5. MGA AKDANG PAMPANITIKAN
May-akda Akdang Pampanitikan
Abdon M. Balde Jr. Hahamakin ang Lahat
Andres Bonifacio Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
Brillantes Mendoza “Manoro” ( Ang Guro )
Carlo J. Caparas Mga Klase ng Komiks
Dionisio Salazar Sinag sa Karimlan
Eros Atalia Skyfakes
Genoveva Edroza Matute Ang Paglalayag sa Puso
ng Isang Bata
Gregorio G. Cruz Mga Ginto sa Putikan
6. May akda Akdang Pampanitikan
Jess Torres Positibong Kasabihan
Jose Corazon De Jesus Bulaklak ng Lahing Kalinislinisan
Jose Rizal Ang Katamaran ng mga Pilipino
Liwayway Arceo Uhaw ang Tigang na Lupa
Manuel L. Quezon Wikang Pambansa
Mil Adonis Sa Gitna ng Dilim
Narciso G. Reyes Lupang Tinubuan
Severino Reyes Walang Sugat
MGA AKDANG PAMPANITIKAN
9. ARALIN 1.1 – ANG PANITIKAN SA PANAHON NG
MGA KATUTUBO
Aralin 1.1.1 Karunungang-bayan
1.1.2 Alamat
“ Mina ng Ginto” – Alamat ng
Baguio
1.2.3 Epiko
“Tuwaang” Epiko ng mga Bagobo
10. ARALIN 1.2 – ANG PANITIKAN SA PANAHON NG
MGA ESPAῆOL
Aralin 1.2.1 Ang Karagatan at Duplo
Aralin 1.2.2 Tula
“ Pag-ibig sa Tinubuang Lupa”
ni Andres Bonifacio
Aralin 1.2.3 Sanaysay
Ang Katamaran ng mga Pilipino
11. ARALIN 1.3 – ANG PANITIKAN SA
PANAHON NG MGA HAPONES
Aralin 1.3.1 Tanaga at Haiku
1.3.2 Maikling Kuwento
“ Uhaw ang Tigang na Lupa” ni
Liwayway Arceo
13. ARALIN 2. 1: ANG PANITIKAN SA PANAHON NG
AMERIKANO
Aralin 2.1.1 Balagtasan
“Bulaklak ng Lahing Kalinis-linisan”
ni Jose Corazon de Jesus
Aralin 2.1.2: Sarsuwela
“Walang Sugat” ni Severino Reyes
14. ARALIN 2.2: ANG PANITIKAN SA PANAHON
NG KOMONWELT
Aralin 2.2.1 Sanaysay (Talumpati)
“ Wikang pambansa
2.2.2 Maikling Kuwento
“ Lupang tinubuan
ni Narciso G. Reyes
15. ARALIN 3: ANG PANITIKAN SA PANAHON NG
KASARINLAN
Aralin 2.3.1 Maikling Kuwento
“ Ang Paglalayag sa Puso ng Isang Bata”
ni Genoveva Edrosa Matute
2.3.2 Dula
“ Sinag sa Karimlan” ni Dionisio Salazar
17. ARALIN 3.1: KONTEMPORARYONG PANITIKAN
TUNGO SA KULTURA AT PANITIKANG POPULAR
Popular na Babasahin
Pahayagan (tabloid)
Komiks
Magasin
Kontemporaryong Dagli
18. ARALIN 3.2:
BROADCAST MEDIA: MEKANISMO NG PAGBABAGO
AT PAG-UNLAD NG KULTURANG
PILIPINO
Opinyon at Talakayang Panradyo
Dokumentaryong Pantelebisyon
19. ARALIN 3.3: DOKUMENTARYONG PAMPELIKULA:
MIDYUM SA PAGBABAGONG PANLIPUNAN
Manoro (Ang Guro) sa
Direksiyon ni Brillante
Mendoza
21. Pumili ng lider mula sa pangkat
na siyang mag-uulat.
