1. 1
lêi nãi ®Çu
Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
n-íc kÕ to¸n lµ mét c«ng viÖc quan träng phôc vô cho
viÖc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý kinh tÕ, nã cßn cã vai trß
tÝch cùc ®èi víi viÖc qu¶n lý tµi s¶n vµ ®iÒu hµnh c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ mét trong nh÷ng bé phËn
c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n, ®ång thêi lµ bé phËn quan träng quyÕt ®Þnh sù
sèng cßn cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh. §èi víi doanh nghiÖp TSC§ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
®Ó gi¶m c-êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
Nã thÓ hiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é c«ng
nghÖ, n¨ng lùc vµ thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp trong viÖc
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng hiÖn nay nhÊt lµ khi khoa häc kü thuËt trë thµnh
lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× TSC§ lµ yÕu tè quan
träng ®Ó t¹o nªn søc m¹nh c¹nh tranh cho c¸c doanh
nghiÖp.
§èi víi ngµnh Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i, kÕ to¸n tµi
s¶n cè ®Þnh lµ mét kh©u quan träng trong toµn bé khèi
l-îng kÕ to¸n. Nã cung cÊp toµn bé nguån sè liÖu ®¸ng
tin cËy vÒ t×nh h×nh tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña c«ng
ty vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§.... Tõ ®ã t¨ng c-êng
biÖn ph¸p kiÓm tra, qu¶n lý chÆt chÏ c¸c TSC§ cña c«ng
ty. ChÝnh v× vËy, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ lu«n lµ
sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp Th-¬ng M¹i còng nh-
c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc. Víi xu thÕ ngµy
cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng ë n-íc ta th× c¸c quan niÖm vÒ TSC§ vµ c¸ch h¹ch
to¸n chóng tr-íc ®©y kh«ng cßn phï hîp n÷a cÇn ph¶i söa
®æi, bæ sung, c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kÞp thêi c¶ vÒ mÆt
lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó phôc vô yªu cÇu qu¶n lý doanh
nghiÖp.

2. 2
Trong qu¸ tr×nh häc tËp ë tr-êng vµ thêi gian thùc
tËp, t×m hiÓu, nghiªn cøu t¹i C«ng ty cæ phÇn Du LÞch
vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ . Cïng víi sù h-íng dÉn nhiÖt
t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé nh©n viªn phßng
tµi chÝnh kÕ to¸n em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Tæ chøc
h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh víi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý
vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh t¹i C«ng
ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸” víi mong
muèn gãp mét phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo c«ng
cuéc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn bé m¸y kÕ to¸n cña c«ng ty.
KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn
gåm cã 3 phÇn chÝnh sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n TSC§ t¹i c¸c doanh
nghiÖp
PhÇn II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n TSC§ t¹i C«ng ty cæ
phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n
TSC§ t¹i C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam
¸

3. 3
PhÇn I
lý luËn chung vÒ ho¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
t¹i c¸c doanh nghiÖp
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ TSC§
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña TSC§
1.1. Kh¸i niÖm vÒ TSC§
Theo quan ®iÓm cña nhiÒu nhµ kinh tÕ häc ®Òu kh¼ng
®Þnh tiªu thøc nhËn biÕt TSC§ trong mäi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt vµ viÖc xÕp lo¹i tµi s¶n nµo lµ TSC§ dùa vµo 2 chØ
tiªu ®ã lµ:
- Tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín
- Tµi s¶n cã thêi gian sö dông l©u dµi
Hai chØ tiªu nµy do c¸c c¬ quan Nhµ n-íc cã thÈm
quyÒn quy ®Þnh vµ nã phô thuéc vµo tõng quèc gia kh¸c
nhau. Tuy nhiªn, sù quy ®Þnh kh¸c nhau ®ã th-êng chØ vÒ
mÆt gi¸ trÞ, cßn vÒ thêi gian sö dông th× t-¬ng ®èi
gièng nhau. §Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh nµy kh«ng ph¶i lµ
bÊt biÕn, mµ nã cã thÓ thay ®æi ®Ó phï hîp víi gi¸ trÞ
thÞ tr-êng vµ c¸c yÕu tè kh¸c.
VÝ dô nh- theo quyÕt ®Þnh sè 507/TC ngµy 22/7/1986
quy ®Þnh TSC§ ph¶i lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ
trªn 100 ngµn ®ång vµ thêi gian sö dông lín h¬n 1 n¨m.
HiÖn nay, c¨n cø vµo tr×nh ®é qu¶n lý vµ thùc tÕ nÒn
kinh tÕ n-íc ta, Bé tµi chÝnh ®· quy ®Þnh cô thÓ 2 chØ
tiªu trªn qua quyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC ra ngµy
30/12/1999. §ã lµ:
- Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn
- Cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 ®ång trë lªn.
Nh÷ng t- liÖu lao ®éng nµo kh«ng tho¶ m·n hai chØ
tiªu trªn th× ®-îc gäi lµ c«ng cô lao ®éng nhá. ViÖc Bé

4. 4
tµi chÝnh quy ®Þnh gi¸ trÞ ®Ó x¸c ®Þnh tµi s¶n nµo lµ
TSC§ lµ mét quyÕt ®Þnh phï hîp, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng
h¬n cho qu¶n lý vµ sö dông TSC§, ®ång thêi ®Èy nhanh
viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng cô dông cô cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
1.2. §Æc ®iÓm cña TSC§
Mét ®Æc ®iÓm quan träng cña TSC§ lµ khi tham gia
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nã bÞ hao mßn dÇn vµ
gi¸ trÞ hao mßn ®ã ®-îc dÞch chuyÓn vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh trong kú. Kh¸c víi c«ng cô lao ®éng
nhá, TSC§ tham gia nhiÒu kú kinh doanh, nh-ng vÉn gi÷
nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h- háng.
Tuy nhiªn, ta cÇn l-u ý mét ®iÓm quan träng ®ã lµ,
chØ cã nh÷ng tµi s¶n vËt chÊt ®-îc sö dông trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt hoÆc l-u th«ng hµng ho¸ dÞch vô tho¶ m·n
2 tiªu chuÈn trªn, míi ®-îc gäi lµ TSC§. §iÓm nµy gióp
ta ph©n biÖt gi÷a TSC§ vµ hµng ho¸. VÝ dô m¸y vi tÝnh
sÏ lµ hµng ho¸ hay thay v× thuéc lo¹i TSC§ v¨n phßng,
nÕu doanh nghiÖp mua m¸y ®ã ®Ó b¸n. Nh-ng nÕu doanh
nghiÖp ®ã sö dông m¸y vi tÝnh cho ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp th× m¸y vi tÝnh ®ã lµ TSC§.
Tµi s¶n cè ®Þnh còng ph©n biÖt víi ®Çu t- dµi h¹n,
cho dï c¶ hai lo¹i nµy ®Òu ®-îc duy tr× qu¸ mét kú kÕ
to¸n. Nh-ng ®Çu t- dµi h¹n kh«ng ph¶i ®-îc dïng cho
ho¹t ®éng kinh doanh chÝnh cña doanh nghiÖp. VÝ dô nh-
®Êt ®ai ®-îc duy tr× ®Ó më réng s¶n xuÊt trong t-¬ng
lai, ®-îc xÕp vµo lo¹i ®Çu t- dµi h¹n. Ng-îc l¹i ®Êt
®ai mµ trªn ®ã x©y dùng nhµ x-ëng cña doanh nghiÖp th×
nã l¹i lµ TSC§.
2. Ph©n lo¹i TSC§
Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i víi nhiÒu
h×nh th¸i biÓu hiÖn, tÝnh chÊt ®Çu t-, c«ng dông vµ

5. 5
t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau... nªn ®Ó thuËn lîi cho
viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§, cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo
tõng nhãm theo tõng ®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh. Sù s¾p xÕp nµy
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc khai th¸c tèi ®a c«ng
dông cña TSC§ vµ phôc vô tèt cho c«ng t¸c thèng kª
TSC§.
Tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ ®-îc ph©n theo nhiÒu tiªu
thøc kh¸c nhau, nh- theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, theo
nguån h×nh thµnh, theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö
dông.... mçi mét c¸ch ph©n lo¹i sÏ ®¸p øng ®-îc nh÷ng
nhu cÇu qu¶n lý nhÊt ®Þnh cô thÓ:
2.1. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn
Tµi s¶n cè ®Þnh ®-îc ph©n thµnh TSC§ v« h×nh vµ
TSC§ h÷u h×nh.
* Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Lµ nh÷ng t- liÖu lao
®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín vµ
thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú
kinh doanh nh-ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban
®Çu. Thuéc vÒ lo¹i nµy gåm cã:
- Nhµ cöa vËt kiÕn tróc: Bao gåm c¸c c«ng tr×nh x©y
dùng c¬ b¶n nh- nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, cÇu cèng...
phôc vô cho SXKD.
- M¸y mãc thiÕt bÞ: Bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt
bÞ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- ThiÕt bÞ ph-¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn: Lµ c¸c
ph-¬ng tiÖn dïng ®Ó vËn chuyÓn nh- c¸c lo¹i ®Çu m¸y,
®-êng èng vµ c¸c ph-¬ng tiÖn kh¸c (« t«, m¸y kÐo, xe
t¶i...)
- ThiÕt bÞ dông cô dïng cho qu¶n lý: gåm c¸c thiÕt
bÞ dông cô phôc vô cho qu¶n lý nh- dông cô ®o l-êng,
m¸y tÝnh, m¸y ®iÒu hoµ.

6. 6
- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm: Gåm
c¸c lo¹i c©y l©u n¨m (cµphª, chÌ, cao su...) sóc vËt
lµm viÖc (voi, bß, ngùa cµy kÐo...) vµ sóc vËt nu«i ®Ó
lÊy s¶n phÈm (bß s÷a, sóc vËt sinh s¶n...).
- Tµi s¶n cè ®Þnh phóc lîi: Gåm tÊt c¶ TSC§ sö dông
cho nhu cÇu phó lîi c«ng céng (Nhµ ¨n, nhµ nghØ, nhµ
v¨n ho¸, s©n bãng, thiÕt bÞ thÓ thao...)
- Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh¸c: Bao gåm nh÷ng TSC§
mµ ch-a ®-îc quy ®Þnh ph¶n ¸nh vµo c¸c lo¹i nãi trªn
(t¸c phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n kü thuËt...).
* Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã
h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét l-îng gi¸ trÞ ®· ®-îc
®Çu t- cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Thuéc vÒ TSC§ v« h×nh gåm cã:
- Chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt: Bao gåm c¸c
chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n
xuÊt, chi phÝ khai hoang, nh- chi cho c«ng t¸c nghiªn
cøu, th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t-, chi phÝ vÒ huy ®éng vèn
ban ®Çu, chi phÝ ®i l¹i, héi häp, qu¶ng c¸o, khai
tr-¬ng...
- B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ: Lµ c¸c chi phÝ mµ doanh
nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó mua l¹i c¸c b¶n quyÒn t¸c gi¶,
b»ng s¸ng chÕ, hoÆc tr¶ cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu,
s¶n xuÊt thö, ®-îc nhµ n-íc cÊp b»ng ph¸t minh s¸ng
chÕ.
- Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn: Lµ c¸c kho¶n chi
phÝ cho viÖc nghiªn cøu, ph¸t triÓn doanh nghiÖp do ®¬n
vÞ ®Çu t- hoÆc thuª ngoµi.
- Lîi thÕ th-¬ng m¹i: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ lîi
thÕ th-¬ng m¹i do doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸
trÞ thùc tÕ cña c¸c TSC§ h÷u h×nh, bëi sù thuËn lîi cña
vÞ trÝ th-¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng hoÆc
danh tiÕng cña doanh nghiÖp.

7. 7
- QuyÒn ®Æc nh-îng (hay quyÒn khai th¸c): Bao gåm
c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ ®Ó mua ®Æc quyÒn khai
th¸c c¸c nghiÖp vô quan träng hoÆc ®éc quyÒn s¶n xuÊt,
tiªu thô mét lo¹i s¶n phÈm theo c¸c hîp ®ång ®Æc nh-îng
®· ký kÕt víi Nhµ n-íc hay mét ®¬n vÞ nh-îng quyÒn cïng
víi c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn ®Æc quyÒn
(Hoa hång, giao tiÕp, thñ tôc ph¸p lý...)
- QuyÒn thuª nhµ: Lµ chi phÝ ph¶i tr¶ cho ng-êi
thuª nhµ tr-íc ®ã ®Ó ®-îc thõa kÕ c¸c quyÒn lîi vÒ thuª
nhµ theo hîp ®ång hay theo luËt ®Þnh.
- Nh·n hiÖu: Bao gåm c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp
ph¶i tr¶ ®Ó mua l¹i nh·n hiÖu hay tªn mét nh·n hiÖu nµo
®ã. Thêi gian cã Ých cña nh·n hiÖu th-¬ng m¹i kÐo dµi
suèt thêi gian nã tån t¹i, trõ khi cã dÊu hiÖu mÊt gi¸
(s¶n phÈm, hµng ho¸ mang nh·n hiÖu ®ã tiªu thô chËm,
doanh sè gi¶m...)
- QuyÒn sö dông ®Êt: Bao gåm toµn bé chi phÝ mµ
doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn viÖc giµnh quyÒn sö
dông ®Êt ®ai, mÆt n-íc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh.
- B¶n quyÒn t¸c gi¶: Lµ tiÒn chi phÝ thï lao cho
t¸c gi¶ vµ ®-îc Nhµ n-íc c«ng nhËn cho t¸c gi¶ ®éc
quyÒn ph¸t hµnh vµ b¸n t¸c phÈm cña m×nh
ViÖc ph©n lo¹i TSC§ theo tiªu thøc nµy t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho ng-êi tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ sö dông
tµi kho¶n kÕ to¸n mét c¸ch phï hîp vµ khai th¸c triÖt
®Ó tÝnh n¨ng kü thuËt cña TSC§.
2.2. Theo quyÒn së h÷u
Theo tiªu thøc nµy TSC§ ®-îc ph©n thµnh TSC§ tù cã
vµ TSC§ thuª ngoµi.
* TSC§ tù cã: Lµ nh÷ng TSC§ x©y dùng, mua s¾m hoÆc
chÕ t¹o b»ng nguån vèn cña doanh nghiÖp, do ng©n s¸ch

8. 8
Nhµ n-íc cÊp, do ®i vay cña ng©n hµng, b»ng nguån vèn
tù bæ sung, nguån vèn liªn doanh...
* TSC§ ®i thuª l¹i ®-îc ph©n thµnh:
- TSC§ thuª ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp
®i thuª cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c ®Ó sö dông trong mét thêi
gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ký kÕt.
- TSC§ thuª tµi chÝnh: Lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp
thuª cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, nÕu hîp ®ång thuª
tho¶ m·n Ýt nhÊt 1 trong 4 ®iÒu sau ®©y:
+ Khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª theo hîp ®ång, bªn
thuª ®-îc nhËn quyÒn sö h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®-îc tiÕp
tôc thuª theo sù tho¶ thuËn cña.
+ Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª bªn thuª ®-îc quyÒn
lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n
gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i.
+ Thêi h¹n thuª mét tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60%
thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª.
+ Tæng sè tiÒn thuª tµi s¶n ph¶i tr¶ Ýt nhÊt ph¶i
t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ tµi s¶n ®ã trªn thÞ tr-êng vµo
thêi ®iÓm ký hîp ®ång.
ViÖc ph©n lo¹i TSC§ theo tiªu thøc nµy ph¶n ¸nh
chÝnh x¸c tû träng TSC§ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp
vµ tû träng TSC§ thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña
doanh nghiÖp ®Õn nh÷ng ®èi t-îng quan t©m. Bªn c¹nh ®ã
còng x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp ®èi víi
tõng lo¹i TSC§.
2.3. Theo nguån h×nh thµnh
§øng trªn ph-¬ng diÖn nµy TSC§ ®-îc chia thµnh:
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn ®-îc ng©n
s¸ch cÊp hay cÊp trªn cÊp.

