3. Στον ελληνικό χώρο
Στον Ελληνικό χώρο
υπάρχει ο μυκηναϊκός
κόσμος που αποτελείται
από μια μυκηναϊκή
συμμαχία μεταξύ αχαϊκών
κρατών με κυρίαρχο το
κράτος των Μυκηνών, που
ελέγχει και υποστηρίζεται
από άλλα κράτη.
4. Στη Μικρά Ασία
Στο μικρασιατικό χώρο είχαν δημιουργηθεί από το 15ο π.Χ
δύο ομοσπονδίες βασιλείων και φυλών, η Ασσούβα
(Assuwa) και η Αρζάβα (Arzawa). Είχαν ιδρυθεί με στόχο
την άμυνα εναντίον των επεκτατικών Χετταίων και
αργότερα των Αχαιών. Μάλιστα, γύρω στα μέσα του 13ου
π.Χ. είχαν συνάψει έναν ευρύτερο αμυντικό συνασπισμό.
Σύμφωνα με άλλους, οι Χετταίοι εξουσίαζαν κατά
διαστήματα αυτές τις δύο ομοσπονδίες.
5. Η Ασσούβα που ήταν (ο ευρωπαϊκός βραχίονας) περιλάμβανε
κράτη της ΒΔ Μικράς Ασίας (μεταξύ του ποταμού Έρμου και
της Ασκανίας λίμνης)
6. Η Αρζάβα (ο ασιατικός βραχίονας) εκτείνονταν μεταξύ ποταμού
Έρμου, Καλυκάνδου και μέσου ρου του ποταμού Σαγγάριου.
7. Η Τροία κατείχε σημαντική
στρατηγική θέση στη ΝΔ
είσοδο του Ελλησπόντου
ελέγχοντας τη θαλάσσια
οδό μεταξύ Αιγαίου και
Προποντίδας και τον
Εύξεινο Πόντο, αλλά και
τις χερσαίες οδούς που
συνέδεαν τα ευρωπαϊκά
κράτη με τη Μικρά Ασία
μέσω διαβάσεων του
Ελλησπόντου.
8. Εκμεταλλεύτηκε την εξαίρετη γεωστρατηγική της, για να
φορολογεί τους εμπορευόμενους που χρησιμοποιούσαν
τις προαναφερόμενες χερσαίες και θαλάσσιες οδούς.
Επίσης η Τροία εξήγε στον μυκηναϊκό κόσμο, στην Κύπρο
και τη Μέση Ανατολή αλιεύματα, δούλους,
εξειδικευμένους τεχνίτες, και τα περίφημα άλογά της. Ήταν
μια ακμάζουσα και πλούσια πόλη και η έδρα και πιθανώς
η πρωτεύουσα της Ασσούβα.
Μέρος του “Θησαυρού
του Πρίαμου” όπως
εκτίθεται σήμερα στο
Μουσείο Πούσκιν
10. Ο 13ος αι π.Χ. ήταν πολύ σημαντικός για τις χώρες της Ανατολική
Μεσογείου και του Αιγαίου, γιατί κορυφώθηκαν οι αντιπαραθέσεις
ανάμεσα στις πολιτικοστρατιωτικές δυνάμεις, τους Αιγύπτιους,
τους Χετταίους, τους Μυκηναίους (Αχαιούς) και τις ανερχόμενες
δυτικομικρασιατικές ομοσπονδίες στις οποίες ανήκε η Τροία.
11. Ο μυκηναϊκός κόσμος είχε ήδη αρχίσει να αποσυντίθεται
λόγω πενίας και αναρχίας. Οι Αχαιοί βασιλείς αντιμετώπιζαν
οικονομικά προβλήματα, καθώς τα εργαστήριά τους έδιναν
τη μισή παραγωγή, υπήρχε έλλειψη δούλων και εργατών και
οι χώρες τους υπέφεραν από υπερπληθυσμό. Οι εμπορικοί
δρόμοι απειλούνταν από επιδρομές και τα πλούτη τους
εξανεμίζονταν. Έπρεπε να εξασφαλίσουν νέους πόρους και
εισοδήματα, να λεηλατήσουν πλούτη άλλων χωρών και να
διανοίξουν νέες εμπορικές οδοί.