Ang bawat miyembro ng pangkat
ay magbabahagi ng ulam na
sumasalamin sa panitikan, sa
huli magtatakda ng isang ulam
ang bawat pangkat bilang
representasyon ng PANITIKAN
23. HANDIONG
EPIKO NG BICOL
SALIN SA TAGALOG NI (JOSE A.
ARROGANTE)
VIII
Ang Kabikolan ay isang lupain
Patagang mayaman sa mga
baybayin
Sa buong daigdig pinakamarikit
Sagana sa butil, aming
nakakamit.
24. IX
Si Baltog ang lalaking kauna-
unahang
Naninirahan sa dakilang patagan
Nagmulang Botavara,
Lahing di- nakikita.
25. X
Nang ito’y kaniyang masukol,
Sa sibat ito’y nasapol
At sa brasong Herkules sa
lakas
Ang panga ng hayop ay
nangagkapilas
26. XI
Bawat panga’y sukat
Sa habang sandipa
Dalawang katlo ang mga pangil
Nang tanganan ng kaniyang
sibat.
27. XII
At siya’y umuwi sa kanilang lupain
Ang dalawang panga’y kaniyang
binitin
Sa puno ng isang talisay
Sa Tondo, malapit sa bahay.
28. HANDIONG
Mga Kababalaghan
Para sa akin, nakatulong ang mga kababalaghan sa epiko sa
pagkilala ng mga tauhan sapagkat
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
29. Suriin mong mabuti ang
pangunahing tauhan. Batay
sa mga detalye at
pangyayaring nakapaloob sa
epiko, bumuo ka ng Character
Profile tungkol sa
pangunahing tauhan .
Aplikasyon
31. Mga Anda ng Epiko:
1. Ang pag-alis o paglisan ng pangunahing tauhan sa sariling
tahanan.
2. Pagtataglay ng agimat o anting-anting ng pangunahing
tauhan.
3. Ang paghahanap ng pangunahing tauhan sa isang
minamahal.
4. Pakikipaglaban ng pangunahing tauhan.
5. Patuloy na pakikidigma ng bayani.
6. Mamamagitan ang isang bathala para matigil ang labanan.
32. 7. Ang pagbubunyag ng bathala na ang
naglalaban ay magkadugo.
8. Pagkamatay ng bayani.
9. Pagkabuhay na muli ng bayani.
10.Pagbabalik ng bayani sa sariling bayan.
11. Pag-aasawa ng bayani.
34. 1. Makikita sa mga karunungang-bayan ang kultura,
tradisyon at kalagayang panlipunan ng mga Pilipino
sa panahong naisulat ito sapagkat
__________________________________________
__________________________________________
_______________________________________
2. Upang maging malinaw ang pag-unawa sa
salawikain, sawikain/kawikaan at kasabihan
kailangang
__________________________________________
________________________________________
_________________________________________
Gawain
38. 3. Basahin at unawain ang mga nakahanay na salawikain,
sawikain/kawikaan at kasabihan. Isulat ang kahulugan ng bawat isa.
Gayahin ang pormat.
karunungang bayan
salawikain sawikain kasabihan
Taong nanunuyo,
Dala-dala’y bukayo
Kahulugan:
________________
________________
Itaga mo sa bato
Kahulugan:
_______________
_______________
Malakas ang loob,
Mahina ang tuhod
Kahulugan:
_______________
_______________
41. Pagkakita sa puno,naalala ni Juana ang brasong
ibinaon niya sa lupa, doon mismo sa pinagtubuan ng
puno. Nasambit niya sa sarili ang pangalan ni Aging.
"Ang halamang iyan ay si Aging", wika ni Juana.
Magmula noon ang halamang iyon ay tinawag na
"Aging"na di nagtagal ay naging saging.
Halaw sa Alamat ng Saging
42. Mga Gabay na Tanong:
1. Ano ang napuna mo sa naging
daloy ng wakas?
2. Kapani-paniwala ba ang
ganitong uri ng wakas?
Ipaliwanag.
3. Sa iyong palagay, bakit
karaniwan na sa mga alamat na
magkaroon ng
kaparusahan o pagkamatay ng
pangunahing tauhan?
