1. P R O F . U O D R H A B . D . S Z O S T E K
PRAWO PRYWATNE
MIĘDZYNARODOWE
WYKŁAD II

2. ŹRÓDŁA

3. HIERARCHIA PRZEPISÓW PRAWA
• Polski PPM może mieć zastosowanie jeżeli umowa
międzynarodowa czy prawo UE (mające
zastosowanie wprost) nie stanowi inaczej
umowy ratyf. za uprzednią zgodą
ustawy
umowy ratyfikowane
Konstytucja

4. KONSTYTUCJA
• Art. 87 ust. 1 do źródeł powszechnie
obowiązującego prawa należą ratyfikowane
umowy międzynarodowe
• Art. 91 ust.1 Ratyfikowana umowa międzynarodowa
po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw
• stanowi część krajowego porządku prawnego i
• jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest
uzależnione od wydania ustawy
• Postanowienia konwencji stanowią najczęściej lex specialis
co do ppm

5. KONWENCJE KOLIZYJNE
• Konwencja haska dotycząca uregulowania opieki nad małoletnimi z 12 czerwca 1902 roku (Dz.U z 1929, Nr 80 poz.596)
• zastąpiona Konwencją haską o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności
rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci z 19 X 1996 (Dz.Urz. UE z 2008 L 151/39, Dz.U. z 2010 nr 172, poz. 1158)
• Konwencja haska dotycząca ubezwłasnowolnienia i analogicznych zarządzeń opiekuńczych z 17 lipca 1905 (Dz.U. z 1929
Nr 80, poz.598)
• Konwencja warszawska o ujednostajnieniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego
(Dz.U. z 1933, Nr 8, poz. 49)
• Konwencja genewska z 7 czerwca 1930 r o uregulowaniu pewnych kolizji ustaw w przedmiocie weksli trasowanych i
własnych (Dz.U z 1937, Nr 26, poz. 177)
• Konwencja genewska z 19 marca 1931 o uregulowaniu pewnych kolizji ustaw w przedmiocie czeków (Dz.U. z 1937, Nr 26
poz. 183)
• Konwencja nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, Nowy Jork 20 czerwca 1956 (Dz.U. 1961
Nr17, poz. 87
• Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, Nowy Jork 10 czerwca 1958
(Dz.U. z 1962, Nr 9, poz. 41
• Konwencja europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym, Genewa 21 kwietnia 1961 (Dz.U. z 1964, Nr 40, poz.
270)
• Konwencja haska dotycząca kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych z 5 października 1961 (Dz.U.
z 1969 Nr 34, poz. 284)
• Konwencja rzymska o prawie właściwym dla zobowiązań umownych z 19 czerwca 1980 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 10 poz. 57) –
Konwencja zastąpiona (17 grudnia) przez Rozporządzenie Rzym I

6. KONWENCJE DOTYCZĄCE ZAGADNIEŃ
RODZINNYCH I OPIEKUŃCZYCH
• Konwencja haska o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich z 5 X 1961 (Dz.U. z
1995, Nr 106, poz. 519, zastąpiona konwencją haską z 19 X 1996
• Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z 25 X 198 (Dz.U. z 1995, Nr
108, poz. 528)
• Konwencja haska o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych 2 X 1973 (weszła w Polsce 1 maja 1996
– Dz.U. 2000 nr 39, poz. 444 i 445)
• Konwencja haska o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń odnoszących się do obowiązków alimentacyjnych 2 X
1973 (Dz.U. 2000 Nr 2 poz. 13 i 14)
• Konwencja haska o uznawaniu rozwodów i separacji z 1 czerwca 1970 (Dz.u. 2001, Nr 53, poz. 561 i 562)
• Konwencja haska o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego z 29 maja
1993 (Dz.U. Nr 39, poz. 448 i 449)
• Konwencja strasburska o przysposobieniu dzieci z 24 kwietnia 1967 (Dz.U. 1999, Nr 99, poz. 1157 i 1158)
• Europejska konwencja o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń dotyczących pieczy nad dzieckiem oraz o
przywracaniu pieczy nad dzieckiem Luksemburg 2o maja 1980 (Dz.U. 1996 Nr 31 poz. 134 i 135
• Konwencja ONZ o prawach dziecka z 20 listopada 1989 (Dz.U. z 1991 Nr 120 poz. 526)
• Europejska Konwencja o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego z 15 października 1975 Strasburg) Dz.U. z
1999 Nr 79 poz. 888 i 889)
• Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci Strasburg 25 styczeń 1996 (Dz.U. 2000 Nr 107, poz. 1128)

