Dutch Green Building Council - Toekomstbouwers

1. TOEKOMST
BOUWERS
‘Binnen één
generatie fossielvrij’
Over onze welvaart
ABN AMRO
DIEDERIK SAMSOM
NUON
PAUL SCHNABEL
Op bezoek bij het
Paris Proof
kantoor
“Dat energielabel
is een hopeloos ding”
Editie
2018/
2019
Paris Proof

2. “Wijhebbenteneersteeenduidelijkdoelvan50
kilowattuurpervierkantemeter.Datishetmaximale
totaleenergieverbruikvooreenvierkantemeter
kantoor.Detweedelijnismeersnelheid.Omditte
bewerkstelligenwillenwegraagdatdewetgever
eenpaarwettenaanneemt.Hiermeewordtdesys-
teemblokkadevandezogenaamde‘splitincentive’
opgehevenenwordthetbewustzijnvergrootdat
hetomfeitelijkenergieverbruikdraaitennietmeer
omlabels.”
Dewerkgroepwildatde‘splitIncentive’opkorte
termijnwordtopgeheven.“Aldecennialangkomen
wenietverdermethethuidigesysteemwaarbijde
eigenaarmoetinvestereninverduurzaming,terwijl
dehuurderhierprofijtvanheeft”,lichtVanRhijn
toe.“Watwevandewetgeververlangenisdathij
eenwetaanneemt,zodatwevoortaaninNederland
alleennogmaargebouwenmogenhureninclusief
energielasten.Datbetekentdusenergieverbruiken
energiemanagement.”DatzetvolgensVanRhijnde
deuropenvoorgrootschaligeinvesteringen,kost
debelastingbetalernietsenzorgtvoorlagereadmi-
nistratievelasten.“Dewetgevermoeterbovendien
voorzorgendathetenergieverbruikpergebouw
inzichtelijkisinhetkadaster,zodatduidelijkiswelk
gebouwvoldoeteninwelkgebouwkanworden
geïnvesteerd.”
Nieuwedynamiek
Opdezemanierhebbenookexternepartijende
mogelijkheidietstebedenkenwaarmeezijhet
energieverbruiknaarbenedenkunnenkrijgen.
“Iemandkloptinzo’ngevalspontaanaanmeteen
businesscase.DatisgangbarepraktijkinAmerika.
Zoontstaateennieuwedynamiekomteinvesteren.
Endatiseigenlijkdekernvanwatwewillenmet
DeltaplanDuurzameRenovatie.”
InverbandmethetreducerenvandeCO2moetnu
tevensdestapwordengezetnaarhetmaximeren
vandehoeveelheidduurzaamopgewekteenergie,
meenthij.“WantomParijstehalen,kunnenwein
2050alleennogmaargebruikmakenvanduurza-
meenergiebronnen.”Die50kilowattuurisvolgens
VanRhijneenafgeleidevanwatopNederlands
grondgebiedkanwordenopgewektmetduurzame
energie,vertaaldnaarhetverbruikindekantoren-
sector.“Eéndingwetenwezeker:gemiddeldge-
zienmoetenweinNederlandcircadriekwartvande
energiediewenuverbruiken,gaanbezuinigen.Het
kwartdatoverblijft,kunjeduurzaamopwekken.Het
grootstegedeeltezalwindmolenszijn,eenbeetje
zonnepaneleneneenheelkleinbeetjebiomassa.
Datisonzevoorzichtiginschatting.”Dezemaatstaaf
isookmakkelijktemetenomdathijisgebaseerdop
daadwerkelijkgebruik,aldusVanRhijn.“Eenkwes-
tievandemetersaflezenendelendoorhetaantal
vierkantemetersenjeweethoeverjenogmoetom
‘Parijstehalen’.”
Volvoorgaan
Wathijpersoonlijkheelbijzondervindtaanhet
DeltaplanDuurzameRenovatie,isdateralleen
mensenaantafelzittendievanuitprofessioneel
oogpuntenpersoonlijkemotivatiemethetvraag-
stukbezigzijn.“Iedereenlevertinputopbasisvan
eigenkennisenknowhow,zonderdatmenaan
tafelzitomeen(bedrijfs)belangtevertegenwoordi-
gen.Dezeopzetwerktenthousiasmerendenzorgt
ervoordatweeeninhoudelijkelijnkunnenvolgen.
