2. Mga Katuturan Salik ng ng Pagkakaroon
Kabihasnan
ng Kabihasnan
* nagmula sa salitang "civis" o
"civitas" (lungsod)
* mataas na lebel ng pamumuhau
*KALINANGAN/ SIBILISASYON
*maunlad na pamumuhay
organisadong pamahalaan
sining/ panitikan
relihyon/ pagsamba
kalakalan
teknolohiya
edukasyon (agham at matematika)
sistema ng pagsulat
Ekonomiya
istruktura
antas o uri ng tao sa lipunan
3. Kabihasnang Mesopotamia
•Matatagpuan ito sa rehyon ng Fertile Crescent
•Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga
salitang Greek na meso na ang ibig sabihin ay
“pagitan” at potamos o “ilog”.
•Nangngahulugang lupain sa dalawang ilog.
•Dalawang ilog ang dumadaloy rito: ang mga Ilog Tigris
at Euphrates na parehong nagmula sa kabundukan
ngArmenia at tumatagos sa Golpo ng Persia.
•Ang Ilog Tigris at Euphrates ay nagiiwan ng matabang
lupa na ginagamit naman sa pagsasaka. At nagsisilbi
din silang daanan ng mga kalakal na patungong Golpo
mula sa dagat Mediterranean.
•Sa Mesopotamia nahubog ang apat na kabihasnan:
ang Sumer, Babylonia, Akkad, at Assyria
4. Ang Mga Sumerians
3000 - 2340 B.C.E.
Ang Katimugang Mesopotamia
ay tinawag I
na Sumer. Ang mga
pamayanang malapit sa ilog ay
bumuo ng 12lungsod-estado na
pinamumunuan ng isang lugal o
hari.
•Matatagpuan sa bawat
lungsod estado ang
mga templong
tinatawag na ziggurat.
•Ito ay nagsisilbing
tahanan at templo ng
patron o diyos ng isang
lungsod.
• Ito ay sagradong lugar
kung kaya’t tanging
mga pari lamang ang
maaring pumasok dito
5. •Ang Nalikha mga diyos rin ng nila mga
ay
anthropomorphic o may
Sumerian ang gulong at
katingaan at kaugaliaang
pangtao.
araro.
•Ang Ang mga ilan kaganapan sa mga
sa
Sumerian tinatanim ay nagagawang ng mga
itala
sa Sumerian pamamagitan ay
ng kanilang
sistema barley,pagsulat. chickpeas,Ito ay
lentils,
tinatawag millet,wheat,na cuneiform dates,na lettuc
nag
ibig sabihin ay hugis-sinsel o
e,leeks, singkamas,
wedge-shaped.
•Ang mustasa, mga Sumerian sibuyas ay at
nagsulat
sa bawang.
clay table o mga basing
luwad na lapida gamit ang stylus
6. Ang mga Akkadians
2340 - 2100 B.C.E.
Pagbagsak:
•Ang mga lungsod sa katimugan ay nagsimula muling
isulong ang kanilang pagiging malaya.
•Pangunahin sa mga lungsod na ito ay ang Ur sa ilalim
ni Ur Nammu, ang lungsod
•nba ito ay naging kabisera ng isang imperyo na
kumalaban sa Akkadian.
•2100 B.C.E.- panandaliang nabawi ng Ur ang
kapangyarihan nito at
• pinamunuan ang Sumer at Akkad, at nagpatayo rin
ng ziggurat si Ur Nammu sa Ur.
•Sa ilalim ng pamumuno ng apo ni Ur Nammu na si
Ibbi-Su ang Ur ay
• bumagsak sa pagdating ng mga Amorite at Hurrian
sa Mesopotamia
7. Ang mga Babylonians
1792 - 1595 B.C.E.
