Διάλεξη σχετική με τα επικίνδυνα υλικά και τις Χημικές Βιολογικές Ραδιολογικές Πυρηνικές Απειλές. Βασικά χαρακτηριστικά τους, επιπτώσεις στον άνθρωπο και το μοντέλο αντιμετώπισης τους για πρώτους αποκριτές (ΠΣ, ΕΛΑΣ, ΛΣ, ΕΚΑΒ)

1. ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΛΑΡΗΣ
Αντιπύραρχος
Δρ Χημικός

2. Χρήση Χημικών Ουσιών
Στατιστικά στοιχεία
 Η χρήση Χ.Ο. έχει γενικευθεί (επαγγελματική –
ιδιωτική)
 Παραγωγή 400 εκατ. τόνων Χ.Ο. ετησίως
 100.000 Χ.Ο. έχουν διατεθεί στην αγορά στην ΕΕ
 Για το 99% των Χ.Ο. δεν υπάρχουν επαρκείς
πληροφορίες για τις επιπτώσεις
 16% των εργαζομένων χειρίζονται Χ.Ο.
 22% εκτίθενται σε αναθυμιάσεις για
περισσότερο από ¼ χρόνου εργασίας
 Σημαντικό μέρος των επαγγ. ασθενειών
οφείλεται στις Χ.Ο.

3. Που Απαντώνται οι Χ. Ο.
 Εργοστάσια: Χημικά, Φαρμακευτικά,
Πετρελαιοειδών, Βαριά Βιομηχανία.
 Μεταφορά: Οδικώς (65%),
Σιδηροδρομικώς (15%), Θαλασσίως(20%).
 Φορτοεκφόρτωση - Αποθήκευση:
Αποθηκευτικές Δεξαμενές, Αποθήκευση
φιαλών υγροποιημένων αερίων, Πρατήρια
καυσίμων.
 Χρήση: Εργαστηριακές μονάδες, υλικά
που αποθηκεύονται για οικιακή χρήση.

4. Επικίνδυνες Ουσίες – Ορισμοί
 Ως Επικίνδυνες Ουσίες χαρακτηρίζονται οι
χημικές ουσίες, ενώσεις και παρασκευάσματα
που είναι δυνατό να προκαλέσουν δυσμενείς
επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου, σε υλικά
αγαθά ή στο περιβάλλον.
 Ως Επικίνδυνα Φορτία χαρακτηρίζονται οι
ύλες εκείνες που μεταφέρονται σε
συσκευασμένη μορφή ή μη (χύδην ή χύμα
φορτία) και οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν
ζημιές σε πρόσωπα ή πράγματα και να
προξενήσουν καταστροφές τόσο των
μεταφορικών μέσων, όσο και εγκαταστάσεων
και υποδομών γενικότερα.

5. Επικίνδυνες Ουσίες στην
Καθημερινή Ζωή

6. Ατυχήματα με Επικίνδυνες Ουσίες

7. Τεχνολογικοί Κίνδυνοι / 1
 Τροχαία ατυχήματα

8. Τροχαία Ατυχήματα με
Επικίνδυνες Ουσίες

9. Τροχαία Ατυχήματα με
Επικίνδυνες Ουσίες
Ελευσίνα 8-10-96
Κόρινθος 2-3-96
φιαλίδια εντομοκτόνων

10. Τροχαία Ατυχήματα με Επικίνδυνες
Ουσίες Καμένα Βούρλα - 1999

11. Τεχνολογικοί Κίνδυνοι / 2
 Βιομηχανικές
εκρήξεις
και
 πυρκαγιές

12. Τεχνολογικοί Κίνδυνοι / 3
 Τυχαία διαφυγή
τοξικών αερίων ή
άλλων χημικών
ουσιών
 Οι αστοχίες σε
πυρηνικά
εργοστάσια και η
διαφυγή πυρηνικών
ουσιών

13. Βιομηχανικά Ατυχήματα με
Επικίνδυνες ουσίες

14. Φυσικοτεχνολογικοί
Κίνδυνοι
Na-Tech
 Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει κινδύνους
που είναι συνδεδεμένοι με φυσικές
διαδικασίες, αλλά η αρχική τους
προέλευση αποδίδεται σε τεχνολογική
δραστηριότητα, ή αντιστρόφως. (π.χ.
Σεισμός)
Τρομοκρατικές Ενέργειες

15. Τρομοκρατικές
Ενέργειες
 «Ασύμμετρες Απειλές», σύμφωνα με τον
ορισμό που χρησιμοποιείται από το
ΝΑΤΟ, είναι οι μη συμβατικές μέθοδοι
και μέσα, που χρησιμοποιούνται από
άτομα ή ομάδες (στρατιωτικές,
εγκληματικές, κ.λπ.) για την
αντιμετώπιση του αντιπάλου,
εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες του, με
ενδεχόμενα δυσανάλογα αποτελέσματα.

17. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ/ΧΒΡΠ ΑΠΕΙΛΗ
Πρόκειται για κάθε όπλο ή μηχανισμό που δύναται να
προκαλέσει θάνατο ή σοβαρό σωματικό τραυματισμό
σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων μέσω απελευθέρωσης,
διάδοσης, επίδρασης:
- Χημικών ουσιών
- Βιολογικών παραγόντων
- Ραδιενεργών υλικών
- Μεγάλων ποσοτήτων εκρηκτικών
υλών(Συμβατικές μεγάλες βόμβες)

18. ΛΟΓΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΛΑ ΜΑΖΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ /ΧΒΡΠ ΑΠΕΙΛΕΣ
 Αλλαγή του παγκόσμιου
κλίματος
 Αυξημένη βία και
φονικότητα
 Αυξημένη διαθεσιμότητα
όπλων
 Αυξημένες τάσεις και
περιστατικά χρήσης
αυτού του είδους των
όπλων

19. ΒΡΩΜΙΚΕΣ ΒΟΜΒΕΣ ΚΑΙ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ
 Τα ΟΜΚ είναι δυνατό
να ενσωματώνουν
εκρηκτικά υλικά
 Οι δευτερεύοντες
μηχανισμοί πρέπει να
θεωρείται πιθανό ότι
υπάρχουν

20. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΜΚ/ΧΒΡΠ ΑΠΕΙΛΩΝ
 Προξενούν μαζικά
θύματα
 Πρόκληση αναπηρίας
ή ακινητοποίησης
μεγάλων πληθυσμών
 Καταστροφή
υποδομών ζωτικής
σημασίας

21. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΜΚ/ΧΒΡΠ ΑΠΕΙΛΩΝ
 Πρόκληση σοβαρών
ψυχολογικών
επιπτώσεων
 Σημαντική συμβολή
στην οικονομική
αποσταθεροποίηση
 Επιφέρουν έλλειψη
εμπιστοσύνης των
πολιτών στις αρχές

22. ΧΗΜΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
ΟΗΕ (1969) ορίζονται ως
Χ.Π.Ο. «.....χημικά μέσα σε
αέρια, υγρή ή στερεή
κατάσταση που
χρησιμοποιούνται λόγω του
άμεσου τοξικού -
θανατηφόρου αποτελέσματος
που επιφέρουν στον
άνθρωπο, στα ζώα και στη
βλάστηση».
Σύμβαση Χημικών Όπλων (Chemical Weapons Convention) ορίζει ως χημικά
όπλα όχι μόνο τα θανατηφόρα-τοξικά χημικά, αλλά και τα πυρομαχικά και τα
όπλα που τα διασκορπούν.
Ως τοξικό-θανατηφόρο αέριο ορίζεται «......κάθε χημική ουσία η οποία, δια της
χημικής δράσεώς της στις ζωτικές λειτουργίες, μπορεί να προκαλέσει θάνατο,
προσωρινή απώλεια της δράσης ή μόνιμες βλάβες στους ανθρώπους και τα
ζώα».