9. 9
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ sung
cña doanh nghiÖp (quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quü phóc
lîi...).
- TSC§ nhËn gãp vèn liªn doanh.
Ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh, cung cÊp ®-îc
c¸c th«ng tin vÒ c¬ cÊu nguån vèn h×nh thµnh TSC§. Tõ
®ã cã ph-¬ng h-íng sö dông nguån vèn khÊu hao TSC§ mét
c¸ch hiÖu qu¶ vµ hîp lý.
2.4. Theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông
§©y lµ mét h×nh thøc ph©n lo¹i rÊt h÷u Ých vµ tiÖn
lîi cho viÖc ph©n bæ khÊu hao vµo tµi kho¶n chi phÝ phï
hîp. Theo tiªu thøc nµy, TSC§ ®-îc ph©n thµnh:
- TSC§ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh : Lµ nh÷ng
TSC§ ®ang thùc tÕ sö dông, trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng tµi s¶n nµy b¾t buéc
ph¶i trÝch khÊu hao tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh .
- TSC§ dïng trong môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an
ninh quèc phßng: Lµ nh÷ng TSC§ do doanh nghiÖp qu¶n lý
sö dông cho c¸c môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh
quèc phßng trong doanh nghiÖp.
- TSC§ chê xö lý: Bao gåm c¸c TSC§ kh«ng cÇn dïng,
ch-a cÇn dïng v× thõa so víi nhu cÇu sö dông hoÆc kh«ng
thÝch hîp víi sù ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, bÞ h-
háng chê thanh lý, TSC§ tranh chÊp chê gi¶i quyÕt,
nh÷ng TSC§ nµy cÇn xö lý nhanh chãng ®Ó thu håi vèn sö
dông cho viÖc ®Çu t- ®æi míi TSC§.
- TSC§ b¶o qu¶n, gi÷ hé nhµ n-íc: Bao gåm nh÷ng
TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c
hoÆc cÊt hé nhµ n-íc theo quy ®Þnh cña c¬ quan nhµ n-íc
cã thÈm quyÒn.

10. 10
MÆc dï, TSC§ ®-îc chia thµnh tõng nhãm víi ®Æc
tr-ng kh¸c nhau, Nh-ng trong c«ng t¸c qu¶n lý, TSC§
ph¶i ®-îc theo dâi chi tiÕt cho tõng TSC§ cô thÓ vµ
riªng biÖt, gäi lµ ®èi t-îng ghi TSC§. §èi t-îng ghi
TSC§ lµ tõng ®¬n vÞ TS cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét
hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau,
thùc hiÖn 1 hay 1 sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. Trong sæ kÕ
to¸n mçi mét ®èi t-îng TSC§ ®-îc ®¸nh mét sè hiÖu nhÊt
®Þnh, gäi lµ sè hiÖu hay danh ®iÓm TSC§.
3. §¸nh gi¸ TSC§
ChØ tiªu hiÖn vËt cña TSC§ lµ c¬ së lËp kÕ ho¹ch
ph©n phèi, sö dông vµ ®Çu t- TSC§. Trong kÕ to¸n vµ
qu¶n lý tæng hîp TSC§ theo c¸c chØ tiªu tæng hîp ph¶i
sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ cña TSC§, mµ muèn nghiªn cøu
mÆt gi¸ trÞ cña TSC§, ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c
tõng lo¹i TSC§ th«ng qua h×nh th¸i tiÒn tÖ.
§¸nh gi¸ TSC§ lµ 1 ho¹t ®éng thiÕt yÕu trong mèi
doanh nghiÖp th«ng qua ho¹t ®éng nµy, ng-êi ta x¸c ®Þnh
®-îc gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§. TSC§ ®-îc ®¸nh gi¸ lÇn
®Çu vµ cã thÓ ®-îc ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông
(doanh nghiÖp chØ ®¸nh gi¸ l¹i TS khi cã quyÕt ®Þnh cña
c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn hay dïng tµi s¶n ®Ó liªn
doanh, gãp vèn cæ phÇn, tiÕn hµnh thùc hiÖn cæ phÇn
ho¸, ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u doanh nghiÖp). Th«ng
qua ®¸nh gi¸ TSC§, sÏ cung cÊp th«ng tin tæng hîp vÒ
TSC§ vµ ®¸nh gi¸ quy m« cña doanh nghiÖp.
TSC§ ®-îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn
vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
* Nguyªn gi¸ TSC§.
Nguyªn gi¸ TSC§ lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®· chi
ra ®Ó cã TSC§ cho tíi khi ®-a TSC§ vµo ho¹t ®éng b×nh
th-êng. Nguyªn gi¸ TSC§ lµ c¨n cø cho viÖc tÝnh khÊu
hao TSC§, do ®ã nã cÇn ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh dùa trªn s¬

11. 11
së nguyªn t¾c gi¸ phÝ vµ nguyªn t¾c kh¸ch quan. Tøc lµ
nguyªn gi¸ TSC§ ®-îc h×nh thµnh trªn chi phÝ hîp lý hîp
lÖ vµ dùa trªn c¸c c¨n cø cã tÝnh kh¸ch quan, nh- ho¸
®¬n, gi¸ thÞ tr-êng cña TSC§...
ViÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ ®-îc x¸c ®Þnh cô thÓ cho
tõng lo¹i nh- sau:
* §èi víi TSC§ h÷u h×nh:
- Nguyªn gi¸ TSC§ lo¹i mua s¾m (kÓ c¶ mua míi vµ
cò) bao gåm gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶, l·i tiÒn vay ®Çu t-
cho TSC§ khi ch-a ®-a TSC§ vµo sö dông, c¸c chi phÝ vËn
chuyÓn, bèc dì, c¸c chi phÝ söa ch÷a, t©n trang tr-íc
khi ®-a TSC§ vµo sö dông, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö,
thuÕ vµ lÖ phÝ tr-íc b¹ (nÕu cã)...
- Nguyªn gi¸ TSC§ lo¹i ®Çu t- x©y dùng (c¶ tù lµm
vµ thuª ngoµi): Lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng
theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t- vµ x©y dùng
hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ liªn quan vµ lÖ phÝ tr-íc b¹ (
nÕu cã).
- Nguyªn gi¸ TSC§ ®-îc cÊp, ®-îc ®iÒu chuyÓn ®Õn:
+ NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: Nguyªn gi¸ bao
gåm gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ ë ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ
®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn) vµ c¸c chi phÝ
t©n trang, chi phÝ söa ch÷a, vËn chuyÓn bèc dì, l¾p
®Æt, ch¹y thö mµ bªn nhËn tµi s¶n ph¶i chi tr¶ tr-íc
khi ®-a TSC§ vµo sö dông.
+ NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch
to¸n phô thuéc: Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i lµ sè khÊu
hao luü kÕ ®-îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn
míi tr-íc khi dïng ®-îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ
kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§.
- Nguyªn gi¸ TSC§ lo¹i ®-îc cho, ®-îc biÕu tÆng,
nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn
thõa... Bao gåm gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi

12. 12
®ång giao nhËn cïng c¸c phÝ tæn míi tr-íc khi dïng (nÕu
cã).
* §èi víi TSC§ v« h×nh.
Nguyªn gi¸ cña TSC§ v« h×nh lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ
ph¶i tr¶ khi thùc hiÖn nh- phÝ tæn thµnh lËp, chi phÝ
cho c«ng t¸c nghiªn cøu, ph¸t triÓn...
* §èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh.
Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ
thuª, nh- ®¬n vÞ chñ së h÷u tµi s¶n bao gåm: gi¸ mua
thùc tÕ, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, c¸c chi phÝ söa
ch÷a, t©n trang tr-íc khi ®-a TSC§ vµo sö dông, chi phÝ
l¾p ®Æt ch¹y thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tr-íc b¹ (nÕu cã)...
PhÇn chªnh lÖch gi÷a tiÒn thuª TSC§ ph¶i tr¶ cho
®¬n vÞ cho thuª vµ nguyªn gi¸ TSC§ ®ã ®-îc h¹ch to¸n
vµo chi phÝ kinh doanh phï hîp víi thêi h¹n cña hîp
®ång thuª TSC§ tµi chÝnh.
* Trong thêi gian sö dông, nguyªn gi¸ TSC§ cã thÓ
bÞ thay ®æi, khi ®ã ph¶i c¨n cø vµo thùc tr¹ng ®Ó ghi
t¨ng hay gi¶m nguyªn gi¸ TSC§. Nguyªn gi¸ TSC§ trong
doanh nghiÖp chØ thay ®æi trong c¸c tr-êng hîp sau:
- §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ TSC§
- N©ng cÊp TSC§
- Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña TSC§
Khi thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§ doanh nghiÖp ph¶i lËp
biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i c¸c
chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n sè
khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ tiÕn hµnh h¹ch to¸n theo
c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh.
* Gi¸ trÞ cßn l¹i.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng nguyªn
gi¸ trõ ®i gi¸ trÞ hao mßn. §©y lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh
®óng tr¹ng th¸i kü thuËt cña TSC§, sè tiÒn cßn l¹i cÇn

13. 13
tiÕp tôc thu håi d-íi h×nh thøc khÊu hao vµ lµ c¨n cø
®Ó lËp kÕ ho¹ch t¨ng c-êng ®æi míi TSC§.
Qua ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ë trªn ta thÊy mçi lo¹i
gi¸ trÞ cã t¸c dông ph¶n ¸nh nhÊt ®Þnh, nh-ng vÉn cßn
cã nh÷ng h¹n chÕ, v× vËy kÕ to¸n TSC§ theo dâi c¶ 3
lo¹i, nguyªn gi¸, gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i
®Ó phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý TSC§.
II. H¹ch to¸n biÕn ®éng tsc®
1. Vai trß vµ nhiÖm vô cña h¹ch to¸n TSC§.
H¹ch to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n TSC§ nãi riªng lµ
mét nhu cÇu kh¸ch quan cña b¶n th©n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
còng nh- cña x· héi. Ngµy nay khi mµ quy m« s¶n xuÊt
ngµy cµng lín, tr×nh ®é x· héi ho¸ vµ søc ph¸t triÓn
s¶n xuÊt ngµy cµng cao, th× h¹ch to¸n nãi chung vµ h¹ch
to¸n TSC§ nãi riªng kh«ng ngõng ®-îc t¨ng c-êng vµ hoµn
thiÖn. Nã ®· trë thµnh mét c«ng cô ®Ó l·nh ®¹o nÒn kinh
tÕ vµ phôc vô c¸c nhu cÇu cña con ng-êi.
Th«ng qua h¹ch to¸n TSC§ sÏ th-êng xuyªn trao ®æi,
n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ vÒ sè l-îng vµ gi¸
trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn TSC§, tõ ®ã ®-a ra
ph-¬ng thøc qu¶n lý vµ sö dông hîp lý c«ng suÊt cña
TSC§, gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu håi nhanh vèn
®Çu t- ®Ó t¸i s¶n xuÊt vµ t¹o søc c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng,.
Víi vai trß to lín ®ã, ®ßi hái h¹ch to¸n TSC§ ph¶i
®¶m b¶o c¸c nghiÖp vô chñ yÕu sau:
- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp chÝnh x¸c kÞp thêi sè
l-îng, gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã, t×nh tr¹ng t¨ng gi¶m vµ
hiÖn tr¹ng TSC§ trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, còng
nh- t¹i tõng bé phËn sö dông TSC§. T¹o ®iÒu kiÖn cung
cÊp th«ng tin ®Ó kiÓm tra gi¸m s¸t th-êng xuyªn viÖc
gi÷ g×n b¶o qu¶n, b¶o d-ìng TSC§ vµ kÕ ho¹ch ®Çu t- ®æi
míi TSC§ trong tõng ®¬n vÞ.

14. 14
-TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao TSC§
vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo møc ®é hao mßn cña
tµi s¶n vÒ chÕ ®é quy ®Þnh.
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ
söa ch÷a TSC§, gi¸m s¸t viÖc söa ch÷a TSC§ vÒ chi phÝ
vµ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc söa ch÷a.
- TÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh
x©y dùng trang bÞ thªm, ®æi míi n©ng cÊp hoÆc th¸o dì
bít lµm t¨ng, gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ còng nh- t×nh h×nh
thanh lý, nh-îng b¸n TSC§.
- H-íng dÉn, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ, c¸c bé phËn phô
thuéc trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é
ghi chÐp ban ®Çu vÒ TSC§, më c¸c sæ, thÎ kÕ to¸n cÇn
thiÕt vµ h¹ch to¸n TSC§ ®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
- Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo quy ®Þnh
cña nhµ n-íc vµ yªu cÇu b¶o toµn vèn, tiÕn hµnh ph©n
tÝch t×nh tr¹ng bÞ huy ®éng, b¶o qu¶n sö dông TSC§ t¹i
®¬n vÞ.
2. Tµi kho¶n sö dông
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, viÖc h¹ch to¸n TSC§ ®-îc
theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau:
* TK 211 “Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”: Tµi kho¶n nµy
dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng
t¨ng gi¶m cña toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp theo nguyªn
gi¸.
Ph¶n ¸nh nguyªn
gi¸ TSC§
h÷u h×nh gi¶m
trong kú
Nî TK
211
CãD§K: Ph¶n ¸nh nguyªn
gi¸ TSC§ h÷u h×nh
t¨ng trong kú
DCK: Nguyªn gi¸
TSC§ h÷u h×nh
hiÖn cã

15. 15
Tµi kho¶n 211 ®-îc chi tiÕt ®Õn c¸c tµi kho¶n cÊp
hai sau:
TK 2112: Nhµ cöa vËt kiÕn tróc
TK 2113: M¸y mãc thiÕt bÞ
TK 2114: Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn
TK 2115: ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý
TK 2116: C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho
s¶n phÈm.
TK 2118: TSC§ h÷u h×nh kh¸c.
* TK 212 “Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh”: Tµi
kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh
biÕn ®éng cña toµn bé TSC§ thuª tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp
* Tµi kho¶n 213 “Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh”: Tµi
kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh
biÕn ®éng cña toµn bé TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp .
Tµi kho¶n 213 cã c¸c tµi kho¶n cÊp 2 nh- sau:
Nî TK
212
CãD§K: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸
TSC§ thuª tµi chÝnh t¨ng
trong kú
Ph¶n ¸nh nguyªn
gi¸ TSC§ thuª tµi
chÝnh gi¶m trong
kúDCK: Nguyªn gi¸
TSC§ thuª tµi chÝnh
hiÖn cã
Nî TK
213
CãD§K: Ph¶n ¸nh
nguyªn gi¸ TSC§ v«
h×nh t¨ng trong kú
Ph¶n ¸nh nguyªn
gi¸ TSC§ v« h×nh
gi¶m trong kú
DCK: Nguyªn gi¸
TSC§
v« h×nh hiÖn cã
t¹i DN

16. 16
TK 2131: QuyÒn sö dông ®Êt
TK 2132: Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp
TK 2133: B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ
TK 2134: Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn
TK 2138: TSC§ v« h×nh kh¸c
* Tµi kho¶n 214 “Hao mßn TSC§”: Tµi kho¶n nµy ph¶n
¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông do
trÝch khÊu hao vµ nh÷ng kho¶n t¨ng gi¶m hao mßn kh¸c
cña c¸c lo¹i TSC§ cña doanh nghiÖp.
Tµi kho¶n 214 cã 3 tµi kho¶n cÊp 2 nh- sau:
TK 2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh
TK 2142: Hao mßn TSC§ ®i thuª
TK 2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh
* Tµi kho¶n 411 “Nguån vèn kinh doanh”: §©y lµ tµi
kho¶n ph¶n ¸nh sè vèn kinh doanh hiÖn cã vµ t×nh h×nh
t¨ng gi¶m vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nî
TK 214
Cã
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao
mßn TSC§ gi¶m do c¸c
lý do gi¶m TSC§
§DK: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
hao mßn TSC§ t¨ng do
trÝch khÊu hao, do ®¸nh
gi¸ l¹i TSC§
DCK: Gi¸ trÞ hao mßn
cña TSC§ hiÖn cã t¹i
doanh nghiÖp
Nî
TK 411
CãVèn kinh doanh gi¶m
trong kú
D§K: Vèn kinh doanh t¨ng
trong kú
DCK: Vèn kinh doanh
hiÖn
cã cña doanh
nghiÖp

