เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนของไทย เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนกัมพูชา เขตเศรษฐกิจพิเศษ

1. ความท้าทายในการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ
ชายแดนของไทย: บทเรียนจากกัมพูชา
โดย
ดร.เชิญ ไกรนรา
สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
ณ สานักวิชานวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
22 สิงหาคม 2560

2. เนื้อหานาเสนอ
1.ความก้าวหน้าการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนของไทย
2.ความก้าวหน้าการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนของกัมพูชา
3.การเปรียบเทียบความก้าวหน้าการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ
ชายแดนไทยและกัมพูชาที่สาคัญ
4.บทเรียนจากกัมพูชา
5.สรุปความท้าทายและแนวทางการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ
ชายแดนของไทย

3. 2.ความก้าวหน้าการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดน
ของกัมพูชา
ภาพรวม
• ประเทศกัมพูชามีเขตเศรษฐกิจพิเศษทั่วประเทศ 14 แห่ง
• ปี พ.ศ.2559 มีจานวนโรงงานในเขตเศรษฐกิจพิเศษทั่วประเทศจานวน
240 โรงงาน
• ปี พ.ศ. 2558 มีการจ้างงานรวมทั้งสิ้น 68,000 คน ร้อยละ 95 ของ
แรงงานเป็นผู้หญิง
• นักลงทุนหลัก ได้แก่ จีน เกาหลีใต้ เวียดนาม มาเลเซีย ไต้หวัน ญีปุ่นและ
ออสเตรเลีย
• อุตสาหกรรมหลัก ได้แก่ อุตสาหกรรมสิ่งทอ รองเท้า เสื้อผ้า เครื่องใช้
ภายในบ้าน เครื่องจักรกลเบา กระเป๋าเดินทาง กระเป๋า อุตสาหกรรมเบา
รองเท้า จักรยาน การแปรรูปอาหาร การประกอบรถยนต์และ
รถจักรยานยนต์และอุตสาหกรรมเครื่องมือไฟฟ้า เป็นต้น

5. • ในจานวนนี้เป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดน 6 แห่งคือ
1.บริเวณชายแดนกัมพูชา-ไทย
1.1 เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนปอยเปตโอเนียง จ.บันเต
เมียนเจย
• ห่างจากเมืองชายแดนปอยเปต 10 กม. อ.โอจะโร
• มีพื้นที่ 467 เฮกตาร์ ห่างจากท่าเรือแหลมฉบับ 250 กม.
• ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ 2549 เมื่อ พ.ศ.2558 มีโรงงานเปิด
ดาเนินการแล้ว 5 โรงงาน การจ้างงานรวม 830 คน
• มี 5 ระยะ รองรับได้ 150 โรงงาน

6. • อุตสาหกรรมเป้าหมาย ได้แก่ เสื้อผ้าและสิ่งทอ แปรรูปการเกษตร
เครื่องจักรเกษตร แปรรูปสินค้าเกษตรและเทคโนโลยีชีวภาพ ผลิต
รถจักรยานและจักรยานยนต์ เครื่องจักรผลิตไฟฟ้า เครื่องมือ
อุตสาหกรรมและชิ้นส่วน เครื่องใช้อิเล็กทรอนิกส์ อุปกรณ์ถ่ายภาพ
อุปกรณ์กึ่งตัวนาและส่วนประกอบ ยานยนต์และเครื่องมือการควบคุม
กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ และอุตสาหกรรมเบาอื่นๆ
1.2 เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนซันโก้ปอยเปต จังหวัดบันเตเมียนเจย
• เปิดดาเนินการเมื่อ พ.ศ 2556 เป็นการร่วมทุนระหว่างนักลงทุนชาว
กัมพูชาและญี่ปุ่น
• ปี พ.ศ 2556 มีโรงงานเปิดดาเนินการ 5 โรงงาน
• อุตสาหกรรมเป้าหมาย คือ การผลิตชิ้นส่วนยานยนต์

8. 1.3 เขตเศรษฐกิจพิเศษเนียงก๊อกเกาะกง จังหวัดเกาะกง
• ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ 2550
• พื้นที่ดาเนินการ 335 เฮกตาร์
• เมื่อปี พ.ศ. 2557 มีโรงงานเปิดดาเนินการแล้ว 5 โรงงาน
• มีการจ้างงานจานวน 3,953 คน
2.บริเวณชายแดนกัมพูชา-เวียดนาม
2.1 เขตเศรษฐกิจพิเศษดรากอนคิงบาเวต จังหวัดสะวายเรียง
• ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ.2555 พื้นที่ดาเนินการ 106.5 เฮกตาร์
• เมื่อปี พ.ศ. 2558 มีโรงงานเปิดดาเนินการแล้ว 4 โรงงาน
• มีการจ้างงานจานวน 280 คน

