1. ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
Οι Σταυροφορίες ήταν στρατιωτικές επιχειρήσεις με την επιδοκιμασία της Λατινικής
Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας κατά τον Μέσο και Ύστερο Μεσαίωνα. Αρχικός σκοπός ηταν η
απελευθέρωση των Αγίων Τόπων μάλιστα θεωρείται ότι ήταν η απάντηση της Δύσης στον ιερό
πόλεμο, ή τζιχάντ, που κατά καιρούς κήρυττε το Ισλάμ. Ο σκοπός αυτός μετατράπηκε με τον
καιρό σε ένα απλό πρόσχημα για την οικονομική και θρησκευτική κατάκτηση της Ανατολής. Τα
στρατεύματα των σταυροφόρων αποκαλούνταν με τίτλους όπως ο στρατός «του σταυρού»,
«του Χριστού», «του Κυρίου» και «της πίστης». Το σύμβολο του σταυρού ήταν το
αναγνωριστικό σημείο των Σταυροφόρων, από το οποίο λάμβαναν και το προσφιλές τους
όνομα. Οι Σταυροφόροι ονομάζονταν «οι στρατιώτες του Χριστού», προσκυνητές, λατ.
περεγκρίνι, και «οι έχοντες το σημείο του σταυρού».
Αιτίες
1)Τα έθνη της Δύσης έβλεπαν με λύπη την καταπάτηση των Αγίων Τόπων από τους
μουσουλμάνους Σελτζούκους το 1078, οι οποίοι μάλιστα απαγόρευαν την είσοδο των
προσκυνητών σ` αυτούς, όπως νωρίτερα οι Άραβες. Οι προσκυνητές επιστρέφοντας
εξιστορούσαν τους κινδύνους και τις ταλαιπωρίες που υπέφεραν και έτσι ερέθισαν το
θρησκευτικό ζήλο της χριστιανικής Ευρώπης, η οποία σύσσωμη ξεσηκώθηκε για την
απελευθέρωση του τάφου του Χριστού από τα χέρια των απίστων.
2)Επιθυμία της Δύση να ιδρύσει χριστιανικά κράτη και να εντάξει τα εδάφη της Ανατολής στην
δικιά της σφαίρα επιρροής.
3)Υπερπληθυσμός, οικονομικά προβλήματα και έλλειψη καλλιεργήσιμης γης.
2. Α΄ Σταυροφορία (1096-1099)
Το 1095 ο Αλέξιος έστειλε απεσταλμένους στη Δύση ζητώντας στρατιωτική βοήθεια κατά των
Σελτζούκων. Το μήνυμα ελήφθη από τον Πάπα Ουρβανό Β΄ στη Σύνοδο της Πιατσέντσας. Ο
Ουρβανός μίλησε για πρώτη φορά για τα προβλήματα στην Ανατολή στις 27 Νοεμβρίου,
παροτρύνοντας τους Χριστιανούς της Δύσης σε αγώνα κατα των Μουσουλμάνων, που είχαν
καταλάβει τους Αγίους Τόπους και επετίθεντο στη Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.Ο Ρομπέρ
ο Μοναχός, στην Historia Iherosolimitana, γραμμένη το 1106/7,περιγράφει τον Ουρβανό να
απευθύνει μια κλασική μαχητική ομιλία: δίνει έμφαση περισσότερο στην ανακατάληψη των
Αγίων Τόπων παρά στη βοήθεια προς τους Ελληνες.Στις 15 Αυγούστου του ίδιου χρόνου,
50.000 άνθρωποι με αρχηγό τον Πέτρο τον Ερημίτη ή Κουκούπετρο, όπως τον γράφουν οι
Βυζαντινοί ιστορικοί, ξεκίνησαν από την Κεντρική Ευρώπη και έφτασαν από διάφορους
δρόμους στην Κωνσταντινούπολη, η οποία είχε οριστεί τόπος συγκέντρωσης. Τα πράγματα
