4. Historia rzemiosła
Rzemiosło istniało od najdawniejszych czasów.
Zaczęło się od gospodarowania wszędzie tam, gdzie powstawały osady
ludności. Zajmowali się oni wyrobem produktów, dających im zawód,
specjalizację. Specjalizowanie się w różnych zawodach było
narodzeniem rzemiosła.
Cechą charakterystyczną pierwszego rzemiosła była produkcja przede
wszystkim na potrzeby rodziny i sąsiadów.
5. Rzemieślnik
To osoba fizyczna, która w swoim imieniu, na własny
rachunek, z udziałem pracy własnej, wykonuje
działalność gospodarczą, na podstawie dowodu
kwalifikacji zawodowych.
6. Rodzaje rzemiosła
Zduństwo - dział rzemiosła zajmujący się budową i
naprawą pieców (pokojowych, kuchennych,
chlebowych, pieco-kominków, ostatnio (po 1990 r.)
także kominków). Rzemieślnik uprawiający to
rzemiosło to zdun.
7. Rodzaje rzemiosła
Garncarstwo - to jedno z najstarszych rzemiosł. Jest to
rękodzielniczy wyrób ceramicznych naczyń i przedmiotów
codziennego użytku.
Rzemieślnik zajmujący się garncarstwem to garncarz albo
garncarka.
8. Rodzaje rzemiosła
Snycerstwo – bardzo stara dziedzina sztuki zdobniczej -
sztuka rzeźbienia w drewnie - rodzaj rzemiosła
artystycznego.
10. Rodzaje rzemiosła
Ludwisarstwo – to rzemiosło polegające na odlewaniu z brązu, miedzi,
mosiądzu lub spiżu dzwonów, luf do dział, posągów, świeczników i
przedmiotów codziennego użytku.
Współcześnie ludwisarstwo jest rzemiosłem artystycznym. Nadal dostarcza
dzwony do świątyń. Nieliczni już jednak ludwisarze zajmują się głównie
odlewem przedmiotów ozdobnych typu: świeczniki, lichtarze, kinkiety, klamki,
popielniczki, ozdoby do uprzęży konnych.
11. Rodzaje rzemiosła
Krawiectwo - dziedzina rzemiosła i przemysłu zajmująca
się szyciem odzieży i bielizny z tkanin i dzianin.
12. Rodzaje rzemiosła
Kowalstwo – kowal to rzemieślnik zajmujący się
kowalstwem. Zawód polegający na tworzeniu (wykuwaniu)
przedmiotów z metalu.
13. Rozwój rzemieślnictwa
Działalność rzemieślnicza wiąże się z
powstaniem pierwszych miast.
Prawa miejskie nadawane były przez władcę na
wniosek pana i obejmowały między innymi prawo
targowe (pozwolenie na urządzanie targów) i
pozwolenie na swobodne uprawianie rzemiosła.
14. Pierwsze wzmianki o będących jednocześnie zdunami
i garncarzami gdańskimi pochodzą z 1374 roku.
Podstawową produkcję ich warsztatów stanowił wyrób
pieców. O cechu snycerzy wrocławskich wiadomo, że
istniał już w 1386 roku. W Krakowie przedstawiciele
poszczególnych gałęzi rękodzieła byli słabi liczebnie.
W początkowym okresie istnienia cechów snycerze,
tokarze, stolarze i malarze tworzyli wspólne bractwa
(cechy).
15. Cech to nazwa oznaczająca zebranie,
stowarzyszenie
Cech rzemieślniczy – organizacja o charakterze
społeczno-zawodowym, częściowo również
gospodarczym, zrzeszająca rzemieślników jednego lub
kilku pokrewnych zawodów, mająca na celu:
• podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
• utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z
zasadami etyki i godności,
• prowadzenie na rzecz członków działalności
społeczno-organizacyjnej, oświatowej i gospodarczej,
• reprezentowanie interesów członków wobec organów
władzy i administracji oraz sądów.
17. Cechy są w środowiskach
małych miast i wsi
jedynymi, bądź jednymi z
niewielu instytucji,
aktywizujących miejscową
społeczność.
Organizują wystawy-
kiermasze,
współuczestniczą wraz z
lokalną administracją w
organizacji imprez
ogólnomiejskich czy
gminnych.
Są organizacjami
posiadającymi własne
siedziby.
18. Cechy zrzeszają się w izbach
rzemieślniczych. Obecnie w strukturach
Związku Rzemiosła Polskiego funkcjonuje
479 cechów. W tym w Brodnicy.
19. Celem zrzeszenia była ochrona interesów
zawodowych i regulowanie stosunków
między wytwórcą a klientem, rozpatrywano
także sprawy danego cechu.
Uroczyste zgromadzenie cechu obywały się w
siedzibie cechu. Starszyzna cechu była w
uroczystych strojach przybrana w insygnia
swojej władzy.
20. Cechy w Brodnicy
Podobnie było zapewne w Brodnicy, z tym że do dziś
nie udało się ostatecznie ustalić dokładnej daty nadania
miastu praw miejskich. Prawdopodobnie był to rok 1298
i wtedy też zapewne pojawiły się pierwsze cechy
brodnickie. Pewnym
potwierdzeniem może być
data 1314, umieszczona
później na pieczęci cechu
brodnickich krawców.
21. Wzmianki o innych rzemiosłach są
dość skąpe. Wiadomo, że władze
brodnickie wspólnie z Toruniem i
Golubiem skarżyły się na działalność
konwisarzy (wyrób i obróbka
przedmiotów z cyny i spiżu), kuśnierzy
(wytwarzanie wyrobów skórzanych) i
sukienników (wyrób sukien).