43. MINA NG GINTO
ALAMAT NG BAGUIO
Bibigyan ng kopya nag bawat
pangkat Gawain: Reader’s
Theater
44. GAWAIN1
Ang bawat pangkat ay bibigyan ng tig-aapat
na talata mula sa Alamat ng Baguio
Lalapatan ng malikhaing tinig ang
pagbabasa ng alamat.
Maaring lapatan ng angkop na kilos o
ekpresyon ng mukha at katawan ang
gagawing pagbabasa
Mayroon lamang 5 minuto upang mag-
ensayo
Humanda sa pagtatanghal sa harapan ang
bawat pangkat.
45. Mula sa akdang binasa, itala ang kultura at tradisyon ng mga Igorot sa
tulong ng dayagram. Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
Mina ng Ginto
Igorot
Kultura
At
Tradisyon
___________
__________
__________
___________
__
___________
___________
____
___________
___________
___________
___________
__________
__________
__________
______
__________
__
50. Ang Karagatan
1. Ito ay isang larong may paligsahan sa tula.
2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isang
dalaga na nahulog sa gitna ng dagat.
3. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng
singsing.
4. Sa larong ito, hindi kinakailangang “sumisid’ sa dagat ang
binatang nais magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing.
5. Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bahay.
6. May dalawang papag sa magkabila ng isang mesang may
sarisaring pagkaing-nayon.
51. Ang Karagatan
7. Magkaharap ang pangkat ng binata at dalaga.
8. Karaniwang isang matanda ang magpapasimula ng
laro.
9. Maaaring magpalabunutan para mapili ang binatang
unang bibigyan ng dalaga ng talinghaga.
10. Maaari pa rin ang pagpili sa binata ay batay sa
matatapatan ng tabong may tandang puti.
11.Bibigkas muna ng panimulang bahagi ang binata bago
tuluyang sagutin ang talinghaga.
Halaw sa Talindaw nina Abueg, E.R. et. al
52. PAG-IBIG SA TINUBUANG LUPA
Pagpaparinig ng tulang-awit (Pag-
ibig sa Tinubuang lupa.)
53. ANG KATAMARAN NG MGA PILIPINO
Pagbabasa pangkatan,
Pagtatanghal batay sa pag-
unawa.
Ang Pagtatanghal ay depende sa
kung ano ang mapagkasunduan
ng bawat pangkat
54. ANG KATAMARAN NG MGA PILIPINO
PILIPINO
1.
2.
4.
3.
5.
6.
7.
9.
8.
10.
55. TANAGA AT HAIKU
MAGKAIBA O MAGKATULAD (MOM)
May pagkakaiba at pagkakatulad ba ang tanaga at haiku? Gawin sa
papel. Gayahin ang pormat.
Pagkakaiba(Haiku)
____________________
____________________
____________________
____________________
_
Pagkakaiba (Tanaga)
________________
________________
________________
________________
Pagkakatulad
(Tanaga at Haiku)
___________________
___________________
___________________
___________________
59. TEATRO CAVITEῆO
Taong 1885, itinatag ang
Teatro Caviteño sa pangunguna
ni Don Esteban Jose. Itinayo ito
sa layuning higit na mapapalalim
ang kamalayan ng mga
mamamayan sa pagtanaw sa
kultura.
60. TEATRO CAVITEῆO
Naging sentro ng mga
gawaing sosyal ang Teatro
Caviteño ( Medina 1994).
Nakapagtanghal din rito ng mga
awiting operata mula sa Italya at
Espanya at ang pag-usbong ng
dramang Tagalog.
61. TEATRO CAVITEῆO
Sa ilalim ng pamumuno ni
Heneral Emilio Aguinaldo
itinatag niya ang kaniyang
pamahalaan noong Mayo 24,
1898.