Η μάσκα του Αγαμέμνονα-
Χρυσό προσωπείο
Ο θησαυρός της
Τίρυνθας-
σφραγιστικό
δαχτυλίδι
12. Από την άλλη πλευρά, η Τροία συγκέντρωνε την μήνη των
Αχαιών που ήταν οι ισχυρότεροι ναυτικοί του Αιγαίου και
θίγονταν από τον απόλυτο τρωικό έλεγχο του
Ελλήσποντου. Επιπλέον, ήταν σημαντικό εμπόδιο και για
τις επεκτατικές τους βλέψεις στις μικρασιατικές ακτές που
θα τους απέδιδε λάφυρα.
Η Σοφία Σλήμαν (σύζυγος του Ερρίκου Σλήμαν που ανέσκαψε
την Τροία) φορά τους θησαυρούς από την Τροία
13. Οι Αχαιοί λοιπόν είχαν
αρκετούς λόγους να
επιτεθούν στην Τροία,
εκμεταλλευόμενοι μάλιστα την
αδυναμία των Χετταίων εκείνη
την εποχή.
Τρωικά ευρήματα
15. Οι Αχαιοί
Μετά από την κατάρρευση του
μινωικού πολιτισμού,
ισχυροποιήθηκε το φύλο των
Αχαιών με λίκνο την Αχαΐα
Φθιώτιδας έναντι των
υπόλοιπων φύλων του
ελληνικού χώρου (Λαπίθες,
Μινύες, Δαναοί, Μυρμιδόνες,
Αιτωλοί, Λοκροί, Κεφαλλήνες
κτλ) , τα οποία και κατέστησαν
σταδιακά υποτελείς και
εδραιώθηκαν στην
Πελοπόννησο με έδρα τις
Μυκήνες.
16. Το κυρίαρχο κράτος του Αγαμέμνονα (από τη δυναστεία
των Ατρειδών) περιλάμβανε ή ήλεγχε τη βόρεια
Πελοπόννησο, το ΒΔ τμήμα της Αργολίδας, την Κυνουρία,
τη Λακωνία, τη Μεσσηνία, τη Καδμηίδα (Βοιωτία). Ο
Διομήδης, ο Σθένελος, ο Ευρύαλος, ο Μενέλαος ήλεγχαν
κάποιες από τις περιοχές αυτές και είχαν καθήκοντα
χωροδεσπότη. Ο Νέστορας της Πύλου ήταν ανεξάρτητος
αλλά ελεγχόμενος σύμμαχος, ενώ ο Οδυσσέας και ο
Ιδομενέας ήταν ανεξάρτητοι αλλά πιστοί σύμμαχοι. Αυτοί
αποτελούσαν το «σκληρό πυρήνα» των κρατών που
υποστήριζαν τις Μυκήνες. Πρόκειται για μια συμμαχία του
Νότου που ήλεγχαν κάποιες από τις περιοχές τη Νότια
Ελλάδα ως τις Μυκήνες.
17. Οι Αχαιοί του Βορρά με έδρα τη Θεσσαλία προβάλλουν με
ανταγωνιστική διάθεση απέναντι στους Αχαιούς του
Νότου και δεν αποδέχονται την πρωτοκαθεδρία των
Μυκηνών και επιθυμούν την επικυριαρχία ή ηγεμονία των
Μυρμιδόνων Αχαιών.
19. Στην Ιλιάδα υπάρχουν γεγονότα που αντικατοπτρτίζουν αυτές τις
ενδομυκηναϊκές αντιπαραθέσεις. Πιο συγκεκριμένα:
Η απουσία του Πηλέα από την τρωική εκστρατεία. Η αποστολή του
διαδόχου του Αχιλλέα έγινε, ώστε να μη χάσουν οι δυνάμεις της
Θεσσαλίας οφέλη από τη λαφυραγώγηση και τη διανομή
κατακτήσεων.
Η φιλονικία μεταξύ Αγαμέμνονα και Αχιλλέα.