•1595 B.C.E- sinalakay ng mga Hittite
•mula Ang lungsod sa Anatolia ng Babylon ang Babylon.
ay
nagsimulang Matagumpay lumakas sila at nakuha na humantong
nila ang
sa estatwa pagsakop ni Marduk, ng Mesopotamia ang patron at
ng
paghahari Babylon.
ni Hammurabi mula 1792
•hanggang Pinaniniwalaang 1750 B.ang C.E.
mga Kassite na
•naghari Ang Babylon sa Babylon ang naging at ang kabisera kaharian ng
ng
Imperyong Hurrian sa Mittani Babylonia.
sa hilaga ang
•namayani Ang katipunan sa Mesopotamia.
ng nga batas ni
Hammurabi, •Ang mga Kassite na mas at kilala Hurrian bilang ay mula
Code
of sa Hammurabi mga tala ng o New Batas Kingdom ni Hammurabi,
sa Egypt
at ay Hittite isa sa sa pinakamahalagang kanluran.
ambag
•ng Ang mga mga sinaunang Hittite ay tao orihinal sa kabihasnan.
na
nagmula sa hilagang-silangang bahagi
ng Black Sea.
8. Ang mga Assyrians
1813 - 605 B.C.E. •Ang Assyria ay matatagpuan sa bulubunduking rehiyong nasa hilaga ng Babylonia
•Ang rehiyong ito ay nagmula sa sa Tigris at umaabot hanggang sa mataas na
kabundukan ng Armenia.
•Shamshi-Addad I (1813B.C.E.-1781B.C.E.)- napasakamay niya ang Ashur ang
unang kabisera ng Assyria.
==> Ng pumanaw si Shamshi-Addad I
·Nagsimulang bumagsak ang imperyo .
·Ang hilagang bahagi ng Ashur ay naging bukas sa pananalakay.
•1120 B.C.E - Tigalath-Pileser I kinilala siyang pinakamahusay na hari sa Assyria,
ay nagawang supilin ng mga Hittite at maabot baybayin ng Mediterranean. Siya ang
tinuturing na tagapagtatag ng imperyong Assyrian.
•Ashurnasirpal II- isa siya sa mahalagang pinuno ng Assyria na nagpadala ng mga
ekspidisyong militar pakanluran upang mapasakamay amg mahahalaganh rutang
pangkalakalan at makatanggap ng tribo mula sa mahihinang estado.
•745 B.C.E – napasakamy ni Tiglath- Pileser III ang kapangyarihan at isinailalalim
ang iba pang mga estado sa isang imperyo.
•Pinalawig pa ng mga haring Assyrian ang imperyo na umabot mula sa Iran
hanggang Egypt. Kabilang dito ang haring sina Sennacherib at Essarhaddon .
Sa pagkamatay ni Essarhaddon noong 668 B,C.E
Siya ay hinalilihan ng kanyang anak na si Ashurbanipal na kinakitaan din ng
maayos na pamamahala.
9. Ang mga Chaldeans
•PAGBAGSAK:
Ang 60 taong pamamayani 612 ng Babylonia - 539 B.ay C.muling
E.
nasadlak sa panganib sa panahon ni Nabonidus
nang masaksihan ng Mesopotamia ang pag-usbong
•Ang Chaldean ay mtatagpuan sa
katimugang bahagi ng Babylonia at kanang
pampang ng Euphrates River.
•612 B.C.E- Panibagong imperyo ng
Babylonia ang tinatag at pinamunuan ito ng
isang hari mula sa Chaldean si
Nabopolassar (612 .BC.E – 605 B.C.E)
•625 B.C.E – Pinamunuan niya ang isang
pag-aalsa laban sa imperyo ng Assyrian na
siyang kumontrol sa Babylon sa loob ng
halos dalawang siglo.
•627 B.C.E- dalawangpung taon matapos
ang pagkamatay ni Ashurbanipal , ang
Assyria ay muling nasadlak sa tunggalian at
pagkawasak.
•614 B.C.E. – isang hukbo sa ilalim ni Cyaxares ng Medes ang
sumalakay sa lupain ng Assyria at winasak ang lungsod ng
Ashur
•621 B.C.E. – Nasakop ng magkatuwang pwersa ni Cyaxares
at Nobopolassar, ang hari ng Babylon, ang lungsod ng Niniveh.
•609 B.C.E. –tuluyang pinuksa ang natitirang hukbo ng
Assyrian sa ilalim ni Nebuchadnezzar II anak ni Nobopolassar.
•610 B.C.E. – 605 B.C.E. – Nakipagtunggali si Nobopolassar
sa Egypt.
