1. หน่วยที่ 2 มาตรฐานเหล็กอุตสาหกรรม
1. ความหมายมาตรฐาน
2. มาตรฐานเหล็กในระบบต่างๆ
- ระบบอเมริกัน
- ระบบเยอรมัน
- ระบบญี่ปุ่ น

2. มาตรฐานเหล็กอุตสาหกรรม เกิดขึ้นมามากมายหลายมาตรฐาน
ประเทศผู้ผลิตเหล็กจะผลิตเหล็กโดยมีมาตรฐานเป็นของตนเอง
เพื่อให้ประเทศที่มีการจัดการอุตสาหกรรมแบบเดียวกันยอมรับและ
นาไปใช้งาน
บริษัทผู้ผลิตเหล็ก ทาการผลิตเหล็กออกมาจาหน่ายสู่ท้องตลาด
หลายๆรูปแบบ หลายชนิด แต่ละบริษัทก็พยายามที่จะผลิตเหล็ก
เพื่อให้มีคุณภาพตรงกับความต้องการตามประเภทของงานที่จะใช้
โดยมีการกาหนดชนิดและปริมาณส่วนผสมที่รวมอยู่ในเหล็กนั้นๆ
จึงทาให้เกิดมี “มาตรฐานเหล็กอุตสาหกรรม”

3. มาตรฐาน หมายถึง ข้อกาหนด หรือ ข้อตกลงร่วมกันระหว่าง
ผู้ผลิตหรือระหว่างประเทศและผู้ใช้เพื่อเป็นการสร้างความเข้าใจให้
ตรงกันเกี่ยวกับ ขนาดรูปร่าง น้าหนัก คุณภาพคุณสมบัติของวัสดุ
ต่างๆ
มาตรฐานที่นิยมใช้กันได้แก่ ระบบอเมริกา ระบบเยอรมัน
ระบบญี่ปุ่น เป็นต้น

4. มาตรฐานเหล็กตามระบบที่นิยมใช้กัน เป็นมาตรฐานสากล มี 3 ระบบ
คือ
1. ระบบอเมริกา นิยมใช้กัน 2 มาตรฐาน
- ระบบ AISI (American Iron and Steel Institute)
- ระบบ SAE (Society of Automotive Engineer)
2. ระบบเยอรมัน เรียกว่า DIN (Deutsch Industrial Norms)
3. ระบบญี่ปุ่น เรียกว่า JIS (Japanese Industrial-Standards)

5. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ระบบ AISI (American Iron and Steel Institute) เป็นมาตรฐาน
ของสถาบันเหล็กและเหล็กกล้าของอเมริกา
AISI E 4 3 2 0
หลักที่เหลือ
หลักที่2
หลักที่1
บอกกรรมวิธีการผลิตเหล็ก
ชนิดของมาตรฐาน

6. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวอักษรที่บอกกรรมวิธีการผลิตเหล็กนั้น คือ
A คือ เหล็กผสมที่เกิดจากเตา Bessemer ชนิดเป็นด่าง
B คือ เหล็กผสมที่เกิดจากเตา Bessemer ชนิดเป็นกรด
C คือ เหล็กที่ผลิตจากเตา Open Hearth ชนิดเป็นด่าง
D คือ เหล็กที่ผลิตจากเตา Open Hearth ชนิดเป็นกรด
E คือ เหล็กที่ผลิตจากเตา Electric Furnace
CB คือ เหล็กผสมที่ผลิตจากกรรมวิธีดูเพล็กซ์ (เหล็กผสมที่เกิดจาก
เตา Bessemer ชนิดเป็นกรด และเตา Open Hearth ชนิดเป็นด่าง)

7. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวเลขที่กาหนดในหลักที่ 1 คือ
เลข 1 คือ เหล็กกล้าคาร์บอน
เลข 2 คือ เหล็กกล้านิกเกิล
เลข 3 คือ เหล็กกล้าผสมนิกเกิลและโครเมียม
เลข 4 คือ เหล็กกล้าผสมโมลิบดินั่ม
เลข 5 คือ เหล็กกล้าผสมโครเมียม
เลข 6 คือ เหล็กกล้าผสมโครเมียมและวานาเดียม
เลข 7 คือ เหล็กกล้าผสมทังเสตน
เลข8 คือ เหล็กกล้าผสมนิกเกิล โครเมียม และโมลิบดินั่ม
เลข 9 คือ เหล็กกล้าผสมซิลิกอนและแมงกานีส

8. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวเลขที่กาหนดในหลักที่ 2 คือ ตัวเลขบอกส่วนผสมของปริมาณ
ของธาตุที่ผสมอยู่ในเหล็ก
ตัวเลขหลักที่เหลือ มี 2 หรือ 3 หลัก จะเป็นตัวเลขที่บอกจานวน
คาร์บอนที่ผสมอยู่เป็นเปอร์เซ็นต์โดยตัวเลขที่เหลือหารด้วย 100

9. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวอย่าง : AISI E 4 3 20
หมายความว่า AISI คือ มาตรฐานระบบAISI
E คือ เหล็กกล้าที่ผลิตจากเตาไฟฟ้า
4 คือ เหล็กกล้าผสมโมลิบดินั่ม
3 คือ มีโมลิบดินั่ม 3%
20 คือ มีคาร์บอน 20 = 0.2% (20/100)

10. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวอย่าง : AISI E 5 2 100
หมายความว่า AISI คือ มาตรฐานระบบAISI
E คือ เหล็กกล้าที่ผลิตจากเตาไฟฟ้า
5 คือ เหล็กกล้าผสมโครเมียม
2 คือ มีโครเมียม 2%
100 คือ มีคาร์บอน 100 = 1.0% (100/100)

11. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
การแบ่งกลุ่มตามลักษณะของกรรมวิธีการชุบแข็ง
ชื่อกลุ่ม สัญลักษณ์
กลุ่มที่ชุบแข็งด้วยน้า W
กลุ่มที่ทนต่อแรงกระแทก S
กลุ่มที่ชุบแข็งด้วยน้ามัน O
กลุ่มที่ผลิตโดยกรรมวิธีแปรรูปเย็น สาหรับเหล็กกล้าคาร์บอน
ปานกลางและชุบแข็งโดยปล่อยให้เย็นตัวในอากาศ
A
กลุ่มที่ผลิตโดยกรรมวิธีแปรรูปเย็น สาหรับเหล็กกล้าคาร์บอนสูง
และเหล็กกล้าผสมโครเมียมสูง
D

12. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
การแบ่งกลุ่มตามลักษณะของกรรมวิธีการชุบแข็ง
ชื่อกลุ่ม สัญลักษณ์
กลุ่มเหล็กที่ผลิตโดยกรรมวิธีแปรรูปร้อน(Hot Working) H
กลุ่มเหล็กกล้ารอบสูง(High Speed Steel) T
(ผสมทังสเตน)
M
(ผสมโมลิบดินั่ม)
กลุ่มเหล็กกล้าคุณสมบัติพิเศษ
(มีคาร์บอน และทังเสตนเป็นหลัก)
F
กลุ่มเหล็กทาแม่พิมพ์ P

13. ระบบอเมริกา
ระบบ AISI
ตัวอย่างและการใช้งาน
W5 เป็นเหล็กกล้าที่ชุบแข็งด้วยน้า มีส่วนผสม C1.1%และ Cr
0.5% ใช้ทาเครื่องหมายบนโลหะ ทาตัวแม่พิมพ์สาหรับงานดึงขึ้นรูป
และลูกรีดเหล็กในกรรมวิธีแปรรูปเย็น (Cold Working)
O2 เป็นเหล็กกล้ากลุ่มที่ชุบแข็งด้วยน้ามัน มีส่วนผสม C 0.9%
และ Mn 1.6% ใช้ทาดอกตัดเกลียวในและตัวทาเกลียวนอก และใช้ทา
เลื่อยวงเดือน
P3 เป็นเหล็กกล้าสาหรับทาแม่พิมพ์มีส่วนผสม C 0.10% Cr
0.60% Ni 1.25% ใช้ทาแม่พิมพ์ฉีดพลาสติก

14. ระบบอเมริกา
ระบบ SAE
ระบบ SAE (Society of Automotive Engineer) เป็นมาตรฐาน
ของสมาคมวิศวกรรมยานยนตร์
SAE 2 3 4 0
ชนิดของมาตรฐาน
หลักที่เหลือ
หลักที่ 1
หลักที่ 2

