προσπάθεια.
Πίστεψαν όμως σ’ αυτό και το πάλεψαν στα ίσια.

10. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Πέρα από τους ειδικούς, και τα ειδικά
σχολεία που επισκεφτήκαμε, τόσο στην
Ελλάδα αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες
Αμερικής, σοβαρό ρόλο έπαιξε στις
εξελίξεις και το δίκτυο αλληλοϋποστήριξης
και ενημέρωσης των γονέων κωφών
παιδιών.
Η εκπαίδευσή μου λοιπόν ξεκίνησε σε
ηλικία περίπου 2 ετών.

11. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Πρώτα ενημερώθηκαν διεξοδικά όλοι οι
συγγενείς, οι φίλοι, οι γείτονες και τα
άτομα που έρχονταν σε επαφή μαζί μας να
αποφεύγουν τα νοήματα και να μου
συμπεριφέρονται σαν τελείως
φυσιολογικό (ακούοντα).
Και μετά άρχισε η καθημερινή
εκπαιδευτική μου απασχόληση, για όσο
διάστημα ήμουν ξύπνιος και σε όλες τις
δραστηριότητες που συμμετείχα.

12. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Όπως θυμάμαι πλέον, η ένταξή μου στη μαθητική
κοινωνία του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού
Σχολείου αργότερα έγινε πολύ ομαλά και χωρίς
ιδιαίτερα προβλήματα.
Με άριστη συνεργασία των γονιών μου και του
κανονικού Σχολείου, αξιοποιώντας την όση
πρόοδο είχα στην χειλεανάγνωση και άρθρωση,
μπόρεσα να επικοινωνώ με τα ακούοντα παιδιά,
να παίρνω μέρος σε ομαδικά παιχνίδια και το
σπουδαιότερο να κάνω φίλους που με
ενημέρωναν για ό,τι λέγονταν γύρω μου και δεν
άκουγα.

13. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Εδώ θέλω να αναφέρω τη μεγάλη συναισθηματική
επένδυση που καθημερινά έκαναν οι γονείς μου
στην τοπική κοινωνία για να γνωρίσουν και να
αποδεχθούν το διαφορετικό.
Το πρόβλημά μου έγινε πρόβλημα όχι μόνο των
συγγενών και φίλων, αλλά ολόκληρης της τοπικής
κοινωνίας. Έτσι μεγάλωνα σε ένα κοινωνικό
περιβάλλον οικείο και ζεστό.
Η ουσιαστική εκπαίδευση γινόταν πάντοτε στο
σπίτι, από τους γονείς, τους παππούδες τις
γιαγιάδες μου, τα εξαδέλφια μου και τις θείες μου
και αργότερα στο γυμνάσιο από φροντιστές.

14. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Το Σχολείο, κατεύθυνε την εκπαίδευση,
έλεγχε την πρόοδό μου και κυρίως
δημιουργούσε το φιλικό και κατάλληλο
περιβάλλον και τον ενθουσιασμό για τη
συνέχιση των προσπαθειών μου.
Με τη βοήθεια πάντοτε των γονιών μου, και
στο Γυμνάσιο, όπου εργάζονταν και αυτοί, η
προσαρμογή μου ήταν ομαλή με μικρές
δυσκολίες στην αρχή.
Εντατική μελέτη και πλήρη φροντιστηριακή
εκπαίδευση γινόταν πάντα στο σπίτι.

15. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Ίσως, για όσους γνωρίζουν τα προβλήματα
εκπαίδευσης των κωφών, να φαίνεται
υπερβολή το ότι ένα κωφό παιδί μπορεί να
ακολουθήσει το ρυθμό εκπαίδευσης των
ακουόντων μαθητών.
Αυτό έγινε δυνατό με τη βοήθεια των
γονιών μου οι οποίοι φρόντισαν να
καλύψουν έγκαιρα το κενό στα φιλολογικά -
θεωρητικά μαθήματα μετατρέποντας τα
βιβλία του σχολείου σε περιληπτικά
καταληπτά για τις δυνατότητες μου.

16. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Για την πρώτη Λυκείου, πιο έτοιμος πια,
έπρεπε να κολυμπήσω στα βαθιά.
Έτσι γράφτηκα στο 2ο
ΕΠΑΛ Καλαμάτας με
ειδικότητα στην Πληροφορική. Κάθε μέρα
μαζί με πολλούς άλλους συμμαθητές μου
πηγαινοερχόμουν στην Καλαμάτα, από τον
τόπο κατοικίας μου, μόνος πια, αλλά και
πιο έτοιμος να αντιμετωπίσω κατάματα
την κοινωνία.

17. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Με την ανάπτυξη της κρίσης άρχισα να
συνειδητοποιώ το μέγεθος των δυσκολιών
που θα αντιμετώπιζα στη ζωή μου και
άρχισα να προβληματίζομαι.
Επεδίωξα και καταλάβαινα πλέον, μια
καθημερινή βελτίωση που με ενθάρρυνε να
εντείνω συνεχώς τις προσπάθειές μου και
να νοιώθω όλο και πιο πολύ να πατάω στα
πόδια μου κοινωνικά.

18. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Αποφοίτησα από το 2ο
ΕΠΑΛ Καλαμάτας
σε ηλικία 17 ετών, με ειδικότητά στην
Πληροφορική.
Κάνοντας μια αξιολόγηση στο επίπεδο
ετοιμότητάς μου για περαιτέρω σπουδές,
κρίθηκε σκόπιμο να παρακολουθήσω στη
συνέχεια τον κύκλο του Εθνικού
Απολυτηρίου (Β’ & Γ’ Λυκείου)στο 6ο
Γενικό Λύκειο Καλαμάτας απ’ όπου
αποφοίτησα το 2002.

19. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Αισθανόμουν τώρα πια έτοιμος για την
ανώτερη εκπαίδευση.
Το Σεπτέμβριο
του2002 εισήχθηκα
στο Τμήμα Τοπικής
Αυτοδιοίκησης της
Σχολής Διοίκησης &
Οικονομίας του ΤΕΙ
Καλαμάτας.

20. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Η συμπεριφορά των καθηγητών και των
συμφοιτητών μου ήταν σε καλύτερο
επίπεδο και ένιωσα άνετα από την πρώτη
μέρα της φοίτησής μου.
Τα προβλήματα έναντι των άλλων
βαθμίδων εκπαίδευσης, ήταν ελάχιστα και
έτσι μετά από μια όμορφη και δημιουργική
πανεπιστημιακή φοίτηση, το Μάιο του
2008, ορκίστηκα και πήρα το πτυχίο μου.

21. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Δυσκολίες στην επικοινωνία και
παρεξηγήσεις στις σχέσεις μου με τους
συμμαθητές, τους φίλους και τους
καθηγητές πάντα υπήρχαν και θα
υπάρχουν.
Όμως όλα λύνονται με την καλή πρόθεση
και στάση σεβασμού και κατανόησης του
άλλου.

22. Εμπειρίες στην εκπαίδευση
Μια πτυχή της εκπαίδευσή μου που
παραμέλησα από μικρός , ίσως γιατί
έπρεπε να κάνω επιλογές, ήταν η γνώση
μιας ξένης γλώσσας.
Τα τελευταία χρόνια βλέποντας την
ανάγκη για τη χρήση των αγγλικών σε
καθημερινές ανάγκες (εργασία, διαδίκτυο,
Η/Υ), καταβάλω εντατικές προσπάθειες να
καλύψω το κενό μου.
Το παλεύω όμως σκληρά!!

