Phân tích tác phẩm văn chương

1. PHÂN TÍCH
TÁC PH M VĂN CH NGẨ ƯƠ
(TRONG CH NG TRÌNH THPT)ƯƠ
ThS. NGUY N PH C B O KHÔIỄ ƯỚ Ả
(ĐHSP TpHCM)

2. Tác d ng c a môn h cụ ủ ọ
“TR KHÓA V ĐÚNG CÁNH C A”Ả Ổ Ề Ử

3. QUÁ TRÌNH NGHIÊN C U VĂN H CỨ Ọ
1. T s đ quá trình giao ti p b ng ngôn ng :ừ ơ ồ ế ằ ữ
B i c nhố ả
Ng i g iườ ử Thông đi pệ Ng iườ
nh nậ
(nói/vi t)ế (nghe/đ c)ọ
Kênh giao ti pế
Mã

4. QUÁ TRÌNH NGHIÊN C U VĂN H CỨ Ọ
2. Đ n con đ ng nghiên c u văn h c :ế ườ ứ ọ
Tác giả Văn b n văn h cả ọ Ng iườ
đ cọ
(1) (2) (3)

5. Các h ng nghiên c u (c t nghĩa) tác ph m vănướ ứ ắ ẩ
h cọ
GS Nguyễn Văn Hạnh đưa ra ý kiến như sau : Nhìn
chung, có thể phân biệt ba bình diện, ba “hình thức tồn
tại” của tác phẩm, ba phương hướng nghiên cứu nó:
(1)Nghiên cứu tác phẩm trong mối liên hệ với những tiền
đề của nó;
(2)Nghiên cứu tác phẩm như một hệ thống, một cấu trúc;
(3)Nghiên cứu tác phẩm trong mối liên hệ với người đọc.

6. HÃY T Đ T RA CÂUỰ Ặ
H IỎ
6 L NẦ
“ĐÃ… CH A ?”Ư

7. 1. Đã tìm hi u kĩ vể ề tác giả ch a?ư (Nh ng y u tữ ế ố
nào thu c v tác gi có nh h ng đ n tácộ ề ả ả ưở ế
ph m?)ẩ
2. Đã tìm hi u kĩ vể ề hoàn c nh n y sinhả ả tác
ph m ch a?ẩ ư (Nh ng y u t nào thu c vữ ế ố ộ ề b iố
c nh th i đ iả ờ ạ và hoàn c nh c m h ngả ả ứ có nhả
h ng đ n tác ph m?)ưở ế ẩ
3. Đã đ t tác ph m vào h th ngặ ẩ ệ ố đ tìm hi u kĩể ể
ch a?ư (T duyư so sánh – t ng h pổ ợ đã đ cượ
phát huy th nào trong vi c phân tích tácế ệ
ph m?)ẩ

8. 4. Đã dành s quan tâm đúng m c choự ứ vi c xácệ
đ nhị và đ c ĐÚNGọ th lo iể ạ c a tác ph mủ ẩ
ch a ?ư (Tác ph m thu c th lo i nào; có nh ngẩ ộ ể ạ ữ
đ c tr ng gì c n đ c bi t chú ý ?)ặ ư ầ ặ ệ
5. Đã ch ra đ cỉ ượ đi m đ c s c (nh t)ể ặ ắ ấ c a tácủ
ph m ch a?ẩ ư (S c h p d n c a tác ph m làứ ấ ẫ ủ ẩ ở
ch nào?)ỗ
6. Đã tìm hi u t ng đ i đ y đ vể ươ ố ầ ủ ề d lu nư ậ
xoay quanh tác ph mẩ ch a?ư (Có nh ng ý ki nữ ế
trái chi uề nào v tác ph m c n l u ý không?)ề ẩ ầ ư

9. I. TÌM HI U V TÁCỂ Ề
GIẢ

10. 1. Nh ng y u t phi ngh thu tữ ế ố ệ ậ (quê h ng,ươ
gia đình, b n thân)ả
2. Nh ng y u t thu c v lí lu n sáng tácữ ế ố ộ ề ậ
a) Lo i hình tác giạ ả
b) Khuynh h ng sáng tácướ
c) Quan đi m ngh thu tể ệ ậ
d) Phong cách cá nhân

11. 1. Nh ng y u t phi ngh thu tữ ế ố ệ ậ
QUÊ H NGƯƠ
•Đ a linh nhân ki tị ệ
•Nghèo đói, xác xơ
•Sinh quê, tr ng thành và ho t đ ng n iở ưở ạ ộ ở ơ
khác – có m tộ môi tr ng ho t đ ng văn hóaườ ạ ộ
bên c nh quê h ngạ ươ

12. VD : tr ng h p tác giườ ợ ả TR N T X NGẦ Ế ƯƠ
• Th c dân Phápự đã quy ho ch l i và thành l p thànhạ ạ ậ
ph Nam Đ nh.ố ị
• Ch trong vòng h n ch c năm, b m t thành ph đãỉ ơ ụ ộ ặ ố
hoàn toàn đ i khác. Tòa thành cũ đã b ng i Phápổ ị ườ
phá d t ng ph n. Thay vào đó là nh ng công s ,ỡ ừ ầ ữ ở
dinh thự, nhà máy m i m c lênớ ọ
• Dân c thành Nam cũng tăng nhanh v i m t k t c uư ớ ộ ế ấ
m i, đ m t m i thành ph n c a c dân đô th c nớ ủ ặ ọ ầ ủ ư ị ậ
đ i: công nhân, t s n, ti u t s n, h c sinh, trí th cạ ư ả ể ư ả ọ ứ
t do, quan ch c th c dân và b n x cùng m t sự ứ ự ả ứ ộ ố
không nh nông dân ven th .ỏ ị

13. TR NG H PƯỜ Ợ
TÁC GI C A M T VÙNG Đ TẢ Ủ Ộ Ấ
MÀU S C Đ A PH NG TRONG TÁC PH MẮ Ị ƯƠ Ẩ
•Kh c h a nhân v tắ ọ ậ
•Xây d ng khung c nhự ả
•S d ng ngôn ngử ụ ữ

14. Màu s c Nam B trong truy n ng nắ ộ ệ ắ
NH NG Đ A CON TRONG GIA ĐÌNHỮ Ứ
• Ngh thu t miêu t , xây d ng khung c nhệ ậ ả ự ả v i c nhớ ả
sông n c, b ng bi n, m ng r ch, ghe xu ng cùng câuướ ư ề ươ ạ ồ
hò đ c tr ngặ ư
• Ngh thu t kh c h a nhân v t :ệ ậ ắ ọ ậ mang đ m tính cáchậ
Nam B - s ng th ng th n, b c tr c, l c quan, giàu tìnhộ ố ẳ ắ ộ ự ạ
n ng nghĩa. Bên c nh đó h là nh ng con ng i yêuặ ạ ọ ữ ườ
n c mãnh li t, thi t tha và th y chung đ n cùng v iướ ệ ế ủ ế ớ
đ t n c vàấ ướ Cách M ngạ
• Đ c s c trong vi cặ ắ ệ s d ng ngôn ngử ụ ữ : s d ng ngônử ụ
ng mang màu s c Nam B (ữ ắ ộ má, nghen, hèn chi, ch b ,ớ ộ
tr ng tr ng, th n m n…ọ ọ ỏ ỏ ) đã cá th hóa, đ a ph ng hóaể ị ươ
nhân v t m t cách s c nét.ậ ộ ắ

15. 1. Nh ng y u t phi ngh thu tữ ế ố ệ ậ
GIA ĐÌNH
(GIA TH - GIA C NH)Ế Ả
Gia th :ế NGUY N DUỄ , VICTOR HUGO
Gia c nh :ả NGUY N ĐÌNH CHI U - XUÂN DI UỄ Ể Ệ
VŨ TR NG PH NG - NGÔ T T TỌ Ụ Ấ Ố
Đ PH - NAM CAOỖ Ủ

16. Tr ng h pườ ợ VŨ TR NG PH NGỌ Ụ
• Nghèo gia truy nề
• B n thân đ i di n v i xã h i nhi u m t tráiả ố ệ ớ ộ ề ặ
→ nhãn quan “vô nghĩa lí”

17. NG D NG trongỨ Ụ
H NH PHÚC C A M T TANG GIAẠ Ủ Ộ
• Nhan đ đ y tính ngh ch d , trái khoáyề ầ ị ị
• T o tình hu ng đ y mâu thu nạ ố ầ ẫ “tang gia có
h nh phúc”ạ
• Xây d ng b c chân dung con ng i trongự ứ ườ
đám tang v i nh ng hành đ ng, ph c trang, ýớ ữ ộ ụ
nghĩ kì qu cặ

18. 1. Nh ng y u t phi ngh thu tữ ế ố ệ ậ
B N THÂNẢ
NGUY N TRÃI :Ễ nhàn quan b t đ c dĩấ ắ
NGUY N DU :Ễ c nh ng l u l c – s phân rãả ộ ư ạ ự
mâu thu n trong t t ngẫ ư ưở
NGUY N ĐÌNH CHI U :Ễ Ể hoàn c nh t t nguy nả ậ ề
(mù lòa), nh ng c m ch a thànhữ ướ ơ ư
HÀN M C T :Ặ Ử hoàn c nh b nh t t (b nh nanả ệ ậ ệ

19. Tr ng h pườ ợ NGUY N TRÃIỄ
C t nghĩa câu th :ắ ơ
R iồ , hóng mát thuở ngày tr ngườ

20. 2. Nh ng y u t thu c v lí lu n sáng tácữ ế ố ộ ề ậ
LO I HÌNH TÁC GIẠ Ả
VD : 3 lo i hình nhà nho trong XHPK và Văn h cạ ọ
trung đ iạ
•Nhà nho “nh p th hành đ o” (1)ậ ế ạ
•Nhà nho “xu t th n d t” (2)ấ ế ẩ ậ
•Nhà nho “tài t ” (3)ử

21. Hình thành
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
Xu t hi n ngay t đ u vàấ ệ ừ ầ
xuyên su t quá trình phátố
tri n c a l ch s Nho gia nóiể ủ ị ử
chung và XHPK nói riêng
• Xu t hi n khi n c m t nhàấ ệ ướ ấ
tan, khi qu c lo n (tri u đ iố ạ ề ạ
c m quy n không chínhầ ề
th ng, ho c đang b lũngố ặ ị
đo n), cũng có ng i xu tạ ườ ấ
phát t nh ng mâu thu n cáừ ữ ẫ
nhân v i tri u đìnhớ ề
• Nên tính đ n tr ng h p nế ườ ợ ẩ
d t b t đ c dĩ : có tài, ch aậ ấ ắ ư
nguôi khát v ng nh p thọ ậ ế
hành đ o song khoa c l nạ ử ậ
đ n, th i th không thu n l iậ ờ ế ậ ợ

22. T ch c – T t ngổ ứ ư ưở
• H P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ
• XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
V c b n đ c c chề ơ ả ượ ơ ế
hóa thành b máy quanộ
l i c a tri u đình, n l cạ ủ ề ỗ ự
tri n khai lí lu n Nhoể ậ
giáo vào qu n lí xã h i -ả ộ
“n i Pháp ngo i Nho –ộ ạ
d ng Nho âm Pháp”ươ
V c b n là không xu tề ơ ả ấ
chính, không nh n áoậ
mũ c a tri u đình,ủ ề
không v ng vào thânướ
ph n th n t –ậ ầ ử “đi từ
Nho đ n Lão Trang,ế
th m chí l n sangậ ấ
Thi n”ề

23. C s kinh tơ ở ế
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
Chia s , chi m d ng tôẻ ế ụ
thu thu đ c c a nhânế ượ ủ
dân d i d ng l ng,ướ ạ ươ
b ng, l cổ ộ
T c p t túc v i quanự ấ ự ớ
đi mể “T c tĩnh nhi m,ạ ẩ
canh đi n nhi th c”ề ự -
lo i ngh nghi p mà hạ ề ệ ọ
ca t ng, đ cao là “ng ,ụ ề ư
ti u, canh, m c”ề ụ

24. Thái đ v i th i cu cộ ớ ờ ộ
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
D n thân vào th cu c,ấ ế ộ
n l c h t mình v i tỗ ự ế ớ ư
t ngưở “trí quân tr chạ
dân”, “t dân sinh, anế
xã t c”ắ
Tách mình ra kh i nh ngỏ ữ
sinh ho t chính tr ; đạ ị ề
cao thái độ “lánh đ cụ
tìm trong”; xem mình vô
can tr c m i bi n thiênướ ọ ế
xã h i; t cho mìnhộ ự
quy n phán xét l ch s ,ề ị ử
th i đ iờ ạ

25. Thái đ v i b n thân và phía còn l iộ ớ ả ạ
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
• U n mình trong khuônố
phép, c x theo m u m c,ư ử ẫ ự
v th , danh ph n; xây d ngị ế ậ ự
nên cho mình m t m uộ ẫ
hình “tr ng phu – quânượ
t ”ử có v th quan tr ng v iị ế ọ ớ
tài năng xu t chúngấ
• Quan ni mệ “đ i n là nạ ẩ ẩ
gi a tri u đình, trung n làữ ề ẩ
n n i thành th , ti u n làẩ ơ ị ể ẩ
n n i r ng su i”ẩ ơ ừ ố
• T nh n mình là k b t tài,ự ậ ẻ ấ
ngu d i, l i bi ng. T choạ ườ ế ự
phép mình s ng khá phóngố
khoáng, ung dung, vô u v iư ớ
quan đi mể “Đ l c hà h uế ự ữ
ngã?”
• Chê trách nh ng nhà nhoữ
hăm h nh p cu c làở ậ ộ “ăn
ph i b phù hoa”ả ả , “say mê
thói l i”ợ

