Histori

1. REGJIMI KOMUNIST NE SHQIPERI DHE KUNDERSHTIMI I TIJ!
1
R e g j i m i k o m u n i s t n e S h q i p e r i
d h e k u n d e r s h t i m i i t i j !
Denisa Caushi
A n a l i z
Enver Hoxha (16 tetor 1908 -
11 prill 1985) ishte udhëheqësi
komunist i Shqipërisë nga viti
1944 deri në vdekjen e tij në
vitin 1985, si Sekretar i Parë i
Partisë së Punës së
Shqipërisë. Ai ishte kryetar i
Frontit Demokratik të
Shqipërisë dhe komandant i
përgjithshëm i forcave të
armatosura nga viti 1944 deri
në vdekjen e tij. Ai shërbeu si
Kryeministër i Shqipërisë,
1944-1954 dhe në kohë të
ndryshme ka shërbyer si
ministër i jashtëm dhe si
ministër i mbrojtjes.
Enver Hoxha në krye të
shtetit
Enver Hoxha (16 tetor 1908 -
11 prill 1985) ishte udhëheqësi
komunist i Shqipërisë nga viti
1944 deri në vdekjen e tij në
vitin 1985, si Sekretar i Parë i
Partisë së Punës së
Shqipërisë. Ai ishte kryetar i
Frontit Demokratik të
Shqipërisë dhe komandant i
përgjithshëm i forcave të
armatosura nga viti 1944 deri
në vdekjen e tij. Ai shërbeu si
Kryeministër i Shqipërisë,
1944-1954 dhe në kohë të
ndryshme ka shërbyer si
ministër i jashtëm dhe si
ministër i mbrojtjes.
Periudha 40 vjeçare e sundimit
të tij, u karakterizua nga
eliminimi i opozitës, dënimet e
kundërshtarëve të tij politikë
me vdekje ose burgime të gjata
dhe dëbimet e familjeve të tyre
nga shtëpitë ku jetonin dhe
internimet e tyre në fshatra të
thella, ku kontrolloheshin
rreptësisht nga policia dhe
Sigurimi i Shtetit (policia
sekrete). Gjithashtu, diktatura
komuniste, u karakterizua nga
metodat staliniste të asgjesimit
të bashkëpunëtorëve të tij, që
kërcënonin pushtetin e tij
personal.
Regjimi i Hoxhës, pas viteve 1970 u karakterizua nga
ndjekje strikte e ideologjisë anti-revizioniste
Marksiste-Leniniste. Pas ndarjes me Maoistët, gjatë
viteve 1976–1978, disa parti Maoiste u deklaruan
Hoxhaiste. Në ditët e sotme Konferenca
ndërkombëtare e partive dhe organizatave marksiste-
leniniste (Hoxhaiste) një fraksion me pak ndjekës,
është grupimi më i njohur i këtyre partive.
Vitet e fundit të jetës ishin rënduar për Hoxhën për
shkak të diabetit që i ishte diagnostikuar shumë vite
më parë, ai pëson një infarkt në zemër në vitin 1972,
më pas një tjetër në vitin 1973, këto dy infarkte e
rënduan akoma shumë shëndetin e tij. Fillimi i prillit
do të shënojë edhe fundin e jetës së tij, pasi i janë
paralizuar këmbët edhe goja, pëson një ishemi më 9
prill 1985 vdes më 11 prill 1985.