17. 17
TK 411 ®-îc chi tiÕt theo tõng nguån h×nh thµnh
vèn. Trong ®ã cÇn theo dâi chi tiÕt cho tõng tæ chøc,
tõng c¸ nh©n tham gia gãp vèn.
Ngoµi c¸c TK nªu trªn, trong qu¸ tr×nh thanh to¸n
cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh- 111,
112, 142, 331, 335, 241 ... vµ mét sè tµi kho¶n ngoµi
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nh­ TK 001 “TSC§ thuª ngoµi” vµ TK
009 “Nguån vèn khÊu hao”.
3. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§
TSC§ trong doanh nghiÖp biÕn ®éng chñ yÕu nh»m ®¸p
øng nhu cÇu s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. TSC§ trong
doanh nghiÖp biÕn ®éng do nhiÒu nguyªn nh©n, nh-ng
trong bÊt kú tr-êng hîp nµo ®Òu ph¶i cã chøng tõ hîp
lý, hîp lÖ chøng minh cho nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
vµ hoµn thµnh hÖ thèng chøng tõ nµy gåm:
- Biªn b¶n giao nhËn TSC§ (MÉu sè 01 - TSC§): Biªn
b¶n nµy nh»m x¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ sau khi hoµn
thµnh x©y dùng, mua s¾m ®-îc biÕu, tÆng, viÖn trî, gãp
vèn liªn doanh... §-a vµo sö dông t¹i ®¬n vÞ hoÆc tµi
s¶n cña ®¬n vÞ bµn giao cho ®¬n vÞ kh¸c theo lÖnh cña
cÊp trªn, theo hîp ®ång liªn doanh...
- Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ (MÉu sè 05 - TSC§):
X¸c nhËn viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ vµ lµm c¨n cø ®Ó ghi sæ
kÕ to¸n vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan sè chªnh lÖch
(t¨ng gi¶m) do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§. Biªn b¶n nµy ®-îc lËp
thµnh 2 b¶n, mét b¶n l-u t¹i phßng kÕ to¸n, mét b¶n l-u
t¹i phßng hå s¬ kü thuËt cña TSC§.
- Biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh
(MÉu sè 04 - TSC§): §©y lµ biªn b¶n x¸c nhËn viÖc giao
nhËn TSC§ sau khi hoµn thµnh viÖc söa ch÷a lín gi÷a bªn
cã TSC§ söa ch-· vµ bªn thùc hiÖn viÖc söa ch÷a vµ lµ
c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n vµ thanh to¸n chi phÝ söa ch÷a
lín TSC§. Biªn b¶n giao nhËn nµy lËp thµnh 2 b¶n hai

18. 18
bªn giao nhËn cïng ký vµ mçi bªn gi÷ 1 b¶n, sau ®ã
chuyÓn cho kÕ to¸n tr-ëng cña ®¬n vÞ ký duyÖt vµ l-u
t¹i phßng kÕ to¸n.
- Biªn b¶n thanh lý TSC§ (MÉu sè 03 - TSC§): X¸c
nhËn viÖc thanh lý TSC§ vµ lµm c¨n cø ®Ó ghi gi¶m TSC§
trªn sæ kÕ to¸n. Biªn b¶n thanh lý ph¶i do Ban thanh lý
TSC§ lËp vµ cã ®Çy ®ñ ch÷ ký, ghi râ hä tªn cña tr-ëng
ban thanh lý, kÕ to¸n tr-ëng vµ thñ tr-ëng ®¬n vÞ.
Ngoµi c¸c chøng tõ trªn doanh nghiÖp cßn sö dông
thªm mét sè chøng tõ kh¸c nh-: ho¸ ®¬n, hîp ®ång liªn
doanh, quyÕt ®Þnh cÊp TSC§, c¸c chøng tõ thanh to¸n...
Bªn c¹nh viÖc sö dông chøng tõ ®Ó chøng minh cho nghiÖp
vô kinh tÕ ph¸t sinh, qu¶n lý TSC§ cßn dùa trªn c¬ së
c¸c hå s¬ gåm:
- Hå s¬ kü thuËt: Theo dâi c¸c chØ tiªu kü thuËt
cña TSC§, hå s¬ nµy do phßng kü thuËt qu¶n lý.
- Hå s¬ kinh tÕ gåm: Hîp ®ång kinh tÕ khi mua s¾m,
l¾p ®Æt, x©y dùng hoÆc hîp ®ång liªn doanh, quyÕt ®Þnh
cÊp TSC§, quyÕt ®Þnh giao nhËn vèn.
+ Ho¸ ®¬n GTGT, ho¸ ®¬n b¸n hµng.
+ Biªn b¶n nghiÖm thu vÒ kü thuËt cña TSC§.
+ Biªn b¶n giao nhËn TSC§.
+ C¸c chøng tõ thanh to¸n kh¸c nÕu mua s¾m
TSC§.
* C¸c b-íc tiÕn hµnh h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ ®-îc
tãm t¾t nh- sau:
- §¸nh sè hiÖu cho TSC§.
- LËp thÎ TSC§ hoÆc vµo sæ chi tiÕt TSC§ theo
tõng ®èi t-îng TSC§.
ThÎ TSC§ ®-îc lËp dùa trªn c¬ së hå s¬ kÕ to¸n
TSC§. ThÎ nµy nh»m môc ®Ých theo dâi chi tiÕt tõng TSC§
cña doanh nghiÖp , t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸

19. 19
trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña tõng TSC§. Cã thÓ vÝ
thÎ TSC§ nh- lµ 1 b¶n lý lÞch theo dâi toµn bé vßng ®êi
cña TSC§ tõ khi ®-îc h×nh thµnh ®-a vµo sö dông cho ®Õn
khi rêi chuyÓn khái doanh nghiÖp.
Ngoµi ra kÕ to¸n còng theo dâi TSC§ trªn sæ chi
tiÕt TSC§, mçi mét sæ hay mét sè trang sæ ®-îc më, theo
dâi mét lo¹i TSC§, sæ chi tiÕt nµy lµ c¨n cø ®Ó lËp
b¶ng tæng hîp chi tiÕt vµ ph¶i cung cÊp ®-îc c¸c th«ng
tin cho ng-êi qu¶n lý vÒ tªn, ®Æc ®iÓm, tû lÖ khÊu hao
1 n¨m, sè khÊu hao TSC§ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ghi gi¶m
TSC§, lý do gi¶m TSC§. Song song víi viÖc h¹ch to¸n chi
tiÕt TSC§, kÕ to¸n tiÕn hµnh h¹ch to¸n tæng hîp TSC§ ®Ó
®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ, chÝnh x¸c trong ho¹t ®éng qu¶n
lý TSC§ vµ tÝnh thèng nhÊt trong h¹ch to¸n.
4. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§
4.1. H¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu
nguyªn nh©n nh- t¨ng do mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t...
kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo tõng tr-êng hîp cô thÓ ®Ó ghi sæ
cho phï hîp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT
theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ, c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ ®-îc
h¹ch to¸n nh- sau: (víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp, c¸ch h¹ch to¸n t-¬ng tù, chØ
kh¸c sè thuÕ VAT ®Çu vµo kh«ng t¸ch riªng mµ h¹ch to¸n
vµo nguyªn gi¸ TSC§).
a. T¨ng do mua ngoµi kh«ng qua l¾p ®Æt:
KÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n:
BT1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK 133 (1332): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK 331: Tæng sè tiÒn ch-a tr¶ ng-êi b¸n.

20. 20
Cã TK 341, 111, 112: Thanh to¸n ngay (kÓ c¶
phÝ tæn míi).
BT2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t-¬ng øng (tr-êng hîp
®Çu t- b»ng vèn chñ së h÷u).
Nî TK 4141: NÕu dïng quü ®Çu t- ph¸t triÓn
Nî TK 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t-
Nî TK 441: §Çu t- b»ng vèn XDCB
Cã TK 411: NÕu TSC§ dïng cho ho¹t ®éng kinh
doanh
Cã TK 4312: NÕu dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi.
NÕu ®Çu t- b»ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n th× ghi:
Cã TK 009
Cßn nÕu ®Çu t- b»ng nguån vèn kinh doanh kh¸c th×
kh«ng ph¶i kÕt chuyÓn nguån vèn.
b. Tr-êng hîp mua s¾m ph¶i th«ng qua l¾p ®Æt trong
thêi gian dµi
KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p
®Æt theo tõng ®èi t-îng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi
ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn.
- TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt (gi¸ mua, chi
phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c tr-íc khi
dïng).
Nî TK 241 (2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ
Nî TK 133 (1332): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK liªn quan (331, 341, 111, 112...)
- Khi hoµn thµnh nghiÖm thu, ®-a vµo sö dông:
+Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK 221: (Chi tiÕt tõng lo¹i)
Cã TK 241 (2411)

21. 21
+KÕt chuyÓn nguån vèn (®Çu t- b»ng vèn chñ së h÷u)
Nî TK 4141, 441, 4312
Cã TK 411 (hoÆc 4313)
c. Tr-êng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao
Chi phÝ ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n ®-îc tËp hîp riªng
trªn Tk 241 (2412), chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi
hoµn thµnh bµn giao ®-a vµo sö dông ph¶i ghi t¨ng
nguyªn gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn gièng nh- t¨ng TSC§
do mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt.
d. Tr-êng hîp t¨ng do nhËn vèn gãp liªn doanh
C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do 2 bªn tho¶ thuËn, kÕ
to¸n ghi t¨ng vèn gãp vµo nguyªn gi¸ TSC§.
Nî TK 211: Nguyªn gi¸
Cã TK 411(chi tiÕt vèn liªn doanh): Gi¸ trÞ
vèn gãp
e. Tr-êng hîp nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh
C¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i ®-îc x¸c ®Þnh t¹i thêi
®iÓm nhËn, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau:
BT1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ
Nî TK 211: nguyªn gi¸ (theo gi¸ trÞ cßn l¹i)
Cã TK 128: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n
Cã TK 222: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh dµi h¹n.
BT2: Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ
cßn l¹i (nÕu hÕt h¹n liªn doanh hoÆc rót hÕt vèn kh«ng
tham gia n÷a v× liªn doanh kh«ng hÊp dÉn...)
Nî TK liªn quan (111,112,152,1388...)
Cã TK 222, 128
g. Tr-êng hîp t¨ng do chuyÓn tõ c«ng cô, dông cô
thµnh TSC§
- NÕu CCDC cßn míi, ch-a sö dông

22. 22
Nî TK 211: Nguyªn gi¸ (gi¸ thùc tÕ)
Cã TK: 153 (1531)
- NÕu CCDC ®· sö dông
Nî TK 211: Nguyªn gi¸
Cã TK 2141: gi¸ trÞ ®· ph©n bæ
Cã TK 1421: gi¸ trÞ cßn l¹i
h. T¨ng do ®¸nh gi¸ TSC§
BT1: PhÇn chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸
Nî TK 211
Cã TK 412
BT2: PhÇn chªnh lÖch t¨ng hao mßn (nÕu cã)
Nî TK 412
Cã TK 214
i. Tr-êng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª
C¨n cø vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho
phï hîp theo 1 trong c¸c tr-êng hîp ®· nªu (nÕu do ®Ó
ngoµi sæ s¸ch ch-a ghi sæ). NÕu TSC§ ®ã ®ang sö dông
cÇn trÝch bæ sung khÊu hao.
Nî c¸c TK liªn quan 627, 641, 642
Cã TK 214 (2141)
NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc chñ tµi s¶n th× b¸o cho c¬
quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp ®Ó
xö lý, trong thêi gian chê xö lý, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 211: Nguyªn gi¸
Cã TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn
Cã TK 3381: Gi¸ trÞ cßn l¹i
4.2. H¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh
Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do
nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu do nh-îng

23. 23
b¸n, thanh lý... Tuú theo tõng tr-êng hîp cô thÓ, kÕ
to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp.
a. Nh-îng b¸n TSC§
Doanh nghiÖp ®-îc nh-îng b¸n c¸c TSC§ kh«ng cÇn
dïng hoÆc xÐt thÊy sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶ hay l¹c
hËu vÒ mÆt kü thuËt ®Ó thu håi vèn sö dông cho môc ®Ých
kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Doanh nghiÖp cÇn lµm ®ñ mäi
thñ tôc, chøng tõ ®Ó nh-îng b¸n. C¨n cø vµo t×nh h×nh
cô thÓ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n sau:
BT1: Xãa sæ TSC§ nh-îng b¸n
Nî TK 214 (2141): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK 821: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK 221: Nguyªn gi¸
BT2: Doanh thu nh-îng b¸n TSC§
Nî TK liªn quan 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n
Cã TK 711: Doanh thu nh-îng b¸n
Cã TK 333 (3331): ThuÕ VAT ph¶i nép
NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p trùc
tiÕp th× phÇn ghi cã TK 711 lµ tæng gi¸ thanh to¸n (gåm
c¶ thuÕ VAT ph¶i nép)
BT3: C¸c chi phÝ nh-îng b¸n kh¸c (söa ch÷a, t©n
trang, m«i giíi...)
Nî TK 821: TËp hîp chi phÝ nh-îng b¸n
Nî TK 133 (1331): ThuÕ VAT ®Çu vµo (nÕu cã)
Cã TK 331, 111, 112...
b. Thanh lý TSC§ h÷u h×nh
TSC§ thanh lý lµ nh÷ng TSC§ h- háng, kh«ng sö dông
®-îc mµ doanh nghiÖp xÐt thÊy kh«ng thÓ (hoÆc cã thÓ)
söa ch÷a ®Ó kh«i phôc ho¹t ®éng nh-ng kh«ng cã lîi vÒ
mÆt kinh tÕ hoÆc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hay

24. 24
kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng
thÓ nh-îng b¸n ®-îc. KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n:
BT1: Xo¸ sæ TSC§
Nî TK 214
Nî TK 821
Cã TK 211
BT2: Sè thu håi vÒ thanh lý
Nî TK 111, 112: Thu håi b»ng tiÒn
Nî TK 152: Thu håi b»ng vËt liÖu nhËp kho
Nî TK 131, 138: Ph¶i thu ë ng-êi mua
Cã TK 333 (3331): ThuÕ VAT ph¶i nép
Cã TK 721: Thu nhËp vÒ thanh lý
BT3: TËp hîp chi phÝ thanh lý (tù lµm hay thuª
ngoµi)
Nî TK 821: Chi phÝ thanh lý
Nî TK 133
Cã TK cã liªn quan: 111, 112, 331, 334...
c. Gi¶m do chuyÓn thµnh CCDC nhá
Trong tr-êng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo gi¸
trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Ó ghi c¸c bót to¸n cho phï hîp.
Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ
Nî TK 627 (6273): TÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK 641 (6413): TÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng
Nî TK 642 (6423): TÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp
Nî TK 142 (1421): Gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu lín)
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
- NÕu TSC§ cßn míi, ch-a sö dông, kÕ to¸n ghi
Nî TK 153 (1531): NÕu nhËp kho
Nî TK 142 (1421): NÕu ®em sö dông
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
d. Gi¶m do gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§
Nh÷ng TSC§ göi ®i tham gia liªn doanh do kh«ng cßn
thuéc quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp n÷a nªn

25. 25
®-îc coi nh- khÊu hao hÕt gi¸ trÞ 1 lÇn, phÇn chªnh
lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
gãp vèn sÏ vµo bªn Nî hoÆc Cã tµi kho¶n 412
Nî TK 222: Gãp vèn liªn doanh dµi h¹n
Nî TK 128: Gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n
Nî TK 214: Hao mßn TSC§
Nî (hoÆc cã) TK 412: PhÇn chªnh lÖch
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
e. Tr¶ l¹i TSC§ cho c¸c bªn tham gia liªn doanh
Khi tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§ ghi
BT1: Xãa sæ TSC§
Nî TK 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh): Gi¸ trÞ cßn
l¹i
Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn
Nî (hoÆc cã) Tk 412: PhÇn chªnh lÖch (nÕu cã).
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
BT2: Thanh to¸n nèt sè vèn liªn doanh cßn l¹i
Nî TK 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh)
Cã TK liªn quan 111, 112, 338: PhÇn chªnh lÖch
gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi GTCL.
g. ThiÕu ph¸t hiÖn qua kiÓm kª
C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª vµ quyÕt ®Þnh xö lý cña
gi¸m ®èc doanh nghiÖp (hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn) kÕ to¸n
ghi:
Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK 1388, 334: Gi¸ trÞ c¸ nh©n ph¶i båi th-êng
Nî TK 1381: Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý
Nî TK 411: Ghi gi¶m vèn
Nî TK 821: TÝnh vµo chi phÝ bÊt th-êng
Cã TK 211: Nguyªn gi¸
4.4 H¹ch to¸n TSC§ ®i thuª vµ cho thuª
Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ cã nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng
cã ®ñ vèn ®Ó tiÕn hµnh mua s¾m TSC§ phôc vô cho nhu cÇu