26. Sáng tác
NH P TH HÀNH Đ OẬ Ế Ạ XU T TH N D TẤ Ế Ẩ Ậ
• Tuân theo quan ni mệ “ki mể
soát ng t nghèo v m c đ xúcặ ề ứ ộ
c m và đ o lí hóa m i hi nả ạ ọ ệ
t ng t nhiên”ượ ự - xem văn
ch ng là công c th c thi giáoươ ụ ự
hóa, mang đ c đi mặ ể “hành
chính – quan ph ng”ươ
• G n v i nh ng th lo i mangắ ớ ữ ể ạ
n ng tính ch t công vi c hàngặ ấ ệ
ngày (t u, chi u, bi u, phú, vănấ ế ể
sách…); th ng khuôn sáo, tri tườ ệ
tiêu sáng t o cá nhân; hi m cóạ ế
nh ng thành qu giá trữ ả ị
• Không b ràng bu c b i yêu c uị ộ ở ầ
giáo hóa tr c ti p, tuy v nự ế ẫ
h ng v nh ng quan đi mướ ề ữ ể
quen thu c nh ng trong sángộ ư
tác c a h nh ng tâm s , nh ngủ ọ ữ ự ữ
xúc c m thành th c h n, mangả ự ơ
s c thái chiêm nghi m c a conắ ệ ủ
ng i cá nhân rõ ràng h n v iườ ơ ớ
hình nh m t thiên nhiên trả ộ ữ
tình, g n gũi phù h p v i đ iầ ợ ớ ờ
s ng nhàn t n thoát t cố ả ụ
• Sáng tác ph n l n là th , đ l iầ ớ ơ ể ạ
nhi u tác ph m giá trề ẩ ị

27. NH N XÉT CHUNGẬ
• Xu t phát đi m và đích đ n là nh nhauấ ể ế ư “H c hànhọ
→ Thi c → Đ làm quan (R t làm th y) → nử ỗ ớ ầ Ẩ
d t”ậ
• Thái đ v i th i cu c ph n l n là t ng đ ng,ộ ớ ờ ộ ầ ớ ươ ồ
nh ng bi u hi n c th hay n gi u mà thôi (cácư ể ệ ụ ể ẩ ấ
nhà nho hành đ o d u ho n l hanh thông nh ngạ ẫ ạ ộ ư
cũng ít khi bày t s hài lòng v i s hi n đ t màỏ ự ớ ự ể ạ
nhi u lúc xu t hi n tâm lí chán n n v i th c t caiề ấ ệ ả ớ ự ế

28. NG D NGỨ Ụ
CHỮ “NHÀN” TRONG 3 BÀI TH TRUNG Đ IƠ Ạ
 GI NG :Ố
•Tìm v thiên nhiên, hòa mình trong thiên nhiênề
thôn dã
•G n v i nh ng thú vui tao nhã, phù h p v i c tắ ớ ữ ợ ớ ố
cách nhà nho

29. CHỮ “NHÀN” TRONG 3 BÀI TH TRUNG Đ IƠ Ạ
 KHÁC :
 NGUY N TRÃI – NGUY N KHUY N :Ễ Ễ Ế nhàn thân
mà không nhàn tâm
 NGUY N B NH KHIÊM :Ễ Ỉ đ nh nghĩa đ y đ , rõị ầ ủ
ràng nh t cho chấ ữ NHÀN

30. NHÀ NHO TÀI TỬ
• Đi u ki n hình thành :ề ệ
Các làng th côngủ xu t hi n nhi u v i năngấ ệ ề ớ
su t và kĩ thu t cao h n tr c đã kích thíchấ ậ ơ ướ
s ra đ i c a các trung tâm th ng m iự ờ ủ ươ ạ : Kẻ
Ch (Thăng Long), Ph Hi n (H ng Yên), Đợ ố ế ư ồ
S n (H i Phòng), H i An (Qu ng Nam) … →ơ ả ộ ả
d n hình thành nên m t xã h i th dân v iầ ộ ộ ị ớ
môi tr ng kinh t - văn hóa phi c truy nườ ế ổ ề

31. • Thái đ v i nhà c m quy n :ộ ớ ầ ề n u làm quan thì sế ự
trung thành ph i có đi u ki n, có th a thu n; n uả ề ệ ỏ ậ ế
không làm quan thì phát huy cao đ tâm lí b t mãnộ ấ
v i cái có s n, mu n xáo tr n nh ng khuôn phép cũ.ớ ẵ ố ộ ữ
Nh ng t t ng đó đ u b kìm hãm, b u n n n nênư ư ưở ề ị ị ố ắ
càng v sau h càng n y sinh c m giác u u t, b t cề ọ ả ả ấ ế ắ
và không ít ng i tài t đi đ n ch ngông cu ng,ườ ử ế ỗ ồ
phá phách ho c đ cao tri t lí h ng l c đ n c cặ ề ế ưở ạ ế ự
đoan

32. • Đ c đi m n i b t :ặ ể ổ ậ “TH TÀI”Ị
– Ng i tài t luôn tâm ni m tài năng là u th hàngườ ử ệ ư ế
đ u đ bi n m t nhà nho thành nhà nho tài t , đ cầ ể ế ộ ử ặ
đi mể “th tài”ị khi n h hi u rõế ọ ể v “tính tr i” c aề ộ ủ
mình trong xã h i và r t có ý th c s d ng, phô di nộ ấ ứ ử ụ ễ
khi có d pị
– Ng i tài tườ ử đ c bi t coi tr ng tài năng vănặ ệ ọ
ch ngươ . H ch ng t kh năng am hi u, tinh thôngọ ứ ỏ ả ể
các hình th c ngh thu t d gây n t ng và tăngứ ệ ậ ễ ấ ượ
kh năng g n gũi v i ng i đ p (c m, kì, thi, h a)ả ầ ớ ườ ẹ ầ ọ

33. • Đ c đi m n i b t :ặ ể ổ ậ “ĐA TÌNH”
– T t ng th dân phát tri n, k t h p cùng ý th c cá nhânư ưở ị ể ế ợ ứ
tr i d y nên ng i tài t , m t cách t nhiên, đòi h iỗ ậ ườ ử ộ ự ỏ
th ng th n v quy n đ c h ng l c, đ c h ng h nhẳ ắ ề ề ượ ưở ạ ượ ưở ạ
phúc tr n thầ ế. Vì v y màậ “đa tình” tr thành đ c tr ngở ặ ư
th hai đ c ng i tài t b c lứ ượ ườ ử ộ ộ
– Trong nh ng đ tài sáng tác c a mình, h t o ra b cữ ề ủ ọ ạ ướ
đ t phá quan tr ng b ng vi c ti p c n v i đ tàiộ ọ ằ ệ ế ậ ớ ề “h ngồ
nhan b c m nh”ạ ệ - không ch là say mê s c đ p mà cònỉ ắ ẹ
d xúc đ ng, d l u tâm đ n nh ng ng i đ p có tàiễ ộ ễ ư ế ữ ườ ẹ
nh ng cu c đ i tr c tr , éo leư ộ ờ ắ ở

34. NG D NG vào bài thỨ Ụ ơ
BÀI CA NG T NG NGẤ ƯỞ
• Cách l a ch n th lo i :ự ọ ể ạ th lo i phù h p v i s phóngể ạ ợ ớ ự
túng, t do; không th nh t c m t ngu n thi h ng d tự ể ố ả ộ ồ ứ ạ
dào trong nh ng th lo i th v i niêm lu t gò bó, ch tữ ể ạ ơ ớ ậ ậ
h p, v i l i l khiêm cung, nhún nh ng đ c.ẹ ớ ờ ẽ ườ ượ
• Ý th c cao đ v tài năng :ứ ộ ề th hi n s t tin, kiêuể ệ ự ự
hãnh v s có m t c a cá nhân mình trên cõi đ i vàề ự ặ ủ ờ
kh ng đ nh vai trò l n lao mà mình ph i đ m đ ng,ẳ ị ớ ả ả ươ
gánh vác.
• Cách s ng đ c đáo :ố ộ tr v quê nhà, ông ch n choở ề ọ
mình m t cu c s ng v i nh ng sinh ho t r t khác ng iộ ộ ố ớ ữ ạ ấ ườ
: c i bò thay cho ng a, v n là ng i quen vi c ki mưỡ ự ố ườ ệ ế
cung nay l i vào chùa vi ng c nh, vào chùa nh ng l iạ ế ả ư ạ

35. 2. Nh ng y u t thu c v lí lu n sáng tácữ ế ố ộ ề ậ
KHUYNH H NG SÁNG TÁCƯỚ
VD : S phân bi t gi aự ệ ữ
•Lãng m n và hi n th cạ ệ ự
•Hi n th c phê phán và hi n th c cách m ngệ ự ệ ự ạ
(hi n th c XHCN)ệ ự

37. Th phápủ “đ i l p – t ng ph n”ố ậ ươ ả
 CH NG I T TÙ :Ữ ƯỜ Ử
Hoàn c nh - Nhân cáchả
Không gian, th i gian cho ch - Ý nghĩa c a vi c choờ ữ ủ ệ
chữ
 NG I C M QUY N KHÔI PH C UY QUY N :ƯỜ Ầ Ề Ụ Ề
Nhân tính – Thú tính
C ng quy n – Tình th ngườ ề ươ

38. XÁC Đ NH KHUYNH H NG TRUY N NG N TH CHỊ ƯỚ Ệ Ắ Ạ
LAM
– QUA TR NG H PƯỜ Ợ HAI Đ A TRỨ Ẻ
LÃNG M NẠ
Câu chuy n d t b ng c m giác, b ng nh ng kho nhệ ệ ằ ả ằ ữ ả
kh c tâm lí bi n chuy n nh nhàng, mong manh, m hắ ế ể ẹ ơ ồ
Xung đ t gay g t không xu t hi n, ch có nh ng b cộ ắ ấ ệ ỉ ữ ướ
ngo t c a nh n th cặ ủ ậ ứ
H ng v đ i s ng tinh th n h n là v t ch tướ ề ờ ố ầ ơ ậ ấ
Phát huy cao đ giá tr c a th pháp t ng ph n – đ iộ ị ủ ủ ươ ả ố
l pậ

39. XÁC Đ NH KHUYNH H NG TRUY N NG N TH CH LAMỊ ƯỚ Ệ Ắ Ạ
– QUA TR NG H PƯỜ Ợ HAI Đ A TRỨ Ẻ
HI N TH CỆ Ự
•Không gian c a m t phiên ch tàn trong bu i chi u tànủ ộ ợ ổ ề
•C nh ng tàn t c a nh ng ng i dân ph huy n nóiả ộ ạ ủ ữ ườ ố ệ
chung
→ truy n ng n theo ki uệ ắ ể HI N TH C TÂM LÍỆ Ự

42. 2. Nh ng y u t thu c v lí lu n sáng tácữ ế ố ộ ề ậ
QUAN ĐI M NGH THU TỂ Ệ Ậ
VD1 : tr ng h p tác gia H CHÍ MINHườ ợ Ồ
Đ cao tính chi n đ u c a văn ch ngề ế ấ ủ ươ
H ng nhi u đ n đ i t ng ti p nh n và xácướ ề ế ố ượ ế ậ
đ nh rõ m c đích, ph ng ti n sáng tácị ụ ươ ệ

43. NG D NG vàoỨ Ụ TUYÊN NGÔN Đ C L PỘ Ậ
XÁC Đ NH Đ I T NGỊ Ố ƯỢ
•Qu c dân đ ng bàoố ồ
•B n đ qu c Anh, Mĩ, đ c bi t là th c dânọ ế ố ặ ệ ự
Pháp.

44. M C ĐÍCH SÁNG TÁCỤ
•Chính th c tuyên b tr c qu c dân, tr c thứ ố ướ ố ướ ế
gi iớ s ra đ iự ờ c a n c Vi t Nam Dân ch C ngủ ướ ệ ủ ộ
hoà, kh ng đ nh quy n đ c l p, t doẳ ị ề ộ ậ ự c a dân t củ ộ
Vi t Nam vàệ kh ng đ nh ý chí kiên quy t b o vẳ ị ế ả ệ
n n đ c l p, t doề ộ ậ ự c a c dân t c Vi t Namủ ả ộ ệ
•T cáo t i ácố ộ c a th c dân Pháp đ i v i nhân dânủ ự ố ớ
ta su t 80 năm qua và tuyên b ch m d t ch đố ố ấ ứ ế ộ
th c dân, xoá b m i đ c quy n c a Pháp trên đ tự ỏ ọ ặ ề ủ ấ
n c Vi t Nam nh mướ ệ ằ b gãy âm m u tr l i c aẻ ư ở ạ ủ
Pháp, ch ng tr quy t li t lu n đi uố ả ế ệ ậ ệ “B o h –ả ộ
Khai hoá – Thu c đ a”ộ ị c a Pháp.ủ

45. VD2 : tr ng h p tác gia T H Uườ ợ Ố Ữ
• “Th là chuy n đ ng đi u, nó là ti ng nói …ơ ệ ồ ệ ế
đ ng ý, đ ng tình,ồ ồ ti ng nói đ ng chíế ồ ”
• “V i tôi, làm th là làm cách m ng b ng th ”ớ ơ ạ ằ ơ
• “Mà nói v y trái tim anh đóậ
R t chân th t chia ba ph n t i đấ ậ ầ ươ ỏ
Anh dành riêng cho Đ ng ph n nhi uả ầ ề
Ph n cho th và ph n đ em yêuầ ơ ầ ể

46. NG D NG vàoỨ Ụ VI T B CỆ Ắ
C T NGHĨA ĐO N TH SAU :Ắ Ạ Ơ
Nh khi gi c đ n gi c lùngớ ặ ế ặ
R ng cây núi đá ta cùng đánh Tâyừ
Núi giăng thành lũy s t dàyắ
R ng che b đ i, r ng vây quân thùừ ộ ộ ừ