10. 2.2 เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนแมนฮัตตัน จังหวัดสะวายเรียง
• ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ 2548
• พื้นที่ดาเนินการ 157 เฮกตาร์
• เมื่อ พ.ศ. 2558 มีโรงงานเปิดดาเนินการแล้ว 32 โรงงาน
• ปี พ.ศ. 2558 มีการจ้างงานจานวน 28,051 คน
2.3 เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนไตเส็งบาเวต จังหวัดสะวายเรียง
• ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ 2550
• พื้นที่ดาเนินการ 99 เฮกตาร์
• เมื่อ พ.ศ. 2558 มีโรงงานเปิดดาเนินการแล้ว 26 โรงงาน
• ปี พ.ศ. 2558 มีการจ้างงานจานวน 7,968 คน

11. 3.สิทธิประโยชน์ด้านการลงทุนในเขตเศรษฐกิจพิเศษของกัมพูชา
• ได้รับยกเว้นการเก็บภาษีจากกาไรเป็นระยะเวลา 9 ปี
• ได้รับการยกเว้นภาษีนาเข้าเครื่องมือและวัสดุก่อสร้างสาหรับ
โครงสร้างพื้นฐานในเขตเศรษฐกิจพิเศษ
• ผู้พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษจะได้รับการยกเว้นภาษีนาเข้าเครื่องจักร
เครื่องมือสาหรับก่อสร้างถนนเชื่อมโยงระหว่างเขตเศรษฐกิจพิเศษ
และเมืองและโครงสร้างพื้นฐานที่จาเป็นอื่นๆ
• ผู้พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษจะได้รับสิทธิการเช่าที่ดินในพื้นที่
ชายแดนหรือพื้นที่ห่างไกลอื่นๆจากภาครัฐเป็นระยะเวลา 70 ปี
• ผู้พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษไม่ต้องชาระภาษีมูลค่าเพิ่มในทุกครั้งที่
นาเข้าและผลิตเพื่อส่งออก หากสินค้าที่ผลิตได้ส่งจาหน่าย
ภายในประเทศจะต้องคืนภาษีมูลค่าเพิ่มให้แก่รัฐบาลในเชิง
เปรียบเทียบกับปริมาณที่ส่งออก

12. • ผู้พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ นักลงทุนหรือลูกจ้างต่างชาติมีสิทธิ์
โอนรายได้ที่ได้รับจากการลงทุนและเงินเดือนที่ได้รับจากเขต
เศรษฐกิจพิเศษไปยังธนาคารในต่างประเทศภายหลังจากชาระ
ภาษีแล้ว
• ผู้พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษและนักลงทุนได้รับการรับประกัน
การลงทุนตามกฎหมายการลงทุนและกฎระเบียบอื่นๆ ของ
ประเทศกัมพูชา
• ไม่มีการปฏิบัติที่แตกต่างกันในฐานะที่เป็นชาวต่างชาติ ไม่มีการ
โอนให้เป็นกรรมสิทธ์ของประเทศกัมพูชาและไม่มีราคากาหนด

13. 3.การเปรียบเทียบความก้าวหน้าการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ
ชายแดนของไทยและกัมพูชาที่สาคัญ
ประเด็นเปรียบเทียบ ประเทศไทย ประเทศกัมพูชา
1.ที่ตั้ง ตามแถวถนน ASEAN Highway
และแนวพื้นที่พัฒนาเศรษฐกิจ
ตามแถวถนน ASEAN Highwayและ
ปลอดภัยจากน้้าท่วมและแนวพื้นที่พัฒนา
เศรษฐกิจตอนใต้
2.จานวนแรงงาน มีจากัดและขาดแคลนแรงงาน มีกาลังแรงงานราคาถูกจานวนมาก
3.ค่าแรงงานขั้นต่า 300 บาท/วัน 150 บาท/วัน
4.สิทธิประโยชน์เพื่อดึงดูดนัก
ลงทุน
ได้รับการยกเว้นภาษีเงินได้นิติ
บุคคล 8 ปี และลดหย่อนร้อย
ละ 50 อีก 5 ปี
-ได้รับยกเว้นภาษีเงินได้นิติบุคคล 9 ปี
-ได้รับสิทธิพิเศษ GSP เข้าตลาดสหภาพ
ยุโรป และ MFN เข้าตลาดสหรัฐอเมริกา
และจีน
5.ความสนใจของนักลงทุน ค่อนข้างน้อยถึงปานกลาง ค่อนข้างสูง
6.การขนส่งและโลจิสติกส์ สะดวก ค่อนข้างสะดวกและจ้าเป็นต้องใช้บริการ
ท่าเรือน้้าลึกในประเทศไทยและเวียดนาม

14. ประเด็นเปรียบเทียบ ประเทศไทย ประเทศกัมพูชา
7.ค่าเช่าที่ดิน ปานกลาง ค่อนข้างต่้า
8.ระยะเวลาการเช่าที่ดิน 50 ปี และอาจต่อได้อีก 50 ปี 70 ปี
9.โครงสร้างพื้นฐาน เช่น
น้าประปา ระบบบาบัดน้า
เสีย พลังงานไฟฟ้า
มีความพร้อม ค่าพลังงานไฟฟ้าค่อนข้างสูง
และโครงสร้างพื้นฐานยังไม่
สมบูรณ์
10.อุตสาหกรรมเป้าหมาย 13 กลุ่มกิจการเป้าหมาย เน้น
แปรรูปสินค้าเกษตร สิ่งทอ
และเครื่องนุ่งห่ม อุตสาหกรรม
ผลิตเครื่องอุปโภคบริโภค
สิ่งทอและเครื่องนุ่งห่มและ
อุตสาหกรรมเบา