•Sa ilalim ng pamumuno ni Nebuchadnezzar II, natamo ng
babylonia ang rurok ng kadakilaan. Ang Babylon ay naging isa
sa mga pinakamahalagang lungsod sa buong daidig sa
kanyang panahon.
•Hanging Garden of Babylon ipinagwa ni Nebuchadnezzar II
para sa kanyang asawa, kinikilala ng mga Grek bilang isa sa
Seven Wonders of the Ancient World
ng panibagong kapangyarihan mula sa
silangan, ang mga Persian.
•539 B.C.E.- ang hukbo ni Cyrus the Great ng Persia
ay nilusob ang Babylon.
•Napasailalim sa kanyang kapangyarihan ang
lungsod, kabilang na ang buong imperyo. Ang
Mesopotamia ay tuluyang naging bahagi ng mas
malawak na imperyo ng mga Persian na umabot sa
Egypt Hanggang India. Sa pagusbong ng
sibilisasyong Greek at ang pagbagsak ng imperyo ng
Persia sa mga kamay ng hari ng Macedonia na si
Alexander the Great.
10. ANG KABIHASNANG PERSIA
•Ang mga Persian ay nagatatag ng isang malawak na imperyo at
tinwag nila itong Imperong Achaemenid.
•Nagsimulang manakop nagmga Persian sa panahon ni Cyrus the
Great (559 B.C.E. – 530 B.C.E.) at napasailalaim sa kanila ang
Medes at Chaldean sa Mesopotamia at Asia Minor (Turkey)
•Darius the Great (521 B.C.E.-486 B.C.E.), - umabot ang sakop
ng imperyo hanggang India.
•Hinati ang mga imperyo sa mga lalawigan o satrapy at
pinamahalaan ng gobernador o satrap.
•Royal Road – may habang 1,200 milya mula Surdis hanggang
Susa. Dito ngalalakbay ang mga mangangalakal, opisyal at
mensahero.
•Zoroastrianism – relihiyon ng Persia na lalong nagpatanyag sa
kanila. Ipinangaral ni Zarathustra o Zoroaster. Isa itong paniniwala
ukol sa labanan ng mabuti at masama at pananagumpay ni Ahura
Mazda, ang diyos ng kabutihan.
11. ANG KABIHASNANG INDUS
Heograpiya
•Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya.
•Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga.
•Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may
ilang landas sa ilang kabundukan nito,tulad ng Khyber Pass.
12. • Khyber Pass -
Nagsisilbing lagusan
ng mga
mandarayuhan mula
sa Kanluran at
Gitnang Asya.
13. Ilog Indus
Lupaing Indus
•Ang tubig ng ilog ay nagmumula sa malayelong
kabundukan ng Himalayas sa Katimugang Tibet.
•Ito ay may hababng 1,000 milya na bumabagtas
sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan.
•Ang pag-apaw ng ilog ang nagsisilbing pataba
sa lupa na nagbibigay daan para malinang ang
lupain.
•Ito ay nagaganap sa pagitan ng Hunyo at
Setyembre.
•Sa kasalukuyan ang India ay isa lamang bansa
sa Timog Asya.
•Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas
malawak kaysa sa sinaunang Egypt at
Mesopotamia
•Sakop nito ang malaking bahagi ng
Hilagang Kanluran ng dating Indiaat ang
lupain kung saan matatagpuan ang
Pakistan sa kasalukuyan.
14. Kabihasnang Harrapa
2700 - 1500 B.C.E.
• Ang kabihasnang
Ang Harappa ay
Harappa na
matatagpuann natuklasan sa sa
lambak
kasalukuyang Indus ay tinatayang
Punjab
na bahagi
umusbong noong
2700 B.C.E.
ng Pakistan.
• Sa kabilang dako ang
Mohenjo-Daro ay nasa
katimugang bahagi ng
daluyan ng Indus River.
15. Lungsod
•Pamahalaan
Ang bawat lungsod ay may sukat na halos isang
milya kwadrado at may tinatayang halos 40,000
katao.
•Malalapad at planado ang mga kalsada.
•Hugis-parisukat ang mga gusali
Uri ng Lipunan
•Masasabing may hirarkiya ng uri ng lipunan ang Kabihasang
•Indus.