Η αφαίρεση της Βρισηίδας ίσως δείχνει την προσπάθεια του
Αγαμέμνονα να επιβληθεί πραξικοπηματικά στον αρχιστράτηγο της
Θεσσαλίας
Ο Αχιλλέας
ετοιμάζεται να
σύρει το σπαθί
του, John
Flaxman,
20. Σύμφωνα με τον Νηών Κατάλογο, οι αχαϊκές δυνάμεις
αποτελούνταν από 1186 πλοία με επιβαίνουσα δύναμη 108.000
ανδρών με αρχιστράτηγο τον άνακτα του ισχυρότερου
κράτους, τον Αγαμέμνονα.
Αρκετοί θεωρούν ότι οι αριθμοί αυτοί ήταν υπερβολικοί, και ότι ο
ομηρικός κατάλογος παρουσιάζει τον αριθμό στρατευμάτων και
πλοίων που σύμφωνα με τις συνθήκες ήταν υποχρεωμένο να
διαθέσει κάθε κράτος-μέλος της συμμαχίας, για τις επιχειρήσεις
από την αρχή και κατά τη διάρκεια του δεκαετή πολέμου.
Πάντως, η κινητοποίηση ήταν σίγουρα μεγάλη.
21. Οι αχαϊκές δυνάμεις
συγκεντρώθηκαν στην
Αυλίδα που ήταν υπό
μυκηναϊκό έλεγχο κι όχι σε
κάποιο από τα ασφαλή
λιμάνια του Παγασητικού, που
ήταν υπό τον έλεγχο των
νοτίων Αχαιών.
22. Να σημειωθεί ότι ο τύπος
πολιτειακής οργάνωσης της
εποχής ήταν το φυλετικό
κράτος, δηλ. βασική μονάδα
ήταν το γένος, με επικεφαλής
το βασιλιά, το Συμβούλιο
Γερόντων, την Αγορά (λαϊκή
συνέλευση) και το εθιμικό
δημόσιο δίκαιο. Η εκδίκηση
του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο
είναι μια επιταγή φυλετική, μια
υποχρέωση που έρχεται από
το θεσμό του εταίρου της
φυλετικής κοινωνίας.
Ο Αχιλλέας φροντίζει το
πληγωμένο χέρι του
Πάτροκλου.
Ερυθρόμορφη κύλικα, 500
π.Χ. περίπου. Βερολίνο,
23. Οι Τρώες
Το κράτος της Τροίας κατά τον Όμηρο περιλαμβάνει την
Τρωάδα, την Κυζικηνή χερσόνηση, τη Λέσβο και τη
θρακική χερσόνησο. Οι Τρώες ήταν ένα ελληνικό φύλο
που αποκόπηκε από τον κύριο όγκο των Πρωτοελλήνων
και εγκαταστάθηκε στην Τρωάδα το 2000-1900 π.Χ.
Μάλιστα η Τροία ΙΙ μοιράζεται τα ίδια πολιτισμικά στοιχεία
με τον πολιτισμό του ΒΔ Αιγαίου της Εποχής του Χαλκού
και ίσως να αποτελούσε και κάποιο από τα κέντρα του.
24. Γι’αυτό οι Τρώες δεν είχαν και ουσιαστικές διαφορές από
τους Αχαιούς αντιπάλους. Οι δύο λαοί είχαν κοινό
πολιτισμό, τρόπο ζωής, νοοτροπία, θρησκεία, πολιτειακή
και στρατιωτική οργάνωση.
Ο Πριάμος ήταν βασιλιάς, είχε ανακτορικό συγκρότημα,
συμβουλεύονταν κάποιο συμβούλιο γεροντότερων
προκρίτων και λάτρευαν Ολύμπιους θεούς.
25. Στον Νηών Κατάλογο τα στρατιωτικά σώματα που υπάγονται
στον Πρίαμο είναι οι Τρώες, οι Δάρδανοι (με τον Αινεία), ο
λαός της Ζέλειας (με τον τοξότη Πάνδαρο), ο λαός της
Απαισού στην Προποντίδα (με τον Άδραστο και τον Άμφιο), ο
λαός της χώρας περί τον Ελλήσποντο (με τον ΄Ασιο) και οι
κονταρομάχοι Πελασγοί (με τον Ιππόθοο και τον Πύλαιο).