26. 26
s¶n xuÊt. Song bªn c¹nh ®ã, l¹i cã mét sè doanh nghiÖp
tån t¹i mét sè TSC§ ch-a cÇn dïng. HiÖn t-îng nµy ®·
lµm n¶y sinh quan hÖ thuª vµ cho thuª TSC§ gi÷a c¸c chñ
thÓ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ nh»m thiÕt lËp ph-¬ng
¸n sö dông TSC§ mét c¸ch hiÖu qu¶, gi¶i quyÕt nhu cÇu
vÒ vèn vµ t¹o thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn
th-¬ng tr-êng.
Thuª TSC§ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn d-íi h×nh thøc thuª
ho¹t ®éng hay thuª tµi chÝnh, ®iÒu nµy cßn phô thuéc
vµo nhu cÇu sö dông TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp.
a. H¹ch to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng
* T¹i ®¬n vÞ ®i thuª: §¬n vÞ cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý
vµ sö dông TSC§ theo c¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång thuª,
doanh nghiÖp kh«ng tÝnh khÊu hao ®èi víi nh÷ng TSC§
nµy, chi phÝ thuª TSC§ ®-îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh
doanh trong kú.
- C¨n cø vµo hîp ®ång thuª TSC§ vµ c¸c chi phÝ kh¸c
cã liªn quan ®Õn viÖc thuª ngoµi (vËn chuyÓn, bèc
dì...) kÕ to¸n ghi:
+ Víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p
khÊu trõ:
Nî TK 627, 641,642: tiÒn thuª vµ c¸c chi phÝ kh¸c
cã liªn quan
Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ
Cã TK 331: sè tiÒn thuª ph¶i tr¶
Cã TK 111, 112: c¸c chi phÝ kh¸c
+ Víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p
trùc tiÕp
Nî TK 627, 641, 642: tiÒn thuª gåm c¶ thuÕ GTGT vµ
c¸c chi phÝ kh¸c
Cã TK 331: sè tiÒn thuª ph¶i tr¶

27. 27
Cã TK 111: c¸c chi phÝ kh¸c
- Khi tr¶ tiÒn cho ®¬n vÞ cho thuª, kÕ to¸n ghi
Nî TK 331 (hoÆc 3388)
Cã TK: 111, 112
Ngoµi ra, t¹i ®¬n vÞ ®i thuª cßn theo dâi tµi s¶n
cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng trªn TK 001 “Tµi s¶n thuª
ngoµi”.
+ Khi ®i thuª ghi
Nî TK: 001
+ Khi tr¶ ghi
Cã TK: 001
* T¹i ®¬n vÞ cho thuª:
TSC§ cho thuª ho¹t ®éng vÉn thuéc së h÷u cña doanh
nghiÖp nªn hµng th¸ng vÉn ph¶i tÝnh khÊu hao.
- C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc cho thuª nh- khÊu
hao TSC§, chi phÝ m«i giíi, giao dÞch, vËn chuyÓn... kÕ
to¸n ph¶n ¸nh nh- sau:
Nî TK 811: tËp hîp chi phÝ cho thuª
Cã TK 214: KhÊu hao TSC§ cho thuª
Cã TK 111, 112, 331: C¸c chi phÝ kh¸c
- C¸c kho¶n thu vÒ cho thuª, kÕ to¸n ghi
+ T¹i doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p
khÊu trõ
Nî TK 111, 112: tæng sè thu
Cã TK 711: sè thu vÒ cho thuª (kh«ng bao gåm
thuÕ GTGT)
Cã TK 3331: thuÕ GTGT ph¶i nép
+ T¹i doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p
trùc tiÕp

28. 28
Nî TK: 111, 112
Cã TK 711: tæng thu bao gåm c¶ thuÕ GTGT
b. H¹ch to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh
* §iÒu kiÖn vÒ giao dÞch thuª (cho thuª) tµi chÝnh
Theo quy ®Þnh t¹m thêi cña ViÖt nam mét giao dÞch
vÒ cho thuª TSC§ ph¶i tho¶ m·n mét trong 4 ®iÒu kiÖn
sau ®-îc coi lµ thuª dµi h¹n.
- Khi kÕt thóc hîp ®ång cho thuª, bªn thuª ®-îc
nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®-îc tiÕp tôc thuª
theo tho¶ thuËn.
- Khi kÕt thóc hîp ®ång cho thuª, bªn thuª ®-îc
quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa
thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi gian
mua l¹i.
-Thêi h¹n cho thuª Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian
cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n.
- Tæng sè tiÒn thuª tµi s¶n ph¶i tr¶ Ýt nhÊt ph¶i
t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ tr-êng vµo
thêi ®iÓm ký hîp ®ång.
* T¹i ®¬n vÞ ®i thuª: §èi víi ®¬n vÞ ®i thuª tµi
chÝnh TSC§ vÒ dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
th× khi nhËn TSC§ thuª tµi chÝnh kÕ to¸n c¨n cø vµo
ho¹t ®éng thuª tµi chÝnh vµ chøng tõ cã liªn quan ®Ó
ph¶n ¸nh c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n sau:
- Khi nhËn TSC§ thuª ngoµi, c¨n cø vµo chøng tõ
liªn quan (ho¸ ®¬n dÞch vô cho thuª tµi chÝnh, hîp ®ång
thuª tµi chÝnh...) ghi:
Nî TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ ë thêi ®iÓm thuª
Nî TK 142 (1421): Sè l·i cho thuª ph¶i tr¶

29. 29
Cã TK 342: Tæng sè tiÒn thuª ph¶i
tr¶ (gi¸ ch-a cã thuÕ)
- §Þnh kú thanh to¸n tiÒn thuª theo hîp ®ång
Nî TK 342 (hoÆc TK 315): Sè tiÒn thuª ph¶i tr¶
Nî TK 133 (1332): ThuÕ VAT ®Çu vµo
Cã TK liªn quan (111, 112...): Tæng sè ®· thanh
to¸n
- Hµng kú trÝch khÊu hao TSC§ ®i thuª vµ kÕt chuyÓn
(trõ dÇn) l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ kinh doanh:
Nî TK liªn quan (627, 641, 642)
Cã TK 214 (2142): Sè khÊu hao ph¶i trÝch
Cã TK 1421: Trõ dÇn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ
- Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª:
+ NÕu tr¶ l¹i TSC§ cho bªn thuª:
Nî TK 1421: ChuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i ch-a khÊu hao
hÕt
Nî TK 214 (2142): Gi¸ trÞ hao mßn
Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª
+ NÕu bªn ®i thuª ®-îc quyÒn së h÷u hoµn toµn:
BT 1: KÕt chuyÓn nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211, 213
Cã TK 212: Nguyªn gi¸
BT 2: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ:
Nî TK 214 (2142)
Cã TK 214 (2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn
+ NÕu bªn ®i thuª ®-îc mua l¹i
Ngoµi hai bót to¸n ph¶n ¸nh theo nguyªn gi¸ vµ gi¸
trÞ hao mßn gièng nh- khi ®-îc giao quyÒn së h÷u hoµn

30. 30
toµn, kÕ to¸n cßn ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ mua l¹i
hay chuyÓn quyÒn së h÷u (tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§)
Nî TK 211, 213: Gi¸ trÞ tr¶ thªm
N¬. TK 133 (1332):
Cã TK: 111, 112, 342
* T¹i ®¬n vÞ cho thuª
VÒ thùc chÊt TSC§ cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u
cña bªn cho thuª, bëi vËy kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt
theo dâi c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña TSC§ cho thuª.
Theo chÕ ®é quy ®Þnh, bªn cho thuª tµi chÝnh lµ ®èi
t-îng kh«ng chÞu thuÕ VAT ®èi víi dÞch vô cho thuª tµi
chÝnh. Sè thuÕ VAT ®Çu vµo khi mua TSC§ ®· nép sÏ ®-îc
bªn ®i thuª tr¶ dÇn trong thêi gian cho thuª theo
nguyªn t¾c ph©n bæ ®Òu cho thêi gian thuª.
- Khi giao TSC§ cho bªn ®i thuª
Nî TK 228: Gi¸ trÞ TSC§ cho thuª
Nî TK 214 (2141, 2143): GTHM (nÕu cã)
Cã TK 211, 213: nguyªn gi¸ TSC§ cho thuª
Cã TK 241: ChuyÓn gi¸ trÞ XDCB hoµn thµnh sang
cho thuª.
- §Þnh kú (th¸ng, quý, n¨m) theo hîp ®ång, ph¶n ¸nh
sè tiÒn thu vÒ cho thuª trong kú (c¶ vèn lÉn l·i).
Nî TK 111, 112, 1388...: Tæng sè thu
Cã TK 711: Thu vÒ cho thuª TSC§
Cã TK 3331 (33311): ThuÕ VAT ph¶i nép.
§ång thêi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ TSC§ cho thuª ph¶i thu
håi trong qu¸ tr×nh ®Çu t- t-¬ng øng víi tõng kú.
Nî TK 811
Cã TK 228

31. 31
- NÕu chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n cho bªn ®i thuª
tr-íc khi hÕt h¹n hoÆc khi hÕt h¹n cho thuª.
BT1: Ph¶n ¸nh sè thu vÒ chuyÓn nh-îng tµi s¶n
Nî TK 111, 112, 131,...
Cã TK 711
BT2: Ph¶n ¸nh sè vèn ®Çu t- cßn l¹i ch-a thu håi
Nî TK 811
Cã TK 228
- NÕu nhËn l¹i TSC§ khi hÕt h¹n cho thuª, c¨n cø
gi¸ trÞ ®-îc ®¸nh gi¸ l¹i (nÕu cã)
Nî TK 211, 213: Gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ l¹i hoÆc GTCL
Nî TK 811 (hoÆc cã TK 711): PhÇn chªnh lÖch gi÷a
GTCL ch-a thu håi víi gi¸ trÞ ®-îc ®¸nh gi¸ l¹i.
Cã TK 228: GTCL ch-a thu håi.
5.3 H¹ch to¸n t¨ng gi¶m TSC§ v« h×nh
a. T¨ng TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh thµnh lËp
chuÈn bÞ kinh doanh. KÕ to¸n ph¶i tËp hîp toµn bé chi
phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh
nghiÖp
Nî TK 241 (2412): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ
Nî TK 133 (1331): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK liªn quan: 111, 112, 331...
KÕt thóc qu¸ tr×nh ®Çu t-, ghi t¨ng TSC§
Nî TK 213 (2132)
Cã TK 411
§ång thêi nÕu sö dông vèn chñ së h÷u, ghi
Nî TK liªn quan 414, 431, 441
Cã TK 411

32. 32
b. T¨ng TSC§ v« h×nh do bá tiÒn mua b»ng ph¸t minh,
s¸ng chÕ, ®Æc nh-îng, quyÒn sö dông ®Êt
BT1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng thªm
Nî TK 213(2131, 2133, 2138...)
Nî TK 133
Cã TK liªn quan 111, 112,311,331...
BT2: KÕt chuyÓn nguån vèn chñ së h÷u
Nî TK liªn quan 414, 431, 441...
Cã TK 411
c. T¨ng TSC§ v« h×nh do ®Çu t- nghiªn cøu, ph¸t
triÓn nh»m phôc vô lîi Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp
BT1: TËp hîp chi phÝ (chi tiÕt theo tõng dù ¸n)
Nî TK 241
Nî TK 133
Cã TK liªn quan 111, 112,331...
BT2: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ ®Çu t-, nghiªn cøu khi kÕt
thóc qu¸ tr×nh nghiªn cøu.
Nî TK 2133: NÕu ®-îc c«ng nhËn ph¸t minh, s¸ng chÕ
Nî TK 2134: NÕu ®-îc coi lµ s¸ng kiÕn ¸p dông t¹i
doanh nghiÖp
Nî TK 627,631, 642, 1421: NÕu dù ¸n thÊt b¹i (ph©n
bæ dÇn hoÆc ph©n bæ mét lÇn).
Cã TK 241 (2412) kÕt chuyÓn chi phÝ
BT3: KÕt chuyÓn nguån vèn
Nî TK liªn quan: 414,431,441
Cã TK 411
d. T¨ng TSC§ v« h×nh do ph¶i chi phÝ vÒ lîi thÕ
th-¬ng m¹i

33. 33
Khi chi vÒ lîi thÕ th-¬ng m¹i, cÇn x¸c ®Þnh chÝnh
x¸c sè tiÒn ph¶i bá ra bëi v× lîi thÕ th-¬ng m¹i th-êng
g¾n víi TSC§HH cô thÓ nh- nhµ cöa, nhµ m¸y, cöa hµng...
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan ghi:
BT1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng thªm
Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§HH
Nî TK 213 (2135): Nguyªn gi¸ TSC§VH
Nî TK 133 (1332): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã c¸c TK liªn quan: 111, 112, 331...
BT2: KÕt chuyÓn nguån vèn:
Nî TK 414, 431, 441
Cã TK 411
e. T¨ng do nhËn vèn gãp, vèn cæ phÇn b»ng TSC§ v«
h×nh (ph¸t minh, s¸ng chÕ, nh·n hiÖu...)
Nî TK 213: Nguyªn gi¸ TSC§VH
Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh
f. C¸c tr-êng hîp t¨ng kh¸c (nhËn l¹i vèn gãp liªn
doanh, ®-îc cÊp ph¸t, biÕu tÆng...)
Nî TK 213: Nguyªn gi¸ TSC§VH
Cã TK 222: Gãp vèn liªn doanh dµi h¹n
Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh
g. Gi¶m do nh-îng b¸n vµ gi¶m do c¸c tr-êng hîp
kh¸c (gãp vèn liªn doanh, tr¶ l¹i vèn gãp liªn
doanh...) ph¶n ¸nh t-¬ng tù nh- TSC§HH.
Ngoµi ra, khi trÝch khÊu hao, ph¶i xo¸ sæ TSC§.
Nî TK 214 (2143)
Cã TK 213

34. 34
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t t¨ng TSC§ h÷u h×nh,
TSC§ v« h×nh do
mua s¾m, do XDCB bµn giao...
S¬ ®å h¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh
TK211, 213
TK 111, 112,
341...
TK 111, 112,
341...
SD xxx
Nguyªn
gi¸
tµi
s¶n
cè
®Þnh
t¨ng
trong
kú
Thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn
míi)
TK 1332
ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
TK331
Tr¶ tiÒn cho
ng-êi b¸n
Ph¶i tr¶
ng-êi b¸n
TK 411
NhËn cÊp ph¸t, tÆng th-ëng liªn
doanh
TK 414, 431,
441...§Çu t- b»ng vèn chñ së
h÷u
C¸c tr-êng hîp t¨ng
kh¸c (nhËn l¹i
vèn gãp liªn doanh, ®¸nh
gi¸ t¨ng...)