15. ระบบอเมริการะบบ SAE
ตัวเลขที่กาหนดในหลักที่1คือ
เลข 1 คือ เหล็กกล้าคาร์บอน
เลข 2 คือ เหล็กกล้านิกเกิล
เลข 3 คือ เหล็กกล้าผสมนิกเกิลและโครเมียม
เลข 4 คือ เหล็กกล้าผสมโมลิบดินั่ม
เลข 5 คือ เหล็กกล้าผสมโครเมียม
เลข 6 คือ เหล็กกล้าผสมโครเมียมและวานาเดียม
เลข 7 คือ เหล็กกล้าผสมทังเสตน
เลข8 คือ เหล็กกล้าผสมนิกเกิล โครเมียมและโมลิบดินั่ม
เลข 9 คือ เหล็กกล้าผสมซิลิกอนและแมงกานีส

16. ระบบอเมริกา
ระบบ SAE
ตัวเลขที่กาหนดในหลักที่ 2 คือ ตัวเลขบอกส่วนผสมของปริมาณของธาตุ
ที่ผสมอยู่ในเหล็ก
ตัวเลขหลักที่เหลือ มี 2 หรือ 3 หลัก จะเป็นตัวเลขที่บอกจานวนคาร์บอน
ที่ผสมอยู่เป็นเปอร์เซ็นต์โดยตัวเลขที่เหลือหารด้วย 100

17. ระบบอเมริกา
ระบบ SAE
ตัวอย่าง : SAE 2 3 40
หมายความว่า SAE คือ มาตรฐานระบบSAE
2 คือ เป็นเหล็กกล้าผสมนิกเกิล
3 คือ มีนิกเกิลผสม 3%
40 คือ มีคาร์บอน 40 = 0.4% (40/100)

18. ระบบอเมริกา
ระบบ SAE
ตัวอย่าง : SAE 2 5 100
หมายความว่า SAE คือ มาตรฐานระบบSAE
2 คือ เหล็กกล้าผสมนิกเกิล
5 คือ มีโครเมียม 5%
100 คือ มีคาร์บอน 100 = 1.0% (100/100)

19. ระบบเยอรมัน
ระบบเยอรมันจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
1) เหล็กไม่ผสม หมายถึง ผสมธาตุอื่นๆเล็กน้อย ประกอบด้วย
เหล็กกล้า เหล็กเหนียว และเหล็กหล่อ
การกาหนดมาตรฐานจะเขียนนาหน้าด้วยตัวอักษร และตัวเลข
ตัวอักษรจะบอกชนิดของเหล็ก คือ
St = เหล็กกล้า
Stc = เหล็กคาร์บอน
Stg หรือ GS = เหล็กเหนียวหล่อ
Ge หรือ Gg = เหล็กหล่อสีเทาTe หรือ Gt = เหล็กหล่อเหนียว

20. ระบบเยอรมัน
1) เหล็กไม่ผสม
ตัวอักษรจะบอกชนิดของเหล็ก คือ
GZ = เหล็กหล่อแบบที่ใช้แรงเหวี่ยง
GK = เหล็กหล่อด้วยแบบเหล็ก
GGG = เหล็กหล่อกราไฟต์กลม
GH = เหล็กหล่อแข็ง
GTW = เหล็กหล่อเหนียวสีขาว
ตัวเลข หมายถึง ความแข็งแรงของเหล็กในหน่วยของความเค้นแรง
ดึงเป็น Kg/mm²

21. ระบบเยอรมัน
1) เหล็กไม่ผสม
ตัวอย่าง : DIN St 42
หมายถึง เหล็กมาตรฐานเยอรมันเป็นเหล็กกล้ารับแรงดึงได้ไม่
เกิน 42 Kg/mm²

22. ระบบเยอรมัน
1) เหล็กไม่ผสม
จุดทศนิยม หลังเลขจานวนเต็ม เหล็กไม่ผสม เป็นการระบุถึงว่า
เป็นเหล็กแบบใด โดยมีการกาหนดไว้ดังนี้
.11 คือ เหล็กสร้างเครื่องมือกล
.12 คือ เหล็กแท่งรูปทางภาคตัดต่างๆและเหล็กแผ่นโตๆ
.13 คือ เหล็กใช้ทาเกลียว นัต สกรู
.20 คือ เหล็กแผ่นที่มีความหนามากกว่า 4.75 มม.
.21 คือ เหล็กแผ่นที่มีความหนาอยู่ระหว่าง 3- 4.75 มม.
.22 คือ เหล็กแผ่นที่มีความหนาน้อยกว่า 3 มม.
.29 คือ เหล็กท่อกลมสาหรับแรงดันสูงไม่มีตะเข็บรอยต่อ