47. • Nêu b t lên tính ch t chi n l c c a vùng r ngậ ấ ế ượ ủ ừ
núi này.
• R ng cây núi đá Vi t B c cũng h p cùng con ng iừ ệ ắ ợ ườ
t o thành th tr n toàn di n toàn dân trong cu cạ ế ậ ệ ộ
chi n ch ng quân thù.ế ố
 Ch v n v n b n dòng l c bát nh ng T H u đãỉ ỏ ẹ ố ụ ư ố ữ
tái hi n l i đ c đ y đ tính ch t tr ng y u c aệ ạ ượ ầ ủ ấ ọ ế ủ
Vi t B c trong cu c kháng chi n cũng nh nêu b tệ ắ ộ ế ư ậ
đ c ph ng sách chi n l c c a cách m ng Vi tượ ươ ế ượ ủ ạ ệ

48. VD 3 : tr ng h p tác gi VŨ TR NG PH NGườ ợ ả Ọ Ụ
• Trong bài bút chi n v i Nh t Chi Mai đăng trênế ớ ấ
báo T ng laiươ (25/3/1937), Vũ Tr ng Ph ng cóọ ụ
câu nói n i ti ng :ổ ế “Các ông mu n ti u thuy tố ể ế
c là ti u thuy t. Tôi và các nhà văn cùng chíứ ể ế
h ng nh tôi mu n ti u thuy t là s th cướ ư ố ể ế ự ự ở
đ i […] Các ông mu n theo thuy t tùy th i, chờ ố ế ờ ỉ
nói cái gì mà thiên h thích nghe, nh t là sạ ấ ự
gi d i. chúng tôi ch mu n nói cái gì đúng sả ố ỉ ố ự
th t […] Tôi cho nhân lo i ti n hóa ch tônậ ạ ế ở ỗ
tr ng s th c, n u nhà văn dám nói rõ nh ngọ ự ự ế ữ
v t th ng y cho m i ng i nghe”ế ươ ấ ọ ườ

49. • Trong b c th vi t ngày 31/12/1935 g i cho vứ ư ế ử ợ
ch ng ông Nguy n Văn Đ m, Vũ Tr ng Ph ng đãồ ễ ạ ọ ụ
b c l nh ng suy nghĩ sau v công vi c vi t văn :ộ ộ ữ ề ệ ế
“Tôi quan ni m văn ch ng là m t ph ngệ ươ ộ ươ
ti n tranh đ u c a nh ng ng i c m bútệ ấ ủ ữ ườ ầ
mu n lo i kh i xã h i con ng i nh ng n iố ạ ỏ ộ ườ ữ ỗ
b t công, nhen lên trong lòng ng i n i xótấ ườ ỗ
th ng đ i v i k b chà đ p lên nhân ph m,ươ ố ớ ẻ ị ạ ẩ
k y u, k b đày đ a vào c nh ngu t i, b bócẻ ế ẻ ị ọ ả ố ị
l t, m i ngày ki m ra b a ăn t i đ nh n sángộ ỗ ế ữ ố ể ị
hôm sau. Tôi s c g ng nhìn vào nh ng n iẽ ố ắ ữ ỗ
đau kh c a xã h i, may ra tìm đ c ph ngổ ủ ộ ượ ươ
thu c khi n nh ng cái ung đó có th hànố ế ữ ể

50. NG D NG trongỨ Ụ
H NH PHÚC C A M T TANG GIAẠ Ủ Ộ
• Ph i bày hi n th c xã h i đ ng th iơ ệ ự ộ ươ ờ điên đ oả
b i đ ng ti nở ồ ề
• Ch raỉ tính ch t nguy h i c a nh ng d c v ngấ ạ ủ ữ ụ ọ
th p hènấ - s làm băng ho i đ o đ cẽ ạ ạ ứ
• Di n ph n ánh r ngệ ả ộ (các giai t ng, các nhàầ
n c thu c đ a và c chính qu c)ướ ộ ị ả ố

51. VD 4 : tr ng h p tác gi NGUY N MINH CHÂUườ ợ ả Ễ
1. Đ cao tính chân th t nh m t ph m ch t quanề ậ ư ộ ẩ ấ
tr ng c a ho t đ ng sáng tác :ọ ủ ạ ộ
•Ông t ng nói :ừ “Hình nh trong ý ni m sâu xa c aư ệ ủ
ng i Vi t Nam chúng ta, hi n th c c a văn h c cóườ ệ ệ ự ủ ọ
khi không ph i là hi n th c đang t n t i mà là cáiả ệ ự ồ ạ
hi n th c m i ng i đang hi v ng”ệ ự ọ ườ ọ (trích ti u lu nể ậ
Vi t v chi n tranhế ề ế ).

52. • T đó, ông luôn nêu cao ý th c ch ng l i thóiừ ứ ố ạ
quen “m l hóa”ỹ ệ đ i s ng, ông cho r ngờ ố ằ “vi tế
văn là ph i đào x i đ n t n cùng cái đáy c aả ớ ế ậ ủ
cu c đ i”.ộ ờ Ông cũng là ng i s m nh n ra vi cườ ớ ậ ệ
“d dãi v ánh nhìn và s ph i bày đ i s ngễ ề ự ơ ờ ố
m t cách đ n gi n s khi n đ i s ng ch aộ ơ ả ẽ ế ờ ố ư
đ c khúc x qua lăng kính ngh thu t”ượ ạ ệ ậ (trích
từ Di c oả )

53. 2. Đ cao s sáng t o trong ho t đ ng sáng tác :ề ự ạ ạ ộ
Ông t ng yêu c uừ ầ “các nhà văn ph i c n m b t khôngả ố ắ ắ
nh ng cái th c mà c cái h o c a đ i s ng, khôngữ ự ả ư ả ủ ờ ố
nh ng n m b t hi n th c mà còn mu n n m b t cáiữ ắ ắ ệ ự ố ắ ắ
bóng c a hi n th c và cái đó m i là hi n th c đíchủ ệ ự ớ ệ ự
th c”ự . T đó ông đ cao s sáng t o khi phát bi u :ừ ề ự ạ ể
“Ph i có s khám phá m i v con ng i và xã h i,ả ự ớ ề ườ ộ
th m chí khám phá trong nh ng cái tiêu c c, cái sa đ aậ ữ ự ọ
m t v n đ gì đó m i”ộ ấ ề ớ (trích ti u lu nể ậ Trang gi yấ

54. 3. Xem giá tr nhân đ o trong sáng tác nh m t yêuị ạ ư ộ
c u b t bu c đ i v i ng i ngh sĩ :ầ ắ ộ ố ớ ườ ệ
“Tôi không th nào t ng t ng n i m t nhà vănể ưở ượ ổ ộ
mà l i không mang n ng trong mình tình yêu cu cạ ặ ộ
s ng và nh t là tình yêu th ng con ng i. Tình yêuố ấ ươ ườ
này c a ng i ngh sĩ v a là m t ni m hân hoanủ ườ ệ ừ ộ ề
say mê, v a là m t n i đau đ n kh c kho i, m từ ộ ỗ ớ ắ ả ộ
m i quan hoài th ng tr c v s ph n, h nh phúcố ườ ự ề ố ậ ạ
c a nh ng ng i chung quanh mình. C m gi tìnhủ ữ ườ ầ ữ
yêu y trong mình, nhà văn m i có kh năng c mấ ớ ả ả
thông sâu s c v i nh ng n i đau kh , b t h nh c aắ ớ ữ ỗ ổ ấ ạ ủ
ng i đ i, giúp h có th v t qua đ c nh ngườ ờ ọ ể ượ ượ ữ
kh ng ho ng tinh th n và đ ng v ng đ c tr củ ả ầ ứ ữ ượ ướ
cu c s ng”ộ ố (trích ti u lu nể ậ Vi t v chi n tranhế ề ế )

55. NG D NG trongỨ Ụ CHI C THUY N NGOÀI XAẾ Ề
1. Cách nhìn con ng i (quan đi m ngh thu tườ ể ệ ậ
v con ng i) :ề ườ
• Con ng i b n năngườ ả
• Con ng i cam ch uườ ị
• Con ng i nh n th cườ ậ ứ

56. 2. L i c nh báo :ờ ả
•C n bão s p đ n:ơ ắ ế “G n sáng tr i tr gió đ t ng t,ầ ờ ở ộ ộ
t ng t ng mây đen x p ng n ngang trên m t bi nừ ả ế ổ ặ ể
đen ngòm, và bi n b t đ u gào thét, sóng b c đ uể ắ ầ ạ ầ
ngoài c a l ch n i c n lên, cao nh nh ng ng nử ạ ổ ồ ư ữ ọ
núi tuy t tr ng.”ế ắ
•Kéo theo 2 h l y đau lòng:ệ ụ
– B a ăn nh ng ngày bi n đ ng không gi ng nh ng gìữ ữ ể ộ ố ữ
con ng i ăn:ườ “Tr c kia vào các v b c, ông tr i làmướ ụ ắ ờ
đ ng bi n su t hàng tháng, c nhà v ch ng con cáiộ ể ố ả ợ ồ
toàn ăn cây x ng r ng lu c ch m mu i”ươ ồ ộ ấ ố
– Th i đi m ng i ch ng hay đánh v :ờ ể ườ ồ ợ “B t k lúc nàoấ ể
th y kh quá là lão xách tôi ra đánh”ấ ổ

57. VD 5 : tr ng h p tác gi TH CH LAMườ ợ ả Ạ
V N Đ 1 :Ấ Ề TÔN CH C A T L C VĂN ĐOÀNỈ Ủ Ự Ự
(báo PHONG HÓA s 101, ngày 8.6.1934)ố
5/9 đi m quan tr ngể ọ
•Tr ng t do cá nhânọ ự
•Làm cho ng i ta bi t r ng đ o Kh ng khôngườ ế ằ ạ ổ
h p th i n aợ ờ ữ

58. V N Đ 1 :Ấ Ề TÔN CH C A T L C VĂN ĐOÀNỈ Ủ Ự Ự
• Dùng m t l i văn gi n d , d hi u, ít ch Nho,ộ ố ả ị ễ ể ữ
m t l i văn th t có tính cách An Namộ ố ậ
• Ca t ng nh ng nét hay, v đ p c a n c nhà cóụ ữ ẻ ẹ ủ ướ
tính cách bình dân, khi n cho ng i khác đem lòngế ườ
yêu n c m t cách bình dân. Không có tính cáchướ ộ
tr ng gi quí pháiưở ả
• Đem ph ng pháp khoa h c Thái Tây ng d ngươ ọ ứ ụ
vào văn ch ng An Namươ

59. V N Đ 2 :Ấ Ề QUAN ĐI M NGH THU T C A TH CHỂ Ệ Ậ Ủ Ạ
LAM
• “Ch có nh ng tác ph m nào có ngh thu tỉ ữ ẩ ệ ậ
ch c ch n, trong đó nhà vănắ ắ bi t đi quaế
nh ng phong trào nh t th i, đ suy xétữ ấ ờ ể
đ n nh ng tính tình b t di t c a loàiế ữ ấ ệ ủ
ng iườ , ch nh ng tác ph m đó m i v ngỉ ữ ẩ ớ ữ
b n mãi mãi”ề

60. • “Nhà ngh sĩ gi i là nhà ngh sĩ t o ra nh ngệ ỏ ệ ạ ữ
nhân v t th t và ho t đ ng; ngoài nh ng tínhậ ậ ạ ộ ữ
cách và đ c đi m c a cái đ a v xã h i,ặ ể ủ ị ị ộ tìm đ nế
đ c cái bí m t không t đ c trong m iượ ậ ả ượ ở ỗ
con ng iườ ”
• Chú tr ng đ n vi cọ ế ệ “nâng đ nh ng cái t tỡ ữ ố , để
trong đ i có nhi u công b ng, nhi u yêu th ngờ ề ằ ề ươ
h n”ơ

61. • “Cái đ p man mác kh p vũ tr , len l i kh pẹ ắ ụ ỏ ắ
hang cùng ngõ h m, ti m tàng m i v tẻ ề ở ọ ậ
t m th ng. Công vi c c a nhà văn làầ ườ ệ ủ phát
hi n cái đ p chính ch mà không ai ngệ ẹ ở ỗ ờ
t i, tìm cái đ p kín đáo và che l p c a sớ ẹ ấ ủ ự
v t, cho ng i khác m t bài h c trôngậ ườ ộ ọ
nhìn và th ng th cưở ứ ."

