1. LËNDA HISTORI
Humanizmi dhe
Humanizmi dhe
Renesansa
Renesansa
Arsimtar, Bujamin Salija
Arsimtar, Bujamin Salija

2. Humanizmi dhe Renesansa ishte një lëvizje e reformimit
intelektual, kulturor dhe arsimor ne Evropen e periudhes se
Mesjetes se vone dhe periudhes se hershme moderne.
Në këtë levizje ishin te angazhuar zyrtare qytetare dhe kishtare,
koleksioniste librash, mesimdhenes dhe shkrimtare, te cilet ne
fund te shekullit XV filluan te quheshin "humaniste".
Me konkretisht ajo u zhvillua gjate shekullit XIV dhe fillimit te
shekullit XV.

3. Skolasticizmi u përqëndrua në
përgatitjen e njerëzve për të qenë doktor,
avokat ose teolog profesioniste dhe behej
mbi bazen e disa teksteve te aprovuara te
logjikes, filozofise natyrore, mjekesise, ligjit
dhe teologjise. Qendrat me te
rëndësishme të humanizmit ishin Firenca,
Napoli, Roma, Venediku Venecia, Mantova,
Ferrara dhe Urbino.

4. Historiani gjerman i shekullit XIX,
Georg Voigt 1827-1891 e identifikoi
Francesco Petrarken si
humanistin e pare te Rilindjes. Paul
Johnson pajtohet se Petrarku ishte i
pari qe thoshte se "shekujt midis
renies se Romes dhe te tashmes ishin
epoke e erresires". Sipas Petrarkut,
ajo qe nevojitej per te korrigjuar
kete situate ishte studimi dhe
imitimi i kujdesshem i autoreve te
medhenj klasike.
GEORG VOIGT
FRANCESCO PETRARK

5. Personazh të rëndësishëm gjatë
humanizmit
Lovato Lovati (1241-1309) ka qen nje dijetar, poet,
notere, gjyqtar dhe humanist italian nga Rilindja
italiane. Edhe pse ka diskutime dhe dilema mes
historianve, Lovati ndryshe nihet dhe si “babai I
humanizmit”, ku shkolla e Lovatit dukshëm përmbanë
karakterisitika që më vonë do ta definojnë dhe vetë
zhvillimin e humanizmit, duke u bazuarë ne kureshtjen
për tekstet të kohës klasike. .

6. Dante Aligeri (1265-1321) Një figurë e shquarë e
kohës, do bëhet simbol i gjuhës dhe kulturës italiane,
ku do jetonte në kohën e konfliktit gjuhësor në itali,
mes latinishtës dhe asaj që quhej “gjuha vulgare” që
ishte sipas dialekteve province/komunave të
ndryshme, si dhe do të njihej si një shembëlltyr për
të gjith humanismin evropian. Ideja e tij që paraqiti
në veprat e tij, permbanin në doktrrin idet e
humanizmit. Ai nuk besonte se kjo jetë është vetëm
një barrë e nevojshme për t'u përgatitur për jetën e
përjetshme, por se individët duhet të përpiqen të
jenë të lumtur mbi tokë. Vepra e tij më madhore
është Divina Commedia apo Komedia Hynore..

7. Leonardo Bruni (1370 - 1444) ishte një
humanist italian, historian dhe burrështetas, ai
shpesh njihet dhe si historian më i rëndësishëm
I Rilindjës së hërshme. Me të drejtë konsiderohet
si figura qendrore e përpjekjeve në fillim të
Rilindjes, për ta ripërcaktuar formën dhe
funksionin e të shkruarit të historiës. Ai ishte më
I hershmi që perdori gjat shkrimit të historisë tri
periudhat: Antikiteti, Mesjeta, Modernja.

8. Marin Barleti (1450/60 – 1512/13) Ishte Humanist
shqipëtarë, dhe autori I veprës së pare në gjuhen
shqipe, ai shkroi “Rrethimi I Shkodrës” , një vepër me
karakter historikë, ku ishte dhe vetë pjesmarrës, ku pas
rënjës së kështjellës së fundit, ai dhe shumë
bashkvendas të tij, iken në mërgim, në drejtim të italis,
ky ky migori në Venedik ku zhvilloi kulturen dhe
fromimin e tij humanistë, më vone përmblodhi dhe
shkroi veprën “Historia e Skenderbut”, që mirret dhe si
një vepër bazë nga të hershmet per historin e heroit të
shqiptarëve.

9. JU FALEMINDERIT
PËR VËMENDJEN!