23. ระบบเยอรมัน
1) เหล็กไม่ผสม
ตัวอย่าง : DIN St 42.11
หมายถึง เหล็กมาตรฐานเยอรมัน เป็นเหล็กรับแรงดึงไม่น้อยกว่า
42 Kg/mm² และเป็นเหล็กสร้างเครื่องมือกล
ยกเว้น สาหรับอักษร C หมายถึง เปอร์เซ็นต์คาร์บอน ที่ผสมอยู่
เช่น GG – C75 หมายความว่า เหล็กมาตรฐานเยอรมันเป็นเหล็กหล่อ
ที่มีปริมาณคาร์บอน 0.75%

24. ระบบเยอรมัน
2) เหล็กผสม
เหล็กผสม หมายถึง ผสมธาตุอื่นอยู่ด้วยประกอบด้วยตัวเลขและ
ตัวอักษร 3 หมู่ คือ
ตัวเลขหมู่ที่ 1 บอกเปอร์เซ็นต์คาร์บอนที่ผสมอยู่ในเนื้อเหล็ก
(หารด้วย100 เป็นเปอร์เซ็นต์)

25. ระบบเยอรมัน
2) เหล็กผสม
ตัวเลขหมู่ที่ 2 บอกธาตุที่ผสมอยู่ในเหล็ก เช่น
Mo = โมลิบดินั่ม Al = อะลูมิเนียม
Ni = นิกเกิล Cr = โครเมียม
Si = ซิลิคอน Cu = ทองแดง
W = ทังเสตน (วุลเฟรม) Mn = แมงกานีส
V = วาเนเนียม Ti = ไททาเนียม
Pb = ตะกั่ว

26. ระบบเยอรมัน
2) เหล็กผสม
ตัวเลขหมู่ที่ 3 เป็นตัวเลขบอกปริมาณของธาตุที่ผสมอยู่ในเหล็ก
คิดเป็นเปอร์เซ็นต์โดยมีค่าแฟคเตอร์ที่ต่างกันคือ
หารด้วย 4 หารด้วย 10 หารด้วย 100
โครเมียม (Cr)
แมงกานีส (Mn)
โคบอลต์(Co)
นิกเกิล(Ni)
ซิลิคอน (Si)
ทังเสตน (W)
ทองแดง (Cu)
อะลูมิเนียม (Al)
โมลิบดินั่ม(Mo)
ไททาเนียม(Ti)
วานาเดียม (v)
กามะถัน(S)
ฟอสฟอรัส(P)
ไนโตรเจน(N)
คาร์บอน(C)

27. ระบบเยอรมัน
2) เหล็กผสม
ตัวอย่าง : 42 Cr Mo 45
หมายถึง เหล็กมาตรฐานเยอรมันเป็นเหล็กผสมโครเมียมและโม
ลิบดินั่ม
มีคาร์บอน 42 = 0.42% (42/100)
มีโครเมียม 4 = 1.0% (4/4)
มีโมลิบดินั่ม 5= 0.5 % (5/10)
ยกเว้น ซึ่งในกรณีที่มีอักษร X อยู่หน้าสัญลักษณ์จะแสดงถึง
เปอร์เซ็นต์โลหะผสมโดยตรงไม่ต้องหารด้วยแฟคเตอร์ใดๆ

28. ระบบเยอรมัน
2) เหล็กผสม
ตัวอย่าง : X 20 Cr Ni 10 8
หมายถึงเหล็กมาตรฐานเยอรมันเป็นเหล็กผสมโครเมียมและ
นิกเกิล
มีคาร์บอน 20 = 0.2 % (20/100)
มีโครเมียม 10%
มีนิกเกิล 8%

29. ระบบญี่ปุ่ น
ระบบญี่ปุ่นแบ่งประเภทของเหล็กตามลักษณะการใช้งาน โดยเขียน
สัญลักษณ์ไว้คือ
1. ขึ้นต้นด้วย JIS
2. ตามด้วยอักษร ซึ่งแสดงถึงประเภทของผลิตภัณฑ์คือ
ตัวอักษร ความหมาย
A
B
C
D
E
งานวิศวกรรมก่อสร้างและงานสถาปัตย์
งานวิศวกรรมเครื่องกล
งานวิศวกรรมไฟฟ้า
งานวิศวกรรมรถยนต์
งานวิศวกรรมรถไฟฟ้า