26. Ως σύμμαχοι των Τρώων αναφέρονται οι Θράκες οι
Κίκονες, οι Παφλαγόνες, οι Αλιζώνες, οι Μυσοί, οι
Φρύγες, οι Μαίονες, οι Κάρες, οι Λύκιοι, οι Λέλεγες, οι
Αμαζόνες (στο τέλος του πολέμου). Όλοι αυτοί οι
σύμμαχοι των Τρώων αντιστοιχούν γεωγραφικά περίπου
στο δυτικό τμήμα του εκτεταμένου κράτους της Αρζάβα.
Οι ανατολικές αρζαβανές επαρχίες δεν ενίσχυσαν τους
Τρώες, προφανώς για να αποκρούσουν πιθανή εισβολή
Χετταίων από την Ανατολή.
27. Οι Χετταίοι προς το τέλος του τρωικού πολέμου
ενδεχομένως έστειλαν στρατιωτική ενίσχυση στους Τρώες,
για να αποτρέψουν μαζί τον κοινό εχθρό.
Οι Τρώες συγκέντρωναν λιγότερο από 10.000 πολεμιστές,
ενώ η ευρασιατική συμμαχία θα αριθμούσε 50.000
άνδρες.
29. Ο πόλεμος της Τροίας
διεξήχθη σε ένα από τα
επίπεδα VI και VIIa.
Υπάρχουν πολλές
απόψεις, αλλά εκείνη που
συγκεντρώνει τα
περισσότερα
επιχειρήματα υποδεικνύει
την Τροία VI ως την
ομηρική.
Οικιστικά επίπεδα Τροίας
30. Αυτό το οικιστικό επίπεδο φανερώνει μέσα από τις
ανασκαφές ότι ήταν μια πόλη με στιβαρές οχυρώσεις,
προσεγμένο αρχιτεκτονικά ανακτορικό συγκρότημα και
οικήματα, προφανής έδρα ενός εκτεταμένου και εύπορου
κράτους, που ήλεγχε τον Ελλήσποντο και την ευρύτερη
περιοχή.
Τα πέτρινα τείχη της Τροίας έδειχναν
απόρθητα - έτσι τουλάχιστον
πίστευαν οι Τρώες. Αυτά τα τείχη
ανασκάφηκαν τη δεκαετία του 1870.
Η θέση φέρει στρώματα τουλάχιστον
εννέα οικισμών, που καλύπτουν
περίοδο 3.500 ετών
31. Η Τροία αυτή επιβίωσε έξι αιώνες με
ευημερία και ασφάλεια πίσω από
τα τείχη της. Οι πύργοι της
κατασκευάστηκαν γύρω στα 1300
π.Χ., λίγο πριν από την καταστροφή
της, λόγω της αυξανόμενης
απειλητικότητας των Χετταίων και
των Αχαιών. Τα αρχαιολογικά
στοιχεία δείχνουν ότι γύρω στο 1250
π.Χ η Τροία VI κατακτήθηκε από
κάποιον εχθρό που την
εκθεμελίωσε και την πυρπόλησε με
εκδικητική μανία. Οι πιο πιθανοί
ύποπτοι γι’ αυτό ήταν οι Αχαιοί.
Η πτώση της Τροίας, του Γ.
Τράουτμαν.
32. Οι Αχαιοί εξόντωσαν σημαντικό μέρος
του πληθυσμού και τους επιζώντες της
δυναστείας και της αριστοκρατίας,
πήραν μαζί τους δούλους και λάφυρα
και επιτρέψανε σε λίγους εναπομείναντες
κατοίκους των κατώτερων τάξεων να
επιστρέψουν στην πόλη. Οι τελευταίοι,
ίσως ενισχυμένοι με κατοίκους της
ενδοχώρας ανίδρυσαν την Τροία VIIa,
ίσως υπό τη διοίκηση κάποιας
δυναστείας της υπαίθρου (των
Αινειιδών;), που είχαν δηλώσει υποταγή
στους Αχαιούς.
O Πρίαμος δέχεται
τη φονική επίθεση του
Νεοπτόλεμου
-γιου του Αχιλλέα.
Αγγειογραφία του 5ου αι. π.Χ.
Εθνικό Μουσείο Νεάπολης
33. Η Τροία VIIa ήταν μια φτωχή πόλη, αποτελούμενη κυρίως
από καλύβες και είναι προφανές ότι δεν ασκούσε πλέον
κανέναν έλεγχο στον Ελλήσποντο.