7. KONWENCJE ZAWIERAJĄCE NORMY
MERYTORYCZNE
• Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach
międzynarodowej sprzedaży towarów sporządzona w
Wiedniu 11 kwietnia 1980 r (Dz.U. z 1997, Nr 45, poz. 286)
• Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej
sprzedaży towarów sporządzona w Nowym Jorku 14
czerwca 1974 (Dz.U. z 1997, Nr 45 poz. 282)
• Konwencja o odpowiedzialności osób utrzymujących
hotele za rzeczy wniesione przez gości hotelowych,
sporządzona w Paryżu 17 grudnia 1962 (Dz.U. z 1999, Nr
22, poz. 197)

8. KONWENCJE Z ZAKRESU
MIĘDZYNARODOWEGO
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
• Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń
arbitrażowych 10. czerwca 1958 (Dz.U. 1962, Nr 9, poz. 41)
• Konwencja haska dotycząca procedury cywilnej z marca 1954 (Dz.U. z 1963 Nr 17
poz.90)
• Konwencja haska o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub
handlowych z 2 X 1970 (Dz.U. 2000, Nr 50 poz. 582)
• Konwencja haska o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń odnoszących się obowiązków
alimentacyjnych 2 X 1973 (Dz.U. 2000, Nr 2 poz.13)
• Konwencja haska o ułatwianiu dostępu do wymiaru sprawiedliwości w stosunkach
międzynarodowych 15 X 1980 (Dz.U. 1995, nr 18 poz. 86)
• Konwencja dotycząca procedury cywilnej Haga 17.07.1905
• Polskę wiąże ta konwencja tylko z Islandią
• Konwencja europejska o zniesieniu wymogów legalizacji dokumentów sporządzonych
przez przedstawicieli dyplomatycznych lub urzędników konsularnych Londyn 7 czerwca
1968 (Dz.U. 1995 Nr 76, poz. 381)

9. KONWENCJE Z ZAKRESU
MIĘDZYNARODOWEGO
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
• Konwencja europejska o informacji o prawie obcym Londyn 7 czerwca 1968 (Dz.U. 1994, Nr
64, poz.272)
• Konwencja europejska o uznawaniu i wykonaniu orzeczeń dotyczących pieczy na dzieckiem oraz
przywracaniu pieczy nad dzieckiem Luksemburg 20 maja 1980 (Dz.U. 1996, Nr 31, poz. 134)
• Konwencja międzynarodowa o ujednolicaniu niektórych zasad dotyczących jurysdykcji cywilnej w
sprawach zderzeń Bruksela 20 maja 1952 (Dz.U. 1994, Nr. 110, poz. 532)
• Konwencja o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych i handlowych
• Konwencja o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych
lub handlowych Haga 15 listopada 1965 (Dz.U. 2000, Nr 87 poz. 968)
• Porozumienie europejskie w sprawie przekazywania wniosków o przyznaniu pomocy sądowej Strasburg
27 stycznia 1997 (Dz.U. 1999 Nr 102, poz. 1183)
• Konwencja z Lugano o jurysdykcji, wykonaniu i uznawaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i
handlowych Lugano 16 września 1988 (Dz.U. 2000, Nr 10, poz. 132)
• Konwencja z Lugano o jurysdykcji uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach
cywilnych i handlowych Lugano II która zastąpiła Lugano I z 1988 (Dz.Urz. UE L 147/2009 s.1)

10. EUROPEJSKIE PPM
• Traktat amsterdamski z 1997 r. (Dz.U. 2004, Nr
90, poz. 864/31) włączył współpracę sądową w
sprawach cywilnych do Traktatu ustanawiającego
Wspólnotę Europejską (TWE)
• Podstawą wydawania aktów wspólnotowych w
tym zakresie jest art. 65 TWE (obecnie 81 TFUE) oraz
61 (art. 67 TFUE)

11. EUROPEJSKIE PPM
ROZPORZĄDZENIA
• Rozporządzenie Rady nr 1346/2000/WE z 29 maja 2000 o postępowaniu
upadłościowym
• Rozporządzenie Rady nr 1347/2000/we z 29 maja 2000 o jurysdykcji, uznawaniu i
wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących
odpowiedzialności rodzicielskiej obojga małżonków
• zastąpione rozporządzeniem Rady 2201/2003/WE z 27 listopada 2003 o jurysdykcji oraz
uznawaniu i wykonaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących
odpowiedzialności rodzicielskiej
• Rozporządzenie Rady 1348/2000/WE z 29 maja 2000 o doręczaniu w państwach
członkowskich pism sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i
handlowych –
• zastąpione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 listopada 2007
dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i
pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych
• Rozporządzenie Rady nr 44/2001/WE z 22 grudnia 2000 w sprawie jurysdykcji i
uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonania w sprawach cywilnych i
handlowych – tzw. Bruksela I