Walang tala ng mga pangalan ng hari o
reyna •Ang mga mga o kabahayan nakatira namahala ay sa may mataas rito.malalawak Wala na moog na
ring
ay masasabing
impormasyong naghaharing espasyo,at ang uri
ilan ay may naitala ikalawang tungkol palapag
sa
••Ang pagkakaroon kabuhayan Kabilang sa kanila ng mga palikuran dito ang kung paring-sila hari, ay itinuturing
ba mga ay
opisyal ng lungsod na kauna-unahang paggamit ng sitemang
eksperto.
alkantarilya napopondohan o sewer system sa pamamagitan sa kasaysayan
•Sa mababang moog nakatira ang mga mabababang ng
uri ang
mga pagbubuwis.
mangangalakal, artisano at magsasaka.
•Ang mga magsasakaang gumagawa ng dike at kanal para irigasyon sa pananim.
17. • Ekonomiya
•Sumasamba ang mga
Dravidian sa mga Diyos
na sumisimbolo sa
kalikasan
•Ang mga eksperto ay
walang nahukay na
malalaking templo sa
halip ay mga estatwang
hugis hayop at tao.
•Isa sa mga sinasamba
nilang hayop ay ang
BULL.
Tulad sa Sumer, kulang sa likas na yaman
ang Indus, walang ,metal, kahoy o semi-precious
stone sa kapaligiran nito.
• Ilan sa kanilang mga pananim ay:
• ==> trigo-barley
• ==>melon-datte
• ==>bulak
• Ang sistema ng irigasyon ng lupa ay
mahalaga sa mga magsasaka.
18. Pamana at Ambag sa Daigdig
• Urban planning o pagplaplanong lungsod. (Grid Pattern)
• SEWERAGE SYSTEM
• DRAINAGE SYSTEM
• PAGPAPATAYA AT PAGSUSUKAT NG HABA,BIGAT AT ORAS
• Mayroon ding kaalaman ang mga taga indus sa panggamot at
pagbubunot ng ngipin.
• VEDAS (sanskrit”knowledge”)-naglalaman ng mga pangyayari sa
panahon sa panahon ng unang milenyong pangyayari sa panahon
ng unang milenyong paghahari ng mga Aryan sa Hilaga at India.
• Dinala nila sa mga rehiyong ito ang wikang tinatawag ngayong
Indo-European.
• Ang wikang dinala nila sa India ay tinawag na SANSKRIT
• SANSKRIT-ang wikang klasikal ng panitikang Indian.
19. ANG KABIHASNANG TSINO
Heograpiya
•Ang kabihasnan sa China ay umusbong sa tabing-ilog, malapit sa
Yellow River o Huang Ho at Yangtze River.
21. CHIN
Alinsunod sa tradisyon ng mga
Tsino,pininiwalaan na itinatag ni Emperador Yu ang unang
dinastiyang Tsina na siyang gumawa ng isang kanal upang
harangan ang baha at hinati ang kanilang mga nasamsamna
lupa. Sa ilalim ng kanyang pamumuno, nakontrol ang
pagbahang Ilog Huang Ho. Hinati-hati niya ang kanyang
kaharian sa siyam na lalawigan, pinalawak ang teritiryo
hanggang Disyerto ng Gobi at sinugpo ang mga tribo sa timog.
•Paggamit ng tanso
•Paggamit ng elepante &karwaheng hila ng
kabayobilang mga sasakyangpandigma
•Sistemang irigasyon
•Sila ang nagimbento ngkalendaryong Lunar o
ang kalendaryong may 360 araw at 12 buwan
•Unang gumamit ng tsopstick
•Nakagawa ng pana
Notes de l'éditeur
nagmula sa salitang "civis" o "civitas" (lungsod) * mataas na lebel ng pamumuhau *KALINANGAN/ SIBILISASYON *maunlad na pamumuhay
Sila ang gumawa ngnapakatanyag na “Great Wallof China” o “Dakilang Pader ng Tsina”. Maramingmahahalagang bahagi ngkatawan ng pader ng GreatWall at mga kuta't muog salabas nito ay nalatagan ngmga ladrilyo at umabot sapinakamataas angpamantayan ng konstruksyon.Ang Great Wall ng MingDynasty ay nagsimula sasilangan sa tabi ng YalujiangRiver at umabot sa Jiayuguanng lalawigang Gansu s