1. Interselect, De Veranderexpeditie
Essenties van Verandermanagement!
Laveren tussen dilemma’s in de praktijk
Dr. Marco C. de Witte
HGRV Consultants Managers
Erasmus University Rotterdam, Faculty of Social Sciences
Mobile: 0031650523977
Email: dewitte@hgrv.nl
1
2. dr. Marco de Witte
Veranderkundige: bevlogen adviseur,
(kern)docent en spreker over gedrags- en
organisatieverandering
•HGRV Adviseurs Managers
• www.hgrv.nl
•Kerndocent Verandermanagement
• AOG School of Management
• TSM Business School
•Erasmus Universiteit Rotterdam, FSW,
Bestuurskunde
•Email: dewitte@hgrv.nl
•Mobiel: 06 50523977
Twitter: www.twitter.com/@mcdewitte
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/pub/marco-
de-witte/1/76b/a7
Laatste boek:
‘Essenties van Verandermanagement’
http://www.managementboek.nl/boek/9789013
105278/essenties-van-verandermanagement-
marco-de-witte
3. Wild plans
the
xp lain
you e rocess
Can ange p ore
ch ttle m
a li rly?”
clea
Change
3
4. Motto:
It is easier to act yourself in new ways of thinking,
than think yourself in new ways of action’
4
5. De effectiviteit van veranderen: alignment
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
Waarom & belofte:
Omgeving – Business
Propositie
Verandermanager
Ik!
Realiseren: het wat Veranderen: het hoe
5
Planned change: unfreeze, move, freeze
6. Feiten
Organisaties > 100 werknemers
– Gemiddeld 5 verandertrajecten in 7 jaar
– 70% realiseert de doelen niet
Wat doet een manager als een project mislukt?
Resultaat een verandersyndroom: Bohica !!!!
• Pocket veto ! (power exerted through inaction …)
Vandaar ‘op zoek is naar de heilige graal’
• Why do transformation efforts fail? And what to do about it?
6
9. Four basic conditions for behavioral change
Why? A compelling story
• Employees must see the point of change and agree with it, at least
enough to give it a try
Who? Role modeling
• Employees must see colleagues they admire modeling the desired
behavior
What? Reinforcement systems
• Surrounding structures, systems, processes and incentives must be in
tune with the new behavior
How? The skills required for changing behavior
• Employees need to have the skills to do what is required of them
11. Het vier- ballen model: rechtsom
Veranderverhaal
Het waarom
Betrokken partijen:
Wie? Ik!
Organiseren: het wat Veranderen: het hoe
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
12. Het centrale idee van deze leergang
Waarom veranderingen mislukken?
- Ze struikelen precies over datgene wat veranderd moet worden, de
attitudes en het gedrag van medewerkers en managers
Conventionele veranderprogramma’s vragen aandacht voor vier basis
ingredienten: een inpsirerend en meeslepend verhaal (waarom?),
voorbeeldgedrag (wie?), bekrachtende systemen (wat?), de vereiste
verandervaardigheden (hoe?)
Organisatieverandering is uiteindelijk altijd gedragsverandering, want
organisaties zijn uiteindelijk een verzameling van werkrelaties
De ongemakkelijke waarheid van de menselijke aard is dat mensen
irrationeel zijn op een aantal voorspelbare manieren. Het (conventionele)
voorschrift is juist! Maar rationele managers die de vier basis
ingredienten toepassen ervaren maar al te vaak frusterende onbedoelde
consequenties. Rationele analyses moeten emotioneel betekenisvol
worden!
12
13. Dilemma’s in de veranderpraktijk
•Deel en geheel
•Inhoud en betekenis
•Ratio en emotie
15. cle of concern / Circle of influence: [Covey]
Covey over effectieve veranderaars
Waar maak je je zorgen om?
Cirkel van Waar heb je invloed op?
invloed
Is dat in lijn met je veranderopdracht?
Waar zou je invloed op moeten uitoefenen om
Cirkel van succes te hebben?
betrokkenheid
Hoe kan je je veranderopdracht herformuleren
binnen je invloedsmogelijkheden?