όμως δεν ήταν τόσο καλά όσο έδειχναν. Η σταυροφορία του λαού, όπως ονομάστηκε αλλιώς η
σταυροφορία του, ήταν στην ουσία σταυροφορία απλών ανθρώπων, οι περισσότεροι εκ των
οποίων δεν είχαν πολεμήσει ξανά, γυναικόπαιδα, ηλικιωμένοι, μερικοί φτωχοί ιππότες και
αρκετοί τυχοδιώκτες. Όλοι αυτοί νόμιζαν ότι η πορεία στην Ιερουσαλήμ θα ήταν εύκολη,
σύντομη και ότι στη Γη της Επαγγελίας θα πλούτιζαν σε μικρό χρονικό διάστημα. Όταν αυτές οι
ψευδαισθήσεις άρχισαν να διαλύονται άρχισε να διαλύεται η πίστη τους στο πρόσωπο του
Πέτρου.Ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο Α΄ τους πέρασε στην απέναντι μικρασιατική ακτή, όπου
όμως βρήκαν το θάνατο από τους Τούρκους της Νίκαιας. Το ανομοιόμορφο, απειθάρχητο και
ανεκπαίδευτο αυτό πλήθος των Σταυροφόρων εξοντώθηκε έτσι χωρίς να μπορέσει να
προσεγγίσει το σκοπό του σε ενέδρα των Σελτζούκων υπό τον Κιλίτζ Αρσλάν Α' ή πιάστηκαν
αιχμάλωτοι και πουλήθηκαν ως δούλοι. Ελάχιστοι γλίτωσαν και μεταφέρθηκαν στην
ευρωπαϊκή ακτή και σε άσχημη κατάσταση.Μέχρι να τελειώσει έτσι άδοξα η σταυροφορία του
λαού, νέες ομάδες σταυροφόρων έφταναν σταδιακά στην Κωνσταντινούπολη, προξενώντας και
αυτοί προβλήματα από όπου περνούσαν. Οι νέοι σταυροφόροι είχαν εμπειροπόλεμους
αρχηγούς και όλοι ήταν καλά εξοπλισμένοι.Η πρώτη πόλη που χτύπησαν οι σταυροφόροι για
να εκδικηθούν τη σφαγή των ομοεθνών τους ήταν η Νίκαια της Βιθυνίας στις αρχές του 1097. Ο
Κιλίτζ Αρσλάν, που πίστευε ότι οι καινούριοι πολεμιστές που έρχονταν δε θα ήταν κάτι
διαφορετικό από αυτούς που είχε νικήσει μερικούς μήνες πριν, βρέθηκε να πολεμά με
οργανωμένους και εμπειροπόλεμους πολεμιστές με πανοπλίες. Ηττήθηκε και αποσύρθηκε στα
βουνά εγκαταλείποντας την πρωτεύουσά του στην τύχη της.Οι σταυροφόροι πολιόρκησαν τη
Νίκαια, η οποία μετά από λίγο καιρό ήταν έτοιμη να πέσει στα χέρια τους. Η φρουρά της
Νίκαιας, όμως, προχώρησε σε ξεχωριστές διαπραγματεύσεις με τους Βυζαντινούς και
συμφώνησε να παραδώσει την πόλη μόνο σε αυτούς. Οι Βυζαντινοί μπήκαν μέσα στην πόλη
νύχτα από τη μεριά της λίμνης και κρυφά από τους σταυροφόρους. Αυτό το γεγονός, καθώς και
η απώλεια των λαφύρων εξόργισε τους σταυροφόρους αλλά συνέχισαν χωρίς φασαρίες την
πορεία τους προς την Αντιόχεια. Στο δρόμο για την Αντιόχεια ο Κιλίτζ Αρσλάν τους επιτέθηκε
στο Δορύλαιο αλλά κατάφεραν να τον νικήσουν. Ο Κιλίτζ Αρσλάν δεν τους ενόχλησε ξανά και ο
δρόμος μέχρι την Αντιόχεια ήταν ανοικτός,όμως η πορεία τους ήταν μαρτυρική και πολλοί
3. πέθαναν από τις κακουχίες.
