ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
Tροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας
1.
2. Μετά τη μελέτη της ενότητας θα
πρέπει να μπορώ:
Να ορίζω τι είναι οικοσύστημα, βιοκοινότητα, πληθυσμός.
Να διακρίνω τους οργανισμούς σε αυτότροφους και ετερότροφους
ανάλογα με τον τρόπο που εξασφαλίζουν την τροφή τους.
Να κατατάσσω οργανισμούς από το περιβάλλον μου σε
αυτότροφους, αποικοδομητές, καταναλωτές 1ης, 2ης, 3ης τάξης
κ.τ.λ.
Να περιγράφω τις τροφικές σχέσεις μεταξύ διαφόρων οργανισμών.
Να διακρίνω τους όρους τροφική αλυσίδα, τροφικό πλέγμα και
τροφικό επίπεδο.
Να περιγράφω μια τροφική πυραμίδα.
3. Οικοσύστημα είναι το σύνολο βιοτικών
(ζωντανών οργανισμών) και αβιοτικών
παραγόντων μιας περιοχής καθώς και οι
μεταξύ τους σχέσεις. Βιοτικοί παράγοντες
είναι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί που ζουν
σε μία περιοχή και αβιοτικοί παράγοντες
είναι τα χαρακτηριστικά της περιοχής (π.χ.
θερμοκρασία, υγρασία , παρουσία νερού,
ανάγλυφο και χημική σύσταση εδάφους
κ.α.).
4. Βιοκοινότητα είναι το σύνολο
των βιοτικών παραγόντων
μιας περιοχής δηλαδή ζώων,
φυτών και μικροοργανισμών,
που ζουν στην περιοχή αυτή.
5. Πληθυσμός είναι το σύνολο των ίδιων
ζωντανών οργανισμών (ίδιο είδος) που
ζουν στον ίδιο τόπο την ίδια χρονική
περίοδο.
6. Ζωντανοί οργανισμοί
Αυτότροφοι ή
Παραγωγοί
Ετερότροφοι
Καταναλωτές Αποικοδομητές
Φυτά και φύκη παράγουν την τροφή τους με
τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης
Πρωτόζωα,
μύκητες και
βακτήρια
τρέφονται με
«νεκρή»
οργανική ύλη
και τη
μετατρέπουν
σε ανόργανη
Φυτοφάγα ή σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται
από άλλους οργανισμούς.
7. Η «νεκρή» οργανική ύλη με την οποία τρέφονται οι
αποικοδομητές μπορεί να είναι τμήματα φυτών (π.χ.
πεσμένα φύλλα, κλαδιά, κορμοί δέντρων κ.τ.λ., άχρηστες
ουσίες της τροφής (περιττώματα), άχρηστα προϊόντα
μεταβολισμού όπως διάφορες εκκρίσεις π.χ. ιδρώτας, ούρα,
αλλά και ολόκληροι νεκροί οργανισμοί.
8. Οι καταναλωτές διακρίνονται σε καταναλωτές 1ης
τάξης που είναι τα φυτοφάγα ζώα ή οι οργανισμοί
του ζωοπλαγκτόν στα υδάτινα οικοσυστήματα, σε
σαρκοφάγα ζώα που τρώνε φυτοφάγα και
ονομάζονται καταναλωτές 2ης τάξης κ.τ.λ.
Είμαι καταναλωτής
1ης τάξης, γιατί τρώω
νοστιμότατα
μπαμπού
Είμαι καταναλωτής 1ης
τάξης, γιατί τρώω
νοστιμότατο
φυτοπλακτόν στα
υδάτινα οικοσυστήματα.
Είμαι κορυφαίος καταναλωτής
γιατί δεν έχω εχθρούς παρά μόνο
τον άνθρωπο!!
9. Κύρια πηγή ενέργειας σε ένα οικοσύστημα είναι ο
ήλιος. Η διανομή της ενέργειας στους
οργανισμούς του οικοσυστήματος που
πραγματοποιείται μέσω των τροφικών σχέσεων
των οργανισμών καλείται ροή ενέργειας.
11. Η τροφική αλυσίδα είναι ένα απλό γραμμικό διάγραμμα που απεικονίζει τροφικές
σχέσεις μεταξύ των οργανισμών σε ένα οικοσύστημα.