. . . kan helpen om je mogelijkheden en beperkingen vanuit
jouw rol als veranderaar helder te krijgen.
15
20. Waarom is verandering lastig?
Verlaten van comfortzone:
- Sociale wezens creëren collectieve gedragspatronen
• Structuren en Instituties
• die ‘voelen’ goed
Onze biologische make-up
- Het brein in drie lagen: reptiel, zoogdier, mens
- Beeld gaat voor tekst
- Emoties gaan voor !!
Mensen houden niet van veranderen, maar ……
organisaties hebben het nodig
20
21. De effectiviteit van veranderen: alignment
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
Waarom & belofte:
Omgeving – Business
Propositie
Verandermanager
Ik!
Realiseren: het wat Veranderen: het hoe
21
Planned change: unfreeze, move, freeze
22. Leiderschap =
mensen verbinden aan een idee !!
Het vermogen anderen mee te nemen in een richting die
voor hen nieuw en niet vertrouwd is
praatjes en plaatjes …..
In de praktijk drie dilemma’s het hoofd bieden
22
23. Simon Sinek – The Golden Circle
People buy why you do it !!
23
24. Creating a Compelling Story [1]
What motivates you doesn’t motivate (most of) your employees
A five level story to motivate:
• Five stories (sources of meaning) at once adressing the impact
on:
• society
• customers
• the organisation
• my team
• me!
What leaders care about (and typically bases at least 80% of his/her message
to others on) does not tap into roughly 80% of the workforce’s primary
motivators for putting extra energy into the change program
24
25. Creating a Compelling Story [2]
You’re better off letting them write their own story
Communicating the change story:
• roadshows, town halls, magazines, screen-savers, websites,
Inconvenient truth: spent (more) time listening than telling
• Experiment: lottery tickets, high involvement approaches …….
• Letting them write their own story, and ask them questions:
• How do you make a difference?
• What improvement idea are you working on?
• When did you last get coaching from your boss?
• Who is the enemy?
When we choose for ourselves, we are far more comitted to the outcome
(almost by a factor of five to one) 25
26. Creating a Compelling Story [3]
It takes both + and – to create energy
Two types of stories:
• Good to great! (ambition) or a turnaround stories (fear)
• the chinese commander Xiang Yu: creating a burning platform
Research: a focus on ‘what’s wrong’ is not sustainable (fear
immobilises): invokes blame, creates fatigue and resistance,
A constructionist approach is based on discovery, dreaming,
designing, destiny. An attractive bounty island. The best answer
to create change! (ambition mobilises passion, experience and
success)
26
27. Creating a Compelling Story [4]
As humans we inherently dislike losses more than we like gains
• Sure gain $100 and 50% chance of gaining $200,- (we take the gain)
• A sure loss of $100,- or 50% of loosing $200,- (we take the risk)
It is clear that a single minded focus on today’s problems
creates fatigue and resistance … But it is also clear that
when it comes to behavioral change some anxiety is
good
27
28. Motivatie medewerkers: opgave
Situatie nu
?
oriëntatie op geeft frictie naar de toekomst: geen
het verleden ‘alles wordt minder’ toekomstbeeld
weerstand
bij iedereen
“Plaatje”
Helder
toekomst-
Gewenste
beeld
situatie
geeft acceptatie van het verleden: oriëntatie op nieuwe
organisatie
‘het wordt nooit meer zoals het was’ de toekomst
scheiding
der geesten Wie er voor kiest om mee te gaan: ontwikkeling
Wie er voor kiest om te vertrekken: mobiliteit
28
30. n!
ate
pr
en
he
ar
lka
se
lang
e lijk
og
igm
ld
g vu
zor
zo
is
tie
ica
un
m
Com
30
31. De effectiviteit van veranderen: alignment
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
Waarom & belofte:
Omgeving – Business
Propositie
Verandermanager
Ik!