35. 35
do nh-îng b¸n thanh lý
5. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§
5.1. B¶n chÊt cña khÊu hao TSC§
Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng ph¶i lµ bÒn m·i víi thêi gian
mµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña nã bÞ gi¶m dÇn d-íi
t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè. Sù gi¶m dÇn nµy lµ do hiÖn
t-îng hao mßn g©y nªn, bao gåm c¶ hao mßn v« h×nh vµ
hao mßn h÷u h×nh.
TK211,213
Nguyª
n gi¸
tµi
s¶n
cè
®Þnh
gi¶m
do
nh-în
g
b¸n,
thanh
lý
TK214
Gi¸ trÞ
hao mßn
TK821
Gi¸ trÞ
cßn l¹i
TK111,112,33
1… C¸c chi phÝ liªn
quan ®Õn
nh-îng b¸n,
thanh lý
TK721 TK111,112, 152,
131…
C¸c
kho¶n
thu liªn
quan ®Õn
nh-îng
b¸n,
thanh lý
TK33311
ThuÕ VAT
ph¶i
nép

36. 36
Hao mßn h÷u h×nh lµ hao mßn TSC§ do qu¸ tr×nh sö
dông bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn hay do ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn
t¸c ®éng. Møc ®é hao mßn h÷u h×nh tû lÖ thuËn víi thêi
gian vµ c-êng ®é sö dông TSC§.
Hao mßn v« h×nh lµ sù hao mßn TSC§ do sù tiÕn bé
cña khoa häc kü thuËt. Nhê sù tiÕn bé cña khoa häc kü
thuËt mµ nhiÒu thÕ hÖ TSC§ míi víi tÝnh n¨ng -u viÖt
h¬n ra ®êi. Sù hiÖn diÖn cña nh÷ng thÕ hÖ hiÖn ®¹i nµy
lµm cho TSC§ bÞ gi¶m gi¸ trÞ.
Hao mßn TSC§ lµ ph¹m trï cã tÝnh trõu t-îng. V× vËy
nã cÇn ph¶i ®-îc thÓ hiÖn dùa trªn mét c¨n cø cô thÓ
nµo ®ã. Trªn thùc tÕ, ®Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn
cña TSC§ ng-êi ta tiÕn hµnh tÝnh khÊu hao b»ng c¸ch
chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn nµy vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm
lµm ra. Nh- vËy, khÊu hao TSC§ chÝnh lµ sù biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n ®· hao mßn. KhÊu hao
TSC§ lµ mét ph¹m trï cã tÝnh chñ quan vµ tÝnh cô thÓ:
ViÖc tiÕn hµnh khÊu hao TSC§ lµ xuÊt ph¸t tõ hao
mßn thùc tÕ cña TSC§. Trong doanh nghiÖp, TSC§ ®-îc sö
dông th-êng xuyªn, liªn tôc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c
®Þnh hao mßn trªn c¬ së kh¸ch quan. V× vËy hao mßn TSC§
®-îc tÝnh b»ng møc khÊu hao TSC§.
ViÖc tÝnh khÊu hao TSC§ cã ý nghÜa rÊt lín. Tr-íc
hÕt khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®-îc gi¸
trÞ thùc tÕ cña TSC§, ghi nhËn sù gi¶m gi¸ TSC§. MÆt
kh¸c khÊu hao lµ mét ph-¬ng tiÖn tµi trî gióp cho doanh
nghiÖp thu ®-îc bé phËn gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§. TiÒn
tÝnh khÊu hao lµ yÕu tè chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh
s¶n phÈm, do vËy tÝnh khÊu hao chÝnh x¸c sÏ gãp phÇn
cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh chÝnh x¸c h¬n. H¬n n÷a khÊu
hao lµ mét kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ ®-îc tÝnh trõ
vµo lîi tøc chÞu thuÕ lµm cho thuÕ thu nhËp cña doanh

37. 37
nghiÖp ph¶i nép cho Nhµ n-íc gi¶m ®i gãp phÇn c¶i thiÖn
t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
5.2. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao
ViÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao thÝch hîp
cho doanh nghiÖp cã ý nghÜa quan träng. Tr-íc hÕt nã
gãp phÇn b¶o toµn vèn cè ®Þnh, tr¸nh hao mßn v« h×nh
mét c¸ch h÷u hiÖu vµ gãp phÇn x¸c ®Þnh gi¸ thµnh chÝnh
x¸c, tr¸nh ®-îc hiÖn t-îng l·i gi¶ lç thËt ®ang cßn tån
t¹i ë c¸c doanh nghiÖp.
Trªn thÕ giíi tån t¹i bèn ph-¬ng ph¸p khÊu hao c¬
b¶n, ®ã lµ ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®-êng th¼ng, khÊu hao
theo s¶n l-îng, khÊu hao theo sè d- gi¶m dÇn vµ khÊu
hao theo tæng sè n¨m.
C¸c ph-¬ng ph¸p khÊu hao nµy ph©n bæ c¸c sè tiÒn
kh¸c nhau vµo chi phÝ khÊu hao cho c¸c thêi kú kh¸c
nhau. Tuy vËy tæng sè tiÒn khÊu hao lµ b»ng nhau vµ
b»ng gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao qua suèt ®êi tån t¹i cu¶
TSC§.
* Ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®-êng th¼ng
Ph-¬ng ph¸p nµy cßn gäi lµ ph-¬ng ph¸p khÊu hao
theo thêi gian sö dông, hay ph-¬ng ph¸p tuyÕn tÝnh.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy th× møc khÊu hao hµng n¨m lµ b»ng
nhau vµ ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
NG
Tsd
Trong ®ã: MKH: møc khÊu hao hµng n¨m
Tsd: Thêi gian sö dông -íc tÝnh
NG: Nguyªn gi¸ TSC§
¦u ®iÓm næi bËt cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ ®¬n gi¶n, dÔ
tÝnh. Møc khÊu hao ®-îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh nµy mét
c¸ch ®Òu ®Æn lµm cho gi¸ thµnh æn ®Þnh. Tuy nhiªn
MKH =

38. 38
ph-¬ng ph¸p nµy kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ hao mßn tµi
s¶n trong khèi l-îng c«ng t¸c hoµn thµnh vµ sÏ kh«ng
thÝch hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, cã
khèi l-îng TSC§ lín, chñng lo¹i phøc t¹p v× nÕu ¸p dông
ph-¬ng ph¸p nµy dÔ dÉn tíi khèi l-îng tÝnh to¸n nhiÒu,
g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý.
* Ph-¬ng ph¸p khÊu hao nhanh
§©y lµ ph-¬ng ph¸p ®-a l¹i sè khÊu hao rÊt lín
trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi gian sö dông cña TSC§ vµ
cµng vÒ nh÷ng n¨m sau møc khÊu hao cµng gi¶m dÇn. Theo
ph-¬ng ph¸p nµy bao gåm: Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo sè
d- gi¶m dÇn vµ ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m.
- Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d- gi¶m dÇn:
§©y lµ ph-¬ng ph¸p khÊu hao gia tèc nh-ng møc khÊu
hao hµng n¨m sÏ kh¸c nhau theo chiÒu h-íng gi¶m dÇn vµ
®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Mk(t) = T kh G CL (t)
Trong ®ã: Mk(t) : Møc khÊu hao n¨m thø t
T kh : Tû lÖ khÊu hao
G CL (t) : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ n¨m thø
t
Tû lÖ khÊu hao nµy lu«n lín h¬n tû lÖ khÊu hao tÝnh
trong ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®-êng th¼ng vµ th-êng ®-îc
x¸c ®Þnh nh- sau:
Tkh = Tû lÖ khÊu hao th-êng * TSC§
Tû lÖ khÊu hao
th-êng =
1
Thêi gian sö
dông
Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm thu håi vèn nhanh, do ®ã
t¹o kh¶ n¨ng ®æi míi trang bÞ c«ng nghÖ cho doanh
*

39. 39
nghiÖp. Nh-ng víi ph-¬ng ph¸p nµy, sè tiÒn khÊu hao luü
kÕ ®Õn n¨m cuèi cïng cña thêi gian sö dông TSC§ sÏ
kh«ng ®ñ bï ®¾p gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§.
- Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m
Theo ph-¬ng ph¸p nµy møc khÊu hao hµng n¨m ®-îc x¸c
®Þnh nh- sau:
MK(t) = TKH(t) * NG
Trong ®ã: MK(t) : Møc khÊu hao n¨m thø t
TKH(t) : Tû lÖ khÊu hao n¨m thø t
NG: Nguyªn gi¸ TSC§
Tû lÖ khÊu hao cña ph-¬ng ph¸p nµy kh«ng cè ®Þnh
hµng n¨m, sÏ thay ®æi theo chiÒu h-íng gi¶m dÇn vµ ®-îc
tÝnh:
TKH(t) =
Sè n¨m cßn l¹i kÓ tõ n¨m thø
t ®Õn hÕt thêi gian sö dông
cña TSC§
Tæng c¸c sè cña c¸c sè cã thø
tù tõ 1 ®Õn sè h¹ng b»ng thêi
gian sö dông cña TSC§
Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm lµ cã kh¶ n¨ng thu håi
vèn nhanh, do cã thÓ phßng ngõa ®-îc hao mßn v« h×nh ë
møc tèi ®a, mÆt kh¸c nã kh¾c phôc ®-îc nh÷ng nh-îc ®iÓm
cña ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d- gi¶m dÇn. Tøc nã
®¶m b¶o ®-îc sè tiÒn khÊu hao lòy kÕ ®Õn n¨m cuèi cïng
cña thêi gian sö dông TSC§ sÏ bï ®¾p gi¸ trÞ ban ®Çu
cña TSC§.
Tuy nhiªn viÖc ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p khÊu hao
nhanh ph¶i trong ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp cã 1 gi¸ thµnh
cã thÓ chÞu ®ùng ®-îc.
* Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l-îng.

40. 40
Ph-¬ng ph¸p nµy møc khÊu hao mçi n¨m lµ thay ®æi
tuú thuéc vµo s¶n l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra bëi tµi
s¶n ®ã. Nh-ng sè tiÒn khÊu hao ®-îc cè ®Þnh cho 1 ®¬n
vÞ s¶n phÈm ®Çu ra ®-îc t¹o bëi s¶n phÈm ®ã:
Møc khÊu hao tÝnh
cho mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm
=
Nguyªn gi¸
TSC§
Tæng SP dù
kiÕn
Møc khÊu hao
TrÝch hµng n¨m =
Sè l-îng s¶n phÈm
Thùc hiÖn (n¨m) *
Møc khÊu hao
tÝnh cho 1
®¬n vÞ SP
Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm: Møc khÊu hao trªn tõng
TSC§ ®-îc x¸c ®Þnh ®óng theo c«ng suÊt huy ®éng thùc tÕ
cña TSC§ ®ã.
5.3. Mét sè quy ®Þnh vÒ tÝnh khÊu hao TSC§ theo chÕ
®é hiÖn hµnh.
a. VÒ t¨ng møc khÊu hao.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¸c doanh nghiÖp ®-îc phÐp
t¨ng møc khÊu hao c¬ b¶n (kh«ng qu¸ 20% møc tÝnh theo
quy ®Þnh vµ b¸o cho c¬ quan tµi chÝnh biÕt ®Ó theo dâi)
trong c¸c tr-êng hîp sau víi ®iÒu kiÖn kh«ng bÞ lç:
- Nh÷ng TSC§ cã tiÕn bé kü thuËt nhanh (Hao mßn v«
h×nh nhanh)
- TSC§ lµm viÖc víi chÕ ®é cao h¬n møc b×nh th-êng
- TSC§ ®Çu t- b»ng vèn vay hay c¸c h×nh thøc hîp
ph¸p kh¸c (thuª mua, liªn doanh...) mµ thêi gian tr¶ nî
hay thanh to¸n nhanh h¬n thêi gian khÊu hao theo quy
®Þnh.

41. 41
NÕu møc trÝch t¨ng h¬n 20% so víi quy ®Þnh ph¶i
®-îc c¬ quan tµi chÝnh xem xÐt, quyÕt ®Þnh.
b. VÒ nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nh-ng vÉn cßn sö
dông
Víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh nµy doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i trÝch khÊu hao c¬ b¶n nh-ng vÉn ph¶i qu¶n lý vµ sö
dông b×nh th-êng. Bªn c¹nh ®ã, toµn bé khÊu hao c¬ b¶n
cña TSC§ thuéc nguån vèn Ng©n s¸ch ®-îc ®Ó l¹i cho
doanh nghiÖp ®Çu t-, thay thÕ, ®æi míi TSC§. C¬ quan
qu¶n lý cÊp trªn cña doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh viÖc huy
®éng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n trong ph¹m vi ngµnh m×nh
cho c¸c môc tiªu theo nguyªn t¾c cã vay, cã tr¶ víi l·i
suÊt hîp lý. (Th«ng qua kÕ ho¹ch ®Çu t- tõ nguån vèn
khÊu hao ®· ®-îc c¬ quan Nhµ n-íc vµ c¬ quan tµi chÝnh
xÐt duyÖt).
c. VÒ møc trÝch khÊu hao n¨m cuèi
Møc trÝch khÊu hao cho n¨m cuèi cïng cña thêi h¹n
sö dông TSC§ ®-îc x¸c ®Þnh lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸
TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ ®· thùc hiÖn cña TSC§ ®ã.
d. VÒ nh÷ng TSC§ kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao
Nh÷ng TSC§ kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh
th× kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao, bao gåm:
- TSC§ kh«ng cÇn dïng, ch-a cÇn dïng ®· cã quyÕt
®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp doanh nghiÖp
®-îc ®-a vµo cÊt gi÷, b¶o qu¶n, ®iÒu ®éng... cho doanh
nghiÖp kh¸c.
- TSC§ thuéc dù tr÷ nhµ n-íc giao cho doanh nghiÖp
qu¶n lý hé, gi÷ hé...
- TSC§ phôc vô c¸c ho¹t ®éng phóc lîi trong doanh
nghiÖp nh- nhµ trÎ, c©u l¹c bé, nhµ truyÒn thèng, nhµ
¨n... TSC§ cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, quèc phßng,an ninh
(trõ nh÷ng ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ) trong doanh

42. 42
nghiÖp; nh÷ng TSC§ phôc vô nhu cÇu chung toµn x· héi,
kh«ng phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña riªng doanh
nghiÖp nh- ®ª ®Ëp, cÇu cèng, ®-êng x¸, bÕn b·i... mµ
nhµ n-íc giao cho doanh nghiÖp qu¶n lý.
- TSC§ kh¸c kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh
doanh.
5.4 H¹ch to¸n khÊu hao TSC§
- §Þnh kú (th¸ng, quý...) tÝnh khÊu hao TSC§ vµ
ph©n bæ vµo chÝ phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
Nî TK 627 (6274): KH TSC§ sö dông PX, bé phËn SX.
Nî TK 641 (6414): KH TSC§ dïng cho b¸n hµng.
Nî TK 642 (6424): KH TSC§ dïng cho QLDN.
Cã TK 214: Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch.
§ång thêi, ghi nhËn sè khÊu hao c¬ b¶n ®· trÝch vµo
tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n: Nî TK 009.
- Sè khÊu hao ph¶i nép cho ng©n s¸ch hoÆc cÊp trªn
(NÕu cã).
Nî TK 411: NÕu kh«ng ®-îc hoµn l¹i
Nî TK1368: NÕu ®-îc hoµn l¹i
Cã TK 336: Sè ph¶i nép cÊp trªn
§ång thêi ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009
+ NÕu ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao
Nî TK 128, 228
Cã TK 111, 112.
§ång thêi ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009.
- NhËn TSC§ ®· sö dông do ®iÒu chuyÓn trong néi bé
tæng c«ng ty
Nî TK 211
Cã TK 214
Cã TK 411

43. 43
- Tr-êng hîp khÊu hao hÕt víi TSC§ v« h×nh (ghi
theo nguyªn gi¸).
Nî TK 214 (2143)
Cã TK213
- Tr-êng hîp TSC§ ch-a khÊu hao hÕt nh-ng ph¶i
nh-îng b¸n hoÆc thanh lý, phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ch-a thu
håi ph¶i ®-îc tÝnh vµo chi phÝ bÊt th-êng.
Nî TK 214 (2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK 821: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK liªn quan (211, 213): Nguyªn gi¸
Víi TSC§ ®i thuª tµi chÝnh , khi hÕt h¹n thuª ph¶i
tr¶ mµ ch-a trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§ thuª ngoµi ph¶i tÝnh vµo chi phÝ chê ph©n bæ (NÕu
gi¸ trÞ cßn l¹i lín) hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ kinh
doanh trong kú (NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá):
Nî TK 214 (2142): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh
- C¸c nghiÖp vô gi¶m TSC§ th× ®ång thêi víi viÖc
gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i ph¶n ¶nh gi¶m gi¸ bÞ hao mßn
cña TSC§.
6. H¹ch to¸n söa ch÷a TSC§
TSC§ ®-îc sö dông l©u dµi vµ ®-îc cÊu thµnh bëi
nhiÒu bé phËn, chi tiÕt kh¸c nhau. Khi tham gia vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c bé phËn chi tiÕt cÊu
thµnh TSC§ bÞ hao mßn h- háng. Do vËy, ®Ó kh«i phôc
n¨ng lùc ho¹t ®éng b×nh th-êng cña TSC§ vµ ®Ó ®¶m b¶o
an toµn trong lao ®éng s¶n xuÊt, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn
hµnh söa ch÷a, thay thÕ nh÷ng chi tiÕt, bé phËn cña
TSC§ bÞ hao mßn, h- háng ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cña
TSC§. C«ng viÖc söa ch÷a cã thÓ do doanh nghiÖp tù lµm