Την Αντιόχεια κυβερνούσε ένας Τούρκος, ο Γιαγκί Σιγιάν, πρώην σκλάβος του σουλτάνου Μαλίκ
Σαχ, που τον είχε διορίσει κυβερνήτη της πόλης περίπου το 1090. Αυτός ζήτησε βοήθεια από
όλους τους γειτονικούς ηγεμόνες για να αντιμετωπίσει τους σταυροφόρους. Μπροστά στην
Αντιόχεια οι σταυροφόροι λιμοκτονούσαν αλλά ξεκίνησαν και συνέχισαν την
πολιορκία.Νίκησαν στρατούς που στάλθηκαν από το Χαλέπι και τη Δαμασκό για να βοηθήσουν
την Αντιόχεια. Τελικά τον Ιούνιο του 1098 η πόλη έπεσε στα χέρια τους μετά από προδοσία
ενός Αρμένιου φρουρού, του Φιρούζ, που σε συνεννόηση με τον Βοημούνδο επέτρεψε σε ένα
σώμα σταυροφόρων να μπουν νύχτα στην πόλη. Σχεδόν αμέσως, οι σταυροφόροι χρειάστηκε
να την υπερασπιστούν από την επίθεση του αταμπέγ των Σελτζούκων της Μοσούλης, του
Κερμπογκά, και των συμμάχων του. Τις κρίσιμες ημέρες της πολιορκίας από τον Κερβογά, ένας
άσημος προκυνητής, ο Πιέρ Μπαρτολομύ, άρχισε να μιλά για οράματα που είχε για την Αγία
Λόγχη (τη λόγχη με την οποία τρύπησαν τον Χριστό στο σταυρό), ότι δηλαδή βρισκόταν στην
Αντιόχεια. Πολλοί τον πίστεψαν, και όταν πράγματι βρήκε μία λόγχη σκάβοντας σε μία
εκκλησία, οι σταυροφόροι πήραν θάρρος, πιστεύοντας ότι αυτό ήταν σημάδι ότι ο Θεός ήταν
μαζί τους.Υπήρχαν και πολλοί που δεν τον πίστεψαν, αλλά το αποτέλεσμα ήταν τελικά οι
σταυροφόροι να βρουν το θάρρος να αντιμετωπίσουν τον Κερβογά σε μάχη έξω από τα τείχη,
στην οποία και νίκησαν. Η νίκη τους, όμως, οφειλόταν εν μέρει στις φιλονικίες που είχαν
ξεσπάσει στο στρατόπεδο των αντιπάλων τους. Σύντομα ο Ραϋμόνδος της Τουλούζης και ο
Βοημούνδος του Τάραντα (ο οποίος πριν ακόμη πέσει η Αντιόχεια είχε καταφέρει με δόλο να
απομακρύνει τους βυζαντινούς αντιπροσώπους από το στρατόπεδο, και στη συνέχεια είχε
αποκηρύξει τη συμφωνία με τον Αλέξιο) φιλονίκησαν για την κυριαρχία της πόλης. Οι
σταυροφόροι έμειναν για αρκετούς μήνες άπρακτοι στην Αντιόχεια και το γεγονός αυτό έκανε
τους στρατιώτες και τους απλούς προσκυνητές να απειλήσουν να προχωρήσουν χωρίς τους
αρχηγούς τους στην Ιερουσαλήμ. Μετά από αυτό ο Ραϋμόνδος υποχώρησε και ο Βοημούνδος
έμεινε στην Αντιόχεια ως ηγεμόνας.
Οι σταυροφόροι συνέχισαν προς το νότο για την Ιερουσαλήμ στις αρχές του 1099, την οποία
είχαν ανακαταλάβει οι Άραβες Φατιμίδες της Αιγύπτου το 1098 από τους Τούρκους. Οι
σταυροφόροι ξεκίνησαν την πολιορκία της πόλης στις 7 Ιουνίου, αλλά η κατάσταση ήταν πολύ
δύσκολη. Η ζέστη ήταν αφόρητη, το νερό ελάχιστο και ένα άλλο πρόβλημα ήταν η έλλειψη
4. πολιορκητικών μηχανών. Τη νύχτα της 13ης προς τη 14η Ιουλίου οι σταυροφόροι άρχισαν την
επίθεση και γρήγορα βρέθηκαν μέσα στην πόλη. Ο Ραϋμόνδος συμφώνησε με τον Άραβα
επικεφαλής της φρουράς να τον αφήσει να φύγει με τους σωματοφύλακές του. Όμως η πτώση
της Ιερουσαλήμ στα χέρια των σταυροφόρων συνοδεύθηκε από ένα λουτρό αίματος, καθώς οι
σταυροφόροι σκότωσαν σχεδόν όλους τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ, χωρίς να κάνουν
διάκριση ανάμεσα σε μουσουλμάνους, εβραίους ή χριστιανούς.