12. EUROPEJSKIE PPM
ROZPORZĄDZENIA
• Rozporządzenie Rady nr 1206/2001/WE z 28 maja 2001 w sprawie
współpracy między sądami państwa członkowskich przy
przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych i handlowych
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 805/2004/WE z 21
kwietnia 2004 w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu
Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych(stosowane od 12 grudnia
2008)
• Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 861/2007/WE z 11
lipca 2007 ustanawiające europejskie postępowanie w sprawach
drobnych i roszczeń – stosowane od 1 stycznia 2009.
• Rozporządzenia te weszły w Polsce 1 maja 2004 roku.

13. „RZYM I” ORAZ „RZYM II”
• 11 lipca 2007 Rozporządzenie WE nr 864/2007
Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące prawa
właściwego dla zobowiązań pozaumownych tzw.
Rzym II
• 17 czerwca 2008 Rozporządzenie Rzym I
określające prawo właściwe dla zobowiązań
umownych. Zastąpiło w tym zakresie Konwencję
rzymską z 1980 roku

14. WYBÓR PRAWA
PPM - źródła
Krajowy
PPM
Konwencje
i umowy
Europejski
PPM

15. WYBÓR PRAWA
Konwencje i
umowy
międzynarodow
e
Rozporządzenia
Wspólnotowe
(Europejski
PPM)
Rzym I oraz Rzym II
Pomiędzy członkami UE
Polska Ustawa PPM
W przypadku kolizji z innymi
państwami nie członkami UE
P
P
M

16. KRAJOWY PPM
Ustawa z 16 maja 2011 roku o prawie prywatnym
międzynarodowym (Dz.U. Nr 80 poz. 432)
Zastąpiła ustawę z 12 listopada 1965r.

17. KRAJOWY PPM
Ustawa określa prawo właściwe dla stosunków
osobistych i majątkowych
w zakresie prawa prywatnego
(cywilnego, handlowego, rodzinnego i prawa
pracy)

18. KRAJOWY PPM
Ustawa reguluje następująca materię:
- Przepisy ogólne
- Osoby fizyczne, prawne i inne jednostki organizacyjne
- Przedstawicielstwo
- Dokonanie czynności prawnych i jej formę
- Przedawnienie roszczeń i inne instytucje związane z
upływem czasu
- Zobowiązania
- Umowę o arbitraż
- Własność i inne prawa rzeczowe
- Własność intelektualną
- Sprawy małżeńskie i inne rodzinne
- Sprawy spadkowe
- Inne stosunki prawa

19. ŹRÓDŁA
Dział XIV ustawy z 28 kwietnia 1936 – prawo wekslowe (Dz.U nr 37
poz. 282)
Ustawa z 28 kwietnia 1936 Prawo czekowe (Dz.U. nr 37 poz. 283)
Ustawa z 29 września 1986 Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U.
2004, Nr 161 poz. 1688 (tekst jedn.)
Kodeks morski (art. 355 i 356)
Ustawa z 13 lipca 2000 o ochronie nabywców prawa korzystania
z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym
czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny i
UKSiW – (art.9-10)

20. ŹRÓDŁA
Ustawa z 2 marca 2000 o ochronie niektórych praw
konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę
wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (art. 17)
Ustawa o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 (art.17)
Ustawa o niektórych zabezpieczeniach finansowych z 2
kwietnia 2004
Ustawa z 29 sierpnia 1997 o usługach turystycznych – ( art.
11a)

21. ZWYCZAJ W POLSKIM PPM
• Może być wykorzystany w celu wypełnienia luki w PPM
• Regułą na podstawie ustawy z 2011 może wchodzić kształtowanie się
rozstrzygnięć dla określonego zakresu przy wykorzystaniu tego samego
łącznika w ramach art. 67 ustawy
• W braku wskazania prawa właściwego w ustawie ppm, przepisach
szczególnych i ratyfikowanych umowach międzynarodowych i prawie UE
należy stosować prawo państwa z którym stosunek jest najściślej związany
• (i taka konkretyzacja, poprzez stałe odwoływanie się może ukształtować
normę prawa zwyczajowego)
Do powstanie normy prawa zwyczajowego konieczne są dwa
elementy:
- Obiektywny (czyli praktyka państw)
- Subiektywny (przekonanie że praktyka ta tworzy prawo)

22. CHYBA NA DZISIAJ
WYSTARCZY 
DZIĘKUJĘ