44. 44
hoÆc thuª ngoµi víi ph-¬ng thøc söa ch÷a th-êng xuyªn,
söa ch÷a lín hay söa ch÷a n©ng cÊp TSC§.
* Tr-êng hîp söa ch÷a th-êng xuyªn.
§©y lµ h×nh thøc söa ch÷a cã tÝnh chÊt b¶o qu¶n,
b¶o d-ìng th-êng xuyªn TSC§, kü thuËt söa ch÷a ®¬n
gi¶n, thêi gian söa ch÷a diÔn ra ng¾n vµ chi phÝ söa
ch÷a ph¸t sinh th-êng chiÕm tû träng nhá trong tæng chi
phÝ cña doanh nghiÖp. Do ®ã chi phÝ ph¸t sinh ®Õn ®©u
®-îc tËp hîp trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh ®Õn ®ã.
- NÕu viÖc s÷a ch÷a do doanh nghiÖp tù lµm, chi phÝ
s÷a ch÷a ®-îc tËp hîp nh- sau:
Nî c¸c TK liªn quan (627, 641, 642...)
Cã c¸c TK chi phÝ (111,112, 152, 214, 334,
338...)
- Tr-êng hîp thuª ngoµi:
Nî c¸c TK liªn quan (627, 641,642...)
Nî TK 133 (1331): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK chi phÝ ( 111, 112, 331): Tæng sè tiÒn
ph¶i tr¶
* Tr-êng hîp söa ch÷a lín, mang tÝnh phôc håi hoÆc
n©ng cÊp.
- TËp hîp chi phÝ söa ch÷a
+ NÕu thuª ngoµi:
Khi hoµn thµnh c«ng tr×nh söa ch÷a, bµn giao, ph¶n
¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ theo hîp ®ång cho ng-êi nhËn thÇu
söa ch÷a lín:
Nî TK 133: ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Nî TK 214 (2143): Chi phÝ söa ch÷a thùc tÕ
Cã TK 331: Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ theo hîp ®ång

45. 45
Tr-êng hîp øng tr-íc tiÒn c«ng hoÆc thanh to¸n cho
ng-êi nhËn thÇu söa ch÷a lín TSC§ :
Nî TK 331:
Cã TK liªn quan ( 111, 112, 311...)
+ NÕu do doanh nghiÖp tù lµm:
TËp hîp chi phÝ söa ch÷a thùc tÕ chi ra theo tõng
c«ng tr×nh;
Nî TK 241 (2413)
Cã c¸c TK chi phÝ (111, 112, 152, 214, 334,
338...)
- KÕt chuyÓn gi¸ thµnh c«ng tr×nh söa ch÷a khi hoµn
thµnh.
Tuú theo quy m«, tÝnh chÊt, thêi gian vµ môc ®Ých
söa ch÷a, sau khi c«ng viÖc söa ch÷a hoµn thµnh, TSC§
®-îc phôc håi n¨ng lùc ho¹t ®éng hay t¨ng n¨ng lùc vµ
kÐo dµi tuæi thä, kÕ to¸n sÏ kÕt chuyÓn toµn bé chi phÝ
söa ch÷a vµo c¸c tµi kho¶n thÝch hîp.
+ Tr-êng hîp söa ch÷a n©ng cÊp, kÐo dµi tuæi thä:
Nî TK 211: Nguyªn gi¸ (Gi¸ thµnh söa ch÷a thùc tÕ)
Cã TK 2413: Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c söa ch÷a
+ Tr-êng hîp söa ch÷a mang tÝnh phôc håi, tiÕn hµnh
theo kÕ ho¹ch: KÕt chuyÓn vµo chi phÝ ph¶i tr¶:
Nî TK 335: Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c söa ch÷a
Cã TK 2413: Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c söa ch÷a
+ Tr-êng hîp söa ch÷a mang tÝnh phôc håi, tiÕn hµnh
ngoµi kÕ ho¹ch: Gi¸ thµnh söa ch÷a ®-îc kÕt chuyÓn vµo
chi phÝ tr¶ tr-íc.
Nî TK 142 (1421): Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c söa
ch÷a
Cã TK 2413: Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c söa ch÷a

46. 46
PhÇn II
Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ë
c«ng ty cæ phÇn du lÞch vµ th-¬ng m¹i ®«ng nam ¸
I/ §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh vµ tæ chøc c«ng
t¸c kÕ to¸n ë c«ng ty cæ phÇn du lÞch vµ th-¬ng m¹i ®«ng
nam ¸
1. Kh¸i qu¸t lÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng ty.
ViÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn
®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng d-íi sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ
n-íc t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VI n¨m 1989 ®-îc coi nh-
lµ mét mèc son lÞch sö trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh
tÕ ë ViÖt nam. Hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh, c¬ së h¹ tÇng
®-îc n©ng lªn râ rÖt. ViÖc giao l-u bu«n b¸n cña con
ng-êi trë nªn râ rµng h¬n.
Víi nhËn thøc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc
lµ mét chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc nh»m
duy tr× môc ®Ých huy ®éng vèn cña toµn x· héi ®Ó ®Çu t-
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng
cao søc c¹nh tranh. T¹o thªm viÖc lµm, thay ®æi c¬ cÊu
doanh nghiÖp Nhµ n-íc, ®ång thêi t¹o cho ng-êi lao ®éng
trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn vµ nh÷ng ng-êi gãp vèn
®-îc lµm chñ theo sù gãp phÇn thay ®æi ph-¬ng thøc qu¶n
lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶, n©ng cao thu nhËp cho ng-êi lao ®éng.
Trong bèi c¶nh ®ã C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng
M¹i §«ng Nam ¸ ®-îc thµnh lËp ngµy 15/3/1999 theo quyÕt
®Þnh sè 237/1999/Q§- SKH§T cña Së KÕ ho¹ch §Çu T- thµnh
phè Hµ Néi.
- Trô së chÝnh: Sè 16 phè Trung Hoµ, CÇu GiÊy , Hµ
Néi.

47. 47
- §iÖn tho¹i liªn hÖ: 04. 784284
- Ngµnh nghÒ kinh doanh: Kinh doanh l÷ hµnh, VËn
chuyÓn kh¸ch du lÞch, DÞch vô qu¶ng c¸o, th«ng tin du
lÞch.
- Tæng sè vèn ®iÒu lÖ: 3.064.800.000 ®ång ®-îc chia
lµm 30.648 cæ phÇn. C«ng ty b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng
ngµy 1/4/1999.
2. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý
C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ lµ
®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp cã t- c¸ch ph¸p nh©n ®-îc anh
NguyÔn Th¸i S¬n ®Çu t- vèn chñ yÕu víi tû lÖ 40% sè cßn
l¹i do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp, ho¹t ®éng theo luËt c«ng
ty vµ nguyªn t¾c tù chñ tµi chÝnh ®-îc quyÒn qu¶n lý
víi t- c¸ch chñ së h÷u vµ c«ng ty tæ chøc qu¶n lý theo
1 cÊp. (HiÖn nay c«ng ty cã tæng sè 34 c¸n bé c«ng nh©n
viªn).
s¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty
cæ phÇn du lÞch vµ th-¬ng m¹i ®«ng nam ¸
§¹i héi cæ
®«ng
Ban kiÓm
so¸t
Héi ®ång
qu¶n trÞ
Chñ tÞch H§QT
kiªm gi¸m ®èc
®iÒu hµnh vµ c¸c
Phã gi¸m ®èc gióp
viÖc
Phßng
kÕ to¸n
tµi vô
Phßng
thÞ
tr-êng
Marketin
g
Phßng
vËn
chuyÓn
Phßng tæ
chøc
hµnh
chÝnh
Phßng
®iÒu
hµnh
vµ
h-íng
dÉn

48. 48
* §¹i héi cæ ®«ng.
§¹i héi cæ ®«ng lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña
c«ng ty cæ phÇn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù
tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty nh- th«ng b¸o cña héi
®ång qu¶n trÞ vµ kiÓm so¸t viªn vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng
vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty.
QuyÕt ®Þnh ph-¬ng h-íng vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn cña
c«ng ty.
Th«ng qua ph-¬ng ¸n sö dông tµi s¶n, ph-¬ng ¸n ®Çu
t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh ®æi míi ph-¬ng tiÖn,
c«ng nghÖ c«ng ty.
BÇu hoÆc bæ sung thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc
kiÓm so¸t viªn khi khuyÕt thµnh viªn hoÆc hÕt nhiÖm kú.
B·i miÔn thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc kiÓm so¸t
viªn theo ®Ò nghÞ cña Héi ®ång qu¶n trÞ.
- QuyÕt ®Þnh sè lîi nhuËn trÝch lËp c¸c quü, bæ
sung vèn, lîi nhuËn chia cho c¸c cæ ®«ng, quyÕt ®Þnh
t¨ng, gi¶m vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty.
- QuyÕt ®Þnh gia h¹n ho¹t ®éng hay gi¶i thÓ c«ng ty
vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c.
* Héi ®ång qu¶n trÞ
Lµ bé phËn cao nhÊt trong c«ng ty gi÷a hai kú ®¹i
héi cæ ®«ng. Héi ®ång qu¶n trÞ cña c«ng ty gåm cã 5
ng-êi ®-îc §¹i héi cæ ®«ng bÇu chän theo thÓ thøc bá
phiÕu kÝn.
Héi ®ång ®· ph©n chøc n¨ng, nhiÖm vô cô thÓ cña
tõng thµnh viªn.
- Chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ kiªm gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh
Lµ ng-êi cã quyÒn cao nhÊt ®iÒu hµnh vµ chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty theo ph¸p luËt, ®iÒu lÖ

49. 49
vµ nghÞ quyÕt cña §¹i héi cæ ®«ng. B¶o toµn vµ ph¸t
triÓn vèn, thùc hiÖn theo ph-¬ng ¸n kinh doanh mµ ®·
®-îc héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt vµ th«ng qua t¹i §¹i
héi cæ ®«ng. Tr×nh héi ®ång qu¶n trÞ c¸c b¸o c¸o vÒ
ho¹t ®éng tµi chÝnh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé ho¹t ®éng kinh
doanh cña c«ng ty tr-íc §¹i héi cæ ®«ng. Tu©n thñ ®iÒu
lÖ cña c«ng ty trªn c¬ së chÊp hµnh ®óng ®¾n c¸c chñ
tr-¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc.
- C¸c phã gi¸m ®èc gióp viÖc.
+ Phã gi¸m ®èc lµ ng-êi gióp gi¸m ®èc, chÞu tr¸ch
nhiÖm tr-íc gi¸m ®èc, tr-íc Nhµ n-íc vÒ nhiÖm vô cña
m×nh ®-îc ph©n c«ng. Phã gi¸m ®èc cã nhiÖm vô thay mÆt
gi¸m ®èc khi gi¸m ®èc ®i v¾ng hoÆc ®-îc gi¸m ®èc uû
quyÒn ®Ó gi¶i quyÕt vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c néi chÝnh, cã
tr¸ch nhiÖm th-êng xuyªn bµn b¹c víi gi¸m ®èc vÒ c«ng
t¸c tæ chøc, tµi chÝnh, s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu
kiÖn cho gi¸m ®èc n¾m b¾t vµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch. TriÓn
khai c¸c c«ng viÖc ®· thèng nhÊt xuèng c¸c bé phËn
thuéc khèi m×nh phô tr¸ch kÞp thêi vµ th«ng tin nhanh
nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong viÖc ®iÒu hµnh ®Ó cïng
gi¸m ®èc rót kinh nghiÖm vµ ®Ò ra ph-¬ng h-íng chØ ®¹o
míi.
+ LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh hµng n¨m trªn c¬ së kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh phô vµ dÞch vô. Phèi hîp víi
phßng kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch phï hîp víi xu
thÕ cña thÞ tr-êng vµ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch.
+ Qu¶n lý ch¾c c¸c lo¹i vèn, h¹ch to¸n thu chi tµi
chÝnh theo ®óng chÕ ®é Nhµ n-íc, ph©n tÝch ho¹t ®éng
kinh tÕ trong viÖc qu¶n lý vµ thùc hiÖn gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng tr-êng hîp tham «, l·ng
phÝ, gi¸m s¸t qu¶n lý toµn bé tµi s¶n cña c«ng ty. Thùc
hiÖn viÖc chi tr¶ l-¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ
chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi ®óng chÝnh s¸ch.

50. 50
+ Tham gia cho gi¸m ®èc chñ ®éng sö dông nguån vèn
®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi kiÓm tra
t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh,
phô vµ dÞch vô, ng¨n chÆn viÖc l·i gi¶, lç thËt, nî nÇn
d©y d-a.
+ Më sæ s¸ch theo dâi tµi chÝnh, tµi s¶n vËt t-,
lËp hå s¬, chøng tõ ghi chÐp vµ h¹ch to¸n c¸c tµi kho¶n
kÕ to¸n. ChÊp hµnh nghiªm chØnh nghÜa vô thu nép ng©n
s¸ch, l-u tr÷ tµi liÖu, chøng tõ theo nguyªn t¾c, quy
®Þnh cña Nhµ n-íc.
+ Thanh to¸n gän viÖc thu chi kÞp thêi. Qu¶n lý
chÆt chÏ chÕ ®é thu quü tiÒn mÆt. Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o
c¸o ph¶n ¸nh sè liÖu trung thùc, chÝnh x¸c nh»m phôc vô
gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c«ng ty ph¸t triÓn.
* Phßng tæ chøc hµnh chÝnh.
Cã chøc n¨ng gióp viÖc gi¸m ®èc vµ ban l·nh ®¹o
c«ng ty thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý vÒ nh©n sù:
tuyÓn dông, ®µo t¹o, xÕp l-¬ng, thi ®ua khen th-ëng, kû
luËt, b¶o vÖ néi bé, s¾p xÕp c«ng t¸c ®êi sèng, vÞ trÝ
lµm viÖc, quan hÖ ®èi chiÕu, ch¨m lo b¶o vÖ søc khoÎ
cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §¶m b¶o c«ng t¸c v¨n th-,
®¸nh m¸y, bÝ mËt tµi liÖu, hå s¬. B¶o vÖ tµi s¶n XHCN
vµ an ninh trËt tù an toµn x· héi trong c«ng ty vµ khu
vùc. Qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l-¬ng, ®Þnh møc s¶n phÈm,
an toµn lao ®éng vµ BHXH theo chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ
n-íc.
* Phßng kÕ to¸n tµi vô.
- Chøc n¨ng: Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc tÊt c¶ c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ trong toµn c«ng ty . Phßng kÕ to¸n tµi
chÝnh lµ mét phßng gi÷ vÞ trÝ quan träng trong viÖc
®iÒu hµnh qu¶n lý kinh tÕ, th«ng tin kinh tÕ trong mäi
lÜnh vùc kinh doanh , vËn t¶i, xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c

51. 51
dÞch vô kh¸c. Phôc vô trùc tiÕp cho l·nh ®¹o c«ng ty
®iÒu hµnh chØ ®¹o s¶n xuÊt.
- NhiÖm vô: Tæ chøc s¾p xÕp hîp lý, khoa häc tËp
trung c¸c bé phËn kÕ ho¹ch thèng kª trong phßng ®Ó hoµn
thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ®-îc giao vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n
tµi chÝnh.
+ Gióp ®ì gi¸m ®èc ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh
doanh (nh- sè l-îng kh¸ch, doanh thu, lao ®éng, tiÒn
l-¬ng, thuÕ...)
+ Ghi chÐp ph¶n ¸nh sè liÖu hiÖn cã vÒ t×nh h×nh
vËn ®éng toµn bé tµi s¶n cña c«ng ty. Gi¸m s¸t viÖc sö
dông, b¶o qu¶n tµi s¶n cña c«ng ty, ®Æc biÖt lµ c¸c
ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ x-ëng.
+ Thèng kª hµng th¸ng, quý, ®Þnh kú cho ban l·nh
®¹o n¾m t×nh h×nh ®Ó ®Ò ra ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn.
+ LËp kÕ ho¹ch vèn, sö dông vèn, biÖn ph¸p t¹o
nguån vèn phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, dïng
c¬ chÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp t¸c ®éng l¹i qu¸
tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh, gióp ban gi¸m ®èc ®Ò ra
chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p ®Ó cã l-îng kh¸ch ®«ng.
+ Theo dâi t×nh h×nh thÞ tr-êng, thu thËp th«ng
tin, b¸o c¸o vµ ®Ò xuÊt kÞp thêi víi l·nh ®¹o cña c«ng
ty.
+ Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú, kÞp thêi ph¶n
¸nh nh÷ng thay ®æi ®Ó l·nh ®¹o cã biÖn ph¸p xö lý kÞp
thêi.
+ Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng hîp sè vèn hiÖn cã vµ c¸c
nguån h×nh thµnh, x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn
®-a vµo s¶n xuÊt kinh doanh, quyÕt to¸n bãc t¸ch c¸c
nguån thu vµ tæng hîp chi phÝ cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc
kinh doanh tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ ®em l¹i
cho toµn c«ng ty.