15. ประเด็นเปรียบเทียบ ประเทศไทย ประเทศกัมพูชา
11.นักลงทุนกลุ่มเป้าหมาย ไทย มาเลเซีย ญี่ปุ่น จีน ออสเตรเลีย
ไต้หวันและอินเดีย
จีน เกาหลีใต้ เวียดนาม มาเลเซีย
ไต้หวัน ญีปุ่นและออสเตรเลีย
12.การมีกฏหมายสนับสนุนการ
จัดตั้งเขตเศรษฐกิจพิเศษ
มี มี
13.ความแตกต่างของสิทธิ
ประโยชน์ระหว่างเขตเศรษฐกิจ
พิเศษชายแดนและเขตเศรษฐกิจ
พิเศษทั่วไป
มีความแตกต่างกันเล็กน้อยใน
ประเด็นการจ้างแรงงานต่างด้าวจาก
ประเทศเพื่อนบ้านในลักษณะไป-
กลับและตามฤดูกาล
ไม่แตกต่างกัน
14.ภาพรวมความก้าวหน้า -อยู่ในช่วงเริ่มต้นและเติบโตค่อนข้าง
ช้า -การจัดหาที่ดินเพื่อพัฒนาเป็นเขต
เศรษฐกิจพิเศษในบางพื้นที่ค่อนข้างช้า
-กระบวนการวางผังเมืองชายแดน
ค่อนข้างช้า
อยู่ในช่วงเริ่มต้นและเติบโตค่อนข้าง
เร็ว

16. 4.บทเรียนจากกัมพูชา
• การเปิดโอกาสให้นักลงทุนต่างชาติเข้ามาร่วมทุนพัฒนาเขตเศรษฐกิจ
พิเศษ
• ระยะเวลาการให้เช่าที่ดินค่อนข้างสูงและค่าเช่าที่ดินค่อนข้างถูก
• หน่วยงานภาครัฐอานวยความสะดวกในการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจพิเศษ
• บริษัทญี่ปุ่นสนใจจัดตั้งเครือข่ายการผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ทาให้เกิดการ
จัดตั้งโรงงานในรูปแบบห่วงโซ่อุปทาน
• มีความกังวลว่าเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนของไทยจะดึงดูดแรงงาน
ราคาถูกจากเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนของกัมพูชาซึ่งจะส่งผลต่อขีด
ความสามารถในการแข่งขันของประเทศกัมพูชาในฐานะที่เป็นฐานการ
ผลิตอุตสาหกรรมต้นทุนต่า

17. 5.สรุปความท้าทายและแนวทางการพัฒนาเขตเศรษฐกิจ
พิเศษชายแดนของไทย
5.1 ควรหลีกเลี่ยงการพัฒนาอุตสาหกรรมที่คล้ายคลึงกันกับเขตเศรษฐกิจพิเศษ
ชายแดนของกัมพูชาเพื่อสร้างจุดแข็งในการผลิตสินค้าและบริการ
5.2 ไทยอาจย้ายฐานการผลิตที่ใช้แรงงานจานวนมากไปยังฐานการผลิตในเขต
เศรษฐกิจพิเศษชายแดนเพื่อใช้ประโยชน์จากค่าแรงงานราคาถูกจากประเทศ
เพื่อนบ้าน
5.3 ปรับโครงสร้างการผลิตของจังหวัดชายแดนและส่งเสริมให้เขตเศรษฐกิจ
พิเศษชายแดนเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจแห่งใหม่เพื่อกระจายผลประโยชน์
เข้ามายังพื้นที่ภายในจังหวัดและภาค
5.4 ส่งเสริมการเชื่อมโยงการผลิตกับประเทศเพื่อนบ้านในรูปแบบการจ้างผลิต
ข้ามพรมแดน (Outsourcing)

18. 5.5 พัฒนาฝีมือแรงงานของไทยและประเทศเพื่อนบ้านบริเวณชายแดน
เพื่อยกระดับผลิตภาพแรงงาน
5.6 จัดการระบบตลาดแรงงานข้ามพรมแดนและส่งเสริมการแบ่งงานกัน
ทาระหว่างประเทศ (International Division of Labor)
5.7 จัดทาขอบเขตทางกายภาพของเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนที่ชัดเจน
และพัฒนากลไกการบริหารจัดการเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดนระหว่าง
ไทยและกัมพูชาในรูปแบบ 2 ประเทศ 1 เขตพัฒนาพื้นที่ชายแดนเพื่อ
ส่งเสริมการพัฒนาพื้นที่ชายแดนแบบบูรณาการ (Integrated
Borderlands Development)

19. จบการนาเสนอ
ขอบคุณครับ
Email: Choen@nesdb.go.th
www.nesdb.go.th