62. TEATRO CAVITEῆO
Nang lumakas ang puwersa
ng pamamahala ni Aguinaldo at
nagkaroon ng maraming armas,
napagdesisyunan ni Heneral Emilio
Aguinaldo na itatag ang Curtel
General o punong Himpilan Militar
sa Teatro Caviteño
63. TEATRO CAVITEῆO
Sa di inaasahang pangyayari
nasunog ang Teatro Caviteño noong
Agosto 20, 1921, subalit may paniniwala
ang mga kabitenyo na hinayaan ng
Patrong birhen na masunog ito dahil sa
lantad at talamak na sugalan sa harapan
ng gusali.
Sa ngayon ang ang dating
kinatitirikan ng Teatro Caviteño ay naging
liwasan na may monumento ni Dr. Jose
Rizal.
64. Larawan 2: Programa ng La Pasion Y Muerte De
Jesucristo na idinirehe
Ni Julian Felife. Itinanghal sa Cine Obrero,
Cavite
Larawan1: Kuhang Larawan ni Gervacio
Pangilinan. (pangalawa sa kaliwa)
Kasama sa larawan si Julian Felife ( pangatlo
sa kanan)
68. MGA GAWAIN PARA SA LUPANG
TINUBUAN
Paghahambing
Story Map
69. 1. Ang Malawig ay isang lalawigan. Ihambing ang pamumuhay rito at sa
lungsod. Alin ang nais mong maging tirahan? Bakit?
Dahilan:
Paraan ng
Pamumuhay
sa Lalawigan
Paraan ng
Pamumuhay
sa Lungsod
72. MGA PAUNANG GAWAIN PARA SA
KWENTONG PAGLALAYAG SA PUSO NG
ISANG BATA
Clustering
Pagkakaiba - Pagkakatulad
73. Sa pamamagitan ng Clustering, ibigay ang hinihinging mga konsepto o
kaisipan na may kaugnayan sa pahayag na SA PUSO NG ISANG BATA.
Gawin sa sagutang papel.
74. Pagkakaiba-Pagkakatulad
Paano naiiba ang Maikling kuwento sa ibang akdang pampanitikan?
Isulat sa papel ang sagot. Gayahin ang pormat.
PAGKAKAIBA PAGKAKATULAD
sa Tema
sa Paksa
sa Layunin
sa Pamamaraan
MAIKLING KUWENTO Iba pang akdang
pampanitikan
78. 1. Anong kalagayang panlipunan ang masasalamin sa dula? May
pagkakatulad o pagkakaiba ba ito sa ngayon? Gawin sa papel.
NOON KALAGAYANG
PANLIPUNAN
NGAYON
Analisis
80. Bisa sa Isip, Damdamin, Kaasalan
Buuin ang pahayag batay sa bisang pangkaisipan, bisang
pandamdamin at bisang pangkaasalan buhat sa dulang napag-aralan. Gawin
sa papel. Gayahin ang pormat.
Aplikasyon
82. MUNGKAHING GAWAIN
Pagbuo ng lathalain tungkol sa mga
hilig gawin ng kabataan ngayon,
Mahusay at dakilang guro at paksa
hinggil sa isang politiko na matapat na
naglilingkod sa bayan.
83. PAGPAPAKILALA NG MGA MANUNULAT
NG MGA AKDANG POPULAR .
HALIMBAWA :
Abdon Balde
Eros Atalia
84. BROADCAST MEDIA: MEKANISMO NG
PAGBABAGO AT PAG-UNLAD NG
KULTURANG PILIPINO
Komentaryong Panradyo
Dokumentaryong
Pantelebisyon
85. WAKAS
Kongklusyon
Radyo- pinakasimple at
pinakamurang yunit
elektronikong
pangkomunikasyon na
nakakarating sa sinumang
tao
Radyo- pinakasimple at
pinakamurang yunit
elektronikong
pangkomunikasyon na
nakakarating sa sinumang tao
89. ABSTRAKSYON
Ilan sa mga haligi sa pagtatatag
ng Pambansa ng Panitikan
Bienvenido Lumbera – Writing the Nation/Pag-aakda ng bansa
Jerry de Leon – Banawe
Manuel Conde – Direktor (Juan Tamad )
Virgilio Almario –Pambansang alagad ng sining at panitikan
Ishmael Bernal – Direktor sa Pelikula ( Himala)
Epifanio San Juan Jr. – Manunulat /Kritiko
90. ANG “PAMBANSA” AT ANG
“PAMPANITIKAN” SA
PAMBANSANG PANITIKAN
Ang tatak pambansa
ay maaring kilalanin sa
pamamagitan ng pag-alam
kung ano ang “sinasabi” ng
akda tungkol sa bansa, sa
kasaysayan nito, sa buhay
pampolitika, sa kultura, at
sa sosyo-ekonomikong
kalahayan ng lipunan.