TypischDGBCdus.DeltaplanDuurzamerenovatie
vertegenwoordigtgeenachterban,maariseen
inhoudelijkeback-up.Wijgaanerdaarbijvanuit
datervooronseenlangdurigerolisweggelegd,
omdatinzichtenindeloopdertijdzullenverande-
ren.Wezijnnuslechtseenjaarbijelkaarenwezijn
alheelvergekomen.”
Inspireren
Omdeverduurzamingvoorkantooreigenaren
concreettemaken,wordterhardgewerktaaneen
roadmap.“Wekijkennuofdeontwikkelmethode
vanwerkgroepenZorgenOnderwijskanworden
toegepastopdievanKantoren.Welerenechtvan
elkaar.Endatisbelangrijkbinnendegebouwdeom-
geving.Erzijnnamelijkalgoedevoorbeeldenvan
kantorendiehetnualheelgoeddoenenParisProof
zijn.Dievoorbeeldenmoetenandereninspireren.”
JaapvanRhijn
Voorzitter
DELTAPLAN
DUURZAME
RENOVATIE
92miljoenm2
WerkgroepKantorenvolgttweelijnenom
deParijseklimaatdoelstellingentehalen,
verteltvoorzitterJaapvanRhijn.
TEKSTINGRIDROMPA&BARTVANDERVAART
WERKGROEPKANTOREN
Detwee
lijnenvande
Werkgroep
Kantoren
Oppervlakte
kantoorgebouwen
92miljoenm2
TOEKOMSTBOUWERS•2018/2019
14
WERKGROEPKANTOREN

3. PhilipBlaauw
WERKGROEPZORG
“Wijhopenmetmiddelen,kennisen
wetgevingdezaakinbewegingtekrijgen.
Erisvoordeeltebehalenopdriefronten:
Planet,Profit,People.Dewerkgroepheeft
vervolgenseenaanpakontwikkeldmet
eeneenvoudigtevolgenstappenplan;
vandeeerstegebouw-portfolioanalyse
totenmeteenenergiemanagementsys-
teem.Aanjagers,ondersteuningen
kennisspelenhierbijeenbelangrijkerol.
Wijwillenondermeerdezorgverzeke-
raarsbetrekkenmetextramiddelenvoor
verduurzaming.Daarnaastvragenwe
accountantsdewettelijkeverplichtingenin
deduurzaamheidsparagraafvanhetjaar-
verslagoptenemenalsijkpunt.Eneen
praktischeondersteuningisbijvoorbeeld
hetaanleverenvanlijstenmetleveranciers
vanduurzametechnieken.”
JeanetvanAntwerpen
WERKGROEPLOGISTIEK
“Nieuwvastgoedwordtvaakduurzaamgerealiseerdende
dakenzijnvaakalgoedvoorbereidopzonnepanelen. Debe-
lemmeringenliggenondermeerbijhetbestaandevastgoed,
ouderdan20jaar.Wewerkennuhardaanhetinzichtelijkma-
kenvankansenenbedreigingendieonzesectortegenkomt
bijhetverduurzamenvanlogistiekvastgoed.Ooklobbyenbij
deoverheidvoormaatregelendienodigzijnomdiekansente
benuttenofbedreigingenaftewendenspeeltdaarineenrol.
Enwemoetensneller:hetverduurzamingsprocesgaatveelte
langzaam.Alswegoedevoorbeeldenvanonzekoplopersde-
len,danzaldatzekereffecthebbenopderestvandesector.
Mensenwillenwel,maarzehebbenwatmeerhandreikingen
nodig.Desectorroeptheelhardombeleid.”
EwoudvanderSluis
WERKGROEPONDERWIJS
“Hetgrootsteprobleembijhetverduurzamenvan
scholenisgeld.Watwijzienisdaterstructureelmeer
geldaangemeentenmoetwordenverstrektdoorde
diverseministeries.Hetzougoedzijnalseroprijksni-
veaueencentraleregiekomtomzakeninbeweging
tekrijgen.Hoedatgaatgebeuren,isnudegrote
vraag.Gelukkigzijnerwelsteedsmeergemeenten
diedeproblemenonderkennen.Zijmakenbudgetvrij
indegemeentebegrotingvoordeverduurzamingvan
scholen.DewerkgroepOnderwijskanhierineigenlijk
alleenmaarderolvanaanjageropzichnemen.Alser
opkortetijdnietsverandert,betwijfelikofNederland-
sescholenin2050welklimaatneutraalzullenzijn.”