2. REGJIMI KOMUNIST NE SHQIPERI DHE KUNDERSHTIMI I TIJ!
2
Ndikimi i Kinës dhe ndihma e saj
zëvendësuan ato sovjetike dhe Shqipëria
u bë e vetmja aleate e Kinës në Evropën
Lindore Komuniste. Shqipëria u tërhoq
nga veprimtaria e Këshillit të Ndihmës
Ekonomike Reciproke (KNER) dhe, pas
pushtimit sovjetik të Çekosllovakisë, më
1968 u tërhoq edhe nga Organizata e
Traktatit të Varshavës. Vazhdimi i
armiqësisë me sovjetikët dhe izolimi i
Shqipërisë e shtynë regjimin e Enver
Hoxhës që vitet e para 1970 të bënte një
farë hapje ndaj Jugosllavisë fqinje,
Greqisë dhe Italisë. Aleanca me Kinën
zgjati deri më 1977, kur Hoxha i prishi
lidhjet si protestë ndaj liberalizimit të
Kinës dhe afrimit të saj me SHBA.
Më 1967, autoritet komuniste kryen një fushatë të dhunshme për të zhdukur veprimtarinë
fetare nga Shqipëria, duke pretenduar se feja e kishte ndarë kombin dhe e kishte mbajtur në
batakun e prapambetjes. Agjitatorë nxënës dhe studentë krehën zonat fshatare, duke i
detyruar shqiptarët të braktisnin praktikimin e fesë. Me gjithë ankimet që nuk munguan as
edhe nga anëtarë të Partisë së Punës, nga fundi i vitit, të gjitha kishat, xhamitë manastiret
dhe institucionet e tjera fetare u mbyllën dhe u kthyen në magazina, palestra, apo punishte.
Fushata kulmoi me një deklaratë se Shqipëria ishte bërë i vetmi vend ateist në botë, që
Enver Hoxha përpiqej ta shiste si një akt heroik dhe një nga arritjet e tij më të mëdha.

3. REGJIMI KOMUNIST NE SHQIPERI DHE KUNDERSHTIMI I TIJ!
3
Represioni ndaj kryetarëve të fiseve,
kolektivizimi i bujqësisë, industrializimi, lëvizja
e popullsisë nga fshati në qytet dhe shtypja e
fesë i thyen lidhjet tradicionale fisnore në
Shqipëri që e kishin bazën në familje
patriarkale. Regjimi solli një ndryshim
dramatik edhe në gjendjes e gruas. Të
konsideruara si qytetare të dorës së dytë në
shoqërinë tradicionale shqiptare, gratë bënin
punët më të shumta në shtëpi dhe në ara.
Para Luftës së Dytë Botërore rreth 90 % e
grave shqiptare ishin analfabete dhe në
shumë zona ato konsideroheshin thjesht
plaçkë sipas ligjeve të lashta fisnore. Gjatë
revolucionit Ideologjik Kulturor, në përpjekje
për të kompensuar mungesën e krahut të
punës dhe për të mposhtur konservatorizmin,
partia i nxiti gratë të punonin jashtë shtëpisë.
Hoxha vetë deklaroi se kushdo që shkelte
urdhrat e partisë për të drejtat e gruas “ do të
digjej me zjarr e me hekur”.
Më 1980, Hoxha duket se iu adresua
Ramiz Alisë si pasardhës i tij në fronin e
patriarkut të Partisë, duke anashkaluar
shokun e tij të armëve Mehmet Shehun.
Ai u përpoq që të bindte Shehun të hiqej
mënjanë, por kur nuk ia arriti, ngriti
kundër gjithë Byronë Politike, që e
kritikoi rëndë se kishte lejuar fejesën e
djalit të tij me një vajzë me “biografi të
keqe”. Shehu u tha se vrau veten më 18
dhjetor 1981, por ka pasur gjithnjë
dyshime që ai është eliminuar. Në vitin
1983 Hoxha ishte gati në pension dhe
Alia morri përsipër drejtimin e
Shqipërisë. Kur Hoxha vdiq më 11 prill
1985 ai i la Shqipërisë një trashëgimi
represioni, prapambetje teknologjike,
izolimi dhe frike nga bota e jashtme.
Shqipëria ishte vendi i fundit në Europën
Lindore që, në vitet e para 1990, nisi
tranzicionin nga regjimi komunist në
sistem demokratik.