62. ng d ng vàoỨ ụ HAI Đ A TRỨ Ẻ
(1)Bí m t ch a nói h t trong con ng i :ậ ư ế ườ
CON NG I BÊN TRONG CON NG IƯỜ ƯỜ
(CON NG I TÂM LÍ)ƯỜ
• Diễn biến tâm trang cua Liên tr ́c canh thiêṇ ̉ ươ ̉
nhiên và con ng ̀i n i phố huyênươ ơ ̣
• Diễn biến tâm trang cua Liên khi đoàn tàu đếṇ ̉
và đi qua

63. Diễn biến tâm trang cua Liêṇ ̉
tr ́c canh thiên nhiên và con ng ̀i n i phố huyênươ ̉ ươ ơ ̣
• Khi phiên ch kết thúc, tr ̀i tối dần, Liên thấyợ ơ “lòng buồn
man mác tr ́c cái gi ̀ khắc cua ngày tànươ ơ ̉ , cam nhân đ c̉ ̣ ượ
mùi riêng cua đất, cua quê h ng nàỷ ̉ ươ .”
• Cam nhân tr ̀i chiều và đêm khuya qua nh ̃ng hình anh,̉ ̣ ơ ư ̉
âm thanh quen thuôc, v ́i cam xúc nhe nhàng và thái độ ơ ̉ ̣ ̣
trìu mến v ́i thiên nhiênơ
• Th ng và cam thông v ́i nh ̃ng kiếp ng ̀i tàn ta:ươ ̉ ơ ư ươ ̣
“nh ̃ng đ ́a tre con nhà nghèo ven ch cúi lom khomư ư ̉ ở ợ
trên mắt đất đi lai tìm tòi”̣ , me con chi Tí v ́i quán n ́c,̣ ̣ ơ ươ
bà cu Thi h i điên v ́i tiếng c ̀i khanh, gia đình bác xâṃ ơ ơ ươ ̉
v ́iơ “mấy tiếng đàn bầu bât trong yên lăng”̣ ̣ vì ế khách, bác
ph Siêu v ́i gánh ph mà ng ̀i phố huyên xem nh làở ơ ở ươ ̣ ư
môt “̣ th ́ quà xa xi”...ư ̉

64. Diễn biến tâm trang cua Liêṇ ̉
khi đoàn tàu đến và đi qua
• Chuyến tàu đến trong s ch ̀ đ iự ơ ợ háo h ́ cư cua haỉ
chi em Liên và An, không phai vì đê bán đ c̣ ̉ ̉ ượ
hàng mà vì “con tàu nh đã đem theo môt thếư ̣
gi ́i khác đi qua”ơ phố huyên, khuấy đông, xua đị ̣
b ́t cái bóng tối dày đăc n i đây.ơ ̣ ơ
• Liên đánh th ́c em khi đoàn tàu còn xa: v ́iư ở ơ
“ngon l a xanh biếc, tiếng còi xe l a t ̀ đâu vang̣ ử ử ư
lai, tiếng dồn dâp, tiếng xe rít manh vào ghi, môṭ ̣ ̣ ̣
làn khói b ̀ng sáng trắng lên đằng xa”ư . Liên dắt
em đ ́ng dâyư ̣ chăm chú nhìn đoàn tàu v ́iơ “các
toa đèn sáng tr ng, đồng và kền lấp lánhư …”

65. Diễn biến tâm trang cua Liêṇ ̉
khi đoàn tàu đến và đi qua
• Chuyến tàu đi qua trong cái nhìn nuối tiếc cuả
hai chi em: nhìn theo đoàn tàu cho đến khi nọ́
“xa xa mãi rồi khuất sau răng tre”̣
• Khi đoàn tàu đã đi, “Liên lăng theọ m t ngơ ưở về
môt Hà Nôị ̣ sáng r c và huyên náo”ự , Hà Nôi cuạ ̉
hanh phúc, cua kí ́c tuôi th êm đềm.̣ ̉ ư ̉ ơ

66. ng d ng vàoỨ ụ HAI Đ A TRỨ Ẻ
(2) Phát hi n cái đ p ch không ng :ệ ẹ ở ỗ ờ
Khung c nh ph huy n có nh ng y u tả ố ệ ữ ế ố
nên th , g i c mơ ợ ả
•Không khí tr i đêmờ
•Nh ng con đom đómữ
•B u tr i saoầ ờ
•Hoa bàng r ng xu ng vai Liênụ ố

67. ng d ng vàoỨ ụ HAI Đ A TRỨ Ẻ
(3) Nét đ c đáo, m i m trong giá tr nhân đ o :ộ ớ ẻ ị ạ
•Tác ph m không ch th hi n m i quan tâm sâu s cẩ ỉ ể ệ ố ắ
c a nhà văn tr c nh ng m nh đ i nh bé mà còn cóủ ướ ữ ả ờ ỏ
tác d ng tích c c, góp ph n làm lay t nh nh ng tâmụ ự ầ ỉ ữ
h n o i, đang l i tàn.ồ ể ả ụ
•C t lên l i kêu g i kh n thi t: hãy làm sao cho nh ngấ ờ ọ ẩ ế ữ
ki p ng i bé nh này có đ c m t đ i s ng tinhế ườ ỏ ượ ộ ờ ố
th n t t đ p h n.ầ ố ẹ ơ

68. 2. Nh ng y u t thu c v lí lu n sáng tácữ ế ố ộ ề ậ
PHONG CÁCH CÁ NHÂN
•Phong cách là ch đ c đáo v t t ng cũngỗ ộ ề ư ưở
nh ngh thu t có ph m ch t th m m thư ệ ậ ẩ ấ ẩ ỹ ể
hi n trong sáng tác c a nh ng nhà văn u túệ ủ ữ ư
•Là y u t đ c l p đi l p l i, v a th ng nh tế ố ượ ặ ặ ạ ừ ố ấ
v a đa d ng trong nhi u tác ph m khác nhauừ ạ ề ẩ
c a m t nhà vănủ ộ

69. VD 1 : KH C H A TÂM LÍẮ Ọ
 Th ch Lam :ạ đi sâu khai thác th gi i n i tâm nhânế ớ ộ
v t v iậ ớ nh ng xúc c m mong manh, m hữ ả ơ ồ.
 Nam Cao : có bi t tài di n t nh ngệ ễ ả ữ tr ng thái,ạ
nh ng quá trình tâm lí ph c t p, nh ng hi nữ ứ ạ ữ ệ
t ng l ng tínhượ ưỡ (say - t nh, bi – hài, thi n – ác, dỉ ệ ữ
– hi n, ng i – v t…) ; t o đ c nh ng đo n đ iề ườ ậ ạ ượ ữ ạ ố
tho i, đ c tho i n i tâm r t chân th t, sinh đ ngạ ộ ạ ộ ấ ậ ộ

70. VD 2 : tr ng h p tác gi CH LAN VIÊNườ ợ ả Ế
• Ch t suy t ng tri t lý mang v đ p trí tuấ ưở ế ẻ ẹ ệ
• S đa d ng, phong phú c a th gi i hình nhự ạ ủ ế ớ ả
thơ

71. M c đích vi tụ ế
bài thơ TI NG HÁT CON TÀUẾ
• Đáp ng yêu c u th i đ iứ ầ ờ ạ
• L ng ghép quan ni m ngh thu t trong th i kì m i :ồ ệ ệ ậ ờ ớ
ch ng l i s b c màu, thoái hóa c a h n th c n cóố ạ ự ạ ủ ồ ơ ầ
ánh sáng lí t ngưở soi r i vàọ phù sa cu c đ iộ ờ b iồ
đ p –ắ “đi t thung lũng đau th ng ra cánh đ ngừ ươ ồ
vui” (CLV) ; “t chân tr i m t ng i bay đ n chânừ ờ ộ ườ ế
tr i c a nhi u ng i”ờ ủ ề ườ (Paul Éluard)

72. Tính tri t lí trong hai kh đ uế ổ ầ
→ Sự khác biệt giữa hai cách sống :
(1) : Bung mở khát khao, đáp lời đất nước kêu gọi
(2) : Bó hẹp lòng mình, không chịu ra đi

73. VAI TRÒ C A NHÂN DÂNỦ

74. Ý nghĩa
• Nai v su i cũ :ề ố tr v không gian quen thu c, g n gũiở ề ộ ầ
• Chim én, cây c g p mùa xuân :ỏ ặ tr v v i th i gian ýở ề ớ ờ
nghĩa nh t trong đ i - tràn s c s ng, r n rã c t cánhấ ờ ứ ố ộ ấ
bay
• Tr th đói lòng g p s a :ẻ ơ ặ ữ đón nh n ngu n s ngậ ồ ố
ng t ngào ch a bao gi v i c nọ ư ờ ơ ạ
• Chi c nôi ng ng g p cánh tay đ a :ế ừ ặ ư có đ c s nângượ ự
đ , v v , an i nh m ti p thêm s c m nhỡ ỗ ề ủ ằ ế ứ ạ

75. VD 3 : tr ng h p tác gia NAM CAOườ ợ
• Phân tích và di n t tâm lí nhân v t r t s cễ ả ậ ấ ắ
s oả
• Có tính tri t lí sâu s cế ắ
• Gi ng đi u luôn thay đ i r t linh ho tọ ệ ổ ấ ạ

76. N i bu n c a nhân v t Chí Phèo khi th c d yỗ ồ ủ ậ ứ ậ
sau c n say dài có nh ng cung b c nào ? Ýơ ữ ậ
nghĩa c a đi u đóủ ề
• Có B NỐ cung b c sau :ậ
–“lòng m h bu n”ơ ồ ồ (1)
–“Chao ôi là bu n !”ồ (2)
–“nao nao bu n”ồ (3)
–“Bu n thay cho đ i !”ồ ờ (4)

77. (1) : khi l m nh n ra s đ i l p, t ng ph n gi a khôngờ ờ ậ ự ố ậ ươ ả ữ
gian bên ngoài và không gian “cái l u m th p”ề ẩ ấ c a Chíủ
(2) : khi l ng nghe ti ng cu c đ i vui v , r n rã ngoài kia –ắ ế ộ ờ ẻ ộ
cu c đ i bình th ng c a m t con ng i đã t r t lâuộ ờ ườ ủ ộ ườ ừ ấ
ch a t ng đ c nghe, đ c c m nh nư ừ ượ ượ ả ậ
(3) : khi nh l i c m gi n d , bình th ng ngày x a giớ ạ ướ ơ ả ị ườ ư ờ
đã quá xa xôi
(4) : khi nh n th y hi n t i đen t i và nhìn ra tr c t ngậ ấ ệ ạ ố ướ ươ
lai u ám c a mìnhủ

78. • Nhà văn th t s c s o, tinh t khi đi sâu phân tíchậ ắ ả ế
di n bi n tâm lí c a nhân v t,ễ ế ủ ậ khám phá và miêu
ta trang thái tâm lí ph ́c tap cua nhân vât̉ ̣ ư ̣ ̉ ̣
• Nam Cao đã th hi n cái nhìn nhân đ o khi phátể ệ ạ
hi n và kh ng đ nh b n ch t l ng thi n c aệ ẳ ị ả ấ ươ ệ ủ
nh ng con ng i kh n kh ngay khi t ng nhữ ườ ố ổ ưở ư
h đã b xã h i tàn ác c p m t c nhân hình vàọ ị ộ ướ ấ ả
nhân tính

79. TÍNH TRI T LÍ C AẾ Ủ Đ I TH AỜ Ừ
1. Xem tình th ng yêu, lòng v tha là l s ngươ ị ẽ ố
• Quan ni m s ng c a Hệ ố ủ ộ
• Vi c làm t t :ệ ử ế
- C u v t đ i m t ng i ph n l m l , c uứ ớ ờ ộ ườ ụ ữ ầ ỡ ư
mang m t lúc 3 ng i ph nộ ườ ụ ữ
- Hi sinh lí t ng t t đ p trong s nghi p đ h tưở ố ẹ ự ệ ể ế
lòng vì gia đình

80. TÍNH TRI T LÍ C AẾ Ủ Đ I TH AỜ Ừ
2. Nh ng y u t giúp H có th thành công vàữ ế ố ộ ể
nh ng tác nhân khi n H d dàng th t b i :ữ ế ộ ễ ấ ạ
 Giúp thành công : say mê v i ngh nghi p, cóớ ề ệ
quan ni m sáng tác tích c c, có lí t ng caoệ ự ưở
đ pẹ
 Khi n th t b i :ế ấ ạ quá b c đ ng, nhi u đ k ,ố ồ ề ố ị
ch a s ng t t đ đ có th vi t nhân đ oư ố ử ế ủ ể ể ế ạ

81. VD3 : tr ng h p tác gia NGUY N TUÂNườ ợ Ễ
• Nét n i b t trong phong cách Nguy n Tuân làổ ậ ễ
ch t tài hoa tài tấ ử. Nguy n Tuân ti p c n thiênễ ế ậ
nhiên, s v t, s vi c ch y u v ph ng di nự ậ ự ệ ủ ế ề ươ ệ
văn hoá, th m mĩẩ
• Là m t nhà vănộ uyên bác, ông đem vào tác ph mẩ
nhi u lo i ki n th c. Có th nói m i bài vi t c aề ạ ế ứ ể ỗ ế ủ
ông là m t công trình kh o c u công phu,ộ ả ứ
nghiêm túc.
• Ông vi t văn c u kìế ầ đ c đáoộ , c tình khác ng iố ườ
t cách dùng t , đ t câu đ n đ tài, nhân v t,ừ ừ ặ ế ề ậ
c t truy n.ố ệ

82. ng d ng vàoỨ ụ
NG I LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀƯỜ
• Có c m h ng đ c bi t đ i v i nh ng hi nả ứ ặ ệ ố ớ ữ ệ
t ng gây n t ng m nh m , tác đ ng dượ ấ ượ ạ ẽ ộ ữ
d i vào giác quan :ộ hành trình v t thác gh nhượ ề
nguy hi m c a ông lái đò và tính cách hung b o,ể ủ ạ
d d n c a con sôngữ ằ ủ

83. ng d ng vàoỨ ụ
NG I LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀƯỜ
• Ti p c n con ng i trên ph ng di n tài hoaế ậ ườ ươ ệ
ngh sĩ và khám phá s v t trên ph ng di nệ ự ậ ươ ệ
văn hóa th m mĩ :ẩ ông lái đò không ch là m tỉ ộ
ng i lao đ ng dũng c m, giàu kinh nghi m màườ ộ ả ệ
còn là m t ng i ngh sĩ tài hoa c a sông n c;ộ ườ ệ ủ ướ
dòng sông bên c nh s hung d còn th hi nạ ự ữ ể ệ
nét đ p th m ng tr tình r t riêngẹ ơ ộ ữ ấ