12. ενέργεια
Καταναλωτής 3ης τάξης
(κορυφαίος
καταναλωτής)
Γεράκι
Καταναλωτής 2ης τάξης
φίδι
Καταναλωτής 1ης τάξης
λαγός
Αυτότροφος ή
παραγωγός
καρότα
Προσοχή το βέλος δείχνει
πάντα τον θηρευτή
13. Καταναλωτές: δεν
φτιάχνουν την τροφή
τους και εξασφαλίζουν
την ενέργεια που
χρειάζονται για την
επιβίωση τους
τρώγοντας άλλους
οργανισμούς.
Παραγωγοί (φυτά ή
φυτοπλαγκτόν): φτιάχνουν την
τροφή τους με τη φωτοσύνθεση
και εξασφαλίζουν την ενέργεια
που χρειάζονται. Αποτελούν
πάντα τη βάση μιας τροφικής
αλυσίδας.
ενέργεια
14. ενέργεια
Καταναλωτής 4ης τάξης
(κορυφαίος
καταναλωτής)
Γεράκι
Καταναλωτής 2ης τάξης
βάτραχος
Καταναλωτής 1ης τάξης
ακρίδα
Αυτότροφος ή
παραγωγός
χόρτα
Τελικά όλοι οι οργανισμοί
πεθαίνουν και η νεκρή οργανική
ύλη αποσυντίθεται από τους
αποικοδομητές π.χ. βακτήρια,
μύκητες, πρωτόζωα, σκουλήκια
κ.τ.λ..
Καταναλωτής 3ης τάξης
φίδι
Θρεπτικά
συστατικά
15.
16. Σε ένα οικοσύστημα ένας
οργανισμός συνήθως τρέφεται
με άλλους οργανισμούς που
ανήκουν σε διαφορετικούς
πληθυσμούς π.χ. η αλεπού
τρώει λαγούς, κότες κ.τ.λ..
Έτσι, στην πραγματικότητα οι
τροφικές σχέσεις είναι πιο
περίπλοκες και απεικονίζονται
καλύτερα με ένα πιο σύνθετο
διάγραμμα που λέγεται τροφικό
πλέγμα.
Τροφικό πλέγμα είναι ένα σύνθετο διάγραμμα που
απεικονίζει το σύνολο των τροφικών σχέσεων σε ένα
οικοσύστημα.
17. • Ένα γενικό σχήμα για τα τροφικά πλέγματα είναι το παρακάτω:
Καταναλωτής
(σαρκοφάγο)
Καταναλωτής
(φυτοφάγο)
Καταναλωτής
(παμφάγο) Αποικοδομητές
Παραγωγός
Προσοχή: οι
αποικοδομητές
προσλαμβάνουν
ενέργεια από
όλους
τους άλλους
οργανισμούς του
οικοσυστήματος
21. Η θέση ενός
οργανισμού στην
τροφική αλυσίδα
δηλώνει και το
τροφικό επίπεδο.
Έτσι, όλα τα φυτά
κατατάσσονται στο
πρώτο τροφικό
επίπεδο, όλα τα
φυτοφάγα ζώα στο
δεύτερο κ.τ.λ.
5ο
τροφικό
επίπεδο
4ο
τροφικό
επίπεδο
3ο τροφικό
επίπεδο
2ο τροφικό
επίπεδο
1ο τροφικό
επίπεδο
22. Σε ένα οικοσύστημα ο αριθμός των
οργανισμών μειώνεται καθώς προχωράμε
από το κατώτερο τροφικό επίπεδο στο
ανώτερο κι έτσι σχηματίζεται μία
πυραμίδα που στην περίπτωση αυτή
ονομάζεται τροφική πυραμίδα
πληθυσμού.
23. Όταν ένας οργανισμός π.χ. κατσίκα τρώει έναν άλλο
οργανισμό π.χ. φυτό λαμβάνει μόνο το 10% της ενέργειας
που είχε το φυτό που έφαγε. Το υπόλοιπο χάνεται με τη
μορφή θερμότητας στο περιβάλλον.
10% της αρχικής
ενέργειας! 1% της αρχικής
ενέργειας!
θερμότητα
90%
Aν τα φυτά έχουν
100% ενέργειας
θερμότητα
90%
26. Βιομάζα ονομάζεται η ξηρή μάζα που προκύπτει αν αφαιρέσουμε το νερό ενός οργανισμού. Έτσι
αν θελήσουμε να κατασκευάσουμε μια τροφική πυραμίδα βιομάζας παρατηρούμε ότι ισχύει ό,τι
ακριβώς ισχύει και στην τροφική πυραμίδα ενέργειας στα χερσαία οικοσυστήματα.
3ης τάξης καταναλωτές
2ης τάξης καταναλωτές
1ης τάξης
καταναλωτές
Παραγωγοί
10% βιομάζας
10% βιομάζας