Realiseren: het wat Veranderen: het hoe
31
Planned change: unfreeze, move, freeze
32. Organiseren van de belofte!
Klantwaarde Product- Costleader Customer Intimacy Experience
leader
Organisa-
tie aspect
Structuur Plat organisch Lijninrichting Empowerment aan Rollen belangrijker
Omvang R&D Zero defect flows front office dan functies
Functionele specialismen Standaardisering
Business unit structuur Teambased work Front/Back office Projectmatig werken
Netwerkstructuur Processturing Maatwerk in kaders
Lean and mean Structuur indifferent
Cultuur fouten maken mag Waste reduction Klant/markt gericht Service-ability
Prodyct markte focus Geen fouten maken Samenwerking Co-creatie
Ondernemerschap Niet denken, maar Sense and respond Interactief
Richtinggevend doen Duurzame relaties Beelden en emotie
Inspirerend Mngt by objectives Proactief
Pride / Drive oplossingsgericht
Permissive culture
Medewerkers Willy Wortel Charly Chaplin Ideale schoonzoon Rolspelers / acteurs
Vakidioten multifunctionaliteit Omgevingssensitief Empatisch creatief
Creatief Uitvoerders
Werkondernemers
Professionals
Lost boys
Technologie Flexibele Automaten Customer Afhankelijk van
zoektechnologie Procesbeheersing Relationship experience
Advanced technology Marketing
Vervangen van
Platforms voor interactie arbeid door Modulair 32
automaten trendwatching
Performance
33. Organiseren = realiseren van de belofte
Structureel determinisme:
- de structuur en systemen klemmen de werknemer in
- arbeid wordt vervangen door technologie
Business positionering strategie
Organiseren
S T
33
34. Organiseren = realiseren van de belofte
Sociaal voluntarisme:
• cultuurverandering, kernwaarden, identiteit, competenties
Business positionering strategie
C M
Organiseren
34
35. Reinforcing Mechanisms
A fair process is as important as a fair outcome
Ultimatum games: give a stanger $10.
• Tell them they must split the money with another strager however
they wish. If the person accpets the offer; the money is split. If
they reject the offer, no one gets any money.
• Studies show that if the offer is a $7.50 / $2.50 split, more than
95% will reject it, preferring to go home with nothing than to see
someone ‘unfairly/ receive three times as much as they do
Employees will go against their own self-interest (read
incentives) if the situation violates other notions they have
about the way the world should work, in particular, in relation to
fairness and justice 35
36. Reinforcing Mechanisms
A fair process is as important as a fair outcome
In making changes to organization structures, processes, systems
and incentives, change managers should pay an unreasonable
amount of attention to employee’s sense of fairness of the
change process as well as the outcome
36
37. De effectiviteit van veranderen: alignment
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
Waarom & belofte:
Omgeving – Business
Propositie
Verandermanager
Ik!
Realiseren: het wat Veranderen: het hoe
37
Planned change: unfreeze, move, freeze
38. Hoe breed en diep is het Δ vraagstuk?
Ik – team – afdeling – divisie – organisatie - keten - netwerk
Δ breedte
Structuur – technologie- medewerkers – cultuur
1e orde
Δ diepte
2e orde
3e orde
N.B.
naarmate de breedte en diepte toeneemt stijgt de
38
benodigde energie en middelen exponentieel
39. Veranderorde en de tijd ….
Ik – team – afdeling – divisie – organisatie - keten - netwerk
interventie breedte
In 1 dag een goed plan
Structuur – technologie- medewerkers – cultuur
interventie diepte
1e orde: 3 - 6 maanden
2e orde: 1 tot 3 jaar
3e orde: 3 tot 5 jaar
39
40. De ordes van organiseren en veranderen
Organisatiekundig Veranderkundig kan
srijk
1e orde: de running business beter verbeteren
van A naar B : A = a’
risic
ovol
2e orde: het organiseerparadigma transformatie
verlaten van A naar B : B = b
Gr
o
dag te ui
ing t-
3e orde: organiseer je in het systeem transitie
van A naar ? : ? = C?
C?
A’ B
A A A
1 2 3
41. 8-stappen theorie van John Kotter
Bereid de weg voor
1. Creëer gevoel voor urgentie
2. Verzamel een leidend team
Maak een plan van aanpak
3. Ontwikkel een visie en strategie voor de
verandering
Zorg dat het gebeurt
4. Communiceer om draagvlak en betrokkenheid te
creëren
5. Maak het anderen mogelijk te handelen
6. Genereer korte termijnsuccessen
7. Houd het tempo hoog
Bestendig de nieuwe situatie
42.