84. ng d ng vàoỨ ụ
NG I LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀƯỜ
• Th hi n s uyên bác :ể ệ ự nhà văn đã v n d ng r tậ ụ ấ
tài tình v n ki n th c sâu r ng v đ a lí, l ch s ,ố ế ứ ộ ề ị ị ử
quân s , võ thu t, đi n nh, văn h c đ liên t cự ậ ệ ả ọ ể ụ
sáng t o nên nh ng v đ p bi n o khôn l ngạ ữ ẻ ẹ ế ả ườ
c a thiên nhiên và con ng i Tây B c khi nủ ườ ắ ế
ng i đ c ph i nh c nhiên, thán ph c.ườ ọ ả ạ ụ

85. ng d ng vàoỨ ụ
NG I LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀƯỜ
• Đ c đáo :ộ s d ng th tùy bút pha ch t bút kíử ụ ể ấ
v i k t c u phóng túng, câu văn dài h i, cáchớ ế ấ ơ
dùng t đ c đáo in đ m cá tính sáng t o c a tácừ ộ ậ ạ ủ
gi nên đ ng sau b c tranh v thiên nhiên vàả ằ ứ ề
con ng i Tây B c luôn hi n di n m t cái tôiườ ắ ệ ệ ộ
ngh sĩ tài hoa v i giác quan tinh nh y và tríệ ớ ạ
t ng t ng d i dàoưở ượ ồ

86. II. TÌM HI U VỂ Ề
HOÀN C NH N Y SINHẢ Ả

87. 1. Hoàn c nh r ngả ộ (b i c nh th i đ i - tình hìnhố ả ờ ạ
văn h c)ọ
• 1771 – 1841
• Sau 1858 đ n tr c 1890ế ướ
• 1935 – 1938
• 1948
• 1960
• Sau 1986

88. 1770 – 1841
• 1771 : Phong trào Tây S n b t đ uơ ắ ầ
• 1785 : Chi n th ng R ch G m – Xoài Mútế ắ ạ ầ
• 1788 : Nguy n Hu lên ngôi l y niên hi u là Quangễ ệ ấ ệ
Trung
• 30.1.1789 (Mùng 5 t t K D u) : đ i phá quân Thanhế ỉ ậ ạ
• 1792 : Quang Trung qua đ iờ
• 1802 : Nguy n Phúc Ánh lên ngôi l y niên hi u là Giaễ ấ ệ
Long (cai tr 12 năm – 90 cu c kh i nghĩa)ị ộ ở
• 1820 : Gia Long băng hà, nh ng ngôi cho con là Nguy nườ ễ
Phúc Đ m, l y niên hi u là Minh M ng (cai tr 21 năm –ả ấ ệ ạ ị
h n 250 cu c kh i nghĩa)ơ ộ ở

89. Sau 1858 đ n tr c 1890ế ướ
• 31.8.1858 : Pháp chi m bán đ o S n Tràế ả ơ
• 17.2.1859 : Pháp chi m Gia Đ nhế ị
• 5.6.1862 : Nhà Nguy n kí hàng c dâng 3 t nh mi nễ ướ ỉ ề
Đông (Gia Đ nh, Biên Hòa, Đ nh T ng) cho gi cị ị ườ ặ
• Cu i tháng 6.1867 :ố M t 3 t nh mi n Tây (Vĩnh Long, Anấ ỉ ề
Giang, Hà Tiên) trong vòng 5 ngày (20.6 – 24.6)
• 25.4.1882 : Hà N i th t th , Hoàng Di u t v nộ ấ ủ ệ ự ẫ
• 25.8.1883 : Hàng c Harmandướ chính th c th a nh nứ ừ ậ
s b o h c a Phápự ả ộ ủ
• 6.6.1884 : Đi u c Patenotreề ướ đ t c s lâu dài và chặ ơ ở ủ
y u cho quy n đô h c a Pháp, chia c t Vi t Nam thànhế ề ộ ủ ắ ệ
3 mi n v i 3 ch đ khác nhauề ớ ế ộ

90. 1935 – 1939
• 7.1935 : Đại hội lần 7 Quốc tế cộng sản họp tại
Liên Xô
• Thành lập ngày 17 tháng 6 năm 1935, mặt trận
nhân dân Pháp giành được sự ủng hộ của số đông
dân chúng và vì thế mặt trận này thắng lợi trong
cuộc bầu cử quốc hội Pháp tháng 5 năm 1936.
• Trong nước, phong trào đấu tranh đòi tự do dân
chủ lên cao (1936 – 1939)

91. 1948
• 60 ngày đêm quy t t cho T qu c quy t sinhế ử ổ ố ế
(19.12.1946 – 18.2.1947)
• Chi n d ch Vi t B c thu – đông 1947ế ị ệ ắ th ng l iắ ợ
tr i qua 75 ngày đêm anh dũng chi n đ u (7.10ả ế ấ
– 21.12.1947)
• 1947 : H i ngh Văn ngh Vi t B cộ ị ệ ở ệ ắ
–L i chúc m ng c a Ch t ch H Chí Minhờ ừ ủ ủ ị ồ
–Tham lu n c a Sóng H ng :ậ ủ ồ “Ch nghĩa Mácủ
và văn hóa Vi t Nam”ệ

92. 1960
• K ni m 30 năm ngày thành l p Đ ng C ng s n Vi tỉ ệ ậ ả ộ ả ệ
Nam
• K ni m 15 năm Cách m ng tháng Tám thành côngỉ ệ ạ
• M ng sinh nh t 70 tu i c a Bác Hừ ậ ổ ủ ồ
• B t đ uắ ầ k ho ch 5 năm l n 1ế ạ ầ
• Ch tr ng xây d ng l i, phát tri n vùng chi nủ ươ ự ạ ể ế
tr ng x a -ườ ư Tây B cắ

93. Sau 1986
 Đại hội lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam, đưa
Nguyễn Văn Linh lên làm Tổng bí thư. Đại hội đề ra 3 việc
cần làm :
• Nhìn thẳng vào sự thật
• Nói rõ về sự thật
• Đánh giá đúng sự thật
 10/ 1987 : Tổng bí thư có cuộc gặp gỡ với giới văn nghệ sĩ,
chân thành lắng nghe ý kiến của họ và chính thức đưa ra
quan điểm “cởi trói cho văn nghệ”
Tháng 11 năm ấy, Bộ chính trị Ðảng CSVN ra nghị quyết 05
nhằm đổi mới và nâng cao trình độ lãnh đạo của Ðảng để
đảm bảo giải phóng sức sản xuất của xã hội trên lãnh vực
tinh thần.

94. R NG XÀ NUỪ
• 15/2/1961: Các lực lượng vũ trang cách mạng thống
nhất thành Quân giải phóng miền Nam Việt Nam.
• 2/1/1963: Chiến thắng Ấp Bắc (Mỹ Tho)
• 8/5/1963: Biểu tình của 2 vạn tăng ni, Phật tử Huế.
• 11/6/1963: Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu.
• 16/6/1963: Cuộc biểu tình của 70 vạn quần chúng
Sài Gòn.
• 1/11/1963: Đảo chính lật đổ Tổng thống Ngô Đình
Diệm.
• 2/8 và 4/8/1964: Sự kiện vịnh Bắc Bộ

95. R NG XÀ NUỪ
• 5/8/1964: Mỹ thực hiện Chiến dịch Mũi tên xuyên,
bắt đầu ném bom miền Bắc.
• 8/3/1965: Mỹ bắt đầu đưa quân vào tham chiến
tại miền Nam Việt Nam với 3.500 lính thuỷ quân
lục chiến, đến tháng 12, tổng số quân Mỹ tại Việt
Nam đã lên tới gần 200.000.
• 2/12/1964: Chiến thắng Bình Giã (Bà Rịa)
• 18/8/1965: Chiến thắng Vạn Tường (Quảng Ngãi)
• Từ 31/1 đến 25/2/1968: Tổng tiến công và nổi dậy
Xuân Mậu Thân.

96. R NG XÀ NUỪ
 Chênh lệch lực lượng giữa ta và địch rất lớn → phát
huy sức mạnh của vũ khí tinh thần là chủ yếu (lòng
lạc quan, niềm tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng; ý
chí kiên định; quyết tâm chiến đấu, xả thân)
 Trong cả nước dấy lên những phong trào thi đua sôi
nổi, những khẩu hiệu đầy quyết tâm, những danh
hiệu cao quí :
• Ra ngõ gặp anh hùng
• Người người anh hùng, nhà nhà anh hùng
• Dũng sĩ diệt Mĩ, dũng sĩ diệt xe tăng, dũng sĩ
chống càn

97. 2. Hoàn c nh h pả ẹ (hoàn c nh c m h ng)ả ả ứ
Bài ca ng t ng ngấ ưở
Văn t nghĩa sĩ C nế ầ
Giu cộ
Hai đ a trứ ẻ
Đây thôn Vĩ Dạ
Tây Ti nế
Sóng
Đàn ghi ta c a Lor – caủ
V ch ng A Phợ ồ ủ

98. BÀI CA NG T NG NGẤ ƯỞ
• Thi ph m có th đ c làm vàoẩ ể ượ sau năm 1848 – là năm
ông cáo quan v h u v i th hát nói t do nh là m tề ư ớ ể ự ư ộ
b n t thu t nh ng nét l n trong cu c đ i tác gi , đ ngả ự ậ ữ ớ ộ ờ ả ồ
th i th hi n tri t lí s ng m i m , đ c đáo c a ông.ờ ể ệ ế ố ớ ẻ ộ ủ
• Trong giai đo n cu i đ i, ông b c l s chán n n và b tạ ố ờ ộ ộ ự ả ấ
l c tr c cu c đ i, mu n thoát vòng danh l i đ s ngự ướ ộ ờ ố ợ ể ố
cu c s ng an nhàn, h ng l c và thái đ ngông nghênh,ộ ố ưở ạ ộ
khinh đ i, ng o thờ ạ ế

99. Đ T N CẤ ƯỚ
• Th i đi m sáng tác (1971)ờ ể n m gi a hai kho ng th iằ ữ ả ờ
gian t 1968 đ n 1972ừ ế
• 1968 : cu c t n công và n i d y t tộ ấ ổ ậ ế M u Thânậ
• 1972 : “mùa hè đ l a”ỏ ử đ y kh c li t và chi n th ngầ ố ệ ế ắ ở
tr nậ “Đi n Biên Ph trên không”ệ ủ
• Đây cũng là th i gian Mĩ d c toàn l c đánh phá ác li tờ ố ự ệ
mi n B c v i tham v ng đ a mi n B c Vi t Nam về ắ ớ ọ ư ề ắ ệ ề
th i đ đáờ ồ

100. VĂN T NGHĨA SĨ C N GIU CẾ Ầ Ộ
a. B i c nh th i đ i:ố ả ờ ạ
 Đ i đ n Kỳ Hòaạ ồ - chi n tuy n v ng ch c kiên c ngế ế ữ ắ ườ
nh t c a tri u đình Hu Nam Kỳ - b quân xâm l c ch cấ ủ ề ế ở ị ượ ọ
th ng vào tháng 2.1861. Th t b i này đánh d u giai đo nủ ấ ạ ấ ạ
chuy n h ng c a tri u đìnhể ướ ủ ề
 B n tháng sau, Tr ng Đ nh t ch cố ươ ị ổ ứ cu c t p kích Gòộ ậ
Công, khi n cho ng i Pháp không th không th yế ườ ể ấ “sự
th t hi n nhiên: m t ý th c đ c l p qu c gia v n t nậ ể ộ ứ ộ ậ ố ẫ ồ
t i trong dân chúng Annam”ạ
 Sau khi chi m đ c thànhế ượ Gia Đ nhị vào đ u nămầ 1859,
quân Pháp b t đ u m t quá trình m r ng t n công ra cácắ ầ ộ ở ộ ấ
vùng lân c n nhậ ư Tân An, C n Giu c, Gò Công...ầ ộ

101. VĂN T NGHĨA SĨ C N GIU CẾ Ầ Ộ
b. Hoàn c nh sáng tác :ả
 Đêm r mằ tháng 11 năm Tân D uậ (ngày 16.12.1861)
nh ng nghĩa sĩ mà tr c đây v n là nông dân, vì quá cămữ ướ ố
ph n ngo i xâm, đã qu c m t p kích đ n Phápẫ ạ ả ả ậ ồ ở C nầ
Giu cộ , tiêu di t đ c m t s quân c a đ i ph ng vàệ ượ ộ ố ủ ố ươ
viên tri huy n Vi tệ ệ gian; nh ng cũng nhi uư ề nghĩa sĩ ph iả
hi sinh.
 Theo yêu c u c a Tu n phầ ủ ầ ủ Gia Đ nhị , Nguy n Đìnhễ
Chi u làm bàiể văn tế đ đ c t i bu i truy đi u các nghĩa sĩể ọ ạ ổ ệ
đã hi sinh trong tr n đánh này.ậ

102. III. Đ T TÁC PH MẶ Ẩ
VÀO H TH NGỆ Ố

103. 1. CÁC HÌNH TH C TI N HÀNHỨ Ế
a) Đ t tác ph m vào nhóm bài, chùm bàiặ ẩ
b) Đ t tác ph m vào ch nh th (n u là đo nặ ẩ ỉ ể ế ạ
trích)
c) Đ t tác ph m trong m i t ng quan v i cácặ ẩ ố ươ ớ
sáng tác khác

104. Đ t tác ph m vào nhóm bài, chùm bàiặ ẩ
• Thu đi uế - chùm 3 bài th thuơ
• T tình IIự - chùm 3 bài cùng tên