52. 52
+ Ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng hµnh vi vi
ph¹m ph¸p luËt, tham «, l·ng phÝ lµm thÊt tho¸t tµi
s¶n, vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh.
+ Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c néi dung quy ®Þnh cña ph¸p
lÖnh kÕ to¸n thèng kª, chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh cña Nhµ
n-íc vµ trÝch nép ®Çy ®ñ ®èi víi nghÜa vô ng©n s¸ch Nhµ
n-íc.
* Phßng ®iÒu hµnh vµ h-íng dÉn.
- Bé phËn ®iÒu hµnh.
§-îc coi nh- bé phËn s¶n xuÊt cña c«ng ty, nã tiÕn
hµnh c¸c c«ng viÖc ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c s¶n phÈm
cña c«ng ty. Bé phËn ®iÒu hµnh nh- cÇu nèi gi÷a c«ng ty
víi thÞ tr-êng cung cÊp dÞch vô du lÞch, nã cã nh÷ng
nhiÖm vô chñ yÕu sau:
+ LËp kÕ ho¹ch vµ triÓn khai c¸c c«ng viÖc liªn
quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh du lÞch nh-
®¨ng ký chç trong kh¸ch s¹n, visa, vËn chuyÓn... ký kÕt
c¸c hîp ®ång tÊt c¶ c¸c dÞch vô ph¸t sinh trong c¶ n-íc
tõ dÞch vô lín nhÊt ®Õn dÞch vô nhá nhÊt, ®¶m b¶o c¸c
yªu cÇu vÒ thêi gian vµ chÊt l-îng.
+ ThiÕt lËp vµ duy tr× mèi quan hÖ mËt thiÕt víi
c¸c c¬ quan h÷u quan (Ngo¹i giao, néi vô, h¶i quan). Ký
hîp ®ång víi c¸c nhµ cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô du
lÞch (kh¸ch s¹n, hµng kh«ng, ®-êng s¾t...). Lùa chän
c¸c nhµ cung cÊp cã nh÷ng s¶n phÈm ®¶m b¶o uy tÝn chÊt
l-îng.
+ X¸c nhËn hoÆc ®Æt chç cho c¸c ®oµn kh¸ch ®Õn ViÖt
Nam trong thêi gian cô thÓ theo nh÷ng ch-¬ng tr×nh cô
thÓ. X¸c nhËn ngµy h-íng dÉn viªn ph¶i ®i ®ãn kh¸ch vµ
thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh du lÞch. Lu«n theo dâi c¸c
ch-¬ng tr×nh du lÞch xem trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã
ph¸t sinh vÊn ®Ò g× ph¶i gi¶i quyÕt ngay hay kh«ng.
KiÓm tra xem c¸c dÞch vô ®Æt tr-íc cã ®¶m b¶o ®óng chÊt

53. 53
l-îng, yªu cÇu trong ch-¬ng tr×nh hay kh«ng. Nhanh
chãng xö lý c¸c tr-êng hîp bÊt th-êng x¶y ra trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh du lÞch. Phèi hîp víi
bé phËn kÕ to¸n thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n víi
c¸c c«ng ty göi kh¸ch vµ c¸c nhµ cung cÊp du lÞch.
+ T×m hiÓu thÞ tr-êng du lÞch, x¸c ®Þnh nhu cÇu thÞ
tr-êng vÒ dÞch vô du lÞch.
+ Sau mçi chuyÕn du lÞch lµm b¸o c¸o vµ tæng kÕt
thu l¹i phiÕu nhËn xÐt cña kh¸ch vÒ tõng dÞch vô cô
thÓ, tõ ®ã kÕt hîp víi c¸c n¬i cung cÊp dÞch vô ®Ó ph¸t
huy -u ®iÓm, hoÆc kh¾c phôc nh-îc ®iÓm...
- Bé phËn h-íng dÉn.
Tr-ëng bé phËn h-íng dÉn cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng
néi quy c«ng t¸c cña phßng, quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña
tõng h-íng dÉn viªn, bè trÝ vµ sö dông hîp lý c¸c h-íng
dÉn viªn tuú theo møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc vµ kh¶
n¨ng cña tõng ng-êi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao
®éng.
C¸c h-íng dÉn viªn cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, ®ãn tiÕp
phôc vô kh¸ch theo ®óng yªu cÇu cã trong ch-¬ng tr×nh
du lÞch. Hä lµ nh÷ng ng-êi tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch
vµ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc h¹ thÊp hay n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm l÷ hµnh cña c«ng ty.
Bé phËn h-íng dÉn cã nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau
®©y:
+ C¨n cø vµo kÕ ho¹ch kh¸ch, tæ chøc ®iÒu ®éng, bè
trÝ h-íng dÉn viªn theo tõng yªu cÇu cña ®oµn kh¸ch.
+ X©y dùng, duy tr× vµ ph¸t triÓn ®éi ngò h-íng dÉn
viªn vµ céng t¸c viªn chuyªn nghiÖp. TiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng häc tËp, båi d-ìng ®Ó ®éi ngò h-íng dÉn viªn cã
tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cao, phÈm chÊt nghÒ
nhiÖp tèt, ®¸p øng vÒ nhu cÇu h-íng dÉn cña c«ng ty.

54. 54
+ Phèi hîp chÆt chÏ c¸c bé phËn trong c«ng ty ®Ó
tiÕn hµnh c«ng viÖc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. H-íng
dÉn viªn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng, nhiÖm vô theo
®óng quy ®Þnh cña c«ng ty.
+ Lµ ®¹i diÖn trùc tiÕp cña c«ng ty trong qu¸ tr×nh
tiÕp xóc víi kh¸ch du lÞch vµ c¸c b¹n hµng, c¸c nhµ
cung cÊp. TiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ
th«ng qua h-íng dÉn viªn.
+ Tæ chøc m¹ng l-íi céng t¸c viªn cã n¨ng lùc vµ
tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®i du lÞch ngµy cµng phong
phó vµ ®a d¹ng cña kh¸ch du lÞch.
* Phßng thÞ tr-êng Marketing.
Cã nh÷ng chøc n¨ng nhiÖm vô chñ yÕu sau:
- Tæ chøc vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ
tr-êng du lÞch trong n-íc vµ quèc tÕ, tiÕn hµnh c¸c
ho¹t ®éng tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, thu hót c¸c nguån
kh¸ch du lÞch ®Õn víi c«ng ty.
- Phèi hîp víi phßng ®iÒu hµnh, tiÕn hµnh x©y dùng
c¸c ch-¬ng tr×nh du lÞch tõ néi dung ®Õn møc gi¸, phï
hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch, chñ ®éng trong viÖc ®-a ra
nh÷ng ý ®å míi vÒ s¶n phÈm cña c«ng ty.
- Ký kÕt hîp ®ång víi c¸c h·ng, c¸c c«ng ty du lÞch
n-íc ngoµi, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi n-íc
®Ó khai th¸c c¸c nguån kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt Nam,
kh¸ch n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ kh¸ch du lÞch ViÖt
Nam.
- Duy tr× c¸c mèi quan hÖ cña c«ng ty víi c¸c nguån
kh¸ch, ®Ò xuÊt vµ x©y dùng ph-¬ng ¸n më c¸c chi nh¸nh,
®¹i diÖn cña c«ng ty ë trong n-íc vµ trªn thÕ giíi.
- §¶m b¶o ho¹t ®éng th«ng tin gi÷a c«ng ty víi c¸c
nguån kh¸ch. Th«ng b¸o cho c¸c bé phËn cã liªn qu¶ntong
c«ng ty vÒ kÕ ho¹ch c¸c ®oµn kh¸ch, néi dung hîp ®ång
cÇn thiÕt cho viÖc phôc vô kh¸ch. Phèi hîp víi c¸c bé

55. 55
phËn cã liªn quan theo dâi viÖc thanh to¸n vµ qu¸ tr×nh
thùc hiÖn hîp ®ång phôc vô kh¸ch.
- Phßng “ThÞ tr­êng” ph¶i thùc sù trë thµnh chiÕc
cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp víi thÞ tr-êng. Trong ®iÒu
kiÖn nhÊt ®Þnh, phßng ThÞ tr-êng cã tr¸ch nhiÖm thùc
hiÖn viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, lµ bé phËn chñ yÕu
trong viÖc x©y dùng c¸c chiÕn l-îc, s¸ch l-îc ho¹t ®éng
h-íng tíi thÞ tr-êng cña c«ng ty.
* Phßng vËn chuyÓn.
HiÖn nay c«ng ty cã 7 xe « t« (trong ®ã cã 3 xe
Deawoo 45 chç vµ 4 xe Huyndai 24 chç). NhiÖm vô chñ yÕu
cña phßng nµy lµ phôc vô vËn chuyÓn cho kh¸ch du lÞch,
thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh du lÞch mµ kh¸ch ®· giao
dÞch vµ mua cña c«ng ty. Cïng víi h-íng dÉn viªn ®-a
®ãn vµ tiÔn kh¸ch. Phßng vËn chuyÓn cña c«ng ty chØ ®¸p
øng ®-îc 40% km vËn chuyÓn, v× vËy vµo mïa cao ®iÓm
c«ng ty ph¶i ký kÕt hîp ®ång víi ®¬n vÞ ngoµi ®Ó thuª
vËn chuyÓn.
3. §Æc ®iÓm tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë C«ng ty cæ phÇn
Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸.
Do ®Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh vµ nh÷ng
c¬ së, ®iÒu kiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n mµ C«ng ty cæ
phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ tæ chøc bé m¸y
c«ng t¸c kÕ to¸n theo h×nh thøc tËp trung vµ ¸p dông
ph-¬ng thøc kª khai th-êng xuyªn. Víi h×nh thøc nµy
toµn bé c«ng viÖc kÕ to¸n trong c«ng ty ®Òu ®-îc tiÕn
hµnh xö lý t¹i phßng kÕ to¸n cña c«ng ty. Tõ thu nhËp
vµ kiÓm tra chøng tõ, ghi sæ kÕ to¸n, lËp c¸c b¸o c¸o
tµi chÝnh, c¸c bé phËn ë trong doanh nghiÖp, c¸c phßng
ban chØ lËp chøng tõ ph¸t sinh göi vÒ phßng kÕ to¸n cña
c«ng ty. Do ®ã ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o tËp trung thèng nhÊt
®èi víi c«ng t¸c chuyªn m«n, kiÓm tra, xö lý c¸c th«ng
tin kÕ to¸n ®-îc kÞp thêi, chÆt chÏ, thuËn tiÖn cho

56. 56
viÖc ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸, n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng.
ë C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
ngoµi kÕ to¸n tr-ëng cßn cã 4 nh©n viªn kÕ to¸n (cã
tr×nh ®é chuyªn m«n tõ trung cÊp trë lªn). Do vËy mäi
ng-êi ®Òu ®¶m nhiÖm phÇn viÖc nÆng nÒ, ®ßi hái ph¶i cã
sù cè g¾ng vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao.
Bé m¸y kÕ to¸n trong C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ
Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ tæ chøc theo h×nh thøc tËp trung
®-îc chia thµnh c¸c bé phËn theo s¬ ®å sau:
s¬ ®å tæ chøc bé m¸y c«ng t¸c kÕ to¸n ë
C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
- KÕ to¸n tr-ëng: Lµ ng-êi tæ chøc vµ chØ ®¹o toµn
diÖn c«ng t¸c kÕ to¸n cña c«ng ty.
+ NhiÖm vô cña kÕ to¸n tr-ëng: Tæ chøc bé m¸y kÕ
to¸n gän nhÑ, khoa häc, hîp lý phï hîp víi quy m« ph¸t
triÓn cña c«ng ty vµ theo yªu cÇu ®æi míi c¬ chÕ qu¶n
lý kinh tÕ.
+ Ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n hîp lý, h-íng dÉn toµn
bé c«ng viÖc kÕ to¸n trong phßng kÕ to¸n, ®¶m b¶o cho
tõng bé phËn kÕ to¸n, tõng nh©n viªn kÕ to¸n ph¸t huy
®-îc kh¶ n¨ng chuyªn m«n, t¹o sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a
c¸c bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan, gãp phÇn thùc hiÖn
KÕ to¸n
tr-ëng
KÕ to¸n
tr-ëng
KÕ
to¸n
vèn
b»ng
tiÒn
vµ
thanh
to¸n
c«ng
nî
Thñ
quü
KÕ
to¸n
tiÒn
l-¬ng
vµ
BHXH
KÕ
to¸n
TSC§
vµ
thanh
to¸n

57. 57
tèt chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n cung cÊp th«ng
tin chÝnh x¸c, kÞp thêi ®Ó phôc vô cho viÖc chØ ®¹o
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty.
+ Tæ chøc kiÓm kª ®Þnh kú tµi s¶n, vËt t- tiÒn vèn,
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n theo mÆt b»ng thÞ tr-êng.
+ ChÞu tr¸ch nhiÖm lËp vµ nép ®óng h¹n b¸o c¸o
quyÕt to¸n thèng kª víi chÊt l-îng cao. Tæ chøc b¶o
qu¶n gi÷ tµi liÖu chøng tõ, gi÷ bÝ mËt c¸c sè liÖu
thuéc quy ®Þnh cña Nhµ n-íc.
- KÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ BHXH: Cã nhiÖm vô chñ yÕu
lµ tæ chøc kiÓm tra, tæng hîp, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh
cña c«ng ty, gióp kÕ to¸n tr-ëng tæ chøc b¶o qu¶n l-u
tr÷ hå s¬ tµi liÖu kÕ to¸n. Tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp vµ
chi tiÕt c¸c néi dung h¹ch to¸n cßn l¹i nh-: nguån vèn
kinh doanh, c¸c quü doanh nghiÖp. MÆt kh¸c kÕ to¸n tæng
hîp cßn kiªm lu«n nhiÖm vô kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ BHXH.
- KÕ to¸n TSC§ vµ thanh to¸n: Cã nhiÖm vô chñ yÕu
lµ ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m, t×nh h×nh
sö dông xe « t« vµ c¸c TSC§ kh¸c cña c«ng ty, tÝnh khÊu
hao, theo dâi söa ch÷a, thanh lý, nh-îng b¸n xe « t« vµ
c¸c TSC§ kh¸c... vµ nhiÖm vô thanh to¸n c«ng nî, thanh
to¸n víi Nhµ n-íc.
- KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn vµ thanh to¸n c«ng nî: Theo
dâi vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n vèn b»ng tiÒn, tµi s¶n cè
®Þnh, tµi s¶n l-u ®éng, nguån vèn vµ c¸c quü xÝ nghiÖp,
theo dâi chi phÝ vµ c¸c kho¶n c«ng nî néi bé, thanh
to¸n víi ng©n s¸ch Nhµ n-íc vµ ph©n phèi lîi nhuËn.
- Thñ quü: Cã nhiÖm vô chñ yÕu sau:
+ B¶o qu¶n tiÒn mÆt, thu tiÒn vµ thanh to¸n chi tr¶
cho c¸c ®èi t-îng theo chøng tõ ®-îc duyÖt.
+ Hµng th¸ng vµo sæ quü, lªn c¸c b¸o c¸o quü, kiÓm
kª sè tiÒn thùc tÕ trong kÐt ph¶i khíp víi sè d- trªn
b¸o c¸o quü. Thñ quü ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi th-êng khi

58. 58
®Ó x¶y ra thÊt tho¸t tiÒn mÆt do chñ quan g©y ra vµ
ph¶i nghiªm chØnh tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña nhµ n-íc vÒ
qu¶n lý tiÒn mÆt.
+ Hµng th¸ng tæ chøc ®i thu tiÒn ë c¸c tæ chøc hay
c¸ nh©n cßn thiÕu vµ rót tiÒn mÆt ë tµi kho¶n ng©n hµng
vÒ nhËp quü.
4. H×nh thøc kÕ to¸n ¸p dông
Lµ mét doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp, C«ng ty cæ
phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ ®ang sö dông hÖ
thèng tµi kho¶n kÕ to¸n thèng nhÊt theo quy ®Þnh sè
1141/TC-C§KT cña Bé tr-ëng Bé tµi chÝnh ký ngµy
01/11/1995, hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n ¸p dông theo h×nh
thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ.
Víi quy m« vµ m« h×nh tæ chøc bé m¸y c«ng t¸c tËp
trung vµ ¸p dông sæ s¸ch kÕ to¸n theo h×nh thøc chøng
tõ ghi sæ. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n trong C«ng ty cæ
phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ ®-îc kh¸i qu¸t
b»ng s¬ ®å sau:
s¬ ®å tr×nh tù h¹ch to¸n theo h×nh thøc chøng tõ ghi
sæ
Chøng tõ kÕ
to¸n
Sæ quü Sæ vµ thÎ
kÕ to¸n chi
tiÕt
Chøng tõ
ghi sæ
Sæ c¸iSæ ®¨ng ký
chøng tõ
ghi sæ
B¶ng tæng
hîp chi
tiÕt
B¶ng c©n
®èi sè ph¸t
sinh