22. XIV wiek a rzemiosło
Rozwijały się takie rzemiosła jak: spożywcze
(piekarze, piwowarzy, rybacy).
26. Wpływ na rozwój rzemiosła brodnickiego miało
przede wszystkim położenie geograficzne – na
szlaku łączącym ziemię Chełmińską i Mazowsze, nad
Drwęcą, komunikującą miasto z Gdańskiem.
27. XV wiek
To pełne ukształtowanie się
ustroju cechowego w
Brodnicy, związane z
kryzysem gospodarczym,
który był skutkiem wojen
polsko – krzyżackich.
Cechy stały się wtedy
przymusowymi
organizacjami
rzemieślników.
Stan zachowania archiwaliów
nie pozwala na ustalenie
liczby cechów wtedy
działających w Brodnicy.
28. XVII i XVIII wiek
Brodnickie rzemiosła
metalowe utworzyły
nowy cech zbiorczy
zrzeszający
ślusarzy, puszkarzy,
nożowników,
zegarmistrzów, a
także grzebieniarzy,
siodlarzy i
kapeluszników,
bednarzy i
przewoźników.
29. Mistrz - uczeń
Przynależność do cechu zapewniała
mistrzom brodnickim prawo do korzystania
z przywilejów cechowych, umożliwiała
zatrudnianie czeladników oraz
przyjmowanie na naukę i wyzwalanie
uczniów.
30. Inne obowiązki rzemieślników
Obok funkcji zawodowych brodnickie korporacje
rzemieślnicze realizowały takie zadania jak: pomoc w
obronie miasta, udział w kosztach wojennych, udział w
akcjach przeciwpożarowych, w czasie klęsk
żywiołowych i pomorów oraz utrzymanie w
odpowiednim stanie umocnień i budynków
publicznych.
31. Hierarcha cechowa
Uczeń – wymagano
prawego urodzenia,
posługiwania się
językiem (wtedy
niemiecki),
przyjmowano najpierw
na czas próbny. Nauka
trwała od 2 do kilku lat.
Długość uzależniona
była od trudności
danego zawodu.
Zakończenie nauki
otwierało nowy etap –
czeladnictwo.
32. Czeladnik
Miał możliwość zmiany mistrza, wyższe wynagrodzenie za
pracę oraz prawo organizowania się we własne bractwo.
Czas jego pracy to od 12 do 17 godzin dziennie. Czeladnik,
który chciał być mistrzem miał przed sobą spore
trudności, np.: długi staż pracy i przeszkody finansowe
(zadanie do wykonania). Po spełnieniu wszystkich
warunków rzemieślnik uzyskiwał prawo do samodzielnego
wykonywania zawodu na terenie Brodnicy.
33. Mistrz
To ogromne przywileje i wiele
obowiązków, m.in.
●
Poszanowanie statutów oraz poleceń
władz cechu
●
Konieczność brania udziału w życiu
publicznym i religijnym
●
Udział w zebraniach
●
Praca od świtu do zmierzchu
●
Składanie sprawozdań władzom Brodnicy
34. W XVIII i XIX wieku mistrzowie sami
zajmowali się zbytem wytworzonych
towarów. Wpływ na ceny wywierały władze
państwowe i miejskie. Cechy brodnickie nie
miały żadnego wpływu na kształt
ogólnopaństwowego ustawodawstwa
dotyczącego rzemiosła.
35. .
Handel
Odbywał się w domach mistrzów i w wyznaczonych miejscach na
terenie miasta.
Głównym punktem wymiany dawnej Brodnicy był Rynek, gdzie
znajdowały się odpowiednie urządzenia handlowe. Ich liczba
była ściśle określona.
36. Handel
W dzień jarmarków rzemieślnicy z Brodnicy
udawali się ze swoimi wyrobami do
sąsiednich miast i miasteczek np. do
Torunia.
37. Po II wojnie światowej na mocy odgórnego
rozporządzenia rozwiązano dotychczasowe
Związki i na ich miejsce powołano cechy
przymusowe zarządzane przez komisaryczne
zarządy.
W Brodnicy utworzono wówczas 9 cechów-
stolarzy, kołodziei i bednarzy, ślusarzy i
blacharzy, fryzjerów, wędliniarzy, piekarzy,
krawców , szewców i cholewkarzy oraz kowali.
38. W 1971 roku uroczyście otwarto wybudowany
dzięki wpłatom miejscowych rzemieślników
oraz licznym czynom społecznym
Dom Rzemiosła w Brodnicy.
39. Cech Rzemiosł Różnych w Brodnicy
Pomimo przemian społecznych i gospodarczych lat
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych zarówno
władze brodnickiego cechu, jak i jego członkowie
mieli świadomość historycznych korzeni swojej
korporacji starając się kultywować dawną tradycję
cechową.
Pomagali im w tym w przeszłości, a i dziś służą
pomocą zasłużeni mistrzowie, wywodzący się z
rodzin niekiedy nawet o kilkupokoleniowej tradycji
rzemieślniczej.
40. ZASADNICZA SZKOŁA
ZAWODOWA
Pomaga zdobyć zawód, ale warunkiem przyjęcia jest umowa o pracę lub
zaświadczenie o przyjęciu na naukę zawodu w celu przygotowania
zawodowego z Cechu Rzemiosł lub od pracodawcy.
41. „Zręczny rzemieślnik niezwykle
ostrożnie urządza swój strych.
Nie zabiera niczego oprócz
narzędzi, które przydadzą mu
się w pracy, ale gromadzi ich
dużo i starannie układa.”
Arthur Conan Doyle