Θάνατος Αστυάνακτα
35. Πολεμική Ιεραρχία
Η στρατιωτική οργάνωση ελέγχονταν από τα ανάκτορα (ανακτορικό
σύστημα) και ήταν δαιδαλώδης.
Στην κορυφή ήταν ο άναξ (Αγαμέμνονας), που ήταν επιφορτισμένος
με την υψηλή πολιτική και διπλωματία
Μετά: ο λαφαγέτας: αρχηγός του στρατού και στρατιωτικός νους
(Αχιλλέας & ‘Εκτορας)
Βασιλιάς: περιφερειακοί στρατιωτικοί διοικητές (Οδυσσέας, Νέστορας.)
Κορέτες: τοπάρχες χαμηλότερης βαθμίδας
Προκορέτες: αξιωματικοί
Τελεστές: ευγενείς γαιοκτήμονες που πρόσφεραν στο κράτος
στραιωτική υπηρεσία και εξοπλισμό.
Ελευτήρες: αξιωματικός με καθήκοντα επιθεωρητή
Επέτες: ακόλουθοι του άνακτα, ίσως στρατιωτικοί σύνδεσμοι ανάμεσα
σε άνακτα και απλούς μάχιμους.
36. Πολεμικά Δεδομένα
Σε γενικές γραμμές, στον τρωικό πόλεμο χρησιμοποιούνται όπλα,
εξοπλισμός και τακτικές τόσο από την πρώιμη, όσο και από την
Υστερομυκηναϊκή εποχή.
Μυκηναίος επέτης
Μυκηναίοι πολεμιστές Μυκηναίος πολέμαρχος
37. Α) Πεζικό
Βαρύ πεζικό: έφερε ολόσωμες ασπίδες και επιμήκη δόρατα για
διατρητικό πλήγμα. Δε φορούσαν θώρακες που θα τους
καθιστούσαν δυσκίνητους, αλλά φορούσαν οδοντόφρακτο κράνος.
Ελαφρύ πεζικό: κινούνταν μεταξύ βαρέων πεζών και ακροβολιστών.
Έφεραν βασικά ξίφος και δε φέρουν θωράκιση ή ασπίδα, για να είναι
ευκίνητοι.
Οδοντόφρακτο
κράνος
Μυκηναϊκό εγχειρίδιο
38. Ακροβολιστές: τοξότες, ακοντιστές, σφενδονήτες, λιθοβόλοι.
Προωθούνταν μπροστά από το τείχος των ασπίδων εκτοξεύοντας
βέλη κι έπειτα καλύπτονταν πίσω από τις ολόσωμες ασπίδες των
δορυφόρων συμπολεμιστών. Αχαιοί τοξότες: Τεύκρος, Μηριόνης
Τρώες τοξότες: Αλέξανδρος/ Πάρης, Πάνδαρος.
Κανένας τους δεν έφερε ένδυση
Ο Μηριόνης Ο Τεύκρος
39. Κατά την Ύστερη περίοδο το βαρύ πυροβολικό επανεξοπλίστηκε
με μικρότερες ασπίδες, βραχέα δόρατα και θωράκιση. Επίσης
απεικονίζονται με σανδάλια.
Μερικά Μυκηναϊκά χάλκινης επίπεδης πλάκας βέλη που
βρέθηκαν κατά τις διάφορες ανασκαφές στην Τροία. Αυτά
είναι από την Τροία από τα VIh και VII στρώματα όπου σημάδια
των πυρκαγιών, και την καταστροφής που φέρνει ο πόλεμος
φαίνεται να είναι αποδεδειγμένο εδώ .
40. Β) ΑΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΠΠΙΚΟ
Το πολεμικό άρμα ήταν μεγάλης αξίας στο μυκηναϊκό
κόσμο. Το πλήρωμα περιλάμβανε τον ηνίοχο και το
μάχιμο επιβάτη με κινητήρια δύναμη δύο ή και τρία άλογα.
Μυκηναϊκό άρμα
41. ΟΠΛΙΣΜΟΣ
ΠΕΡΙΚΕΦΑΛΑΙΕΣ: οδοντόφρακτο
κράνος συχνά με εντυπωσιακό λοφίο
«σπειροειδούς τύπου» (Λοφοσείστης
Έκτωρ). Αργότερα, κερασφόρο
κράνος ή τύπου ακανθόχοιρου
ΑΣΠΙΔΕΣ: πυργόσχημη ασπίδα,
οκτώσχημη ασπίδα. Αργότερα
στρογγυλή ασπίδα. Του Αίαντα του
Τελαμόνιου η ασπίδα ήταν
πυργόσχημη, ενώ του Αχιλλέα
στρογγυλή.
