1. Creatief Schrijven vzw – Zirkstraat 36, 2000 Antwerpen [t] 03 229 09 90 – e] info@creatiefschrijven.be– w] www.creatiefschrijven.be 1 Creatief Schrijven vzw

2. 2 Levensverhaal schrijven met en voor je kleinkind in de klas of elders Peter Van Damme & Erik Vanhee Workshop dag van de cultuureducatie

3. Stel je voor! Je naam… …is een stuk van je leven, een geschenk van je ouders. .. is een stuk van een (drie)dubbele naam, vernoemt je naar een heilige, naar voor- of grootouders, peter en meter? … zegt (in veel culturen) iets over de drager. Vb een lichaamsdeel, natuurelement, vergelijking met een dier. … heb je misschien zelf veranderd in een (nieuwe) naam (identiteit), vervormd of verbasterd? …betekent iets en hebben ze je daarom gegeven? … roept voor jou een betekenis of gevoelswaarde op? …heb je zelf een betekenis en een plaats (opdracht) toegekend? … kreeg je als koosnaampje, bijnaam, scheldnaam, roepnaam omdat anderen er een gevoel, betekenis aan toekennen of omdat het makkelijker bekt… 3

5. anekdotes die je hebt meegemaakt waarin je naam een rol speelde? Wat zit er aan vast: herinneringen/geschiedenis?

6. wijzigingen en vervormingen van je naam: wie? waarom?

7. naar wie ben je genoemd? Waarom? Wat voel je daarbij?

8. zeggen je namen iets over jezelf? Hoe voel je ze aan? 4

10. de betekenis of waarom gekregen

11. wat er in de loop van de tijd aan veranderd is

12. Hoe je er nu mee door het leven gaat

13. …5

14. Noem een regel die je opvalt, treft, blijft hangen of die je mooi geformuleerd vindt Wat herken je, raakt of ontroert je, moet je om lachen vind je grappig of raar? 6 Voorlezen en bespreking

15. De betekenis van levensverhalen Elke mens die sterft is een bibliotheek die afbrandt. Joseph Conrad Levensverhaal om het leven, kennis en ervaring door te geven aan de volgende generaties, die er van kunnen leren over tijd en ruimte Door mijn leven te vertellen krijgt het vorm, en door mijn herinneringen op te schrijven fixeer ik ze; wat ik niet op papier verwoord, zal uitgewist worden door de tijd. Isabel Allende Levensverhaal als een creatief vormgevingsproces, om het schrijfplezier en om vast te leggen voor de nakomelingen Op de vraag naar de zin van het leven antwoordt iedereen met zijn levensloop. Georgy Konrad Levensverhaal als zingeving, om te begrijpen, een rode draad te ontdekken, om greep te krijgen op het geleefde en beleefde Schrijven brengt het leven duidelijkheid en tederheid. Schrijven biedt ons een plek om te zeggen wat we moeten zeggen.Julia Cameron Levensverhaal alshelendproces 7

16. Waarom je verhaal opschrijven? Schrijven is leuk. Beleef plezier aan het opschrijven van anekdotes, gebeurtenissen en ervaringen. Je leest ze voor en luistert naar de verhalen van anderen. Soms snap je beter wat er is gebeurd in je leven als je het opschrijft. Schrijven doet deugd. Wat je nooit kon vertellen, kun je wel schrijven en laten lezen. Zo deel je jouw ervaringen met anderen. Schrijven geeft je zicht op en zin in jezelf. Je hoofd is een levend museum. Zet wat je hebt meegemaakt eens op papier en laat een spoor achter van jezelf. Schrijven kun je leren, zoals je kunt leren dansen, tekenen of muziek maken. En het ontspant evengoed. Schrijven over je leven? Je hoeft het nooit ver te zoeken en je krijgt er lof voor en lef van! 8

18. inspireert het verhaal van de grootouder tot zelf schrijven (vormgeving: creatief schrijven), ervaren zij de kracht van taal in de verwoording van hun eigen ervaringen

19. krijgt het eigen leven een bredere betekenis in de stroom van de generaties (zingeving: begrijpen wat je plek is en waar je vandaag komt, verbinden), verwerven zij zo een identiteit

20. kunnen zij ervaren hoe de ouderen onrecht herstellen, zaken goedmaken over de generaties heen (heel maken, helen)9

21. Waarom intergenerationeel werken met levensverhalen? Kinderen en ouderen leren elkaars wereld kennen en waarderen in dialoog. Kinderen en ouderen begrijpen hoe de wereld van vroeger en nu in elkaar zit en hoe dingen evolueren. Kinderen en ouderen communiceren authentiek en diepgaand met elkaar. Kinderen en ouderen verzoenen zich met het leven dat ze leiden (het hier-en-nu) omdat het zin krijgt in het licht van de evolutie, de (familie)geschiedenis. Kinderen en ouderen krijgen samen een mondige stem omdat ze hun leven her-talen, zichtbaar en voelbaar maken op papier, een tastbaar bewijs van hun bestaan. Kinderen en ouderen vernieuwen hun identiteit en verbinden die met elkaar. Kinderen en ouderen plaatsen hun verhaal in de familie en de ruimere samenleving. Kinderen en ouderen geven elkaar een cadeau in taal, een nalatenschap aan de kinderen, een scherpe blik op of sleutel tot de huidige wereld aan de ouderen. 10

22. Van buiten naar binnen naar herinneringen BUITENKANT (zintuiglijk) Van dingen die je gezien/gehoord hebt Van wat je vroeger gegeten, gedronken gesnoept hebt van plekken waar je vroeger kwam van ‘stoelen’ waarop je ooit gezeten hebt BINNENKANT (gevoelsmatig) van dingen waarover je droomde van dingen die je stiekem deed van dingen die je graag wilde doen/beleven: hebben HERINNERINGEN (nog dieper) van adressen waar je gewoond hebt van ontmoetingen met mensen van kleren die je niet meer draagt 11