Οι Σταυροφόροι έπρεπε να δημιουργήσουν στην Παλαιστίνη αν όχι έναν διοικητικό μηχανισμό,
τουλάχιστον κάποια υποτυπώδη δημόσια αρχή. Ο Ραϋμόνδος της Τουλούζης αρνήθηκε το
στέμμα, και έτσι ο Γοδεφρείδος της Λοραίνης (του Μπουγιόν) έγινε «Υπερασπιστής του
Πανάγιου Τάφου». Το 1100 ο Γοδεφρείδος πέθανε, και ο αδελφός του Βαλδουίνος
αναγορεύτηκε Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ, με υποτελείς τους ηγέτες των άλλων Λατινικών
πριγκιπάτων.
Το «Λατινικό Βασίλειο της Ιερουσαλήμ» ήταν κυριολεκτικά ζωσμένο από τη θάλασσα, τους
Μουσουλμάνους και τους Βυζαντινούς. Η πρόσβαση για τα εμπορεύματα, τους προσκυνητές
και τις στρατιωτικές ενισχύσεις είχε καθοριστική σημασία. Επομένως ήταν φυσικό το Βασίλειο
να εξαρτηθεί από τους Ιταλούς εμπόρους, στους οποίους είχε παραχωρηθεί το δικαίωμα να
ιδρύσουν μόνιμες αποικίες, όπου θα ίσχυε το δικό τους δίκαιο, στις μεγάλες πόλεις του
Βασιλείου.
B΄ Σταυροφορία (1147-1149)
5. Η Δεύτερη Σταυροφορία ήταν μία προσπάθεια της Δύσης να αντεπιτεθεί στην όλο και
αυξανόμενη πίεση των Τούρκων. Ξεκίνησε το 1147 και τερματίστηκε το 1149 πετυχαίνοντας να
χειροτερέψει την κατάσταση για τα σταυροφορικά κράτη, αλλά και να μεγαλώσει το χάσμα
μεταξύ της δυτικής Χριστιανοσύνης και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ο Σελτζούκος αταμπέγ της Μοσούλης, Ζενγκί, που είχε καταφέρει να κυριεύσει και το Χαλέπι,
κατέλαβε το 1144 την Έδεσσα, καταλύοντας το σταυροφορικό κράτος του οποίου ήταν έδρα.
Στη συνέχεια ασχολήθηκε με προβλήματα στο εσωτερικό της επικράτειάς του και δύο χρόνια
αργότερα δολοφονήθηκε από έναν αξιωματικό του. Ο γιος του και σουλτάνος του Χαλεπιού,
Νουρεντίν, αντιμετώπισε με επιτυχία την εξέγερση των Αρμενίων της Έδεσσας που
υποστηρίχθηκε και από τον παλιό κόμη της, Ζοσελέν Β΄, άρχισε να πιέζει επικίνδυνα την
Αντιόχεια και αναδείχθηκε στο σημαντικότερο αντίπαλο των σταυροφόρων για τα επόμενα 30
χρόνια.
Μετά από διαβουλεύσεις μερικών μηνών ο βασιλιάς Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας αποφάσισε να
εκστρατεύσει στους Αγίους Τόπους. Ο αντιπρόσωπος του πάπα, Βερνάρδος του Κλαιρβώ
συναντήθηκε με το Γερμανό αυτοκράτορα Κονράδο Γ΄ Χοχενστάουφεν. Ο Κονράδος Γ' αρχικά
αρνήθηκε να συμμετάσχει ο ίδιος στη σταυροφορία που ετοιμαζόταν αλλά έδωσε την άδεια σε
όποιους ευγενείς ήθελαν να γίνουν σταυροφόροι να το κάνουν. Τελικά τα Χριστούγεννα του
1146 ο Βερνάρδος τον έπεισε να γίνει και ο ίδιος σταυροφόρος.