42. ΘΩΡΑΚΕΣ & ΚΝΗΜΙΔΕΣ: πανοπλία
τύπου Δενδρών, που άφηνε
ακάλυπτα τα πόδια. Τέτοια φόραγε
ο Αχιλλέας και τον θάνατωσε το
δηληριασμένο βέλος του Πάρη.
Αργότερα, χρησιμοποιούσαν
πανοπλίες με πλήρη προστασία
(κράνος, θώρακα, κνημίδες)
ΔΟΡΑΤΑ: επιμήκη δόρατα, με
στέλεχος 3,5- 4 μέτρα
ΞΙΦΗ: χρησιμοποιούνταν
συμπληρωματικά, όταν ο
πολεμιστής έχανε το δόρυ του.
Πανοπλία Δενδρών με
οδοντόφρακτο κράνος
43. Οχυρώσεις
Η οχυρωματική ήταν σημαντική για
τους λαούς του Αιγαίου, όπως
αποδεικνύουν τα «κυκλώπεια τείχη».
Αρχικά, η οχύρωση περιλάμβανε
μόνο τείχος, ενώ αργότερα
προστίθενται πύργοι αριστερά και
δεξιά της πύλης. Υπήρχαν επίσης
και στενές και πλάγιες οδοί που
οδηγούσαν στην είσοδο της πύλης.
Μυκηναϊκός αμυντικός πύργος
Τείχη Τροίας-
αναπαράσταση
44. Πολιορκητικές μηχανές
Οι πολιορκητικές μηχανές ήταν γνωστές στην Ανατολική
Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή τουλάχιστον από το 18ο
π.Χ. , όπως μαρτυρούν αρχεία της Χαττούσας και της
μεσοποταμιακής πόλης- κράτους Μάρι.
Ο Δούρειος Ίππος απ’ ότι φαίνεται ήταν στην
πραγματικότητα μια πολιορκητική μηχανή με την οποία οι
Αχαιοί κατόρθωσαν να προκαλέσουν ρήγμα στα τείχη της
Τροίας, από τα οποία εισήλθαν στην πόλη και την
κυρίευσαν.
46. Στην Ιλιάδα οι Αχαιοί κατασκευάζουν οχυρωματικά έργα σε 2
φάσεις:
Α) έφτιαξαν ένα ξύλινο τείχος μόλις αποβιβάστηκαν για την
προστασία των πλοίων
Β) όταν κινδύνευσαν περισσότερο από τους Τρώες έφτιαξαν ένα
μεγαλύτερο τείχος με πύργους και πύλες.
47. Ναυτικό
Η πεντηκόντορος είναι ο συνηθέστερος τύπος πλοίου της
εποχής του τρωικού πολέμου
Πεντηκόντορος: πλοίο μυκηναϊκής εποχής Η θρυλική «Αργώ» ήταν επίσης πεντηκόντορος
48. Στρατηγική
Ένα από τα προβλήματα σχετικά με τον Τρωικό Πόλεμο συνιστά η
δεκαετής διάρκειά του. Η πιθανότερη απάντηση είναι ότι κατά τα
εννέα πρώτα έτη διενεργήθηκαν ναυτικές συγκρούσεις και
αμφίβιες αχαϊκές επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία και Θράκη, για να
εξουδετερώσουν το αντίπαλο ναυτικό, να αποκτήσουν στρατηγικά
ερείσματα στο εχθρικό έδαφος και να εξαναγκάσουν τους
συμμάχους της Τροίας σε ουδετερότητα ή να τους καθηλώσουν
στην επικράτειά τους λόγω του φόβου των αχαϊκών ναυτικών
επιδρομών, ώστε να μην μπορούν να ενισχύουν στρατιωτικά
τους Τρώες. Ήθελαν δηλαδή πρώτα να απομονώσουν την Τροία
από θάλασσα και από στεριά.