105. Tr ng h p T TÌNHườ ợ Ự
T tình Iự
Ti ng gà văng v ng gáy trên bom,ế ẳ
Oán h n trông ra kh p m i chòm.ậ ắ ọ
Mõ th m không khua mà cũng c c,ả ố
Chuông s u ch ng đánh c sao om.ầ ẳ ớ
Tr c nghe nh ng ti ng thêm rướ ữ ế nề rĩ,
Sau gi n vì duyên đ mõm mòm.ậ ể
Tài t văn nhân ai đó tá?ử
Thân này đâu đã ch u già tom!ị

106. T tình Iự II
Chi c báế ch bu n vì ph n n i nênh,ồ ậ ổ
Gi a dòng ngao ngán n i lênữ ỗ h đênh.
L ng khoang tình nghĩa d ng lai láng,ư ườ
N a m n phong ba lu ng b p b nh.ử ạ ố ậ ề
C m lái m c ai lăm đ b n,ầ ặ ỗ ế
Giong lèo thây k r p xuôi gh nh.ẻ ắ ề
y ai thăm ván cam lòng v y,Ấ ậ
Ngán n i ôm đàn nh ng t p tênh.ỗ ữ ấ

107. T ng quanươ
• Thái đ :ộ thách th c, oán h nứ ậ – thách th c, ng mứ ậ
ngùi, chua chát, chán ngán – cam ch u, buông xuôiị
• Hình th c th hi n :ứ ể ệ
- Gieo v n không đ c đáo b ng bài I, IIIầ ộ ằ
- Không s d ng ch t li u văn h c dân gian nh bàiử ụ ấ ệ ọ ư
III
- Phát huy tri t đ giá tr c a bi n pháp n d -ệ ể ị ủ ệ ẩ ụ
đ o ng - phép đ i - tăng c pả ữ ố ấ

108. Tr ng h p THU ĐI Uườ ợ Ế
Thu v nhị
Tr i thu xanh ng t m y t ng cao,ờ ắ ấ ừ
C n trúc l th gió h t hiu.ầ ơ ơ ắ
N c bi c trông nhướ ế ư t ngầ khói ph ,ủ
Song th a đ m c bóng trăng vào.ư ể ặ
M y chùm tr c gi u hoa năm ngoái,ấ ướ ậ
M t ti ng trên không ng ng n c nào?ộ ế ỗ ướ
Nhân h ng cũng v a toan c t bút,ứ ừ ấ
Nghĩ ra s th n v i ông Đào!ợ ẹ ớ

109. Thu ẩm
Năm gian nhà c th p le te,ỏ ấ
Ngõ t i đêmố sâu đóm l p lòe.ậ
L ng gi u ph t ph màu khói nh t,ư ậ ấ ơ ạ
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
Da tr i ai nhu m mà xanh ng t,ờ ộ ắ
M t lão không vắ yầ cũng đ hoe.ỏ
R u ti ng r ng hay, hay ch ng m yượ ế ằ ẳ ấ
Đ năm ba chén đã say nhè.ộ

110. T ng quanươ
• Tình : trĩu n ng n i ni m -ặ ỗ ề 3 thú vui không hoàn k tế
• C nh :ả
- Th i đi m : m t ngày thu (m t mùa thu) –ờ ể ộ ộ m t sáng thuộ –
m t t i thuộ ố
- Tính ch t :ấ THANH – TĨNH rõ nh tấ
- Màu s c : r t đ c đáo khi c bài th làắ ấ ộ ả ơ m t đi p khúc xanhộ ệ ,
màu vàng đ c tr ng ch là đi m xuy t – đ c tâm tr ngặ ư ỉ ể ế ượ ạ
hóa
• Ngh thu t :ệ ậ th pháp không v t tr i nh ngủ ượ ộ ư gieo v n đ c đáoầ ộ
(v nầ eo – phù h p v i tâm th thu mình bé l i, tr n trong n i côợ ớ ế ạ ố ỗ

111. Đ t tác ph m vào ch nh thặ ẩ ỉ ể
(n u là đo n trích)ế ạ
Ví d :ụ
•Nh ng đo n trích trong Truy n Ki uữ ạ ệ ề
•H nh phúc c a m t tang giaạ ủ ộ
•Đ t N cấ ướ (Nguy n Khoa Đi m)ễ ề
•Chí Phèo

112. Tìm hi u đo nể ạ TRAO DUYÊN
• Tr c TRAO DUYÊN :ướ
M t mình nàng ng n đèn khuya,ộ ọ
Áo đ m gi t l tóc se mái s uầ ọ ệ ầ
(…) Th hoa ch a ráo chén vàng,ề ư
L i th thôi đã ph phàng v i hoa!ỗ ề ụ ớ
(…) N tình ch a tr cho ai,ợ ư ả
Kh i tình mang xu ng tuy n đài ch a tan!ố ố ề ư
N i riêng riêng nh ng bàn hoàn,ỗ ữ
D u chong tr ng đĩa l tràn th m khăn.ầ ắ ệ ấ
• Sau TRAO DUYÊN :
C n l i h n ng t máu say,ạ ờ ồ ấ
M t h i l ng ng t đôi tay l nh đ ng.ộ ơ ặ ắ ạ ồ

113. Tìm hi u đo nể ạ
H NH PHÚC C A M T TANG GIAẠ Ủ Ộ
• Cái s r t đ c a Xuân tóc đố ấ ỏ ủ ỏ
• Các m i quan h trong nhà c H ngố ệ ố ồ
• Nguyên nhân cái ch t c a c c tế ủ ụ ố ổ
• Lí do đám con cháu vui m ng (m t cách l li u,ừ ộ ộ ễ
su ng sã, thô thi n) tr c cái ch t nàyồ ể ướ ế

114. Cu c đ i r t đ c a Xuân tóc độ ờ ấ ỏ ủ ỏ
•Đứa bé mồ côi, sống lay lắt ở Hà Nội bằng nghề trèo me, trèo
sấu, thổi kèn quảng cáo thuốc lậu, nhặt bóng ở sân quần vợt –
ma cà bông
•Nhờ bà Phó Đoan nên đến phục vụ ở hiệu may Âu hóa – nhà
thiết kế thời trang
•Đánh bại tình địch nhờ bài thơ quảng cáo thuốc và vô tình
khiến bệnh tình cụ cố tổ có tiến triển tốt - sinh viên trường
thuốc, Đốc – tờ Xuân
•Phong trào “vui vẻ trẻ trung” nổ ra - Giáo sư quần vợt
•Tham gia tranh giải quần vợt nhân dịp vua Xiêm đến Bắc Kì –
anh hùng cứu quốc, được thưởng Bắc Đẩu bội tinh, được mời
vào Hội Khai trí tiến đức, được nhận làm con rể cụ cố Hồng.

115. QUAN H TRONG NHÀ C H NGỆ Ố Ồ
C C T (ng i m t)Ụ Ố Ổ ườ ấ
C H NGỐ Ồ – C BÀỐ
VĂN MINH HOÀNG HÔN TUY TẾ TÚ TÂN
(V )Ợ (PHÁN) (XUÂN)

116. Nguyên nhân cái ch t c a c c tế ủ ụ ố ổ
• Phán bi t b v c m s ng → nghĩ cáchế ị ợ ắ ừ t ngố
ti n nhà về ợ
• Phán bi t ti ng nói c a Xuân có t m quanế ế ủ ầ
tr ngọ → tính toán vi c làm ănệ (đ a ti n như ề ờ
Xuân t cáo khéo léo)ố
• Ông c tụ ổ đau lòng, nh c nhã, ph n u t vì conụ ẫ ấ
cháu tr c n tắ ế → ch tế

117. Lí do đám con cháu vui m ngừ
tr c cái ch t nàyướ ế
• C c t tu i đã cao, s c đã y u →ụ ố ổ ổ ứ ế đ n lúc ch tế ế
• C b nh đã lâu ngày →ụ ệ nên ch t cho nh nế ẹ ợ (b nả
thân b t ch u đ ng và con cháu b t gánh n ng)ớ ị ự ớ ặ
• C r t giàu có, đã vi t di chúc nh ng di chúc chụ ấ ế ư ỉ
đ c hi n th c hóa khi c qua đ i →ượ ệ ự ụ ờ r t c nấ ầ
ph i ch tả ế (đ con cháu đ c h ng gia tài)ể ượ ưở

118. Tìm hi u đo n tríchể ạ Đ T N CẤ ƯỚ
Trích từ ch ng Vươ b n tr ng caả ườ M t đ ng khátặ ườ
v ngọ g m 9 ch ngồ ươ
•Ch ng 1:ươ L i chàoờ
•Ch ng 2:ươ Báo đ ngộ
•Ch ng 3:ươ Gi c Mặ ỹ
•Ch ng 4:ươ Tu i tr không yênổ ẻ
•Ch ng 5: Đ t N cươ ấ ướ
•Ch ng 6:ươ Áo tr ng và m t đ ngắ ặ ườ
•Ch ng 7:ươ Xu ng đ ngố ườ
•Ch ng 8:ươ Kho ng l n âm vangả ớ
•Ch ng 9:ươ Báo bão

119. L i kêu g iờ ọ
Đ t N cấ ướ
Ph i ch t tre, đóng c c mà gi l y!ả ặ ọ ữ ấ
Đ t N cấ ướ
Ph i đan phên, đ đ t mà gi l y!ả ổ ấ ữ ấ
Đ t N cấ ướ
Ph i phá nhà, ch t cây v n vác ra mà gi l y!ả ặ ườ ữ ấ
Đ t N cấ ướ
Ph i neo ng i xu ng sông, ch n n c mà gi l y!ả ườ ố ặ ướ ữ ấ
Đ t N cấ ướ
Đ t N c không th trôi đ c!ấ ướ ể ượ

120. 61 l n g i tênầ ọ Đ T N CẤ ƯỚ (ch a tính nhan đ )ư ề
Nh ng l lùng thay, nhân dân thông minhư ạ
Không h l a ta dù ca dao, c tíchề ừ ổ
Ta l n lên b ng ni m tin r t th tớ ằ ề ấ ậ
Bi t bao nhiêu h nh phúc có trên đ iế ạ ờ
...
Khi ta đ n gõ lên t ng cánh c aế ừ ử
Thì tin yêu ngay th ng đón ta vàoẳ
Ta ngh n ngào, Đ t N c Vi t Nam i!...ẹ ấ ướ ệ ơ
(ph n sauầ Đ t n cấ ướ )

121. Tìm hi u đo n tríchể ạ CHÍ PHÈO
• Bi k chị b c tuy t quy n làm ng iị ự ệ ề ườ c a Chíủ
Phèo b t đ u t lúc nào ?ắ ầ ừ
• Chí Phèo m y l nấ ầ đ n nhà Bá Ki n ?ế ế
• Nhân v tậ Th Nị ở đ c miêu t ra sao ?ượ ả

122. Bi k chị b c tuy t quy n làm ng iị ự ệ ề ườ
c a Chí Phèoủ
• u th :Ấ ơ là m t đ a tr h t s c kh n kh , kh nộ ứ ẻ ế ứ ố ổ ố
n n, t i nh c, b t c đo t h t nh ng gì bìnhạ ủ ụ ị ướ ạ ế ữ
th ng nh t c a m t đ a tr ; thành m tườ ấ ủ ộ ứ ẻ ộ món hàng
chuy n tay, đ i chác c a làng Vũ Đ iề ổ ủ ạ
• Hai m i tu i:ươ ổ Là công cụ đ th a mãn d c v ngể ỏ ụ ọ
cho các ông ch bà chủ ủ
• Sau khi ra tù: ti ng ch i v t vã đ n đau không l iế ử ậ ớ ờ
đáp, tr thànhở con qu dỉ ữ c a làng Vũ Đ iủ ạ

123. 4 l nầ Chí Phèo đ n nhà Bá Ki nế ế
• L n 1:ầ đ n giúp vi c, đ n làm công nh ng b cho vàoế ệ ế ư ị
tù và d n bi n ch t khi ra tù.ầ ế ấ
• L n 2:ầ sau khi ra tù đ n nhà Bá Ki n đòi n ; nh ngế ế ợ ư
b n ch t thu n phác c a ng i nông dân khi n Chíả ấ ầ ủ ườ ế
Phèo thua trí k thù, b mua chu c và d n quên điẻ ị ộ ầ
m i h n.ố ậ
• L n 3:ầ đ n xin Bá Ki n cho đi tù nh ng cu i cùngế ế ở ư ố
l i đi đòi n thay cho h n, đ a Bá Ki n t v trí kạ ợ ắ ư ế ừ ị ẻ
thù không đ i tr i chung tr thành ông ch và mìnhộ ờ ở ủ
cam tâm tình nguy n, ngoan ngoãn làm tay sai.ệ
• L n 4:ầ sau khi b Th N c tuy t, vác dao đ n nhàị ị ở ự ệ ế
Bá Ki n đòi l ng thi nế ươ ệ

124. V nhân v tề ậ Th Nị ở
• X u ma chê qu h n :ấ ỷ ờ cái m tặ “ng n đ n n iắ ế ỗ
ng i ta có th t ng b ngang h n b dàiườ ể ưở ề ơ ề ”,hai
má hóp, “cái mũi thì v a ng n, v a to, v a đ ,ừ ắ ừ ừ ỏ
v a s n sùi nh v cam sànhừ ầ ư ỏ ”, vì ăn tr u nênầ
“hai môi dày đ c bôi cho dày thêm m t l n,ượ ộ ầ
cũng may ch t tr u sánh l i, che đ c cái màuấ ầ ạ ượ
th t trâu xám ngoáchị ”
• Nhà thu c lo i cùng đinh nh t làng (nghèo)ộ ạ ấ
• Tính tình d h i:ở ơ “ng n ng nh nh ng ng iẩ ơ ư ữ ườ
đ n trong c tích”ầ ổ
• Nhà có m h i (có ng i ch t vì b nh phong)ả ủ ườ ế ệ