43. De kern van veranderen
het gaat om het veranderen van gedrag
het hart van de verandering is emotie
krachtiger dan:
‘analyseren, denken en veranderen’
is, …
‘zien, voelen en veranderen’
dus: vertel verhalen en visualiseer waar mogelijk
[Kotter videofragment] 43
44. Waarom is verandering lastig?
Verlaten van comfortzone:
- Sociale wezens creëren collectieve gedragspatronen
• Structuren en Instituties
• die ‘voelen’ goed
Onze biologische make-up
- Het brein in drie lagen: reptiel, zoogdier, mens
- Beeld gaat voor tekst
- Emoties gaan voor !!
Mensen houden niet van veranderen, maar helaas ……
organisaties hebben het nodig
44
57. Ons brein als kanovaarder …
Drie determinanten die ons gedrag en besluiten bepalen:
•Mens wordt meegevoerd door continue stroom van stimuli in fysieke en sociale
omgeving, die onbewust gedrag beïnvloeden
•De geoefende ‘kanovaarder’ kan de koers enigermate sturen, maar
mogelijkheden zijn begrensd
• stroomopwaarts kanoën?
•Hoe minder energie, hoe groter de vermoeidheid, hoe meer het water bepaalt
waar je uitkomt! 57
58. Duale strategie voor gedragsverandering
Bewust en transcendent
Attitude
Strategie 2.
Mate van Subjectieve
norm Intentie gedrag
energie
Waargenomen
zelfcontrole
Onbewust en immanent
Predispositie
Affective Tags
Gewoonten
Strategie 1.
Omgeving
Situatie
Keuzearchitec-
tuur
58
59. het goede nieuws…
zelfregulatie (ego-depletion) is een vermogen dat je kunt
trainen!
Baumeister
- vrije wil is vermogen tot zelfregulatie
je kunt je vrije wil trainen
60. Veranderbereidheid
Attitude:
Gevolgen
willen voor het
werk
Emoties
6
Meerwaarde 8
voor de
organisatie
4
Subjectieve norm: Houding
moeten van
collega's 5
Gedragscontrole: Ervaringen 7 Veranderin
kunnen
met gs-
bereidheid
4 Gedrag
veranderin
gen 3 2
1
Tijd en 3
mankracht
1
Aansturing
van
veranderings
3
proces Complexiteit
van de
verandering
60
Het DINAMO model voor teams (Metselaar en Cozijnsen, 2005)
61. Kern van de zaak
Rationele analyse + emotionele betekenis
- Analyseren, Denken en Veranderen is minder krachtig dan Zien, Voelen
en Veranderen
Ed van Leeuwen, Marco de Witte
Sense-making
- Niet de zender, maar de ontvanger bepaalt de betekenis
- De verandering landt in een mix van betekenissen en ervaringen
- Alleen als de ontvanger zelf, in interactie, door herijking en herschikking
daarvan zin geeft aan de verandering, verandert hij zijn gedragspatronen
- In dit proces van betekenisgeving spelen gevoelens een belangrijke rol
- Het hart van verandering is emotie
61
62. Ons raamwerk in de persoonlijke context
rationele analyse
inhoud ‘dit klopt’
denken
Ed van Leeuwen, Marco de Witte
IK verander nieuw
mijn gedrag resultaat
voelen
betekenis emotionele betekenis
‘dit raakt mij’
62
63. Ons raamwerk in de bedrijfscontext
inhoud
missie, visie, doelen, strategie,
denken processen, structuren, systemen
Ed van Leeuwen, Marco de Witte
IK verander nieuw
mijn gedrag resultaat
cultuur, informele processen
voelen en irrationele krachten
betekenis je kunt niet koersen op
het topje van de
ijsberg zonder te 63
weten van er onder zit!