30. ระบบญี่ปุ่ น
ตัวอักษร ความหมาย
F
G
H
K
L
M
P
R
S
T
W
Z
งานก่อสร้างเรือ
โลหะประเภทเหล็กและโลหะวิทยา
โลหะที่ไม่ใช่เหล็ก
งานวิศวกรรมเคมี
งานวิศวกรรมสิ่งทอ
แร่
กระดาษและเยื่อกระดาษ
เซรามิก
สินค้าใช้ในบ้านเรือน
ยา
การบิน
งานบรรจุหีบห่องานเชื่อม กัมมันตภาพรังสี

31. ระบบญี่ปุ่ น
3.กลุ่มตัวเลขจะมีอยู่ 4 ตัว โดยมีความหมายคือ
ตัวเลขตัวแรก เป็นการแยกกลุ่มประเภทของเหล็ก คือ
0 = เรื่องทั่วๆไป การทดสอบและกฎต่างๆ
1 = วิธีวิเคราะห์
2 = วัตถุดิบ เหล็กดิบ ธาตุผสม
3 = เหล็กกล้าคาร์บอน
4 = เหล็กกล้าผสม
5 = เหล็กกล้าหล่อ และเหล็กหล่อ
9 = เบ็ดเตล็ด และคาแนะนา

32. ระบบญี่ปุ่ น
3.กลุ่มตัวเลขจะมีอยู่ 4 ตัว โดยมีความหมายคือ
ตัวเลขที่สอง เป็นการกาหนดประเภทวัสดุในกลุ่มนั้นๆ คือ
1 = เหล็กกล้าผสมนิกเกิล-โครเมียม
2 = เหล็กกล้าผสมอะลูมิเนียม-โครเมียม
3 = เหล็กไร้สนิม
4 = เหล็กเครื่องมือ
8 = เหล็กทาสปริง
9 = เหล็กกล้าต้านทานการกัดกร่อนและความร้อน

33. ระบบญี่ปุ่ น
3.กลุ่มตัวเลขจะมีอยู่ 4 ตัว โดยมีความหมายคือ
ตัวเลขสองตัวสุดท้าย เป็นการระบุชนิดเหล็กตามส่วนผสมของ
ธาตุ คือ
01 = เหล็กเครื่องมือคาร์บอน
03 = เหล็กไฮสปรีด
04 = เหล็กเครื่องมือผสม
06 = เหล็กผสมทังสเตน
07 = เหล็กผสมโมลิบดินั่ม
08 = เหล็กผสมวาเนเดียม

34. ระบบญี่ปุ่ น
ตัวอย่าง : JIS G 4 1 03
JIS หมายถึง มาตรฐานญี่ปุ่น
G หมายถึง โลหะประเภทเหล็กหรือโลหะวิทยา
4 หมายถึง เหล็กกล้าผสม
1 หมายถึง เหล็กกล้าผสมนิกเกิลและโครเมียม
03 หมายถึง เหล็กไฮสปรีด

35. ระบบญี่ปุ่ น
ตัวอย่าง : ตารางมาตรฐานเหล็ก การใช้งาน และสัญลักษณ์ในระบบญี่ปุ่น
มาตรฐาน ลักษณะงาน สัญลักษณ์
JIS G 3112
JIS G 3101
JIS G 3103
JIS G 3106
JIS G 3302
JIS G 3350
JIS G 3442
JIS G 3452
เหล็กเส้นเสริมคอนกรีตก่อสร้าง
เหล็กรีดสาหรับโครงสร้างทั่วไป
เหล็กรีดสาหรับงานความดันสูง ความ
ร้อนสูง เช่น หม้อไอน้า
เหล็กรีดสาหรับโครงสร้างเชื่อม
แผ่นเหล็กชุบสังกะสี
เหล็กท่อไลท์เกจ ท่อเหล็ก
ท่อน้าอาบสังกะสี
ท่อเหล็กคาร์บอนสาหรับงานทั่วไป
SR,SD, SDC
SS
SB
SM
SPG
SSC
SGPW
SGP

36. ระบบญี่ปุ่ น
ตัวอย่าง : ตารางมาตรฐานเหล็ก การใช้งาน และสัญลักษณ์ใน
ระบบญี่ปุ่น
มาตรฐาน ลักษณะงาน สัญลักษณ์
JIS G 3454
JIS G 3456
JIS G 4102
JIS G 4104
JIS G 5501
ท่อเหล็กสาหรับความดันสูง
ท่อเหล็กสาหรับความร้อนสูง เหล็ก
ผสม
เหล็กผสมนิกเกิลและโครเมียม
เหล็กผสมโครเมียม , เหล็กหล่อ
เหล็กหล่อสีเทา
STPG
STPT
SNC
SCr
FC