125. Đ t tác ph m trong m i t ng quanặ ẩ ố ươ
v i các sáng tác khácớ
• V i các tác ph mớ ẩ cùng ho c khác khuynh h ngặ ướ
• V i các tác ph mớ ẩ cùng ho c khác giai đo nặ ạ
• V i các tác ph m cóớ ẩ cùng đ tàiề
• V i các tác ph m cóớ ẩ cùng ch t li u s d ngấ ệ ử ụ
• V i các tác ph m cóớ ẩ cùng th pháp ngh thu tủ ệ ậ
• V i các tác ph m khácớ ẩ cùng tác giả

126. T ng quan v khuynh h ngươ ề ướ
Ví d :ụ
NH NG Đ A CON TRONG GIA ĐÌNHỮ Ứ
R NG XÀ NUỪ
t p trung vào vi c ng i caậ ệ ợ
ch nghĩa anh hùng cách m ngủ ạ

127. So sánh VI T và TNÚỆ
T NG Đ NGƯƠ Ồ
•Xu t hi n giai đo n cu c kháng chi n ch ng Mĩấ ệ ở ạ ộ ế ố
đang r t kh c li t; t p trung th hi n mâu thu n chấ ố ệ ậ ể ệ ẫ ủ
y u : ta > < đ ch (Mĩ – Ng y)ế ị ụ
•Đ u là nh ng nhân v t có hoàn c nh riêng nhi uề ữ ậ ả ề
m t mát, đau th ng; tr ng thành trong m t môiấ ươ ưở ộ
tr ng có b dày truy n th ng yêu n c, cách m ngườ ề ề ố ướ ạ

128. T NG Đ NGƯƠ Ồ
•Th hi n t p trungể ệ ậ nh ng ph m ch t t t đ pữ ẩ ấ ố ẹ
c a ch nghĩa anh hùng cách m ngủ ủ ạ : Căm thù
gi c sâu s c –ặ ắ Yêu quê h ng, gia đình tha thi t –ươ ế
Quy t tâmế chi nế đ u b o v đ t n c – Tinhấ ả ể ấ ướ
th nầ l cạ quan cách m ngạ
•Chi u h ng s ph n : theo h ng m v phíaề ướ ố ậ ướ ở ề
t i sáng đ tô đ m vai trò to l n c a cách m ngươ ể ậ ớ ủ ạ

129. T NG Đ NGƯƠ Ồ
•Là nhân v t anh hùng trung tâm c a tác ph m, thậ ủ ẩ ể
hi n t p trung, k t tinh v đ p c a c ng đ ng;ệ ậ ế ẻ ẹ ủ ộ ồ
•Đóng vai trò quan tr ng trong c t truy n, góp ph nọ ố ệ ầ
làm sáng rõ ch đ tác ph m; ch ng t đ c sủ ề ẩ ứ ỏ ượ ự g nắ
bó, am hi u sâu s c c a tác gi đ i v i m t vùng đ tể ắ ủ ả ố ớ ộ ấ
t con ng i đ n c nh v t, thói quen sinh ho t, nhuừ ườ ế ả ậ ạ
c u văn hóa và l i ăn ti ng nói hàng ngàyầ ờ ế

130. TNÚ
• G n v i chi ti t n i b t :ắ ớ ế ổ ậ bàn tay - mang ý nghĩa
t ng tr ng cho s ph n đau th ng và ph mượ ư ố ậ ươ ẩ
ch t anh hùngấ
• Mang v đ p s thi v i nh ng bi n pháp tu tẻ ẹ ử ớ ữ ệ ừ
đ c s d ng nh phóng đ i, khoa tr ng, bútượ ử ụ ư ạ ươ
pháp lí t ng hóa...v i l i tr n thu t theo ki uưở ớ ố ầ ậ ể
“truy n l ng trong truy n”ệ ồ ệ đ c đáoộ
• Đ c xây d ng t p trung chú ý vào hành đ ng h nượ ự ậ ộ ơ
là tâm lí, ch y u kh c h a tính cách thông quaủ ế ắ ọ
nh ng vi c làm c th h n là th hi n đ i s ngữ ệ ụ ể ơ ể ệ ờ ố
n i tâm ph c t p, đa d ng.ộ ứ ạ ạ

131. VI TỆ
• Bên c nh nh ng ph m ch t anh hùng nhân v tạ ữ ẩ ấ ậ
còn th hi nể ệ nét tr con, vô tẻ ư r t riêngấ
• V a mang v đ p s thi nh ng cũng th hi nừ ẻ ẹ ử ư ể ệ
nh ng nétữ bình d , chân ch tị ấ c a ng i Namủ ườ
Bộ
• Đ c đ t trongượ ặ m i t ng quan ch t ch v iố ươ ặ ẽ ớ
nhân v t Chi nậ ế , góp ph n làm n i b t ý nghĩaầ ổ ậ
nhan đ sâu s c c a tác ph mề ắ ủ ẩ

132. VI TỆ
• Cu c đ i nhân v t đ c tr n thu t theo ki uộ ờ ậ ượ ầ ậ ể
“dòng ý th c”ứ – g n v iắ ớ tình hu ng tâm tr ngố ạ
đ c đáoộ
• Đ c xây d ngượ ự chú ý v c hành đ ng l n tâmề ả ộ ẫ
lí, nh ngư t p trung ch y u kh c h a tínhậ ủ ế ắ ọ
cách thông qua đ i s ng n i tâm ph c t p,ờ ố ộ ứ ạ
phong phú v i nhi u đo n đ i tho i, đ c tho iớ ề ạ ố ạ ộ ạ
n i tâm, nh ng h i c, liên t ngộ ữ ồ ứ ưở

133. T ng quan v giai đo nươ ề ạ
Ví d :ụ
VI T B C - TÂY TI NỆ Ắ Ế
Giai đo nạ
Kháng chi n ch ng Phápế ố

134. So sánh hai đo n th sauạ ơ
“Ta v i mình, mình v i taớ ớ
Lòng ta sau tr c m n mà đinh ninhướ ặ
Mình đi, mình l i nh mìnhạ ớ
Ngu n bao nhiêu n c nghĩa tình b y nhiêu...”ồ ướ ấ
(Vi t B cệ ắ – T H uố ữ )
“Tây Ti n ng i đi không h n cế ườ ẹ ướ
Đ ng lên thăm th m m t chia phôiườ ẳ ộ
Ai lên Tây Ti n mùa xuân yế ấ
H n v S m N a ch ng v xuôi”ồ ề ầ ứ ẳ ề
(Tây Ti nế – Quang Dũng)

135. T NG Đ NGƯƠ Ồ
• Ra đ i trongờ giai đo n kháng chi n ch ngạ ế ố
Pháp
• Th hi nể ệ tình c m g n bó sâu n ngả ắ ặ gi a chữ ủ
th tr tình và m t vùng đ t đã t ng s ng vàể ữ ộ ấ ừ ố
chi n đ uế ấ
• Gi ng th thi t thaọ ơ ế , kh ng đ nh m i ân tìnhẳ ị ố
sâu s c khi tâm h n đã hòa m t nh p v i vùngắ ồ ộ ị ớ
đ t này.ấ

136. Vi t B cệ ắ
• Th i đi m sáng tác khi cu c kháng chi n ch ngờ ể ộ ế ố
Pháp v a hoàn thành, khung c nh đ c tái hi nừ ả ượ ệ
phù h p v i không khí cu c chia tay l ch s ngay sauợ ớ ộ ị ử
chi n th ng, khi TW chính ph r i Vi t B c v l iế ắ ủ ờ ệ ắ ề ạ
Hà N iộ
• Hình th c là l i đ i tho i v i ng i l i nh ngứ ờ ố ạ ớ ườ ở ạ ư
đ ng th i cũng là l i t h a đ kh ng đ nh t mồ ờ ờ ự ứ ể ẳ ị ấ
lòng th y chung c a ng i ra đi và c ng c ni m tinủ ủ ườ ủ ố ề
cho ng i l iườ ở ạ

137. Vi t B cệ ắ
• Th th l c bát, l i h i đáp v i k t c uể ơ ụ ố ỏ ớ ế ấ “mình –
ta” và s v n d ng sáng t o nh ng ch t li uự ậ ụ ạ ữ ấ ệ
quen thu c trong ca dao khi n đo n th đ mộ ế ạ ơ ậ
đà tính dân t cộ
• Gi ng th tha thi t tâm tình, ng t ngào đ yọ ơ ế ọ ầ
quy n luy n phù h p v i tình c nh xúc đ ngế ế ợ ớ ả ộ
c a th i kh c chia tayủ ờ ắ

138. Tây Ti nế
• Th i đi m sáng tác vàoờ ể đ u cu c kháng chi nầ ộ ế
ch ng Phápố
• Hình th c làứ l i đ c tho i t nguy n đ yờ ộ ạ ự ệ ầ
quy t tâm nh m tế ư ộ l i th s t sonờ ề ắ cùng sông
núi d u còn bao khó khăn th thách nh ng v nẫ ử ư ẫ
cháy mãi m t khát v ng s ng và chi n đ u, m tộ ọ ố ế ấ ộ
tinh th n quy t tâm ra đi không h n ngày vầ ế ẹ ề

139. Tây Ti nế
• Th th th t ngônể ơ ấ v i đi p t , t láy, s d ngớ ệ ừ ừ ử ụ
bút pháp lãng m nạ tái hi n l i m t không gian,ệ ạ ộ
th i gian v i v i trong th ng nh khôn nguôiờ ờ ợ ươ ớ
• Gi ng th v n toát lên âm h ng hào hùngọ ơ ẫ ưở dù
có thoáng man mác bu n pha l n chút bângồ ẫ
khuâng.

140. T ng quan v đ tàiươ ề ề
S PH N NG I DÂN MI N NÚIỐ Ậ ƯỜ Ề
QUA NH NG CH NG Đ NG CÁCHỮ Ặ ƯỜ
M NGẠ
V CH NG A PH - R NG XÀ NUỢ Ồ Ủ Ừ

141. T ng quan v ch t li u s d ngươ ề ấ ệ ử ụ
VI C S D NG CH T LI U DÂNỆ Ử Ụ Ấ Ệ
GIAN TRONG TÁC PH M VĂN H CẨ Ọ
HI N Đ IỆ Ạ
VI T B C – Đ T N CỆ Ắ Ấ ƯỚ (NKĐ)

142. T ng quan v th pháp ngh thu tươ ề ủ ệ ậ
TH PHÁP T NG PH N Đ I L PỦ ƯƠ Ả Ố Ậ
Đ C S D NG TRONG TÁC PH MƯỢ Ử Ụ Ẩ
CHI C THUY N NGOÀI XA – M T NG I HÀẾ Ề Ộ ƯỜ
N IỘ

143. T ng quan v i các sáng tác khác cùng tác giươ ớ ả
Ví d :ụ
Đ tàiề nông dân trong sáng tác c a Nam Caoủ
Quan ni m ngh thu t v con ng iệ ệ ậ ề ườ c aủ
Nguy n Tuân qua hai giai đo n sáng tácễ ạ

144. Đ tàiề nông dân trong sáng tác c a Nam Caoủ
• Nông dân ki uể “LÃO H C”Ạ : kh s , c c nh c nh ng hi nổ ở ự ọ ư ề
lành, luôn c g ng gìn gi ph m ch t t t đ pố ắ ữ ẩ ấ ố ẹ (Lang R nậ ,
Dì H oả )
• Nông dân ki uể “CHÍ PHÈO” : bi n d ng v nhân hình vàế ạ ề
nhân tính tr c s c ép kh ng khi p c a đói nghèo và đ nhướ ứ ủ ế ủ ị
ki n xã h iế ộ (M t b a noộ ữ , Tr con không đ c ăn th t chóẻ ượ ị ,
T cách mõư , N a đêmử )
• Nông dân ki uể “ĐÔI M T”Ắ : v n là n n nhân c a l ch số ạ ủ ị ử
nh ng đang d n tr thành đ ng l c c a l ch s và l cư ầ ở ộ ự ủ ị ử ự
l ng qu n chúng cách m ng chính y uượ ầ ạ ế

145. Quan ni m ngh thu t v con ng iệ ệ ậ ề ườ
c a Nguy n Tuânủ ễ

146. IV. Đ C ĐÚNG THỌ Ể
LO IẠ

147. Ph i xác đ nh rõ 3 v n đả ị ấ ề
1. Đ c tác ph mọ ẩ thu c các lo i khác nhauộ ạ c nầ
chú ý đi u gì ?ề
2. Đ c nh ng tác ph mọ ữ ẩ cùng m t lo i nh ngộ ạ ư
th khác nhauể nh th nào ?ư ế
3. Đ c nh ng tác ph m cóọ ữ ẩ hi n t ng t ngệ ượ ươ
tác th lo iể ạ c n chú ý đi u gì ?ầ ề

148. 1. Đ c tác ph mọ ẩ thu c cácộ
lo i khác nhauạ c n chú ýầ
đi u gì ?ề

149. 1.1 Đ C TÁC PH MỌ Ẩ
TR TÌNHỮ

150. YÊU C U Đ C HI U TÁC PH M TR TÌNHẦ Ọ Ể Ẩ Ữ
C A SÁCH GIÁO KHOA PH THÔNGỦ Ổ
• Tìm hi uể xu t xấ ứ và hoàn c nh sáng tác c thả ụ ể c a bàiủ
th .ơ
• Tìm hi uể t thứ ơ - đó là m t ý chính, m t ý l n bao quátộ ộ ớ
toàn bài th , làm đi m t a cho s v n đ ng c a c bài th .ơ ể ự ự ậ ộ ủ ả ơ
• C m nh nả ậ ý thơ - c m xúc, suy nghĩ, tâm tr ng, nh ng sả ạ ữ ự
vi c, c nh v t,…có th là s bi u hi n, s v n đ ng c aệ ả ậ ể ự ể ệ ự ậ ộ ủ
hình nh th , hình t ng th , “cái tôi” tr tình, nhân v tả ơ ượ ơ ữ ậ
tr tình,….ữ
• Phân tích kh năng bi u hi n c a t ngả ể ệ ủ ừ t ngừ ữ, v n đi uầ ệ ,…
v i m t t duy khái quát, m t s c m th mang tính ch tớ ộ ư ộ ự ả ụ ấ
t ng h p, nâng cao và s đ ng c m v i nhà thổ ợ ự ồ ả ớ ơ
• Rút ra nh n xét chung: bài th nói lên cái gì, nh n g i đi uậ ơ ắ ử ề
gì, có ý nghĩa nh th nào v i cu c s ng và con ng i, hìnhư ế ớ ộ ố ườ

