1. ใบความรู้
เรือง เทคโนโลยีชีวภาพทีใช้ ในการขยายพันธุ์พช
ื
เทคโนโลยีชีวภาพทางด้ านพืช
เทคโนโลยีชีวภาพเป็ นความรู ้หรื อวิชาการทีสามารถนําสิ งมีชีวต หรื อผลผลิตจากสิ งมีชีวตมา
ิ ิ
ใช้ หรื อมาปรับเปลียนและประยุกต์เพือใช้ประโยชน์ ในบ้านเรามีการใช้เทคโนโลยีดงกล่าวมานานแล้ว
ั
ตังแต่ยงไม่มีการติดต่อกับตะวันตกด้วยซํา การทํานําปลา ซี อิว การหมักอาหาร หมักเหล้า ล้วนเป็ น
ั
เทคโนโลยีชีวภาพแบบดังเดิม เช่นเดียวกับการปรับปรุ งพันธุ์พืช สัตว์ ให้มีผลผลิตมากขึน คุณภาพดีขึน
ั ่
หรื อการนําสมุนไพรมาใช้รักษาโรค บํารุ งสุ ขภาพ ก็จดได้วาเป็ นเทคโนโลยีชีวภาพแบบดังเดิม อย่างไร
ก็ดีปัจจุบนเมือพูดถึงเทคโนโลยีชีวภาพ เรามักหมายถึงเทคโนโลยีสมัยใหม่ทีมีวทยาศาสตร์ หลาย
ั ิ
สาขาวิชาผสมผสานกันอยู่ ตังแต่ชีววิทยา เคมี ชี วเคมี ไปจนถึงฟิ สิ กส์ และวิศวกรรม อาจเรี ยกได้วา ่
เป็ นสหวิทยาการทีนําความรู ้พนฐานด้านต่าง ๆ เกียวกับสิ งมีชีวตไปใช้ให้เกิดประโยชน์
ื ิ
เทคโนโลยีชีวภาพได้ แก่
1. การตัดต่อยีน (genetic engineering) เทคโนโลยีดีเอ็นเอสายผสม (recombinant DNA) และ
เทคโนโลยีโมเลกุลเครื องหมาย (molecular markers)
2. การเพาะเลียงเซลล์ และ/หรื อ การเพาะเลียงเนื อเยือ (cell and tissue culturing) พืช และสัตว์
3. การใช้ประโยชน์จุลินทรี ยบางชนิดหรื อใช้ประโยชน์จากเอนไซน์ของจุลินทรี ย ์
์
ปั จจุบนมนุษย์ได้นาเทคโนโลยีชีวภาพทางด้านพืชมาใช้ในการขยายพันธุ์พืช การปรับปรุ ง
ั ํ
พันธุ์พืช เพือเพิมผลผลิตให้ได้ปริ มาณมาก ๆ เช่น การเพาะเลียงเนือเยือ
การเพาะเลียงเนือเยือ
การเลียงเนือเยือ ( Tissue culture ) คือการนําชินส่ วนใด ๆ ของพืช จากต้นพ่อแม่ อาจจะเป็ น
บริ เวณตาอ่อนหรื อต้นอ่อนมา เพาะเลียงในอาหารสังเคราะห์ในห้องทดลองทีปราศจากเชือโรค ส่ วน
ของตาอ่อนหรื อยอดอ่อนเมือได้รับอาหารจะมีขนาดใหญ่ขึน เนื องจากมีการแบ่งเซลล์ และสามารถตัด
แบ่งไปเพาะเลียงเนือเยือในหลอดแก้วใหม่ได้อีกเป็ นจํานวนมาก การขยายพันธุ์วธีนีจะทําให้ได้พืชต้น
ิ
ใหม่จานวนมากในระยะเวลาสัน และได้ลกษณะเหมือนต้นพ่อแม่พนธุ์ทุกประการ
ํ ั ั
ปั จจุบนเทคนิคการเพาะเลียงเนือเยือพืชจัดเป็ นเทคนิคพืนฐานทีนํามาใช้ประโยชน์ในด้าน
ั
การขยายพันธุ์พืช การศึกษา และการค้นคว้าวิจยในทุกสาขาทีเกียวข้องกับพืช ส่ วนใหญ่นามาใช้
ั ํ
ผลิตและขยายพันธุ์พืช ใช้ในการผลิตเชิงการค้า เนืองจากสามารถผลิตพืชให้มีคุณภาพดีสมําเสมอ
ได้ปริ มาณมาก ในเวลาอันรวดเร็ ว เมือเทียบกับวิธีการขยายพันธุ์แบบไม่ใช้เพศอืนๆการเพาะเลียง
เนือเยือได้ถูกนํามาใช้จนเกิดผลเป็ นรู ปธรรมกับพืชหลายชนิด ตัวอย่างพืชทีทําเป็ นการค้าประสบ

2. ผลสําเร็ จ และให้ผลตอบแทนมาก คือพวกไม้เนืออ่อน เช่น กล้วยไม้ หน้าวัว ลิลลี เบญจมาศ
