Μουσική στο πέρασμα του χρόνου

1. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Κοντούλης Γιάννης
Κυρέζης Κυριάκος
Καλαβρινός Γιώργος

2. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΉ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
 Κατά το γύρισμα του 20ού αιώνα συνέβησαν πολλές ανατροπές στον κόσμο της
μουσικής και γενικότερα της τέχνης.
 Αναπτύσσεται ο ιμπρεσιονισμός, ο συμβολισμός και ο εξπρεσιονισμός, ως αντίδραση
στον ρομαντικό συναισθηματισμό.
 Στην Βιέννη και στο Παρίσι, μεγάλοι μουσικοί ,όπως ο Ντεμπυσσύ, δημιουργούν νέους
ήχους φέρνοντας εξωδυτικές μουσικές παραδόσεις ή οργανώνοντας με καινούργιους
τρόπους το ηχητικό υλικό (απομάκρυνση από το Τονικό Σύστημα-Ατονικότητα) και
δημιουργώντας στη συνέχεια το δωδεκάφθογγο σύστημα.
 Η Τζαζ και οι λαϊκές μουσικές κεντρίζουν το ενδιαφέρον των συνθετών και επηρεάζουν
τη νεότερη μουσική γλώσσα.
 Η τεχνολογικές εξελίξεις (ραδιόφωνα, τρανζίστορ) κάνουν τη μουσική να διαδίδεται πιο
γρήγορα από ποτέ.
 Από το 1950 και μετά, τα όρια της έντεχνης μουσικής και της ποπ συγχέονται λόγω του
πλουραλισμού.

3. ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ
 Με τον όρο Μοντέρνα τέχνη αναφερόμαστε κυρίως στην καλλιτεχνική παραγωγή που
παρατηρήθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα έως περίπου το 1970. Πολλές φορές
χρησιμοποιείται και ο όρος σύγχρονη τέχνη, ωστόσο δηλώνει περισσότερο την πλέον
πρόσφατη καλλιτεχνική παραγωγή.
 Η Μοντέρνα τέχνη χαρακτηρίζεται από μια νέα προσέγγιση στις τέχνες, τέτοια ώστε
πλέον να μην έχει πρωτεύουσα σημασία η ακριβής αναπαράσταση των αντικειμένων
(π.χ στη ζωγραφική ή γλυπτική) όσο ο πειραματισμός με νέους και πρωτότυπους
τρόπους απεικόνισης τους, συχνά αποδομώντας το αντικείμενο ή προβάλλοντας το
αφαιρετικά.
 Η έννοια της μοντέρνας τέχνης ταυτίζεται συχνά και με τον όρο Μοντερνισμός.

4. ΙΣΟΡΡΟΠΩΝΤΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟ
 Οι συνθέτες που γεννήθηκαν μετά τα μέσα του 19ου αιώνα είχαν να κινούνταν ανάμεσα
σε δυο μουσικούς κόσμους, του ύστερου ρομαντισμού και του καινοτόμου πρώιμου 20ου
αιώνα.
 Οι μουσικοί Γκούσταβ Μάλερ και Ρίχαρντ Στράους, και οι δυο τους με επίκεντρο την
Βιέννη, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Τα συμφωνικά ποιήματα του Στράους με την
έντονη χρωματικότητά τους ανήκουν στον κόσμο του Ρομαντισμού, ενώ οι όπερές
του Σαλώμη και Ηλέκτρα, όπου επικρατούν η βία, η παράνοια και η υστερία, εκφράζουν
τη μοντερνιστική τάση του εξπρεσιονισμού.
 Στην ιταλική όπερα του 20ου αιώνα συνέβη κάτι παρόμοιο. Ο βερισμός, η ρεαλιστική
αναπαράσταση των σκηνών βίας είναι εμφανής στις όπερες του Τζάκομο Πουτσίνι
Τόσκα και Μαντάμα Μπατερφλάυ, αλλά και στην περίφημη Κάρμεν του Ζωρζ Μπιζέ.

5. ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΌΣ, ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΌΣ ΚΑΙ
ΠΡΩΤΟΓΟΝΙΣΜΌΣ
 Στο Παρίσι, ο μοντερνισμός εκφράστηκε κυρίως μέσα από τη μουσική του Κλωντ
Ντεμπυσσύ και του Ρώσου Ιγκόρ Στραβίνσκι .
 Ο Ντεμπυσσύ προσπαθεί να φτιάξει μια ζωντανή ατμόσφαιρα χρησιμοποιώντας
εξωτικές κλίμακες, όπως η πεντατονική και η οκτατονική, και δίνοντας έμφαση στο
ηχόχρωμα.
 Ο Στραβίνσκι αντίθετα δημιούρησε αίσθηση στο Παρίσι με τη μουσική που έγραψε για
τα περίφημα ρωσικά μπαλέτα Στα έργα αυτά ακούγονται για πρώτη φορά ασύμμετροι
και απρόσμενοι ρυθμοί, κόντρα στον παλμό του μέτρου, δημιουργώντας μια
εντύπωση πρωτογονισμού (πριμιτιβισμού), που ήταν άλλωστε και το κεντρικό θέμα σε
ένα από αυτά, την περίφημη Ιεροτελεστία της άνοιξης.

6. ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΙΕΝΝΕΖΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
 Πριν απο τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, στη μουσική σκηνή της Βιέννης κυριαρχούν τρεις
συνθέτες: ο Άρνολντ Σαίνμπεργκ και οι μαθητές του Άλμπαν Μπεργκ και Άντον
Βέμπερν.
 Σαν ομάδα αποτελούν τη Δεύτερη Βιεννέζικη Σχολή, κάτι που υπογραμμίζει και τη
σημασία τους για την αυστρογερμανική παράδοση, μια που έτσι συγκρίνονται με την
Πρώτη Βιεννέζικη Σχολή των Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν.
 Ο Σάινμπεργκ είναι μια από τις σημαντικότερες μουσικές φυσιογνωμίες του 20ου αιώνα,
δάσκαλος πολλών μεγάλων συνθετών σε Ευρώπη και Αμερική, αλλά και εμπνευστής
του δωδεκάφθογγου συστήματος, ενός νέου τρόπου οργάνωσης του μουσικού υλικού.
 Τα έργα τους ακολουθούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό το σύστημα αυτό και την
ατονικότητα και ανήκουν στο γενικότερο ρεύμα του εξπρεσιονισμού, που κυριαρχεί
στην αυστρογερμανική τέχνη.

7. ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ
 Για τους Αμερικανούς συνθέτες, η προσκόλληση στην κλασική μουσική παράδοση δεν
ήταν τόσο μεγάλης σημασίας όσο για τους Ευρωπαίους. Έτσι οι Αμερικανοί βρίσκονται
από νωρίς στο προσκήνιο της μουσικής πρωτοπορίας, εξερευνώντας καινούριους
ηχητικούς κόσμους.
 Ένας τέτοιος πρωτοπόρος, που για πρώτη φορά πειραματίστηκε με τεχνικές που
αργότερα έγιναν δημοφιλείς σε Ευρώπη και Αμερική: από τη χρήση πολλών
τονικοτήτων στην ίδια σύνθεση (πολυτονικότητα) ή μικροτονικών διαστημάτων
(μικρότερα από το ημιτόνιο) μέχρι το μουσικό κολάζ, δηλ. την ενσωμάτωση
αποσπασμάτων από άλλα έργα και την αμερικανική κοσμική μουσική παράδοση (όπως
οι ύμνοι των πρώτων αποίκων).


8. ΝΕΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ
ΥΛΙΚΟΥ
 Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι συνθέτες άρχισαν σταδιακά να απομακρύνονται από τις
αρχές του Τονικού Μουσικού Συστήματος (και την αίσθηση του τονικού κέντρου που
αποτελεί τη βάση του), με την εισαγωγή όλο και περισσότερο χρωματικών αρμονιών.
 Αυτό επιτεύχθηκε με:
α) τη χρήση εξωδυτικών κλιμάκων, όπως η πεντατονική, η οκτατονική ή η ολοτονική, στις
οποίες η αίσθηση ενός τονικού κέντρου είναι περιορισμένη ή παντελώς απούσα.
β) την «απελευθέρωση της διαφωνίας», δηλ. την κατάργηση της ανάγκης να «λυθούν»
οιδιάφωνες συγχορδίες, δηλ. να ακολουθούνται από συγχορδίες που ακούγονται σαν
φυσικό επακόλουθό τους, και κατά συνέπεια την υιοθέτηση της ατονικότητας, δηλαδή
την κατάργηση της τονικότητας και
γ) την επινόηση του δωδεκάτονου ή δωδεκάφθογγου συστήματος, στο οποίο απουσιάζει το
τονικό κέντρο, καθώς οι 12 νότες της χρωματικής κλίμακας θεωρούνται ισότιμες.