Τον Μάιο 1147 ο Κορράδος με τα γερμανικά στρατεύματα ξεκίνησε για την Ανατολή. Οι
Γερμανοί διέσχισαν χωρίς αναταραχές την Ουγγαρία και συνέχισαν ειρηνικά και κατά την
είσοδό τους στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Όμως στη Φιλιππούπολη έγιναν κάποιες
συγκρούσεις που συνεχίστηκαν και στην Αδριανούπολη με μεγαλύτερη σφοδρότητα. Οι
Γερμανοί τελικά έφτασαν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης και στα τέλη Σεπτεμβρίου
πέρασαν στην Μικρά Ασία χωρίς να περιμένουν τους Γάλλους. Όμως σε μία ενέδρα των
Τούρκων στο Δορύλαιο οι περισσότεροι σταυροφόροι σκοτώθηκαν. Όσοι έζησαν επέστρεψαν
στην Κωνσταντινούπολη.
Οι Γάλλοι ξεκίνησαν στα τέλη Ιουνίου του 1147. Όταν έφτασαν στον Δούναβη, βυζαντινοί
απεσταλμένοι τούς ζήτησαν να συμπεριφερθούν με σεβασμό στον πληθυσμό της
αυτοκρατορίας, πράγμα που έγινε. Όταν ο Λουδοβίκος έφτασε στην Κωνσταντινούπολη ο
αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός τον δέχθηκε με τιμές. Στη συνέχεια ο Λουδοβίκος
ενώθηκε με τον Κορράδο και μαζί συνέχισαν ως την Έφεσσο.
Στην Ιερουσαλήμ οι Γάλλοι και οι Γερμανοί πέρασαν δύο μήνες χωρίς συγκρούσεις με τους
μουσουλμάνους που απειλούσαν το βασίλειο,αλλά με έντονες φιλονικίες μεταξύ τους. Τελικά
οι τρεις σύμμαχοι, ο Λουδοβίκος, ο Κορράδος και ο Βαλδουίνος της Ιερουσαλήμ, αποφάσισαν
να επιτεθούν στη Δαμασκό. Παρ’όλο που στην αρχή η επίθεσή τους είχε επιτυχία, τα πράγματα
γρήγορα χειροτέρεψαν. Από τη μία οι σταυροφόροι δεν έφταναν για να αποκλείσουν
ολοκληρωτικά την πόλη, και από την άλλη ο Νουρεντίν, μετά από την έκκληση του εμίρη της
Δαμασκού για βοήθεια, πλησιάζε με το στρατό του. Σαν να μην έφτανε αυτό, οι σταυροφόροι
6. διαφώνησαν για το ποιος θα διοικούσε τη Δαμασκό όταν θα την κατελάμβαναν και αυτό
αύξησε τις τριβές μεταξύ τους. Τελικά, μπροστά στον κίνδυνο να κυκλωθούν από τους
Δαμασκηνούς και τον Νουρεντίν υποχώρησαν και η Β΄ Σταυροφορία έληξε με αποτυχία.
Η συμμαχία ανάμεσα στο Βασίλειο της Ιερουσαλήμ, στους Γάλλους και στους Γερμανούς
διαλύθηκε. Ο Κορράδος αναχώρησε αμέσως για την πατρίδα του μέσω Κωνσταντινούπολης,
ενώ ο Λουδοβίκος έμεινε στην περιοχή μέχρι το 1149 αρνούμενος να παραδεχθεί την ήττα
του.Στη Δύση, ο Κορράδος αποφάσισε να συμμαχήσει με τον Μανουήλ κατά των Νορμανδών
της Σικελίας, ενώ ο Λουδοβίκος στο δρόμο της επιστροφής έστεψε τον ηγεμόνα τους, Ρογήρο,
βασιλιά. Οι Γάλλοι κατηγορούσαν τους Γερμανούς και τους Βυζαντινούς για την αποτυχία, ενώ
οι Γερμανοί κατηγορούσαν τους Γάλλους. Παντού στη Δύση υπήρχε καχυποψία κατά των
Βυζαντινών, που θα εξελισσόταν σε μίσος και ανοικτό πόλεμο με τη Δ΄ Σταυροφορία.
Πηγές:
1)Wikipedia(Σταυροφορίες,Α' Σταυροφορία,Β'
Σταυροφορία)
2)Google Εικόνες(Σταυροφορίες,Α'Σταυροφορία,Β'