NIEUW:WERKGROEPWONINGEN
Injuni2018werddewerkgroepwoningentoegevoegdaanhet Deltaplan
DuurzameRenovatie.DezewerkgroepwordtgeleiddoorRobbertvanDijk,
managingdirectorvandeafdelingWoningenenfunddirectorvanhetASR
DutchCoreResidentialFund.
Dewerkgroepwoningenkentbehoorlijkeuitdagingen,metnameinde
bestaandevoorraad.Veelvandezevoorraadisgebouwdindejarenzestig
enzeventigennaderenhunnatuurlijkerenovatiemoment.Opbasishiervan
moetnudemogelijkheidwordenonderzochtomeenvolledigduurzame
renovatieterealiseren,waarbijdewoningenonderandereaardgasloos
worden.
Perdagmoetendaaromzo’nduizendwoningenwordenaangepakt.Een
wijkgerichteaanpak,zoalsvoorgestelddoordeKlimaattafelgebouwde
omgevingisdaarbijvanessentieelbelang.Eenbelangrijkeuitdaginghierbij
ishetcreërenvandraagvlakonderdebewoners.
Doordewerkgroepwoningenzaldekomendetijdwordengewerktaan
eennormeringenmogelijkeroutekaarten.DeroutekaartvanAedeskan
dienenalsinspiratieomookhetbezitvanbeleggersinbeeldtebrengen.
DeltaplanDuurzameRenovatieiseropgerichtdeverduurzamingvandebestaande
gebouwdeomgevingteversnellen.OpdezemanierwilmendeParijseklimaatdoel-
stellingenhalen.Inmiddelszijnmeerdanhonderdpartijenaangesloten.Zesver-
schillendewerkgroepenbekijkenpergebouwfunctiehoedieversnellingkanworden
gerealiseerd.DevoorzittersvandevierwerkgroepenOnderwijs,Zorg,Logistieken
Woningengeveneenupdate.
TEKSTINGRIDROMPA
Hoerealiseert
uwwerkgroepde
DELTAPLAN
DUURZAME
RENOVATIE
Parijseklimaat-
doelstellingen?
TOEKOMSTBOUWERS•2018/2019
2322
WERKGROEPZORG///WERKGROEPLOGISTIEK///WERKGROEPONDERWIJS///WERKGROEPWONINGEN

4. “Wijzijnenerzijdsbruggenbouwersenanderzijdskunnenwe
diebruggendichtzettenopmomentendatditnodigis”,licht
voorzitterAnnekedeVriestoe.“Dezerolzieikvoorhetgehele
DeltaplanDuurzameRenovatieweggelegd.”
Deallergrootstebelemmeringwaardewerkgroeptegenaanloopt
opwegnaardeklimaatdoelstellingen,ishetfeitdatmennog
nietziethoeheteinddoelkanwordenbereikt.“Datkomtonder
“Hetgaatom
hetresultaat,niet
omderegels”
meeromdatwedetechnologischeoplossingennogniethebben
bedacht.Hetiseenenormprocesomallesvoorelkaartekrijgen.
Wehebbengeldnodig,maarooktechnischemensen”,meentDe
Vries.“KijkalleenmaarnaardeNederlandsedakendiein2050
allemaalvoorzienmoetenzijnvanzonnepanelen.Erisnogeen
langewegtegaan.”
Tweederdeminderenergieverbruik
Omantwoordtekunnengevenopdevraag‘hoedeklimaatdoel-
stellingenkunnenwordengerealiseerd’moetenweeerstweten
waaroverwepraten,steltDeVries.“WantwatísnoupreciesParis
Proof?OmParisProoftewordenmoetenwijsowiesotweederde
minderenergieverbruiken.Maar2050ligtzoverweg,duswij
pratenlieverovereentussendoelin2030.2050heeftteweinig
temakenmetonzehuidigebaanofmetonshuidigeleven.Wij
willendeweghiernaartoezoconcreetenrealistischmogelijk
maken.Hetmoetgeentechnocratischregelgevendsysteemzijn,
maarietswaarjejuistheelveelinspiratievankrijgt.Deduurzame
maatregelenmoetjeookinjehuidigewerkvoorelkaarkunnen
krijgen.Datisvooronsheelbelangrijk.”