49. Οι επιχειρήσεις του Αχιλλέα, Αίαντα, Οδυσσέα κτλ στη
Μικρά Ασία είναι χερσαίες, ενώ απ’ ότι φαίνεται το τρωικό
ναυτικό εκμηδενίστηκε νωρίς (όχι στην περιοχή του
Ελλήσποντου όμως), όπως δείχνει ησυμμετοχή στις
χερσαίες επιχειρήσεις από την αρχή της Ιλιάδας του
Αλέξανδρου/Πάρη ως τοξότη και του ναυπηγού
Φέρεκλου (ραψ Ε) . Ο πρώτος πρέπει να είχε την ευθύνη
του τρωικών ναυτικών επιχειρήσεων, όπως φαίνεται και
από το ταξίδι του στη Σπάρτη απ΄ όπου έκλεψε τη
μυκηναία πριγκίπισσα, Ελένη.
50. Η αχαϊκή απόβαση στην
Τρωάδα στο σύγχρονο κόλπο
Μπεσικά (Besika) και η
επίθεση στην ίδια την Τροία
διενεργήθηκαν μόνο κατά το
δέκατο χρόνο του πόλεμου.
51. Τακτικές
Μετωπική σύγκρουση για υπερκέραση της αντίπαλης παράταξης
Δημιουργία ρήγματος σε κάποιο σημείο
Καταδίωξη ηττηθέντος εχθρού, ώστε να αποτραπεί η
αναδιοργάνωσή του
Κατασκοπεία
Αιφνιδιασμός
Πόλεμος φθοράς
Σκάψιμο τάφρων για παρεμπόδιση χρήσης πολιορκητικών
μηχανών
Σχηματισμοί πρώιμης φάλαγγας
Μονομαχίες
53. Στην Ιλιάδα ο Αγαμέμνονας ακολουθούσε την παραδοσιακή αλλά
αναποτελεσματική για την περίσταση τακτική της μετωπικής
σύγκρουσης και γι’ αυτό δεν είχε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
Όταν ο Αχιλλέας με τους φιλοπόλεμους Μυρμιδόνες μπήκε ξανά στη
μάχη, ακολούθησε ελιγμούς που δημιούργησαν ρήγμα στις
εχθρικές τάξεις και τελικά στη διάλυσή τους σε μεμονωμένα τμήματα.
Επίσης στην Ιλιάδα είδαμε και περιπτώσεις κατασκοπείας (ραψ Κ
Δολώνεια), αιφνιδιασμού-ενέδρας (ραψ Α227-8), πολέμου φθοράς
(ραψ Ν), σκαψίματος τάφρων (ραψ Η). Επίσης είδαμε και
περιπτώσεις σχηματισμού πρώιμης φάλαγγας (ραψ Δ, Ν, Υ), αλλά
και μονομαχίες (Αχιλλέα-Έκτορα) .
55. Οι Αχαιοί είχαν δύσκολο έργο ως της κατάληψη του ανακτόρου
στην ακρόπολη (Ίλιον). Σύμφωνα με τις ανασκαφές η
ρυμοτομική κατανομή δυσκόλευε τα πράγματα. Οι Αχαιοί
έπρεπε:
Να νικήσουν τον τρωικό στρατό στην παραθαλάσσια
πεδιάδα
Να επιχωματώσουν ή να γεφυρώσουν την τάφρο που
υπεράσπιζαν τρωικά στρατεύματα.
Να κατακτήσουν το τείχος της πόλης που υπερασπίζονταν
τοξότες και ακροβολιστές.
56. Να ακολουθήσουν ένα δύσκολο ανηφορικό δρόμο προς την
κορυφή. Να σημειωθεί ότι τα σπίτια της πόλης σχημάτιζαν
κλιμακωτά επίπεδα «ανεβαίνοντας» το λόφο προς την
κορυφή. Κάθε οικία βρισκόταν σε υψηλότερη θέση από την
προηγούμενη και συνιστούσε ένα οχυρό κτίσμα
επανδρωμένο με Τρώες πολεμιστές. Αυτό δεν ήταν εύκολο,
γιατί η σκεπή της επόμενης οικίας που ήταν σε υψηλότερη
θέση, προσέφερε ιδανικό πεδίο δράσης για τους Τρώες
τοξότες. Άρα, οι Αχαιοί έπρεπε να κυριεύσουν την πόλη οικία
οικία, επίπεδο επίπεδο, για να εισέλθουν στο ανάκτορο
πολεμώντας έναν από τους ισχυρότερους στρατούς του
Αιγαίου.