64. Een greep uit de instrumenten en interventies
Om inhoud en betekenis te verbinden
- Praatje Plaatje
- Nieuwjaarsreceptie
- Rich pictures
Ed van Leeuwen, Marco de Witte
Om denken en voelen te verbinden
- Buikcheck
- Klaagmuur
- Moodboard
64
65. Aantekeningen
ontwerpen inhoud/denklijn
Ed van Leeuwen, Marco de Witte
Proces kan zowel Ontwikkeling in fase
in de ene als in de alleen mogelijk als
andere lijn starten urgentie niet te hoog is
betekenis/gevoellijn
ontwikkelen
65
68. Weerstand managen
coaching betekenis
competenties strategie
Gebrek Gebrek bijdrage
training aan aan
kunde begrip
Gebrek perspectief
simulatie aan
motivatie
participatie erkenning
commitment
68
71. Transitiecurve:
adequate ondersteuning per fase
Separatie: loslaten van het oude
- luisteren en tijd hebben
- dingen op een rijtje zetten
Overgang: werken aan acceptatie
- waardering tonen
- indien nodig spiegel voorhouden
Integratie: ontwikkelen van toekomstperspectief
- adviseren en voorbeelden geven
- serieus nemen van ambities
71
72. De effectiviteit van veranderen: alignment
Continious change: freeze, rebalance, unfreeze
Waarom & belofte:
Omgeving – Business
Propositie
Verandermanager
Ik!
Realiseren: het wat Veranderen: het hoe
72
Planned change: unfreeze, move, freeze
73. Circle of concern / Circle of influence: [Covey]
Waar maak je je zorgen om?
Waar heb je invloed op?
Circle of
influence Is dat in lijn met je veranderopdracht?
Waar zou je invloed op moeten uitoefenen om
succes te hebben?
Circle of Hoe kan je je veranderopdracht herformuleren
concern binnen je invloedsmogelijkheden?
. . . kan helpen om je mogelijkheden en beperkingen vanuit
jouw rol als veranderaar helder te krijgen.
73
74. Het leiden van de verandering
Leidinggeven aan verandering vraagt om een
goed idee dat in het veranderproces voor alle
betrokken partijen betekenis krijgt of een idee
dat gedurende het veranderproces bij die
partijen ontstaat ….
Een goed idee in een betekenisvol proces
Leidinggeven is mensen verbinden aan een idee …!
74
75. Role Modelling
Your leaders believe they already ‘are the change’
Ghandi: ‘be the change you want to see in the world’
Human beings think they are better than they are (self-serving
bias)
The real bottleneck to role modelling is knowing ‘what’ to change
at a personal level
360° feedback to the specific behaviors related to the desired
changes that will drive business performance
The fact is that most well-intentioned and hard-working people believe they are doing
the right thing, or they wouldn’t be doing it. However, most people also have 75
unwarranted optimism in relation to their own behavior
76. Role Modelling
Influence leaders aren’t that influential
Most change approaches focus on mobilizing a set of
‘influence’ leaders to help drive the change (forming a
guiding coalition)
Influence leaders are no more likely to start a social
‘contagion’ than the rank and file … success depends
less on how persuasive the ‘early adopter’ is, and more
on how receptive the ‘society’ is to the idea
Leadership lessons from dancing guy
http://www.youtube.com/watch?v=fW8amMCVAJQ
76
77. Slotsom
De zachte kanten zijn het hardst
Verandermanagement = onzin
- Managers zijn van de inhoud, zij analyseren en denken
- Leiders geven betekenis, zij zien en voelen
Het gaat om leiderschap
- Wees snel in structuuringrepen, maar heb rust en aandacht
voor gedrag
- Geef betekenis aan gebeurtenissen en ruimte aan emoties
- Laat in je eigen gedrag zien wat je van anderen vraagt
77
78. Verander jezelf !!
Ga in twee rijen tegenover elkaar staan
Ronde 1. Bekijk elkaar goed
Draai met de ruggen naar elkaar toe en verander 5 dingen
aan jezelf
Draai terug, welke veranderingen zie je bij de ander
Ronde 2.
Draai met je ruggen naar elkaar toe en verander nog 7
dingen aan jezelf
Draai terug, welke veranderingen zie je bij de ander
Nabespreking:
• Wat voor gevoel had je tijdens de oefening?
78
• Wat leert het ons over veranderen?