91. Ang akdang pampanitikan ay
“pambansa” kung mahahango sa
akda ang pagkilala, sa naging
kasaysayan ng sambayanang
Pilipino, sa mga institusyong
estadong tinaguriang “ Republika
ng Pilipinas”
- Lumbera
92. “ ang isang direktor sa pelikula ay
kinakailangan ilapit ang kaniyang
sarili sa kultura yakap ng
sambayanan upang madama ang
tunay nilang niloloob”
- Eddie Romero
( Ganito Kami noon Paano kayo
ngayon?)
93. AYON KAY MICHAEL FOUCAULT
“ hindi na teoretikal lamang ang
pag-iisip. Sa sandaling mailahad
ito, ito ay humahati o naglalapit,
nagtutulak o umakit,
dumudurog, humihiwalay, nag-
uugnay at muling nag-uugnay:
94. APLIKASYON
Pangkat 1 - Ano-ano ang mga suliraning panlipunan
na masasalamin sa pelikula.
Pangkat 2 - Ihambing ang mga tauhan sa pelikula sa
mga karakter sa realidad ( artista, politiko, kawani ng
gobyerno)
Pangkat 3- Talakayin ang bisa sa isip, damdamin at
asal ng pelikula.
Pangkat 4 - Bigyan ng positibong pagwawakas ang
pelikula sa pamamagitan ng presentasyon
Panonood ng Manoro ( Ang
Guro)
95. TUNTUNIN SA PAGTATAHAL
Ang bawat pangkat ay bibigyan ng
10-15 minuto upang maghanda sa
gagawing pagtatanghal. Maaaring
pumili sa sumusunod:
a. maala-ala mo kaya
b. Koreanovela
c. Dula
d. Pagbabalitang panradyo
e. Atbpa.
98. TUKUYIN ANG MGA TAYUTAY NA GINAMIT SA TULA:
O pagsintang labis ang kapangyarihan
Sampung mag-aama’y iyong nasasaklaw!
Pag ikaw ang nasok sa puso ninuman,
Hahamakin ang lahat masunod ka lamang
Gawain
99. Ang Florante at Laura ni Francisco
Balagtas ay nagtamasa ng
popularidad dahil sa
kaniyang balangkas, sining
at rikit.
Abstraksyon
100. TUKLAS –SALITA : MGA ARAW NG KAMUSMUSAN NI FLORANTE
Kumuha ang bawat isa ng ¼ size na papel. Dugtungan
ang mga sumusunod na pahayag upang mabuo ang diwa
nito.
1. Ang taong laki sa layaw ay
______________________________________
2. Matibay ang dibdib ng taong
_______________________________________
3. Ang taong pinalaki sa pamimihasa ay
________________________________________
4. Ang taong walang kakayanang magpasiya ay
________________________________________
Aplikasyon
101. APLIKASYON
Mga Gabay na Tanong:
1.Bakit itinuturing na pinakamahalagang
akda sa panitikang Pilipino ang Florante at
Laura?
2. Bakit sinuri at pinag-aralan ito ng mga
kilalang iskolar ng bansa sa panitikan?
3. Masasabi bang isang henyo ang
umakda ng Florante at Laura? Patunayan
ang sagot.
103. “Ang Sining at Kultura ay di sapat sa
problema ng kahirapan… kundi
Lipunang aako, aangkop sa
pagpapaunlad ng mga buhay na
nararanasan sa lipunan at ang pag-
ako ay dapat tugmaan ng pagkilos
upang maganap ang pagbabago sa
lipunan”
- Lumbera