59. 59
Chó thÝch: Ghi hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú
Ghi cuèi th¸ng
Quan hÖ ®èi chiÕu
* Tr×nh tù ghi sæ:
Hµng ngµy hay ®Þnh kú c¨n cø vµo chøng tõ gèc ®·
kiÓm tra hîp lÖ ®Ó ph©n lo¹i råi lËp chøng tõ ghi sæ.
C¸c chøng tõ gèc cÇn ghi chi tiÕt ®ång thêi ghi vµo sæ
kÕ to¸n chi tiÕt.
C¸c chøng tõ thu chi tiÒn mÆt hµng ngµy thñ quü ghi
vµo sæ quÜ cuèi ngµy, chuyÓn cho kÕ to¸n quü.
C¨n cø chøng tõ ghi sæ ®· lËp ghi vµo sæ §¨ng ký
chøng tõ ghi sæ sau ®ã ghi vµo Sæ C¸i.
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo c¸c sæ chøng tõ kÕ to¸n chi
tiÕt lËp b¶ng tæng hîp sè liÖu, chi tiÕt c¨n cø vµo sæ
c¸i ®Ó lËp b¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh c¸c tµi kho¶n.
Cuèi th¸ng kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a Sæ C¸i víi b¶ng
tæng hîp sè liÖu chi tiÕt, gi÷a b¶ng c©n ®èi sè ph¸t
sinh c¸c kho¶n víi sè §¨ng ký chøng tõ ghi sæ.
Cuèi kú h¹ch to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu c©n ®èi ph¸t
sinh c¸c tµi kho¶n vµ b¶ng tæng hîp sè liÖu chi tiÕt ®Ó
lËp b¸o c¸o tµi chÝnh.
TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®-îc ghi vµo
2 sæ kÕ to¸n tæng hîp mét c¸ch riªng rÏ: Sæ §¨ng ký
chøng tõ ghi sæ vµ Sæ C¸i.
- Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ: Sæ nµy dïng ®Ó ®¨ng
ký c¸c chøng tõ ghi sæ, sæ ®· lËp theo thø tù thêi
gian, t¸c dông cña nã lµ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c chøng tõ

60. 60
ghi sæ tr¸nh bÞ thÊt l¹c hoÆc bá sãt kh«ng ghi sæ, ®ång
thêi sè liÖu cña sæ ®-îc sö dông ®Ó ®èi chiÕu víi sè
liÖu cña b¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh.
- Sæ C¸i: Lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp, do cã Ýt nghiÖp
vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ t-¬ng ®èi ®¬n gi¶n nªn c«ng ty
dïng sæ c¸i Ýt cét, ngoµi ra c«ng ty cßn dïng mét sè sæ
thÎ chi tiÕt kh¸c nh-
+ Sæ TSC§
+ ThÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô
+ Sæ chi tiÕt chi phÝ tr¶ tr-íc, chi phÝ ph¶i tr¶
+ Sæ chi tiÕt tiÒn göi, tiÒn vay
+ Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng-êi b¸n, ng-êi mua,
thanh to¸n néi bé, thanh to¸n víi ng©n s¸ch...
Sau khi ®èi chiÕu khíp ®óng sè liÖu ghi trªn Sæ C¸i
vµ b¶ng tæng hîp chi tiÕt (®-îc lËp tõ c¸c sæ kÕ to¸n
chi tiÕt) ®-îc dïng ®Ó lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh (theo
quý).
Quan hÖ ®èi chiÕu, kiÓm tra ph¶i ®¶m b¶o tæng sè
ph¸t sinh Nî vµ tæng sè ph¸t sinh Cã cña tÊt c¶ c¸c tµi
kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh ph¶i b»ng nhau vµ
b»ng tæng sè tiÒn ph¸t sinh trªn sæ §¨ng ký chøng tõ
ghi sæ. Tæng sè d- Nî vµ tæng sè d- Cã cña c¸c tµi
kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi ph¸t sinh ph¶i b»ng sè d- cña
tõng tµi kho¶n t-¬ng øng trªn b¶ng tæng hîp chi tiÕt.
II. Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ t¹i C«ng ty cæ phÇn Du
LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
A. §Æc ®iÓm TSC§ cña C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng
Nam ¸
Lµ mét c«ng ty cæ phÇn khi tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng trong ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi. MÆc dï
vËy C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
vÉn coi h¹ch to¸n TSC§ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan

61. 61
träng vµ cÇn thiÕt. Do bëi TSC§ ®-îc coi xem nh- lµ
“x­¬ng sèng” vµ “bé n·o” cña c«ng ty.
Ngµy nay khi x· héi cµng ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh cao
cña trÝ tuÖ, tay nghÒ vµ tr×nh ®é con ng-êi v-ît bËc
tiÕn lªn. V× vËy mµ s¶n phÈm cña loµi ng-êi ngµy nay lµ
nh÷ng m¸y mãc hiÖn ®¹i. X¸c ®Þnh ®-îc ®iÒu ®ã, C«ng ty
cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸ ®· cã mét c¸ch
nh×n nhËn thùc tÕ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh
®Çu t- TSC§.
1. Ph©n lo¹i TSC§
Lµ mét c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh
l÷ hµnh, nªn TSC§ trong c«ng ty phÇn lín lµ c¸c ph-¬ng
tiÖn vËn t¶i cã gi¸ trÞ lín. MÆc dï chiÕm tû träng lín
trong tæng gi¸ trÞ TSC§ trong c«ng ty, nh-ng c¸c ph-¬ng
tiÖn vËn t¶i chñ yÕu ®ang trong t×nh tr¹ng cò, kh¶ n¨ng
vËn chuyÓn thÊp.
Bªn c¹nh c¸c ph-¬ng tiÖn vËn t¶i trong c«ng ty cßn
bao gåm: nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ
c¸c TSC§ kh¸c.
§Ó phôc vô tèt cho viÖc h¹ch to¸n TSC§ trong c«ng
ty, c«ng ty ®· ph©n lo¹i TSC§ nh- sau:
a. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn
- M¸y mãc thiÕt bÞ nh- m¸y ®iÒu hoµ national, ®iÒu
hoµ 12000ptu...
- Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i nh-: xe ca, xe con
- Nhµ x-ëng ®Êt ®ai, s©n b·i ®ç xe.
b. Ph©n lo¹i theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông
TSC§ dïng ngoµi s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty
mang tÝnh chÊt phôc vô c«ng céng. TSC§ dïng trong s¶n
xuÊt kinh doanh c¬ b¶n trùc tiÕp cña ®¬n vÞ.
c. Ph©n lo¹i TSC§ theo t×nh h×nh sö dông cña c«ng ty

62. 62
- TSC§ ®ang dïng
- TSC§ ch-a cÇn dïng.
2. §¸nh gi¸ TSC§
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cho TSC§, c«ng ty tiÕn
hµnh ®¸nh gi¸ TSC§ ngay khi ®-a TSC§ vµo sö dông. Tuú
tõng lo¹i TSC§ mµ c«ng ty cã c¸ch thøc ®¸nh gi¸ kh¸c
nhau. Víi nh÷ng TSC§ mua s¾m, TSC§ do ®Çu t- XDCB hoµn
thµnh, viÖc tÝnh gi¸ TSC§ t¹i c«ng ty ®-îc tÝnh theo
c«ng thøc sau;
Nguyªn gi¸ TSC§ = Gi¸ thùc tÕ + chi phÝ kh¸c cã liªn
quan.
Trªn c¬ së nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, kÕ to¸n cã
thÓ x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ khi ®· sö
dông theo c«ng thøc sau:
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - gi¸ trÞ hao mßn
Nh- vËy toµn bé TSC§ cña c«ng ty ®-îc theo dâi trªn
3 lo¹i gi¸ lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ
cßn l¹i, nhê ®ã ph¶n ¸nh ®-îc tæng sè vèn ®Çu t- mua
s¾m, x©y dùng vµ tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü
thuËt cho s¶n xuÊt.
3. HiÖn tr¹ng TSC§ cña C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ
Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
hiÖn tr¹ng tsc® cña c«ng ty
Ngµy 31/12/00

63. 63
ChØ tiªu
§èi t-îng
Nguyªn gi¸ Gi¸ trÞ
cßn l¹i
C
l-îng
cßn
l¹i
I. Nhµ cöa, vËt
kiÕn tróc
435.340.00
0
383.744.8
09
88,148
II. M¸y mãc thiÕt
bÞ,
123.120.30
0
105.251.3
00 85,486
III. Ph-¬ng tiÖn
vËn t¶i
1.894.619.
400
1.782.610
.400
94,08
- Xe 45 chç 914.619.40
0
856.848.4
00
93,68
- Xe 24 chç 980.000.00
0
925.762.0
00
94,46
Tæng TSC§ 2.453.079.
700
2.271.606
.509
92,6
Nh×n chung qua 2 n¨m ho¹t ®éng, t×nh h×nh TSC§ cña
c«ng ty kh«ng cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ.
Trong tæng TSC§ hiÖn cã ë c«ng ty th×:
- Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i chiÕm 77,23%.
- VÒ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc:
Tæng sè diÖn tÝch ®Êt cña c«ng ty qu¶n lý lµ 300 m2
víi tæng gi¸ trÞ cßn l¹i lµ: 383744809 b»ng 16,89% tæng
tµi s¶n. Víi nhãm tµi s¶n nµy do míi ®-îc ®Çu t- x©y
dùng nªn chÊt l-îng cßn l¹i cao (gi¸ trÞ cßn l¹i so víi
nguyªn gi¸ ban ®Çu lµ 79,04%).
- VÒ m¸y mãc thiÕt bÞ qu¶n lý chiÕm tû träng nhá
chØ b»ng 5.02% tæng sè tµi s¶n v× ®-îc ®Çu t- n¨m 2000.
Bao gåm 5 m¸y ®iÒu hoµ, 1 m¸y vi tÝnh, 1 m¸y photo...

64. 64
víi tæng gi¸ trÞ cßn l¹i 137.120.300 b»ng 91,34% nguyªn
gi¸ ban ®Çu.
B. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ cña c«ng ty
Tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ gi÷ mét vÞ trÝ quan träng
trong c«ng t¸c kÕ to¸n. Nã cung cÊp tµi liÖu ®¶m b¶o
chÝnh x¸c cho bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn t¨ng, gi¶m TSC§ ë c«ng
ty. Qua ®ã t¨ng c-êng biÖn ph¸p kiÓm tra, qu¶n lý TSC§
mét c¸ch b¶o ®¶m an toµn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
TSC§. Do vËy viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n lu«n dùa trªn
mét hÖ thèng ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ gèc chøng minh cho
tÝnh hîp ph¸p cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, bao gåm:
Biªn b¶n giao nhËn TSC§, ho¸ ®¬n GTGT, biªn b¶n nghiÖm
thu c«ng tr×nh, biªn b¶n thanh lý... C¨n cø vµo chøng
tõ gèc, c¸c chøng tõ kh¸c liªn quan ®Õn TSC§ vµ c¸c tµi
liÖu khoa häc kü thuËt. KÕ to¸n ghi th¼ng vµo sæ chi
tiÕt TSC§, sæ nµy ®-îc më khi b¾t ®Çu niªn ®é kÕ to¸n
vµ kho¸ sæ khi kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n. §©y lµ quyÓn
sæ chÝnh phôc vô cho viÖc theo dâi, qu¶n lý TSC§ cña
c«ng ty vµ ®-îc ghi hµng ngµy khi nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh vµ hoµn thµnh.
§¬n vÞ: C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ
Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
thÎ tµi s¶n cè ®Þnh sè 24/xeka
(Dïng cho thiÕt bÞ m¸y mãc)
Tªn tµi s¶n: ¤ t« vËn t¶i
hµnh kh¸ch
Nh·n, ký hiÖu: 29L-0357
N¬i s¶n xuÊt: Hµn Quèc
C«ng suÊt thiÕt kÕ: 45 ghÕ
N¨m SX : 1993
Lo¹i: Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i
Chøng tõ nhËp: sè 24
N¨m th¸ng sö dông: 1999
Nguyªn gi¸: 304.873.134
Nguån vèn: Bæ sung

65. 65
§Þa ®iÓm ®Æt: C«ng ty cæ
phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng M¹i
§«ng Nam ¸
§×nh chØ sö dông ngµy...
th¸ng.... n¨m...
Lý do:...............
Møc vµ tû lÖ khÊu khao Møc khÊu hao ®· tÝnh
céng dån
Tõ
n¨m
Tû lÖ % Møc khÊu hao N¨m CB
CB SCL CB SCL
199
9
12 0 0 0 1.1.99 18.292.388
31.12.99 18.292.388
200
0 12
34.389.
689
31.12.00 52.682.077
III. H¹ch to¸n t¨ng, gi¶m TSC§
1. Tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu cña TSC§
H¹ch to¸n ban ®Çu nh»m thiÕt lËp nªn c¸c chøng tõ
®Ó lµm c¬ së cho c¸c kh©u h¹ch to¸n tiÕp theo. C¸c
chøng tõ kÕ to¸n ®ã th-êng xuyªn vËn ®éng vµ sù vËn
®éng liªn tôc kÕ tiÕp nhau ®-îc gäi lµ lu©n chuyÓn
chøng tõ. Ph-¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n hiÖn nay ®-îc sö
dông trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung lµ mét yÕu tè
kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong hÖ thèng ph-¬ng ph¸p h¹ch
to¸n kÕ to¸n.
Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty, ®Ó
phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh TSC§ chñ yÕu
lµ mua bªn ngoµi vÒ do quy m«, tÝnh chÊt c«ng ty kh«ng
thÓ tù s¶n xuÊt ra ®-îc. C«ng ty c¨n cø vµo ho¸ ®¬n
GTGT, biªn b¶n nghiÖm thu TSC§, biªn b¶n thanh lý TSC§,
ho¸ ®¬n kiÓm phiÕu xuÊt kho ®Ó lµm c¨n cø ghi vµo chøng
tõ ghi sæ.

66. 66
2. H¹ch to¸n TSC§ ë C«ng ty cæ phÇn Du LÞch vµ Th-¬ng
M¹i §«ng Nam ¸
2.1 KÕ to¸n t¨ng TSC§
N¨m 1999- 2000 TSC§ c«ng ty t¨ng chñ yÕu b»ng nguån
vèn tù cã. §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã
vµ sù biÕn ®éng cña TSC§. C«ng ty cæ phÇn « t« vËn t¶i
Hµ T©y sö dông chñ yÕu c¸c tµi kho¶n vÒ kÕ to¸n sau:
TK 211: TSC§ h÷u h×nh
TK 214: Hao mßn TSC§
TK 241: X©y dùng c¬ b¶n dë dang
TK 411: Nguån vèn kinh doanh
Ngoµi ra c«ng ty cßn sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan
kh¸c nh-: TK 111, 112, 414, 441, 431...
* Chøng tõ kÕ to¸n
X¸c ®Þnh TSC§ lµ mét bé phËn c¬ b¶n nhÊt cña kÕ
to¸n c«ng ty lu«n chó ý tíi nguyªn t¾c thËn träng trong
h¹ch to¸n, b¶o ®¶m chÝnh x¸c ®èi t-îng ghi TSC§, lo¹i
TSC§. ViÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n lu«n dùa trªn hÖ thèng
chøng tõ gèc.
D-íi ®©y lµ c¸ch tæ chøc h¹ch to¸n trªn chøng tõ
mét sè nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ t¹i C«ng ty cæ phÇn Du
LÞch vµ Th-¬ng M¹i §«ng Nam ¸
* Tr-êng hîp t¨ng TSC§
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña c¸c bé phËn trong c«ng ty,
c¨n cø vµo kÕ ho¹ch ®Çu t-, triÓn khai ¸p dông c¸c tiÕn
bé khoa häc kü thuËt ®ßi hái ®æi míi c«ng nghÖ tiªn
tiÕn vµo s¶n xuÊt kinh doanh. C«ng ty ®· lªn kÕ ho¹ch
mua s¾m TSC§ cho mçi n¨m. Khi kÕ ho¹ch ®-îc duyÖt, c«ng
ty ký hîp ®ång mua s¾m TSC§ víi ng-êi cung cÊp sau ®ã
c¨n cø vµo hîp ®ång (kÌm theo giÊy b¸o cña bªn b¸n) kÕ
to¸n lµm thñ tôc cho ng-êi ®i mua. Trong qu¸ tr×nh mua
b¸n, gi¸ mua vµ mäi chi phÝ ph¸t sinh ®Òu ®-îc theo