Inventarisatie
Dewerkgroepisopditmomentvooralbezigmeteeninventarisa-
tie.“Weverzamelengegevensenwedelenkennis:welketech-
nologischeontwikkelingenzieje,enwathebjedaarbijnodig?
Wewisselenookheelveelvoorbeeldenuit,duszokomtereen
creatiefprocesopgang.”DewerkgroepRetailbestaatuitzowel
retailersalsvastgoedeigenaren.“Jehebtbeidenodigomdeze
klusteklaren;iederinzijneigenrol”,aldusDeVries.Menisonder
meerbezigmetdevraaghoede‘CircleofBlame’doorbrokenkan
worden.“Opditmomentiseenduurzaamretailpandnietmeer
waarddaneenniet-duurzaamgebouw.Investeringenhebben
dusgeeninvloedopdewaardebepaling,metnamebijverhuur.“
Regelgeving
Dekansdaternieuweregelgevingkomtvoorretailvastgoed
achtDeVriesaanwezig.“Maarwezijnzelfnognietzoverdatwe
willendaterbepaaldewettenwordenaangenomen.Wehopen
weldaterregelgevingkomtdieuitvoerbaaris,endatweals
werkgroepdebrugkunnensluitenvoorregelgevingdiecon-
traproductiefis.”Watdewerkgroepiniedergevalnietwiliseen
snelle,makkelijkeoplossingdielateralleenmaarremmendwerkt.
“MeteenlabelCverplichtingvoorretailgaathetdaadwerkelijke
energieverbruikbijvoorbeeldnietvoldoendenaarbenedenom
tevoldoenaanhetklimaatakkoordvanParijs.Datisdusgeenop-
lossing.Watdeoplossingdanwelis,datwetenwenogniet.Maar
hetgaatonsechtomhetresultaat;nietomderegels.”
AnnekedeVrieswonditjaardederdeeditie
vandeGreenLeaderAward.Vandevijfgeno-
mineerdenkreegzijdemeestestemmenvan
hetpubliek.Op6juniopvastgoedbeurs
PROVADAindeRAIAmsterdamontving
DeVriesdeawarduithandenvanjury-
voorzitterPeterGöbel(Algemeendirecteur
INGRealEstateFinanceNederland),
winnaarvanvorigjaar.
DeVrieswasverguldmetdeprijs,maarmerkte
tegelijkertijdopdaternogheelwatmoet
gebeuren.“Hetisontzettendgaafdatikdeze
prijsinontvangstmochtnemen.Hetisvoor
mijdeerkenningdatdeeindgebruikererecht
toedoet.Ikhebgezegddatikdewereldeen
beetje coolerenkoeler wilmakenendatga
ikookdoen.Datdoenwedoorteinnoveren,
leren,evaluerenenblijvendoorgaan.Samen-
werkingisdaarbijvanessentieelbelang,inhet
bestaandvastgoedzijnernamelijknogveel
meterstemaken.”
VoordeGreenLeaderAwardwarenvijfduur-
zameleidersgenomineerd:BramAdema(CEO,
CFPGreenBuildings),RobbertvanDijk,(Fund
DirectorASRDutchCoreResidentialFund,a.s.r.
realestate), DaanvanderVorm(CEOVORM
Holding),RonaldvanderWaals(FundManager
CBREDutchOfficeFund,CBREGlobalInves-
tors)enwinnaarAnnekedeVries.
GreenLeaderDecennialAward
NadeuitreikingvandeGreenLeaderAward
werdeenspeciaalmomentingelastomCoen
vanOostrominhetzonnetjetezetten.Deop-
richterenCEOvanEDGETechnologiesontving
deGreenLeaderDecennialAward,vanwege
zijngrotebijdrageaanhetverduurzamenvan
degebouwdeomgevingindeafgelopentien
jaar.
DeGreenLeaderAwardiseeninitiatief
vanPropertyNL,PROVADAenDGBC.
ANNEKEDEVRIES
winnaar
Greenleader
Award
DELTAPLAN
DUURZAME
RENOVATIE
WERKGROEPRETAIL
AnnekedeVriesisvoorzittervande
WerkgroepRetailvoorhetDeltaplan
DuurzameRenovatie.Zijwilhetver-
duurzamenvanretailgebouwenzoinspi-
rerendmogelijkmaken.Watisdaarvoor
nodig?
TEKSTINGRIDROMPABEELDBARTVANDERVAART
TOEKOMSTBOUWERS•2018/2019
3130
WERKGROEPRETAIL