กล๊อกซิ เนีย เยอบีร่า เป็ นต้น
ประโยชน์
1. สามารถผลิตต้นพันธุ์พืชปริ มาณมากในระยะอันรวดเร็ ว
2. ต้นพืชทีผลิตได้จะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทีมีสาเหตุจากเชือไวรัส แบคทีเรี ย
ด้วยการตัดเนือเยือทีเจริ ญอยูบริ เวณปลายยอดของลําต้น ซึ งยังไม่มีท่ออาหาร อันเป็ นทางเคลือนย้าย
่
ของเชื อโรคดังกล่าว
3. ต้นพืชทีผลิตได้ จะมีลกษณะทางพันธุ กรรมเหมือนต้นแม่ คือมีลกษณะตรงตามพันธุ์
ั ั
ด้วยการใช้เทคนิคของการเลียงจากชินตาพืชพัฒนาเป็ น ต้นโดยตรง หลีกเลียงขันตอนการเกิดกลุ่ม
ก้อนเซลล์ทีเรี ยกว่า แคลลัส
4. ต้นพืชทีผลิตได้จะมีขนาดสมําเสมอ ผลผลิตทีได้มีมาตรฐานและเก็บเกียวได้คราวละ
มากๆ พร้อมกันหรื อในเวลาเดียวกัน
5. เพือการเก็บรักษาหรื อแลกเปลียนพันธุ์พืชระหว่างประเทศ
6. เพือประโยชน์ดานการสกัดสารจากต้นพืช นํามาใช้ประโยชน์ดานต่างๆ เช่น ยาฆ่า
้ ้
แมลง ยารักษาโรค เป็ นต้น
7.ใช้เพาะเลียงพืชทีไม่สามารถงอกในธรรมชาติได้ เช่น กล้วย กล้วยไม้ เป็ นต้น
นอกจากนียังมีคุณประโยชน์อีกหลายประการ เช่น เพือการผลิตพืชทนทานต่อสภาพแวดล้อม
ทนกรด ทนเค็ม ฯลฯ หรื อการใช้ประโยชน์เกียวกับการศึกษาทางชีวเคมี และสรี รวิทยาของพืช เป็ นต้น
ในส่ วนของของกรมส่ งเสริ มการเกษตรได้นาประโยชน์ขอ 1-4 มาเป็ นข้อกําหนดคุณลักษณะพันธุ์พืชที
ํ ้
ผลิตด้วยวิธีการเพาะเลียงเนื อเยือ ก่อนนําเข้าระบบส่ งเสริ มสู่ เกษตรกร คือ ต้นพันธุ์พืชทีผลิตได้ตอง
้
ปลอดโรค ลักษณะตรง ตามพันธุ์ และสามารถขยายได้ปริ มาณมาในเชิงอุตสาหกรรม นับเป็ น
หน่วยงานแรกของภาครัฐทีมีการนําเทคโนโลยีเพาะเลียงเนือเยือมาพัฒนาการใช้งานขยายพันธุ์พืช
เศรษฐกิจในเชิงพาณิ ชย์อย่างเป็ นรู ปธรรมและพร้อมนําไปใช้ในระบบส่ งเสริ ม ตัวอย่างพันธุ์พืช
เพาะเลียงทีมีการทดลองนําร่ องปลูกในสภาพไร่ และประสบผลสําเร็ จเป็ นอย่างดี ได้แก่ หน่อไม้ฝรัง
กล้วย อ้อย สับปะรด ไผ่ เบญจมาศ และสตรอเบอรี เป็ นต้น
นอกจากนีการปรับปรุ งพันธุ์พืช เพือให้ได้พืชทีมีคุณลักษณะความต้องการ เช่นความแข็งแรง
ต้านทานโรค ให้ผลผลิตสู ง สามารถเจริ ญได้ในสภาวะอากาศของประเทศไทย ปั จจุบนจึงได้นาความรู ้
ั ํ
ทางด้านพันธุ ศาสตร์ เข้าช่วยในการปรับปรุ งพันธุ์พืช เช่น การตัดต่อยีน หรื อสารพันธุ กรรมของพืช
เพือให้ได้ลกษณะตามทีต้องการซึ งเรี ยกว่า วิชาพันธุ วศวกรรม ซึ งก่อให้เกิดพืชสายพันธุ์ใหม่ ๆ เกิดขึน
ั ิ
ในโลกเช่น พืช จี เอ็ม โอ (GMOs)

3. ตัวอย่ างพืชดัดแปลงพันธุกรรม
วอลนัท หลังจากทีทําการตัดต่อทางพันธุ กรรมแล้ว จึงทําให้เม็ดวอลนัทนันมีคุณสมบัติที
ดีขึน คือ
1. เม็ดวอลนัทแข็งขึน
2. ทนทานต่อโรค
สตรอเบอรี การตัดต่อทางพันธุ กรรม (GMO) ส่ งผลให้สตรอเบอรี