58. Οι Αχαιοί κυρίευσαν και πυρπόλησαν τελικά την Τροία χάρη στο
Δούρειο Ίππο. Μετά, αφού πρώτα πήραν όσους αιχμαλώτους και
λάφυρα ήθελαν και αφού εξόντωσαν την τρωική άρχουσα τάξη. Η
αρχαία λογοτεχνία μιλάει για το ρίξιμο του Αστυάνακτα από τα τείχη,
τη δολοφονία του Πρίαμου, την αιχμαλωσία της Ανδρομάχης και
την ατέρμονη γραμμή που σχημάτιζαν οι Τρωαδίτισσες, καθώς
οδηγούνταν δεμένες στα πλοία και από εκεί στις μυκηναϊκές χώρες,
για να υπηρετήσουν τους Αχαιούς στα χωράφια, τους οίκους ή την
κλίνη τους.
59. Οι Αχαιοί επέτρεψαν σε μερικούς επιζώντες υπό την αρχηγία του
Αινεία να παραμείνουν στα ερείπιά της και η δυναστεία των
Αινειιδών συνέχισαν να την κυβερνούν ως υποτελείς των Αχαιών.
Ο Αινείας σώζει τον πατέρα του Federico Barocci
60. Ωστόσο, οι Αχαιοί δεν μπόρεσαν να παγιώσουν την κυριαρχία
τους, καθώς ο οι ομοσπονδίες Αρζάβα και Ασσούβα, η Χιττική
αυτοκρατορία και τα μυκηναϊκά κέντρα καταστράφηκαν τόσο
από την κρίση που ήδη υπήρχε στον μυκηναϊκό κόσμο, όσο και
από τους Λαούς της Θάλασσας.
Λαοί της Θάλασσας
61. Η κορύφωση της κρίσης στον μυκηναϊκό κόσμο αποτυπώνεται
από τις δυναστικές διαμάχες που ξέσπασαν σε διάφορα μέρη
και μαρτυρεί η δολοφονία του Αγαμέμνονα από τον Αίγισθο ή η
διεκδίκηση του Θρόνου του Οδυσσέα από τους μνηστήρες.
Pierre-Narcisse Guerin, "H
δολοφονία του Αγαμέμνονα"
(Μουσείο του Λούβρου)
Μνηστηροφονία, Ζωγράφος του Ιξίωνα
(ερυθρόμορφος κωδωνόσχημος κρατήρας από την
Κάτω Ιταλία, 4ος αι. π.Χ. Μουσείο του Λούβρου).
62. Σχετικά με τους Λαούς της Θάλασσας που
αποσταθεροποίησαν την περιοχή του Αιγαίου και της
Ανατολικής Μεσογείου (εκτός από την Αίγυπτο), φαίνεται
να είναι επιδρομείς μυκηναϊκής καταγωγής που
συμπαρέσυραν στις επιδρομές τους κατοίκους των
ανατολικών νησιών του Αιγαίου και της Δυτικής Μικράς
Ασίας και συγκρότησαν τον κύριο όγκο των Ύστερων
Λαών της Θάλασσας.
Αυτή η κατάσταση θα διευκολύνει λίγο αργότερα τους
Δωριείς.
63. Τελικά, ο Τρωικός Πόλεμος δεν είχε ούτε νικητές, ούτε
ηττημένους, αφού λίγο αργότερα όλοι είδαν τον κόσμο
τους να αποσυντίθεται και να διαλύεται.
64. Τρωικός Πόλεμος:
Βλέποντας πίσω από το μύθο
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
1. Τρωικός Πόλεμος: η πιο διάσημη
σύγκρουση της παγκόσμια Ιστορίας,
Περικλής Δεληγιάννης, εκδ. Περισκόπιο
2. Ομήρου Ιλιάδα: Ερμηνευτική Προσέγγιση,
Κώστας Καλοκαιρινός, εκδ. Γρηγόρη
Αγγελική Χρόνη-Φιλόλογος
1ο Γυμνάσιο Γλυκών Νερών