23. Χαρακτηριστικά Χημικών Όπλων
 Οι τοξικές ουσίες
προκαλούν αναπηρία ή
θάνατο
 Συνήθως αποτελούνται
από δύο μέρη, την
ουσία και το μέσο
διασποράς της
 Η διασπορά γίνεται
συχνά μέσω υγρού
(υδρομεταφερόμενη) ή
αερίου
(αερομεταφερόμενη)
προκειμένου να
διασκορπιτεί η ουσία σε
μεγάλη έκταση

24. ΕΙΔΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ /1
 Νευροτοξικές
ουσίες (Sarin-GB,
Soman-GD,
Tabun-GA)
 Καυστικές ουσίες
(Sulfur,Nitrogen
Mustard, Lewisite)
 Αιμοτοξικές ουσίες
(AC, CK, AS)
 Ασφυξιογόνες
ουσίες
(Phosgene,Diphosgen,
PS-Chloropicrin,
Chlorine Gas)

25. ΕΙΔΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ /2
 Ουσίες ελέγχου
(adamsite-DM,
tear gases BBC,
CAP)
 Ψυχοδυσληπτικές-
Αποδυνητικές ουσίες
(LSD, BZ-Buzz)

26. Μορφές Χημικών Ουσιών
Ανάλογα με τη φυσική κατάσταση στο περιβάλλον του
ατυχήματος, οι χημικές ουσίες μπορεί να ταξινομηθούν
στις παρακάτω κατηγορίες:
• Αέρια (gases) • Καπνοί (fumes)
• Ατμοί (vapours) • Καπνοί (smokes)
• Σκόνες (dusts) • Ομίχλες (mists)
• Ίνες (fibres) • Υγρά (liquids)

27. Μορφές Χημικών Ουσιών

28. Ατυχήματα με Επικίνδυνες Ουσίες –
Κίνδυνοι
 Έκλυση εύφλεκτου αερίου ή ατμού και ανάφλεξή του, η
οποία μπορεί να προκαλέσει κατάκαυση αερίου νέφους
(flash fire) ή έκρηξη αερίου νέφους (Vapor Cloud
Explosion – VCE).
 Έκλυση εύφλεκτου υγρού,η οποία μπορεί να προκαλέσει
λίμνη φωτιάς
 Έκρηξη ατμών αναβράζοντος υγρού (BLEVE), ή άλλη
μορφή έκρηξης
 Έκρηξη από ασταθείς ή εκρηκτικές ουσίες.
 Δημιουργία τοξικού νέφους από διαρροή τοξικών αερίων
ή ατμών.
 Διαρροή τοξικού ή διαβρωτικού υγρού.
 Ρύπανση της ατμόσφαιρας, υδάτων ή εδάφους από
διαρροή οικοτοξικών ουσιών.

29. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ
ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΧΟ
ΚΑΙΡΟΣ
 Άνεμος
 Θερμοκρασία
 Ατμοσφαιρική σταθερότητα /Κατακόρυφη θερμοβαθμίδα
(μετάπτωση-αναστροφή-
ουδέτερη)
 Υγρασία
 Καιρικές κατακρημνίσεις (βροχή , χιόνι)
ΕΔΑΦΟΣ
 Τοπογραφία περιοχής( ισοϋψείς καμπύλες,κατοικημένοι
τόποι,υδρογραφία )
 Βλάστηση
 Σύσταση εδάφους
• Τρόπος διασποράς
• Χαρακτηριστικά στόχου

30. Πυρκαγιά, Έκρηξη, Τοξική
Διαρροή: ακτίνες
επιπτώσεων.

31. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΠΛΑ

32. Χαρακτηριστικά Βιολογικών Όπλων
 Οι βιολογικοί παράγοντες είναι
ζωντανοί οργανισμοί
(βακτήρια και ιοί) ή βιοτοξίνες
(βιολογικά υποπροϊόντα που
προκαλούν ασθένεια στον
άνθρωπο)
 Δύσκολος έλεγχος των
αποτελεσμάτων τους –
καθυστερημένα κλινικά
συμπτώματα
 Υψηλός βαθμός μόλυνσης για
την πληγείσα περιοχή
 Στόχους αποτελούν οι
άνθρωποι, οι σοδειές, τα
εκτρεφόμενα ζώα κτλ.

33. ΕΙΔΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ
ΕΥΛΟΓΙΑ
 Ιογενή όπλα
(ευλογιά, κίτρινος
πυρετός, ψιττάκωση,
δάγγειος
πυρετός,εγκεφαλίτιδα
από κρότωνες)
 Όπλα με ρικέτσια
(πυρετός βραχωδών
ορέων, πυρετός Q,
επιδημικός τύφος)

34. ΕΙΔΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ
 Βακτηριακά όπλα
(άνθρακας, πανώλη,
τουλαραιμία,
βρουκέλλωση, χολέρα,
τυφοειδής πυρετός,
δυσεντερία)
ΔΕΡΜΑΤΙΚΟΣ
 Όπλα με μύκητες
(coccidiodes immitis,
coccidioidomycosis)

35. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ –
ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Βιολογικές ουσίες Χημικές ουσίες
 Φυσικές  Τεχνητές
 Μη πτητικές  Πολλές είναι πτητικές
 Μη δερματικά ενεργές
 Άοσμες και άγευστες
 Πολλές είναι
 Δρουν αθόρυβα δερματικά ενεργές
 Άγνωστος χρόνος  Οσμή ή γεύση όταν
έναρξης μολύνονται
 Μη συγκεκριμένη  Γνωστός τόπος &
εστία εκδήλωσης χρόνος εκδήλωσης

36. ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΟΠΛΑ
γ
γ

37. ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ακτινοβολία είναι μορφή ενέργειας η οποία
εκπέμπεται από κάποια πηγή και διαδίδεται στο
χώρο με μεγάλη ταχύτητα.
Ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του
δέχεται συνεχώς ενέργεια με τη μορφή
ακτινοβολίας τόσο από το φυσικό περιβάλλον όσο
και από τεχνητές πηγές. Η ακτινοβολία αυτή
επιδρά πάνω του κατά τρόπο πολύπλοκο, άλλοτε
ευεργετικά και άλλοτε βλαβερά, ανάλογα με το
είδος της, την έντασή της και την ενέργεια που
μεταφέρει.

38. ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ
Είναι η ιδιότητα των ασταθών (ή ραδιενεργών)
πυρήνων που προσπαθούν να γίνουν σταθεροί
εκπέμποντας ακτινοβολία. Μετριέται με τον αριθμό των
διασπάσεων σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

39. Φυσικές πηγές ακτινοβόλησης Ανθρωπογενείς Πηγές Ακτινοβόλησης
αέρας διάστημα Βιομηχανικές Εφαρμογές Πυρηνική ενέργεια
ήλιος
Καταναλωτικά αγαθά Ιατρικές εφαρμογές
έδαφος
Πυρηνικές δοκιμές
νερό
τροφές & ποτά

40. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ
 Αποτελούν
βραχυπρόθεσμη αλλά
και μακροπρόθεσμη
απειλή για την
ανθρωπότητα
 Συνήθως σχετίζονται με
έκρηξη βόμβας ή φωτιά
 Προκειμένου να
προξενήσουν βλάβη δεν
είναι απαραίτητο να
εισπνευσθούν ή να
έρθουν σε επαφή με το
δέρμα

41. ΕΙΔΗ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ AΠΕΙΛΩΝ
 Πυρηνικοί
μηχανισμοί
 Ραδιολογικοί
μηχανισμοί
διασποράς (βόμβες
ραδιενέργειας)
 Ραδιολογικές
εκλύσεις

42. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΟΠΛΑ
 Κίνδυνος υπάρχει από κάθε
δόση ραδιενέργειας (ALARA)
 Διπλασιάζοντας την
απόσταση η αναλογία δόσης
μειώνεται στο 1/4 της αρχικής
αναλογίας δόσης
 Τριπλασιάζοντας την
απόσταση η αναλογία δόσης
μειώνεται στο 1/9 της αρχικής
αναλογίας δόσης
 Χρησιμοποιείστε θωράκιση

43. ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΒΟΜΒΕΣ

44. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ
ΜΕΓΑΛΩΝ ΒΟΜΒΩΝ
 Σχεδόν άμεση γνώση του
συμβάντος
 Εμφανής ο τόπος του
συμβάντος
 Μεγάλη κλίμακα πηγών
υψηλής ενέργειας
 Μεγάλη ποικιλία
συσκευασίας
(δεξαμενοφόρα φορτηγά,
μεγάλα αεροσκάφη)

45. ΛΟΓΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ
ΜΕΓΑΛΕΣ ΒΟΜΒΕΣ
 Η τεχνολογία είναι
σήμερα περισσότερο
διαθέσιμη
 Μεγάλες βόμβες έχουν
χρησιμοποιηθεί από
τρομοκράτες
 Τα εκρηκτικά
στρατιωτικού τύπου είναι
σήμερα περισσότερο
διαθέσιμα
 Επιφέρουν μεγαλύτερη
κάλυψη από τα μέσα
μαζικής ενημέρωσης

46. Η μεταβαλλόμενη φύση των
τρομοκρατικών βομβιστικών ενεργειών
Μέθοδοι βομβιστικων ενεργειών
1980 1990 2000
Βόμβες σε αεροσκάφη Παγίδευση αυτοκινήτων Επιθέσεις αυτοκτονίας

47. Η μεταβαλλόμενη φύση των τρομοκρατικών
βομβιστικών ενεργειών
Φύση των στόχων
1990
1980 2000
Πρεσβείες
Αεροσκάφη Οικονομικοί
Κυβερνητικοί
Στρατιωτικοί Εντυπωσιακοί
Στόχοι
Στόχοι Στόχοι

48. Παράγοντες κόστους για ισοδύναμες
αποτελεσματικές ποσότητες ΟΜΚ
 Συμβατά όπλα $2000/τ.χλμ
 Πυρηνικοί μηχανισμοί $800/τ.χλμ
 Χημικά όπλα $600/τ.χλμ
(νευροτοξικά αέρια)
 Βιολογικά όπλα $1/τ.χλμ
(άνθρακας)

49. Πιθανά ανθρώπινα θύματα
Προβλεπόμενοι θάνατοι
ανά πυκνότητα πληθυσμού
Περιοχή επίδρασης Άτομα ανά τετρ. χιλιόμετρο
Όπλο μαζικής καταστροφής Τετραγωνικά χιλιόμετρα 3.000 10.000
Χημικό 0,22 60 200
Βιολογικό 10,00 30.000 100.000
Πυρηνικό 7,8 23.000 80.000
Βόμβα υδρογόνου 190 570.000 1.900.000

50. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να κάνουν
τις χημικές ουσίες επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία.
Σε αυτούς τους παράγοντες περιλαμβάνονται:
 Η οδός εισόδου στον ανθρώπινο οργανισμό
 Η ποσότητα ή η δόση της χημικής ουσίας
 Η τοξικότητα της χημικής ουσίας
 Ο τρόπος απομάκρυνσής της από τον
ανθρώπινο οργανισμό
 Βιολογικές μεταβλητές

51. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Οδοί εισόδου στον ανθρώπινο οργανισμό
Χημικές ουσίες που υπάρχουν στο περιβάλλον του ατυχήματος δεν
μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων αν δεν
εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό.
Υπάρχουν τρεις κύριοι οδοί διαμέσου των οποίων μπορεί να συμβεί
είσοδος των χημικών ουσιών στον οργανισμό:
 αναπνευστική οδός
 επαφή με το δέρμα ή/και τα μάτια
 πεπτική οδός
Οι χημικές ουσίες ανεξάρτητα από την οδό εισόδου εισέρχονται στην
κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα την κατανομή τους σε ολόκληρο
το σώμα. Έτσι μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα και σε όργανα
που βρίσκονται μακριά από το αρχικό σημείο εισόδου.

52. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Οδοί εισόδου στον ανθρώπινο οργανισμό
 Η έκθεση των πολιτών σε επικίνδυνες χημικές ουσίες συνέπεια
ατυχήματος γίνεται κυρίως μέσω της αναπνευστικής οδού.
 Διαμέσου της επαφής με το δέρμα εκτίθενται λιγότερο οι εμπλεκόμενοι,
αλλά ούτε και όλες οι χημικές ουσίες εισέρχονται διαμέσου του
δέρματος.
 Λιγότερο κοινός τρόπος εισόδου είναι διαμέσου του πεπτικού
συστήματος με την τροφή, το νερό ή το κάπνισμα.

53. Οδοί έκθεσης: Εισπνοή
Φάρυγγας
Τραχεία
Βρόγχοι
Βρογχιόλια
Αναπνευστικό σύστημα

54. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος
• Μερικά οξέα, αλκάλια και οργανικές
ενώσεις όταν εισπνέονται σε αρκετά
μεγάλες ποσότητες μπορεί να
προκαλέσουν σοβαρό και ανεπανόρθωτο
έγκαυμα–καταστροφή σε στόμα, μύτη,
τραχεία, βρόγχους και πνεύμονες.

55. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος
• Ο εισερχόμενος αέρας φιλτράρεται αρχικά από τα τριχίδια της μύτης,
όπου συγκρατούνται τα μεγαλύτερα στερεά σωματίδια. Επιπλέον, τα
μικρά οστά και οι χόνδροι της μύτης αναγκάζουν τον εισπνεόμενο αέρα
σε στροβιλισμό με αποτέλεσμα την εναπόθεση μεγάλων σωματιδίων και
την παγίδευσή τους στη εσωτερική βλέννα.
• Στη συνέχεια ο εισπνεόμενος αέρας μέσω του φάρυγγα οδηγείται στην
τραχεία και από εκεί διαιρείται στους βρόγχους. Οι βρόγχοι
διακλαδίζονται σε λεπτότερους σωλήνες, τα βρογχιόλια, που καταλήγουν
σε θύλακες αέρα με λεπτά τοιχώματα (κυψελίδες) φέροντα αιμοφόρα
αγγεία (τριχοειδή). Έτσι, οι χημικές ουσίες μπορούν μέσω του
αναπνευστικού συστήματος να εισέλθουν στο κυκλοφοριακό σύστημα και
επομένως σε ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα.
• Κατά τη διάρκεια 8/ωρης εργασίας εισπνέονται από τον εργαζόμενο
περισσότερα από 2.800 lt αέρα. Σε επίπονη μάλιστα εργασία ο
εισπνεόμενος όγκος αέρα ξεπερνά τα 10.000 lt.

56. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος
• Η συγκέντρωση των χημικών ουσιών που φθάνει στις κυψελίδες μπορεί
να είναι μικρότερη από εκείνη του αέρα του εργασιακού χώρου. Αυτό διότι
οι αεραγωγοί περιέχουν ένα στρώμα κολλώδους υγρού (βλέννα), το οποίο
μέσω της κίνησης λεπτών τριχιδίων (βλεφαρίδες) μετακινείται πάνω-κάτω,
διαλύοντας ένα ποσοστό «αερίων» ουσιών και παγιδεύοντας στερεά
ορατά σωματίδια (από σκόνες, καπνούς) που έχουν διαφύγει από τους
μηχανισμούς φιλτραρίσματος της μύτης.
• Η βλέννα μέσω της κίνησης μικροσκοπικών τριχιδίων ( cilia) μετακινείται
προς τα πάνω και είτε αποβάλλεται από το στόμα, είτε καταπίνεται και
καταλήγει στο στομάχι. Η τελευταία περίπτωση είναι ανάλογη με την
είσοδο χημικών ουσιών μέσω του πεπτικού συστήματος.
• Τα πολύ μικρότερα σωματίδια δεν παγιδεύονται από τη βλέννα στην
τραχεία και στους βρόγχους, καταλήγοντας τελικά στις κυψελίδες.

57. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος
• Στις κυψελίδες, τα σωματίδια που δεν μπορούν να περάσουν μέσα από
τα λεπτά τοιχώματά τους εναποτίθενται και παραμένουν εκεί που
βρίσκονται:
 στην καλύτερη περίπτωση, είτε διαλύονται ή προσβάλλονται και
καταστρέφονται από τα κύτταρα του αμυντικού συστήματος,
 σε περίπτωση που ο οργανισμός δεν μπορεί να τα εξουδετερώσει,
μπορεί να δημιουργηθούν φλεγμονές, ινώσεις (π.χ. αμιάντωση,
σιλίκωση) ή/και καταστροφή των κυψελιδικών τοιχωμάτων και
εμφάνιση ουλών, που επηρεάζουν την αναπνευστική ικανότητα.

58. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του δέρματος
• Οι χημικές ουσίες που μπορεί να εισέλθουν μέσω του δέρματος είναι
σχεδόν όλες στην υγρή φάση.
• Στερεές χημικές ουσίες, αέρια και ατμοί εισέρχονται μόνο αν πρώτα
διαλυθούν στην υγρασία που υπάρχει στην επιφάνεια του δέρματος.
Τα χημικά μπορούν να διέλθουν
Απευθείας στο δέρμα …ή μέσα από
τις ρίζες
Επιδερμίδα
Μεσοδερμικό
στρώμα
Υποδερμικός
ιστός Δέρμα

59. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του δέρματος

60. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του δέρματος
• Το λεπτό εξωτερικό στρώμα του δέρματος (επιδερμίδα) αποτελείται από
διάφορα στρώματα κυττάρων που σχηματίζουν εμπόδια κατά των
μολύνσεων, του νερού και ορισμένων χημικών ουσιών. Το εξωτερικό
μέρος της επιδερμίδας (κερατίνη) ανθίσταται στην είσοδο του νερού και
των ασθενών οξέων, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματικό για οργανικούς
διαλύτες και μερικές ανόργανες ενώσεις. Αυτό διότι η κερατίνη περιέχει
λίπη και ουσίες που μοιάζουν χημικά με οργανικές ενώσεις – διαλύτες
λιπών, λαδιών και λιπαντικών.
• Οργανικές και αλκαλικές χημικές ουσίες μπορούν επίσης να
μαλακώσουν τα κύτταρα της κερατίνης και να διαπεράσουν το δέρμα
εισερχόμενες στις φλέβες και επομένως στο κυκλοφοριακό σύστημα.
• Οι χημικές ουσίες μπορούν να εισέλθουν από σκασίματα και γδαρσίματα
του δέρματος ή από τους μικρούς αγωγούς των θυλάκων των τριχών στο
δέρμα. Είναι δυνατόν να εισέλθουν και μέσω τυχαίας έκχυσης
(νοσοκομεία, διατρητικές μηχανές, κ.λ.π.).

61. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του δέρματος
• Επαφή με ορισμένες χημικές ουσίες όπως απορρυπαντικά ή οργανικούς
διαλύτες μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα του δέρματος και «σκάσιμο».
• Μπορεί επίσης να προκληθούν εξανθήματα, έλκη ή «ξεφλούδισμα» του
δέρματος εξασθενίζοντας το προστατευτικό στρώμα του.
• Μερικές ουσίες είναι τόσο διαβρωτικές για το δέρμα, που επιτρέπουν την
είσοδο στις μολύνσεις ή σε άλλες χημικές ουσίες.
• Οι χημικές ουσίες μπορεί να διαφέρουν πολύ στο βαθμό με τον οποίο
διαπερνούν το δέρμα:
 Μερικοί διαλύτες (π.χ. τριχλωροαιθάνιο, ναφθαλίνη) μαλακώνουν το
στρώμα της κερατίνης αλλά δεν το διαπερνούν περαιτέρω, εκτός αν
υπάρχει παρατεταμένη επαφή.
 Χημικές ουσίες όπως βενζόλιο, τετραχλωράνθρακας, διθειάνθρακας
και μεθανόλη μπορούν γρήγορα να διαπεράσουν την επιδερμίδα,
εισερχόμενες στο κυκλοφοριακό σύστημα.

62. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος
• Όλες οι μορφές των χημικών ουσιών (αέρια, ατμοί, ομίχλες, σκόνες,
καπνοί) μπορούν να εισέλθουν διαμέσου του πεπτικού συστήματος.

63. Οδοί έκθεσης: κατάποση
Στόμα
Φάρυγγας
Οισοφάγος
Συκώτι
Στομάχι
Παχύ έντερο
Λεπτό έντερο
Πεπτικό σύστημα

64. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος
• Οι χημικές ουσίες εισέρχονται στο στομάχι είτε από την κατάποση
επιβαρημένης βλέννας που έχει αποβληθεί από τους πνεύμονες ή
τρώγοντας και πίνοντας επιβαρημένες τροφές.
• Το φαγητό επιβαρύνεται από την επαφή με χέρια που δεν έχουν πλυθεί ή
γάντια και ενδύματα, είτε από την έκθεσή τους στο εργασιακό
περιβάλλον.
• Επίσης, το φάγωμα των νυχιών και το κάπνισμα συμβάλλουν στην
είσοδο χημικών ουσιών μέσω αυτής της οδού.

65. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος
• Οι περισσότερες χημικές ουσίες κινούνται από το στομάχι μέσα στο
μακρύ ελικοειδή σωλήνα του λεπτού εντέρου, το εσωτερικό του οποίου
διαθέτει πλήθος μικροσκοπικών προβολών σαν λεπτά δάκτυλα, που
καλούνται λάχνες. Οι λάχνες έχουν πολύ λεπτά τοιχώματα που είναι
γεμάτα από λεπτά αιμοφόρα αγγεία.

66. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
 Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος
• Μερικές χημικές ουσίες, όπως η μεθανόλη, μπορεί να διαπεράσουν το
στομαχικό τοίχωμα και να εισέλθουν από εκεί στις φλέβες και στην
κυκλοφορία του αίματος.
• Όσες χημικές ουσίες έχουν φθάσει στο λεπτό έντερο, κατά τη διάρκεια
της πέψης της τροφής, διαπερνούν τα τοιχώματα των λαχνών και
εισέρχονται ομοίως στις φλέβες και στην κυκλοφορία του αίματος.
• Άλλες χημικές ουσίες (του περιβάλλοντος σε ατύχημα), που δεν είναι
διαλυτές ή των οποίων οι βασικές μονάδες είναι πολύ μεγάλες για να
περάσουν μέσα από τα τοιχώματα των λαχνών, μπορεί να παραμείνουν
στο έντερο και να αποβληθούν από τον οργανισμό χωρίς να εισέλθουν
στην κυκλοφορία του αίματος.
• Μερικά οξέα, αλκάλια και οργανικές ενώσεις, σε μεγάλες συγκεντρώσεις,
μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά εγκαύματα και καταστροφή στο
πεπτικό σύστημα.

67. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Ποσότητα ή δόση των εισερχόμενων χημικών ουσιών
• Η ποσότητα ή η δόση μιας χημικής ουσίας, που εισέρχεται στον
ανθρώπινο οργανισμό, προσδιορίζει αν μια χημική ουσία είναι
επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.
• Η ποσότητα της χημικής ουσίας που μπορεί να έχει επιβλαβή ή τοξικά
αποτελέσματα εξαρτάται από τη χημική ουσία. Ακόμη και το νερό μπορεί
να επιφέρει τοξικά αποτελέσματα σε πολύ μεγάλες ποσότητες.
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
• Η τοξικότητα είναι μέτρο μέτρησης της δυνατότητας μιας χημικής ουσίας
να προκαλεί επιβλαβή ή τοξικά αποτελέσματα στον ανθρώπινο
οργανισμό. Χημικές ουσίες που δεν είναι ισχυρά τοξικές απαιτούν
μεγαλύτερες δόσεις για την πρόκληση επιβλαβών αποτελεσμάτων και
αντίστροφα. Από αυτήν την άποψη όλες οι χημικές ουσίες μπορεί να
θεωρηθούν τοξικές.
Τελικά, όμως, είναι η ποσότητα ή δόση της χημικής ουσίας, που εισέρχεται
στον ανθρώπινο οργανισμό, που καθορίζει το αν θα υπάρξουν τοξικά ή όχι
αποτελέσματα («δεν υπάρχουν δηλητήρια, αλλά δηλητηριώδεις δόσεις» ).

68. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι μέσω των οποίων μια χημική ουσία μπορεί
να εισέλθει στον ανθρώπινο οργανισμό και να προκαλέσει τοξικά
αποτελέσματα:
 Αιφνίδια ή τυχαία έκθεση
Η έκθεση για μία μόνο φορά σε μεγάλη ποσότητα μιας χημικής ουσίας μπορεί
να καταβάλει τον ανθρώπινο οργανισμό. Σύνηθες στο περιβάλλον του
ατυχήματος αυτό μπορεί να συμβεί από λάθος χειρισμό ή από τυχαία διαρροή
από το σύστημα μεταφοράς και αποθήκευσης της χημικής ουσίας.
Τα βλαπτικά αποτελέσματα που προκαλούνται καλούνται οξείας τοξικότητας:
 εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων ατμών οξέων προκαλεί εγκαύματα
στο στόμα και στους αεραγωγούς που οδηγούν στους πνεύμονες,
 επαφή του δέρματος με μεγάλη ποσότητα οργανικών διαλυτών, που
απορροφώνται προκαλώντας ίλιγγο και ναυτία,
 εισπνοή μεγάλης ποσότητας σκόνης προκαλεί ερεθισμό αναπνευστικής
οδού, ξηρότητα λαιμού και βήχα.

69. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
 Επαναλαμβανόμενες εκθέσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα (εργασιακό
περιβάλλον)
Επαναλαμβανόμενες εκθέσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μπορεί να
επιτρέψουν την είσοδο στον οργανισμό μεγάλης ποσότητας μιας χημικής
ουσίας προκαλώντας τοξικά αποτελέσματα.
Τα καθημερινά επίπεδα έκθεσης μπορεί να είναι ελάχιστα και όχι ικανά για να
προκαλέσουν άμεσα προβλήματα, αλλά μπορούν να έχουν χρόνια τοξικά
αποτελέσματα:
 εισπνοή ατμών οξέων για μεγάλη χρονική περίοδο (σε χαμηλές σχετικά
συγκεντρώσεις) προκαλεί απώλεια του σμάλτου των ούλων και τελικά
εκτεταμένη σήψη,
 εισπνοή και απορρόφηση μέσω του δέρματος μικρών ποσοτήτων
οργανικών διαλυτών για μεγάλη χρονική περίοδο προκαλεί
καταστροφή του νευρικού ιστού,
 επανειλημμένη έκθεση σε σκόνη που περιέχει κρυσταλλικό SiO2
προκαλεί ουλές στους πνεύμονες, σιλίκωση, οδηγώντας σε μόνιμη
βλάβη των πνευμόνων.

70. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
Μερικές χημικές ουσίες μπορεί να προκαλέσουν και οξεία και χρόνια
τοξικότητα. Αυτό εξαρτάται από τις συνθήκες έκθεσης, ενώ οι επιπτώσεις στην
υγεία μπορεί να είναι και τελείως διαφορετικές στην κάθε περίπτωση.
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα προκαλέσει η χρόνια τοξικότητα μιας
χημικής ουσίας από τα αποτελέσματα της οξείας τοξικότητας και αντίστροφα.
 Οξεία τοξικότητα
Η γνώση για την οξεία τοξικότητα μιας χημικής ουσίας συνήθως προέρχεται
από πειράματα σε ζώα και συμπληρώνεται από τη μελέτη των αποτελεσμάτων
τυχαίων υπερ-εκθέσεων, διασπορών χημικών ουσιών και καταστάσεων
έκτακτης ανάγκης, στον ανθρώπινο οργανισμό και στο περιβάλλον.
Οι επιπτώσεις στην υγεία από τις χημικές ουσίες, που προκαλούν οξεία
τοξικότητα, μπορεί να είναι παροδικές (ερεθισμός δέρματος, ναυτία, αδιαθεσία)
ή μόνιμες (τύφλωση, ουλές, εγκαύματα, κ.λ.π.).
Τα αποτελέσματα οξείας τοξικότητας παρατηρούνται μέσα σε λίγα λεπτά ή
ώρες μετά από την ξαφνική, υψηλή έκθεση σε μια χημική ουσία. Υπάρχουν
πάντως περιπτώσεις που τα βλαβερά αποτελέσματα εμφανίζονται αργότερα,
μετά από μερικές ημέρες (π.χ. υπερ-έκθεση σε μερικά φυτοφάρμακα).

71. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
 Χρόνια τοξικότητα
Η γνώση για την χρόνια τοξικότητα μιας χημικής ουσίας προέρχεται από
μελέτες σε ζώα και συμπληρώνεται από τη συστηματική μελέτη ομάδων
ανθρώπων που εκτίθενται επαγγελματικά σε κάποια χημική ουσία για πολλά
χρόνια.
Σαν γενικός κανόνας ισχύει ότι η χρόνια τοξικότητα εμφανίζεται πολλά χρόνια
μετά την πρώτη έκθεση και το αποτέλεσμα είναι συνήθως μια επαγγελματική
ασθένεια. Οι ασθένειες συμβαίνουν λόγω της επανειλημμένης έκθεσης και δεν
φαίνεται να προκαλούνται από μοναδικές ξαφνικές υψηλές εκθέσεις.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση που είναι αποτέλεσμα χρόνιας τοξικότητας, είναι η
εμφάνιση καρκίνου. Επανειλημμένη έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες για
πολλά χρόνια μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.
Αν και δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν εμφανίζεται καρκίνος μετά από μία και
μοναδική έκθεση, όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι καρκίνος
μπορεί να εμφανιστεί μετά από επαναλαμβανόμενες εκθέσεις για μεγάλη
χρονική περίοδο.

72. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
 Χρόνια τοξικότητα
Η χρόνια τοξικότητα μπορεί να συμβεί με ένα ή δύο κύριους τρόπους, όπως
φαίνεται στα παρακάτω παραδείγματα:
 Το φθοριούχο νάτριο σε μικρές συγκεντρώσεις (π.χ. οδοντόκρεμες) δεν
προκαλεί επιπτώσεις στην υγεία και μετά από πολλά χρόνια έκθεσης,
αντιθέτως δρα ευεργετικά. Σε υψηλότερες όμως συγκεντρώσεις και
χρόνια έκθεση εναποτίθεται στα οστά και στο σμάλτο των δοντιών
αντικαθιστώντας το ασβέστιο και σταδιακά καταστρέφοντάς τα.
 Το n-εξάνιο δεν εναποτίθεται ούτε συσσωρεύεται στον οργανισμό και
αποσυντίθεται στο συκώτι. Ένα όμως από τα προϊόντα μεταβολισμού
του, μετά από χρόνια έκθεση σε n-εξάνιο, μπορεί να προσβάλλει μη
αντιστρεπτά τα νευρικά κύτταρα των δακτύλων.

73. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Τοξικότητα των χημικών ουσιών
 Διαφορά μεταξύ τοξικότητας (toxicity) και κινδύνου (hazard)
Γενικά πιστεύεται ότι αν μια χημική ουσία προκαλεί τοξικές ή επιβλαβείς
επιδράσεις, τότε αυτή είναι πολύ επικίνδυνη. Όμως αυτό δεν είναι απαραίτητα
έτσι.
Μια υψηλής τοξικότητας χημική ουσία μπορεί να εμφανίζει μικρό κίνδυνο για
την ανθρώπινη υγεία αν λαμβάνονται κατάλληλες προφυλάξεις. Αντιθέτως, μιας
χαμηλής τοξικότητας χημική ουσία μπορεί να εμφανίσει υψηλό κίνδυνο αν
χρησιμοποιείται με λάθος τρόπο ή/και χωρίς κατάλληλες προφυλάξεις.
Η τοξικότητα είναι ένα μέτρο της δυνατότητας της χημικής ουσίας να προκαλεί
αρνητικές για την υγεία επιπτώσεις και αποτελεί αμετάβλητο χαρακτηριστικό
της χημικής ουσίας.
Ο κίνδυνος είναι η πιθανότητα η χημική ουσία να προκαλεί επιβλαβή ή τοξικά
αποτελέσματα, δεδομένης της τοξικότητάς της, της ποσότητας και του τρόπου
χρήσης, χειρισμού και αποθήκευσή της. Αποτελεί δε ένα μεταβλητό
χαρακτηριστικό της χημικής ουσίας, το οποίο (σε αντίθεση με την τοξικότητα)
μπορεί να ελαχιστοποιηθεί και να ελεγχθεί.

74. Τι Κάνει τις Χημικές Ουσίες Επικίνδυνες
Απομάκρυνση από τον ανθρώπινο οργανισμό
 Γενικά μια χημική ουσία θεωρείται λιγότερο επικίνδυνη στο να προκαλέσει
ασθένεια μετά την είσοδό της στον ανθρώπινο οργανισμό όταν:
 ο ανθρώπινος οργανισμός μεταβολίζει τη χημική ουσία σε λιγότερα
τοξικά προϊόντα,
 ο ανθρώπινος οργανισμός την απομακρύνει γρήγορα με τα ούρα, τα
κόπρανα, τον ιδρώτα ή τον εκπνεόμενο αέρα.
Βιολογικές μεταβλητές
 Διάφορα χαρακτηριστικά του ατόμου που εκτίθεται σε χημικές ουσίες μπορούν
να επηρεάσουν το βαθμό και τη σοβαρότητα της τοξικής τους δράσης:
 ηλικία,
 φύλο,
 ατομική ευαισθησία, κ.λ.π.

75. Οι επιπτώσεις της Θερμικής ακτινοβολίας
Ένταση
ακτινοβολίας στον άνθρωπο επίπτωση
Παρατηρούμενη
(KW/m2)
37.5 Ικανό να προκαλέσει βλάβη σε εξοπλισμό
25 Ελάχιστο επίπεδο για να προκαλέσει ανάφλεξη ξύλου
σε πολύ μεγάλες περιόδους έκθεσης
12.5 Ελάχιστο επίπεδο για να προκαλέσει ανάφλεξη ξύλου
στην περίπτωση κατευθυνόμενης πρόσπτωσης
καθώς και λιώσιμο πλαστικών σωληνώσεων
9.5 Επίπεδο πόνου μετά από 8 sec, Εγκαύματα δευτέρου
βαθμού μετά από 20 sec
4 Ικανό να προκαλέσει το αίσθημα πόνου σε
προσωπικό που δεν θα μπορέσει να καλυφθεί σε 20
sec, Εγκαύματα δευτέρου βαθμού είναι πιθανό, 0%
θνησιμότητα
1.6 Θα προκαλέσει δυσάρεστο αίσθημα για μακρές
εκθέσεις

76. Χρόνος απαραίτητος για την πρόκληση αίσθησης πόνου
σαν συνάρτηση της έντασης της Θερμικής ακτινοβολίας
Ένταση ακτινοβολίας (KW/m2) Χρόνος για αίσθημα πόνου
(sec)
1,74 60
2,33 40
2,90 30
4,73 16
6,94 9
9,46 6
11,67 4
19,87 2

77. Επικίνδυνες Ουσίες:
Κατάταξη
77

78. Επικίνδυνες Ουσίες - Ταξινόμηση
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ
Εκρηκτικές, Οξειδωτικές,
Φυσικοχημικές Εξαιρετικά Εύφλεκτες, Πολύ
ιδιότητες Εύφλεκτες, Εύφλεκτες.
Πολύ Τοξικές, Τοξικές, Επιβλαβείς,
Τοξικολογικές
Διαβρωτικές, Ερεθιστικές,
ιδιότητες
Ευαισθητοποιητικές..
Ειδικές καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες,
επιδράσεις στην τοξικές στην αναπαραγωγή.
ανθρώπινη υγεία
Επιπτώσεις στο Πολύ Τοξικές,Τοξικές,
περιβάλλον Επικίνδυνες - Επιβλαβείς

79. ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Για τη διαχείριση Συμβάντος με επικίνδυνα υλικά ή
Χ.Β.Ρ.Π. τρομοκρατικού περιστατικού,
εφαρμόζονται τρία (3) επίπεδα διοίκησης:
Πολιτικο - Στρατηγικό Επίπεδο
Επιχειρησιακό επίπεδο
Τακτικό Επίπεδο

80. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
 Η προστασία της ανθρώπινης ζωής.
 Η ασφάλεια του προσωπικού που επιχειρεί.
 Η προστασία του περιβάλλοντος.
 Προστασία περιουσιών.

81. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ Διοίκησης Συμβάντος (Δ.Σ.)
 Ανάληψη ελέγχου Διοίκησης.
 Εκτίμηση κινδύνου.
 Καθορισμός των στόχων και επιδιώξεων της
συνολικής επέμβασης.
 Προσδιορισμός ορίων ζωνών προστασίας.
 Ενημέρωση λοιπών επιλαμβανόμενων.
 Ασφάλεια χώρου.
 Καθορισμός επιπέδων προστατευτικού εξοπλισμού
(Μ.Α.Π.) του προσωπικού, που επιχειρεί εντός της
Καυτής και Θερμής Ζώνης.

82. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ Δ.Σ.
 Προστασία κοινού.
 Ανάπτυξη και εφαρμογή ενιαίων σχεδίων
ενεργειών.
 Έλεγχος κινδύνων.
 Υποβολή αιτημάτων για διάθεση εξειδικευμένων
μέσων.
 Διοικητική υποστήριξη.
 Έλεγχος πληροφοριών.
 Καταγραφή και εκτίμηση ολικής επέμβασης
προς βελτίωση μελλοντικών επεμβάσεων.
 Λήξη επεισοδίου.

83. ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ
 Απομόνωση περιοχής.
 Ειδοποίηση (προσωπικού και κοινού).
 Ασφάλεια – προστασία αποκριτών.
 Προστασία κοινού.
 Κατόπτευση.
 Διάσωση.
 Διαφύλαξη αποδεικτικών στοιχείων.
 Αναγνώριση Χ.Β.Ρ.Π. παραγόντων.
 Αντιμετώπιση διασποράς Χ.Β.Ρ.Π. παράγοντα.
 Αποκατάσταση.

84. Μέθοδοι ενεργειών των ανταποκριτών σε
συμβάν με Επικίνδυνα Υλικά ή ΧΒΡΠ
 Συσκευές ανίχνευσης
 Προσωπικός
προστατευτικός
εξοπλισμός (Τύποι
A,B,C)
 Οριοθέτηση ζωνών
ελέγχου
 Απολύμανση
 Συνεργασία των
εμπλεκομένων
υπηρεσιών

85. Τύποι προσωπικού
προστατευτικού εξοπλισμού
Greater Hazard Bunker
Level Level Level Level
Gear
A B C D ?
Higher Burden

86. Συσκευές Ανίχνευσης –
Δειγματοληψίας

87. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΖΩΝΩΝ
Αφού ερευνηθεί ο χώρος:
Οργανώνονται ζώνες
ΚΑΥΤΗ
ΘΕΡΜΗ
ΨΥΧΡΗ

88. Ψυχρή
Ζώνες Ελέγχου Ζώνη
Συ
Θερμή
είας
Χώ ντρ
γκ
ρο ωσ
έ
Ζώνη
Ασφαλ
ς ης
Περίμετρος Απομόνωσης
υνσης
Καυτή
Διοίκ
Ζώνη
ετρος
ένο
ος Μόλ χωρημ
Προ ημείο
ηση
Σ ς
αση
Χώρος όσβ
Περίμ
Πρ
Κινδύνου
τρ
ς
Οδό υγής
Περίμε
φ
Δια
Κατα-
φύγιο
Διά
δξΈ
ςοο ταθμόςνσης
δ ρο
Σ μα
μος
ύ
Απ ολ
Απ
ς
αρό
ολύ
θ
Κα ώρος
μαν
Χ
σης

89. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΖΩΝΩΝ
Καυτή Ζώνη/Ζώνη Εξαίρεσης/
Απαγορευμένη Ζώνη
Θερμή Ζώνη/Ζώνη Ελέγχου
Μόλυνσης /ή Περιορισμένης
Πρόσβασης
Ψυχρή Ζώνη
ΑΝΕΜΟΣ Ζώνη ελεύθερη για το
κοινό

90. ΚΑΥΤΗ ΖΩΝΗ
Είναι η ζώνη που περικλείει το συμβάν, σε τόση
έκταση όπου η συγκέντρωση της ουσίας είναι άμεσα ή με
την πάροδο του χρόνου καθίσταται τόση, ώστε να
υφίσταται μέγιστος κίνδυνος απώλειας ζωής, σε όποιον
εκτεθεί σε αυτήν χωρίς τον κατάλληλο για την περίσταση
προστατευτικό εξοπλισμό.
Η είσοδος στην Καυτή Ζώνη επιτρέπεται αυστηρά
και μόνο, σε όσους φέρουν τον ενδεικνυόμενο για την
περίπτωση ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό, στολή
προστασίας επιπέδου «Α΄», εκτός εάν τα δεδομένα του
περιστατικού καθώς και λόγοι επιχειρησιακής τακτικής
επιβάλλουν να χρησιμοποιηθεί στολή προστασίας
επιπέδου «Β΄» .

91. ΘΕΡΜΗ ΖΩΝΗ
Είναι η περιοχή μεταξύ της Καυτής και της
Ψυχρής Ζώνης, στην οποία λαμβάνει χώρα η
απολύμανση προσωπικού και εξοπλισμού και γενικά η
υποστήριξη των λειτουργιών της επέμβασης στην Καυτή
Ζώνη.
Ως συνώνυμοι όροι χρησιμοποιούνται και οι όροι
«Ζώνη Μείωσης Μόλυνσης», «Ζώνη Ελέγχου Μόλυνσης»
και «Ζώνη Περιορισμένης Πρόσβασης».

92. ΨΥΧΡΗ ΖΩΝΗ
Είναι η ζώνη που περικλείει καθ’ ολοκληρία την Θερμή
Ζώνη. Στην Ψυχρή Ζώνη, η εργασία και παραμονή του
προσωπικού δεν περικλείει κινδύνους υγείας.
Επιβάλλεται η χρήση ατομικού προστατευτικού
εξοπλισμού, επιπέδου «C», μόνο για το προσωπικό της
Ομάδας Ασφάλειας Περιμέτρου, το οποίο βρίσκεται σε
«επαφή» με τη Θερμή Ζώνη. Η Ψυχρή Ζώνη μπορεί να
επεκτείνεται ανάλογα με τις Τακτικές Συνθήκες.

93. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ
Πρόκειται για τη
διαδικασία
απομάκρυνσης ή
εξουδετέρωσης του
επικίνδυνου παράγοντα,
που γίνεται σε όσους
ήρθαν σε επαφή με τον
παράγοντα αυτόν καθώς
και σε υλικά ή εξοπλισμό
που αυτοί
χρησιμοποίησαν

94. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ
Η διαδικασία
απολύμανσης
προετοιμάζεται πριν
κάποιος μπει σε μια
περιοχή όπου υπάρχει
η πιθανότητα μόλυνσης

95. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ
Σκοπός
 Απολύμανση – Απορρύπανση Πληθυσμού.
 Απολύμανση – Απορρύπανση θυμάτων –
τραυματιών (ατομική).
 Απολύμανση – Απορρύπανση Διασωστών.
 Απολύμανση – Απορρύπανση Οχημάτων.
 Απολύμανση – Απορρύπανση νεκρών.
 Απολύμανση – Απορρύπανση πλωτών μέσων
που βρίσκονται στην Καυτή και στην Θερμή
Ζώνη, κατά την διάρκεια της επιχείρησης.

96. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΑΠΟΚΡΙΤΩΝ
Απολύμανση πέντε σταδίων
Η πιο συνηθισμένη
μέθοδος
Το επικίνδυνο υλικό
είναι γνωστό
Η μόλυνση είναι
ελάχιστη
Το επικίνδυνο υλικό
βρίσκεται επί της
στολής

97. Πτώση ασημένιας ασπίδας Μπλε στολή
Πτώση εργαλείων
Σαπούνι / H20 Χλωρίνη / H20 H20
Διάδρομος
απολύμανσης
Μπλε πλαστικό
Κατακράτηση Visqueen κάλυμμα Στύλοι Graddon
υπολειμμάτων Poles

98. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΘΥΜΑΤΩΝ-
ΠΟΛΙΤΩΝ

99. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΖΩΝΩΝ
Η οριοθέτηση των ζωνών, γίνεται από το Δ.Σ., αφού
εκτιμηθούν όλα τα υπάρχοντα στοιχεία στον τόπο του
συμβάντος:
 Το είδος του μολυσματικού παράγοντα.
 Η ποσότητα που έχει διαρρεύσει.
 Οι επιδράσεις που έχει ο συγκεκριμένος
παράγοντας, σε σχέση με το συγκεκριμένο σημείο
του συμβάντος (ανοικτός ή κλειστός χώρος).
 Οι μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν στην
περιοχή (διεύθυνση ανέμου, ταχύτητα ανέμου,
κ.λ.π.).
Επιπλέον στοιχεία για πιθανό επανακαθορισμό των ορίων των ζωνών
ασφαλείας, παρέχονται στο Δ.Σ. από επιστημονική ομάδα, με βάση τις
μετεωρολογικές ή άλλες πληροφορίες που αυτή διαχειρίζεται, καθώς
και των μοντέλων διασποράς που παράγονται με τη χρήση
εξειδικευμένου λογισμικού.

100. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΖΩΝΩΝ
Αφού οριοθετηθούν οι ζώνες ασφάλειας, η Δ.Σ. δίνει
εντολή:
 Να αναπτυχθούν οι επιχειρησιακές ομάδες
ανταπόκρισης στην Καυτή – Θερμή και Ψυχρή
Ζώνη, σύμφωνα με το σχέδιο αντιμετώπισης
Χ.Β.Ρ.Π. περιστατικών,
 Να τοποθετηθούν οι εφεδρικές δυνάμεις σε
κατάλληλο ασφαλές σημείο εντός της Ψυχρής
Ζώνης και
 Να γίνει ο έλεγχος της περιμέτρου από της Ομάδες
Ασφάλειας Περιμέτρου της Αστυνομίας ή του
Στρατού.

101. ΑΝΕΜΟΣ
ΘΕΣΗ ΣΔΣ
ΚΑ
Τ
ΕΞ ΕΥ
ΟΔ ΘΥ
Ο ΝΣ
Υ Η

102. Θερμή
Ζώνη
Τμήμ Ατυχημάτων &
Εσωτερική Επειγ. Περιστατικών
ζώνη Χώρος
αποκλεισμού Διάγνωσης
Μονάδα Χώρος
Απολύμανσης Διάγνωσης
Μεταφορά θυμάτων
από τη μολυσμένη περιοχή

103. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΖΩΝΩΝ
ΚΑΥΤΗ ΖΩΝΗ / ΠΕΡΙΟΧΗ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ
(Στολές τύπου Α΄)
Σημ ε ίο ατ υ χή μ ατ ος
ΟΜΑΔΑ
ΟΜΑΔΑ ΠΥΡΟΤΕΧΝΟΥΡΩΝ
ΟΜΑΔΑ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ Π.Σ. ΕΛ.ΑΣ. ή Λ.Σ.
Άνεμος
Ε.Ε.Α.Ε.
ΟΜΑΔΑ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ
Ε.Κ.Α.Μ. ή Μ.Υ.Α./
AMBULAN
AMBULAN
CE CARTS
Λ.Σ.
CE CARTS
Π.Σ.
Π.Σ.
ΟΜΑΔΑ ΟΜΑΔΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ Π.Σ. Γ.Ε.ΕΘ.Α.
ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΣΟΔΟΥ - ΕΞΟΔΟΥ
ΚΑΥΤΗΣ ΖΩΝΗΣ
AMBULAN AMBULAN
CE CARTS CE CARTS
Ε.Κ.Α.Β. Π.Σ. Π.Σ. ΙΑΤΡΟΣ
ΓΕΕΘΑ
Ε.Κ.Α.Β. ΟΜΑΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΓΕΕΘΑ ΟΜΑΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ
Ε.Κ.Α.Β. (Α΄ ΤΟΜΕΑΣ) ΓΕΕΘΑ ΓΕΕΘΑ Γ.Ε.ΕΘ.Α. (Β΄ ΤΟΜΕΑΣ)
Ε.Κ.Α.Β.
Ε.Κ.Α.Β.
ΓΡΑΜΜΗ ΑΠΟΜΟΛΥΝΣΗΣ
ΟΜΑΔΑ ΤΑΞΗΣ ΘΕΡΜΗ ΖΩΝΗ / ΠΕΡΙΟΧΗ
ΕΛ.ΑΣ. ή Λ.Σ. ΕΠΙΦΥΛΑΚΗΣ
(Στολές τύπου Β΄)
ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΣΟΔΟΥ - ΕΞΟΔΟΥ
ΘΕΡΜΗΣ ΖΩΝΗΣ
ΕΛ.ΑΣ. Λ.Σ.
ΟΜΑΔΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕ
ΕΛ.ΑΣ. ή Λ.Σ. ΥΤΕΣ
Ε.Κ.Α.Β. ΟΜΑΔΕΣ ΔΙΑΚΟΜΙΔΩΝ Ε.Κ.Α.Β.
& Γ.Ε.ΕΘ.Α. ΨΥΧΡΗ ΖΩΝΗ /
ΟΜΑΔΕΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Κ.Α.Β.Σ. Κ.Α.Β.Σ.
Ε.Κ.Α.Β. ΝΟΣ ΑΣΦΑΛΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΟΚ
Ε ΡΓ Α Ο Μ ΕΙΑ Α (Στολές τύπου C΄)
Σ ΤΗ Ρ ΝΑ
ΙΑ Α Ν Φ Ο Ρ ΑΣ
ΝΟΣΗΛΕ ΓΕΕΘΑ
ΙΑΤΡΟΣ ΙΑΤΡΟΣ
ΥΤΕΣ Ε.Κ.Α.Β. ΓΕΕΘΑ ΑΦΟ /
ΝΟΣΗΛΕ Ε.Κ.Α.Β. ΡΑΣ
ΥΤΕΣ
Ε.Κ.Α.Β. ΙΑΤΡΟΣ ΝΟ ΣΟ ΚΟ ΜΕ ΙΑ
ΑΝ ΑΦ ΟΡ ΑΣ /
Ε.Κ.Α.Β. Ε.Κ.Α.Β. Ε.Κ.Α.Β. ΕΡ ΓΑ ΣΤ ΗΡ ΙΑ
ΑΝ ΑΦ ΟΡ ΑΣ
Ε.Κ.Α.Β.
Σ.Δ.Π. Ε.Κ.Α.Β. Ε.Κ.Α.Β.
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
Υ.Υ.Π.

104. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Συνειδητοποίηση της φύσης της
απειλής από τα Επικίνδυνα Υλικά
και τα ΟΜΚ και των συνεπειών τους
 Κατάργηση των συνόρων στον
πλανήτη μας σήμερα
 Στόχοι οικονομικοί και κυβερνητικοί
 Δυνατότητα των ΟΜΚ να
θανατώσουν χιλιάδες ανθρώπων
ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου,
εθνικότητας, θρησκευτικών και
πολιτικών πεποιθήσεων

105. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Ετοιμότητα
 Πρόληψη
 Προετοιμασία
 Εκπαίδευση
Ε . Σ . Υ.
 Εξοπλισμός
 Αποθέματα
 Σχεδιασμός
 Άσκηση
 Συνεργασία

106. Η 1η Ελληνική Επέμβαση σε ΧΒΡΠ Συμβάν
Υπουργείο Υγείας 11/2001

107. Χάλαρης Μιχάλης
Το προσωπικό μου ιστολόγιο:
http://chalarismichalis.blogspot.com
Find me on facebook:
www.facebook.com/chalaris.michail
Follow me on Twitter:
www.twitter.com/ChalarisMichail
(@ChalarisMichail)
Join me on Linkedin:
www.linkedin.com/chalarismichail