1. เน่าช้าลง ทําให้สะดวกต่อการขนส่ ง
2. เพิมสารอาหาร
แอปเปิ ล ผลของการตัดต่อทางพันธุ กรรมทีมีต่อแอปเปิ ลคือ
1. ทําให้ความสดและความกรอบของผลแอปเปิ ลมีระยะเวลานานขึน
2. ทนต่อแมลงต่างๆ ทีเป็ นศัตรู พืช
มะเขือเทศ ลักษณะทีดีขึนของมะเขือเทศ หลังจากทีทําการตัดต่อทางพันธุ กรรมแล้วมีดงนี ั
1. ทนทานต่อโรคมากขึน
2. เพิมความแข็งของเนือมะเขือเทศมากขึน ทําให้ลดปั ญหาผลผลิตเสี ยหายขณะขนส่ ง
3. ผลผลิตทีได้จากการเก็บเกียวจะเกิดการเน่าเสี ยช้าลง
ข้ าวโพด นับว่าเป็ นพืชทางเศรษฐกิจอีกชนิดหนึงทีเรานํามาทําการตัดต่อทางพันธุ กรรม
โดยการตัดต่อยีนของแบคทีเรี ยทีชือว่า Bacillus thuringiensis เข้าไปในยีนของเมล็ดข้าวโพด จึงทําให้
ข้าวโพดทีได้ทาการตัดต่อทางพันธุ กรรมนีมีคุณสมบัติพิเศษ คือ สามารถสร้างสารพิษต่อแมลงทีเป็ น
ํ
ศัตรู พืชได้ โดยเมือแมลงมากัดกินข้าวโพดนีแมลงก็จะตาย
มันฝรัง (Potato) เป็ นพืชเศรษฐกิจทีมีการตัดต่อทางพันธุ กรรมเช่นเดียวกันกับข้าวโพด โดยใช้
การตัดต่อยีนของแบคทีเรี ยทีชือว่า Bacillus thuringiensis เข้าไปในยีนของมันฝรัง ทําให้มนฝรังทีได้รับ
ั
การตัดต่อทางพันธุ กรรมแล้วมีคุณค่าทางสารอาหารเพิมขึน (เพิมปริ มาณโปรตีน) และในบางชนิดยัง
สามารถผลิตวัคซี นทีเป็ นประโยชน์ต่อมนุษย์อีกด้วย
ถัวเหลือง มีการดัดแปลงพันธุ กรรมถัวเหลืองเพือให้มีคุณสมบัติพิเศษ สามารถทนต่อสารเคมี
กําจัดวัชพืชชนิด Roundup ได้ดีกว่าถัวเหลืองทัวไป ทําให้ผปลูกสามารถใช้สารเคมีชนิด Roundup ได้
ู้
มากขึน มีผลทําให้ได้ผลผลิตมากขึนตามไปด้วย
ฝ้ าย เป็ นฝ้ ายทีผ่านการดัดแปลงทางพันธุ กรรมโดยใส่ ยนของแบคทีเรี ย Bacillus thuringiensis
ี
var. kurataki (B.t.k) เข้าไปในโครโมโซมของต้นฝ้ าย ทําให้สามารถผลิตโปรตีน Cry 1A ซึ งมี
คุณสมบัติในการฆ่าหนอนทีเป็ นศัตรู ฝ้ายได้

4. มะละกอ มีการตัดต่อพันธุ กรรมมะละกอ เพือให้สามารถต้านทานโรคระบาดได้
่
จะเห็นได้วาหากนักเรี ยนนําความรู ้ในด้านเทคโนโลยีชีวภาพทีเกียวกับการปรับปรุ งพันธุ์พืช
การขยายพันธุ์พืชการตัดต่อยีนทีทําให้เกิดพืชลักษณะใหม่ ๆ ขึนนันมาใช้พฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ
ั
เช่นการเกษตรกรรม จะทําให้ผลผลิตทางการเกษตรสู งขึน ในขณะทีต้นทุนตําลง ด้านอุตสาหกรรม
จะสามารถทําให้ลดต้นทุนการผลิตลงได้และมีวตถุดิบเพียงพอตามทีต้องการและทางด้านการแพทย์
ั
พืชหลาย ๆ ชนิดมีความสําคัญในด้านหารแพทย์ มีประโยชน์ดานการศึกษาวิจยเพือผลิตอาหาร และยา
้ ั
เพือใช้รักษาโรค หากเทคโนโลยีชีวภาพมีการพัฒนามากขึน การเพาะเลียงเนื อเยือสมุนไพรทีหายากจะ
มีประโยชน์ทาให้ได้พืชตามปริ มาณทีต้องการ เมือใช้ในการศึกษา วิจย ดังกล่าว
ํ ั