23. Εμπειρίες στην εργασιακή
κατάσταση
Η εκπαίδευση των αναπήρων που
αποβλέπει στη μείωση ή και εξάλειψη,
κατά το δυνατόν, των συνεπειών της
αναπηρίας ολοκληρώνεται μόνο με την
επαγγελματική αποκατάσταση και τη
σωστή τοποθέτησή τους στην κοινωνία.
Η εργασία μας δίνει την δυνατότητα της
ανεξαρτησίας και της ισότιμης συμμετοχής
στη ζωή.

24. Εμπειρίες στην εργασιακή
κατάσταση
Το ελεύθερο επάγγελμα με προκαλεί πάντα, αλλά
ο άνισος αγώνας της ελεύθερης αγοράς είναι
ανασταλτικός παράγοντας.
Έτσι ο δρόμος της χρήσης των Νόμων
Προστασίας Αναπήρων τις περισσότερες φορές
είναι μονόδρομος.
Σήμερα με το νόμο αυτό (Ν. 2643/98) εργάζομαι με
τετραετή σύμβαση στην Αναπτυξιακή Μεσσηνίας-
Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ (ΑΝ.ΜΕΣ.ΑΕ
ΟΤΑ) λόγω και της ειδικότητας μου ως στέλεχος των
ΟΤΑ.

25. Εμπειρίες στην εργασιακή
κατάσταση
Οι συνάδελφοί μου και οι προϊστάμενοί μου
συνέβαλλαν, ο καθένας με το τρόπο του, στην
ένταξή μου στο εργασιακό περιβάλλον και
προσπάθησαν να με αξιοποιήσουν με τον
καλύτερο δυνατό τρόπο.
Με επίγνωση των προβλημάτων της αναπηρίας
μου, υπολογίζω πάντοτε στην κατανόηση και τη
συμπαράσταση των ανθρώπων με τους οποίους
ζω, συνεργάζομαι ή συναλλάσσομαι.
Έτσι στο εργασιακό χώρο ελαχιστοποιούνται οι
πιθανότητες παρεξηγήσεων που πάντοτε έχουν
δυσάρεστες συνέπειες.

26. Εμπειρίες στην εργασιακή
κατάσταση
Με τους συναδέλφους μου απέκτησα καλές σχέσεις,
κάποιες μετασχηματίζονται σε φιλίες και συχνά κάνουμε
παρέα σε κέντρα διασκέδασης ή άλλες κοινωνικές
εκδηλώσεις.
Εδώ θα ήθελα να σας
εξομολογηθώ ότι, η μύησή μου
από τον παππού μου και τον
πατέρα μου στα μυστικά της
αγροτικής ζωής και της «μάνας»
Γης, με εξιτάρει αρκετά και το
βλέπω να συνυπάρχει στη ζωή
μου, είτε ως χόμπι, είτε ως
παράλληλη βιοποριστική
ενασχόληση.

27. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Τα ενδιαφέροντά μου περιστρέφονται γύρω από
ζητήματα που αφορούν
Τη Μηχανολογία
Τη φωτογραφία
Τα ταξίδια
Την επικοινωνία (δωσ’ μου κουβέντα και άσε με )
Τα πολιτιστικά
Την Αυτοδιοίκηση
Τα ΑΜΕΑ

28. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Είμαι μέλος στον τοπικό Αθλητικό
Σύλλογο, αλλά εκείνο που με απορρόφησε
ήταν η συμμετοχή μου στα κοινά του
τόπου μου και ειδικότερα στον
Πολιτιστικό Σύλλογο «Ο ΘΑΜΥΡΙΣ» του
οποίου είμαι μέλος μέχρι σήμερα
λαμβάνοντας μέρος σε πολλές εκδηλώσεις
του, όπως το χορευτικό τμήμα, το τμήμα
ζωγραφικής, TAE KWOW DO, κ.α.

29. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Από την εποχή που πήγαινα στο Δημοτικό
λάμβανα μέρος ως λαμπαδηδρόμος στη
μεταφορά της ΙΘΩΜΑΙΑΣ Φλόγας και
αργότερα σε χορευτικές παραστάσεις σε
διάφορα μέρη της Μεσσηνίας, σε θεατρικές
παραστάσεις, συναυλίες κτλ

30. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Η γνωριμία μου με τον πρόεδρο της ΠΑΛΟ
κ. Σκαναβή, μέσω του προϊσταμένου του
τμήματος Λογοθεραπείας του ΤΕΙ
Καλαμάτας κ. Πετρόπουλου Δημήτρη, τον
οποίο είχα την τύχη να έχω καθηγητή στα
φοιτητικά μου χρόνια, με οδήγησε στο να
φοιτήσω στην ΠΑΛΟ και να μυηθώ στην
κουλτούρα της Ελληνικής Νοηματικής
Γλώσσας.

31. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Τελευταία στη Μεσσηνία, ιδρύθηκε
«ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ-ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΩΦΩΝ & ΒΑΡΗΚΟΩΝ
ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ» με το διακριτικό τίτλο
«ΝΟΗΜΑ ΖΩΗΣ» με έδρα την Καλαμάτα,
του οποίου είμαι μέλος και συμμετέχω
στην εξελεγκτική επιτροπή.

32. Εμπειρίες στον κοινωνικό, συνδικαλιστικό,
επιστημονικό και εθελοντικό γίγνεσθαι.
Μ' αρέσουν οι ανθρώπινες σχέσεις και
όταν μου δίνεται η δυνατότητα τις
αναπτύσσω έντονα.
Άλλη μία εξομολόγηση: Έχω μια ιδιαίτερη
σχέση με τις μηχανές και τα αυτοκίνητα
από μικρός και κατ’ επέκταση με την
οδήγηση. Είναι ένα χόμπι που με
ξεκουράζει και με ευχαριστεί.

33. Η ένταξη στη γλώσσα και
επικοινωνία
Η εκπαίδευσή μου από την αρχή ήταν
δίγλωσση, γρήγορα όμως εστιάστηκε στην
χειλεανάγνωση και άρθρωση λόγω της
έφεσης που ανάπτυσσα.
Αργότερα μεγαλώνοντας ενέτεινα τις
προσπάθειές μου για να αντιμετωπίσω τα
αναπόφευκτα προβλήματα της κώφωσης
και με το δεδομένο ότι θα ζούσα σε
κοινωνία ακουόντων.

34. Η ένταξη στη γλώσσα και
επικοινωνία
Με την μέχρι τώρα πείρα μου μπορώ να πω ότι
είμαι ικανοποιημένος και οφείλω πολλά στους
γονείς μου, που φρόντισαν να αναπτύξω αυτό το
δύσκολο αλλά αποτελεσματικό σύστημα της
χειλεανάγνωσης-άρθρωσης που μου έδωσε τη
δυνατότητα της άμεσης επικοινωνίας με την
κοινωνία των ακουόντων. Έτσι προσπαθώ και
θέλω να γίνω δίγλωσσο άτομο.
Το σημαντικότερο είναι ότι στηρίζεται στο
γραπτό λόγο που για τους κωφούς είναι ίσως η
μοναδική πηγή γνώσεων και διευκολύνει τη
μόρφωση σε βάθος για όσους έχουν τη θέληση.

35. Η ένταξη στη γλώσσα και
επικοινωνία
Όλοι οι κωφοί μπορούν να μάθουν να
διαβάζουν και να γράφουν σωστά την
Ελληνική γλώσσα, αρκεί οι γονείς να έχουν
πλήρη ενημέρωση για τις δυνατότητες του
παιδιού τους, αλλά και την υπομονή να
ασχοληθούν προσωπικά μαζί του,
ιδιαίτερα όταν πρόκειται να συνδυαστεί
και η εκμάθηση της νοηματικής γλώσσας.