4. REGJIMI KOMUNIST NE SHQIPERI DHE KUNDERSHTIMI I TIJ!
4
Pas vdekjes së Hoxhës në vitin
1985, ai u pasua në pushtet nga
Ramiz Alia. Politika e
brendshme e Ramiz Alisë u
drejtuar drejt prezervimit të
sistemit komunist ndërsa fuste
disa reforma graduale në
përpjekje për të gjallëruar
ekonominë. Ekonomia e shtetit
diktatorial komunist ishte futur në
një spirale krize e recesioni
sidomos pas ndërprerjes së
ndihmave nga aleatët komunistë
të lindjes. Kështu, Ramiz Alia
legalizoi investimet e firmave të
huaja në Shqipëri dhe filloi
marëdhënie diplomatike me
vende të Europës Perëndimore.
Gjatë protestave e
demonstratave në vendet e tjera
komuniste të Europës, shqiptarët
as që i kishin idenë se çfarë po
ndodhte. Kjo për shkak të
mungesës së informacionit nga
izolimi i plotë. Shumica e
shqiptarëve nuk ishin as në
dijeni se Muri i Berlinit kishte
rënë. Me rënien e një sërë
regjimesh diktatoriale komuniste
në Europën lindore gjatë vitit
1989, segmente të ndryshme të
shoqërisë shqiptare u bënë
politikisht aktive dhe filluan të
aktivizoheshin me forcë kundër
qeverisjes diktatoriale. Grupet
aktiviste kryesore ishin grupe të
rinjsh që ishin frustruar nga
kufizimet dhe izolimi i gjatë
diktatorial gjysmë-shekullor.
Nga presioni Ramiz Alia u detyrua të
garantonte lirinë për të udhëtuar jashtë
shtetit, më parë të ndaluar rreptësisht.
Raduktoi gjithashtu edhe fuqinë e Sigurimit
të Shtetit, lejoi lirinë e fesë, dhe adoptoi disa
masa të tregut të lirë. Në dhjetorin e vitit
1990, Ramiz Alia nën presionin e
studentëve u detyrua të lejonte krijimin e
forcave politiike të pavarura, duke shënjuar
kështu fundin e monopolit të Partisë
komuniste.
Pasi Nikolla Çauseshku, diktatori komunist i
Rumanisë u ekzekutua gjatë protestave të
Revolucionit Rumen të 1989, Ramiz Alia
ndjeu se mund t’i vinte radha edhe atij, nëse
nuk jepte disa liri për të mbajtur moderuar
gjendjen e tendosur. Kështu firmosi
Marrëveshjen e Helsinkit që detyronte
shtetin shqiptar të respektonte të drejtat e
njeriut – të cilat ishin shpërfillur totalisht
gjatë diktaturës komunsite.

5. REGJIMI KOMUNIST NE SHQIPERI DHE KUNDERSHTIMI I TIJ!
5
Edhe pas protestave dhe
rebelimeve të shumta, në
zgjedhjet e 31 marsit të 1991,
Ramiz Alia dhe partia
komuniste fituan sërisht. Në
vitin 1998 Shqipëria ratifikoi
kushtetutën e parë post-
komuniste. Gjatë
demonstratave të ndryshme një
pjesë e prirësve të
demonstruesve, ndër të cilët
edhe Sali Berisha, vishnin
pardesy të bardha në njëfarë
mënyre simbole të
nomenklaturës komuniste.
Edhe pse ishte e njohur se disa
nga këta ishin drejtues dhe
aktivistë të Partikën komuniste,
që kishin ndryshuar papritur
qëndrim, më vonë do të dilnin
dokumente që tregonin me
saktësi pozitën e Sali Berishës
si sekretar i Partisë komuniste.
Lëshim pas lëshimi, nga
demonstratat e shumta, fuqia
absolute e shtetit totalitar u
dobësua. Paqëndrueshmëria
ekonomike e trashëguar, ajo
politike ndryshimet e vrullshme
shoqërore e politike bënë që të
binin njëri pas tjetrit një sërë
qeverish.
Në marsin e vitit 1992 në
zgjedhje fitoi opozita anti-
komuniste e udhëhequr nga
Partia Demokratike. Ramiz Alia
dhe dorëheqjen nga president i
vendit dhe u pasua në këtë
post nga vetë Sali Berisha, që u
bë kështu lideri i parë
demokratik i Shqipërisë që prej
kohës së para diktaturës.