36. Η ένταξη στη γλώσσα και
επικοινωνία
Σ' αυτόν εδώ τον χώρο όπου η διαφορά
είναι δικαίωμα, ας αφήσουμε τον καθένα
να επιλέγει τη γλώσσα και τον τρόπο
επικοινωνίας του μόνος του κι ας
σεβαστούμε αυτήν την επιλογή...

37. Επίλογος
Θα ήθελα να κλείσω την εισήγησή μου με το
καυτό θέμα των δυσκολιών της
επαγγελματικής αποκατάστασης των
ατόμων με φυσική αναπηρία και μάλιστα
στην εποχή της οικονομικής και κοινωνικής
κρίσης που βιώνουμε.
Οι δυσκολίες, κατά τη γνώμη μου δεν
οφείλονται στην αναπηρία, οφείλονται στα
εμπόδια.
Το πρόβλημα δεν είναι η αναπηρία.
το πρόβλημα είναι τα εμπόδια.

38. Επίλογος
Το κυρίως πρόβλημα δεν είναι τα Α.Μ.Ε.Α.
καθαυτά, ή η αναπηρία καθαυτή, αλλά τα
κοινωνικά στερεότυπα που κυριαρχούν
σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες
των Α.Μ.Ε.Α.
Η φυσική αναπηρία
Τυφλότητα,
Κώφωση,
Κινητική Αδυναμία
δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για τον
εργασιακό αποκλεισμό των Α.Μ.Ε.Α..

39. Επίλογος
Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως
η κύρια αιτία του εργασιακού και γενικότερα
κοινωνικού αποκλεισμού των Α.Μ.Ε.Α. δε
σχετίζεται με τα τεχνικά εμπόδια που θέτει η
αναπηρία τους, αλλά μάλλον με τα κοινωνικά
στερεότυπα γύρω από αυτή.
Τα στερεότυπα αυτά φυσικά συντηρούνται
και από την κρατική πολιτική στον τομέα της
εκπαίδευσης / αντιμετώπισης των Α.Μ.Ε.Α.,
ήδη από τη νηπιακή τους ηλικία, με
αποτέλεσμα το αιτιατό να γίνεται αίτιο.

40. Επίλογος
Με άλλα λόγια, να μην προβάλλεται,
συνήθως, ως δικαιολογία αποκλεισμού αυτή
καθαυτή η αναπηρία, αλλά τα
αποτελέσματά της,
δηλαδή η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης,
κατάρτισης ή κατοχής συγκεκριμένων
δεξιοτήτων.

41. Επίλογος
Τα στερεότυπα αυτά δεν μπορούν να
εξανεμιστούν δυστυχώς με καμπάνιες
ενημέρωσης (μόνο), αλλά με τις μικρές
τακτικές νίκες κάθε ΑΜΕΑ ξεχωριστά.
Αυτό σημαίνει πως η ατομική νίκη ενός
τέτοιου ατόμου, μετατρέπεται στην πράξη
σε νίκη όλων των ΑΜΕΑ, γιατί ο ένας
αποδεικνύει τι μπορούν δυνητικά όλοι.

42. Επίλογος
Οι νέες τεχνολογίες, εξαλείφουν σταδιακά
αλλά σταθερά το ένα μετά το άλλο τα
«τεχνικά εμπόδια» που απέκλειαν ως
σήμερα τα Α.Μ.Ε.Α. από την παραγωγική
εργασία.
Καιρός είναι να εξαλειφθούν και τα
κοινωνικά.

43. Επίλογος
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι νέες
τεχνολογίες και ειδικότερα η
πληροφορική, αν για την βιομηχανία και
την παραγωγή συνιστούν μια νέα
επανάσταση, για τα Α.Μ.Ε.Α. σήμαναν την
αρχή μιας εντελώς νέας και ελπιδοφόρας
ζωής.

44. Επίλογος
Κλείνω με μια φράση που με εκφράζει:
“Ας εστιάσουμε στην ικανότητα των
κωφών να βλέπουν και όχι στην
αδυναμία τους να ακούν.”