151. M t s l u ý v vi c đ c tác ph mộ ố ư ề ệ ọ ẩ
 Thông qua đ c tác ph m đ tìm nh ngọ ẩ ể ữ t ngừ ữ
quan tr ngọ và nh ngữ nh p ng t đ c bi tị ắ ặ ệ - kho ngả
ng ng h p lí, có ý nghĩa và là m t tín hi u nghừ ợ ộ ệ ệ
thu t c n quan tâmậ ầ
 Dành s quan tâm đ c bi t cho nh ng tác ph m cóự ặ ệ ữ ẩ
s chuy n m ch c m xúcự ể ạ ả ho cặ âm h ng tr mưở ầ
hùng – bi tráng
• Thu t hoàiậ
• T tìnhự
• Th ng vươ ợ
• Tây Ti nế
• Sóng
• Đàn ghi ta c a Lor - caủ

152. Tìm hi u ti ng nói c m xúc trong thể ế ả ơ
 M t s khái ni m:ộ ố ệ
• Ch th tr tìnhủ ể ữ là đi m t a cho nh ng ph ngể ự ữ ươ
th c bi u hi n c a th tr tình – Nhà th v i toànứ ể ệ ủ ơ ữ ơ ớ
b th gi i tinh th n, c m xúc c a mìnhộ ế ớ ầ ả ủ bi u hi nể ệ
trong bài thơ
• Cái tôi tr tìnhữ là s c m nh n cu c s ng có chi uự ả ậ ộ ố ề
sâu và b n s c đ c đáo v i gi ng đi u thi ca riêngả ắ ộ ớ ọ ệ –
g n nh phong cách thầ ư ơ
• Nhân v t tr tìnhậ ữ là s th hi n c th c a ch thự ể ệ ụ ể ủ ủ ể
tr tình,ữ có khi đ ng nh tồ ấ , có khi phân thân - hi nệ
lên nh m t con ng i s ng đ ng, m t g ng m tư ộ ườ ố ộ ộ ươ ặ
có tính xác đ nh v s ph n, tâm líị ề ố ậ

153. Tìm hi u ti ng nói c m xúc trong thể ế ả ơ
 L u ý :ư
• Tìm hi u ch th tr tình ch y u n m vi c khaiể ủ ể ữ ủ ế ằ ở ệ
thác th gi i tâm tr ng, c m xúcế ớ ạ ả trong thơ
• C n tìm hi u nh ng y u t nh nhân v t tr tình,ầ ể ữ ế ố ư ậ ữ
ch th tr tình. T đó xác đ nhủ ể ữ ừ ị ti ng nói c m xúcế ả
trong bài th là c a aiơ ủ

154. Ví dụ
• Tâm tr ng nhà th th hi n quaạ ơ ể ệ C nh ngày hèả c aủ
Nguy n Trãiễ
• Th gi i tâm tr ng trongế ớ ạ T tìnhự c a H Xuân H ngủ ồ ươ
• Th gi i tâm tr ng trongế ớ ạ V i vàngộ c a Xuân Di uủ ệ
• Nh ng cung b c tâm tr ng trong bài thữ ậ ạ ơ Sóng c aủ
Xuân Quỳnh
• Phân chia b c c choố ụ Vi t B cệ ắ c a T H u nh thủ ố ữ ư ế
nào?
• Ti ng ch i cu i bài thế ử ố ơ Th ng vươ ợ c a Tr n T X ngủ ầ ế ươ

155. Khai thác hình nh, ngôn t thả ừ ơ
• Chú ý nh ng bi u hi nữ ể ệ đ c bi tặ ệ , lạ
• Khi khai thác ngôn t và hình nh nên theo các b c :ừ ả ướ
- Tìm hi uể ý nghĩa
- Ti n hànhế so sánh (từ v i các t g n nghĩa, đ ngớ ừ ầ ồ
nghĩa; hình nhả v i nh ng hình nh l p l i trong tácớ ữ ả ặ ạ
ph m c a chính tác gi ho c tác gi khác) đ ch raẩ ủ ả ặ ả ể ỉ
s khác bi t đ c đáo c a nóự ệ ộ ủ
- Đánh giá (bình gi ng)ả
• Dành m i quan tâm đ c bi t cho cácố ặ ệ bi n pháp tu tệ ừ

156. Thu t hoàiậ
Hoành sóc giang s nơ kháp k thuỉ
(1) (2) (3)
Tam quân tì hổ khí thôn Ng uư / ng uư
(4) (5) (6)

157. Đây thôn Vĩ Dạ
Gió theo l iố gió / mây đ ngườ mây
(1)
Dòng n cướ bu n thiuồ , hoa b p layắ
(2) (3)
Thuy n aiề đ uậ b n sôngế trăng đó
(4) (4)
Có chở trăng về k pị t i nay?ố
(4) (5)

158. T yừ ấ
T yừ ấ trong tôi b ngừ n ng hắ ạ
(1) (2) (3)
M t tr i chân líặ ờ chói qua tim
(4) (5) (6)

159. Khai thác nh c tính trong thạ ơ
 Ph i có ki n th c c b n v ng âmả ế ứ ơ ả ề ữ
 Chú ý khai thác nh ng khía c nh sau :ữ ạ
• Nh ng hình th cữ ứ ng t nh pắ ị b t ng , đ cấ ờ ộ
đáo
• Nh ngữ hình th c đi pứ ệ (t , ng , câu, c uừ ữ ấ
trúc)
• Ngh thu tệ ậ ph i thanhố

160. Ng t nh pắ ị
• Ta d iạ / ta tìm n i v ng vơ ắ ẻ
Ng i khônườ / ng i đ n ch n lao xaoườ ế ố
(Nhàn - Nguy n B nh Khiêmễ ỉ )
• Trơ / cái h ng nhanồ / v i n c nonớ ướ
(T tìnhự - H Xuân H ngồ ươ )
• Mơ / khách đ ng xaườ / khách đ ng xaườ
(Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn M c Tặ ử)
• C m tay nhauầ / bi t nói gìế / hôm nay...
(Vi t B cệ ắ - T H uố ữ )

161. Hình th c đi pứ ệ
• V i vàngộ – Xuân Di uệ
• Vi t B cệ ắ – T H uố ữ
• Sóng – Xuân Quỳnh
• Đàn ghi ta c a Lor - caủ – Thanh Th oả

162. Ph i thanhố
• Sao anh không v ch i thônề ơ Vĩ ?
(Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn M c Tặ ử)
• nh ng ti ng đàn b tữ ế ọ n cướ
Tây Ban Nha áo choàng đỏ g tắ
li - la li - la li - la
...
ti ng ghi – taế nâu
b u tr i cô gáiầ ờ yấ
ti ng ghi – ta lá xanh bi tế ế m yấ
ti ng ghi – ta tròn b t n c vế ọ ướ ỡ tan
ti ng ghi – ta ròngế ròng
máu ch yả
(Đàn ghi ta c a Lor – caủ - Thanh Th oả )

163. M t s l u ýộ ố ư
 Khi gi ng th c n ti n hành các b c sau :ả ơ ầ ế ướ
 ph iả chép thơ ra m t bên b ngộ ả
 yêu c u h c tròầ ọ phát hi nệ t quan tr ng,ừ ọ g ch dạ ưới t quanừ
tr ng, đánh s (n u c n)ọ ố ế ầ
 gi ng gi iả ả
 Khi gi ngả th ch Hánơ ữ ph iả phân tích ph n phiên âmầ
trong sự đ i sánh v i b n d chố ớ ả ị
 Dù không ph i bài nào cũng chia b c c và đ t tênả ố ụ ặ
t ng ph nừ ầ nh ng v n nên ch n cách đ c hi u (phânư ẫ ọ ọ ể
tích) theo l i c t ngangố ắ đ h c sinh d n m bàiể ọ ễ ắ

164. 1.2 Đ C TÁC PH MỌ Ẩ
T SỰ Ự

165. YÊU C U Đ C HI U TÁC PH M T S C AẦ Ọ Ể Ẩ Ự Ự Ủ
SÁCH GIÁO KHOA PH THÔNGỔ
• Tìm hi uể b i c nh xã h iố ả ộ , hoàn c nh sáng tácả
• Phân tích c t truy nố ệ v i các b c di n bi n : m đ u, v nớ ướ ễ ế ở ầ ậ
đ ng, k t thúc – đó là quá trình đ i s ng c th t o nên n iộ ế ờ ố ụ ể ạ ộ
dung c a truy n. Theo các b c đó và chú ý t i cácủ ệ ướ ớ tình ti tế ,
s ki n chính, hãy tóm t t truy n.ự ệ ắ ệ
• Phân tích nhân v tậ theo di n bi n c t truy n, t c là theo cácễ ế ố ệ ứ
tình ti t, s ki n, bi n c đang di n ra.ế ự ệ ế ố ễ
• Xác đ nh giá tr t t ng ngh thu t c a truy n t s ho tị ị ư ưở ệ ậ ủ ệ ừ ự ạ
đ ng, tính cách và ý nghĩa cu c đ i c a nhân v t đ c miêuộ ộ ờ ủ ậ ượ
t . Nhà văn th ng sáng t o nhân v t đ phát hi n nh ngả ườ ạ ậ ể ệ ữ
v n đ c a cu c s ng, g i g m t t ng, tình c m và quanấ ề ủ ộ ố ử ắ ư ưở ả
ni m c a mình v cu c đ i.ệ ủ ề ộ ờ

166. Nh ng vi c c n làm khi đ c tác ph m tữ ệ ầ ọ ẩ ự
sự
• Đ c g n li n v iọ ắ ề ớ chia b c cố ụ tác ph mẩ
• Đ c ph i đi li n v iọ ả ề ớ th ng kê s ki nố ự ệ (nh ngữ
tình ti t chínhế ) hình thành nên c t truy nố ệ
• Đ c xong ph iọ ả có tóm t t ng nắ ắ (g n) v tácọ ề
ph mẩ
• Đ c kèm theo vi cọ ệ tìm d n ch ngẫ ứ theo đ nhị
h ng yêu c u c a giáo viênướ ầ ủ

167. V ch ng A Phợ ồ ủ
1. Th ng kê s ki n:ố ự ệ G m 2 ch ng đ i c a nhân v tồ ặ ờ ủ ậ
Mị
 Quãng đ i H ng Ngài : v i 3 đêm quan tr ngờ ở ồ ớ ọ
trong đ iờ
• Đêm tình mùa xuân 1 - b b t v làm con dâu g t n ,ị ắ ề ạ ợ
kh i đ u cho nh ng ngày tăm t iở ầ ữ ố
• Đêm tình mùa xuân 2 - khi s c s ng tr i d y nh ngứ ố ỗ ậ ư
b d p t t tàn nh n, phũ phàngị ậ ắ ẫ
• Đêm đông trên núi cao - khi ch ng ki n c nh A Phứ ế ả ủ
b trói đ ng r i gi i thoát cho anhị ứ ồ ả
 Quãng đ i Phi ng Sa :ờ ở ề k t thành v ch ng v i Aế ợ ồ ớ
Ph , đ c giác ngủ ượ ộ

168. V ch ng A Phợ ồ ủ
2. Tóm t t :ắ
Đo n trích k v cu c đ i c a M và A Ph (dânạ ể ề ộ ờ ủ ị ủ
t c Mèo). M là cô gái tr đ p, h n nhiên, tài gi i, hi uộ ị ẻ ẹ ồ ỏ ế
th o. M b b t làm con dâu g t n trong nhà th ng líả ị ị ắ ạ ợ ố
Pá Tra. M đ nh t t nh ng nghĩ th ng b nên l iị ị ự ử ư ươ ố ạ
thôi. M s ng ki p nô l h t năm này qua năm khácị ố ế ệ ế
trong nhà th ng lí, lâu d n cô gi ng nhố ầ ố ư “con rùa lùi lũi
nuôi trong xó c a”ử . Vào m t đêm tình mùa xuân, ngheộ
ti ng sáo g i b n; M nh s ng l i nh ng ngày tu i trế ọ ạ ị ư ố ạ ữ ổ ẻ
xa x a. M u ng r u và s a so n mu n đi ch i nh ngư ị ố ượ ử ạ ố ơ ư
b ch ng là A S trói đ ng vào c t nhà su t đêm choị ồ ử ứ ộ ố
đ n sáng hôm sau, khi A S b đánh, cô m i đ c c iế ử ị ớ ượ ở
trói đ di l y thu c cho ch ng.ể ấ ố ồ

169. V ch ng A Phợ ồ ủ
2. Tóm t t :ắ A Ph là chàng trai nghèo m côi, dũng c m, laoủ ồ ả
đ ng gi i. Vì đánh A S là con quan nên A Ph b b t, bộ ỏ ử ủ ị ắ ị
đánh, b ph t v nên ph i đ không công cho nhà th ng lí.ị ạ ạ ả ở ợ ố
Vì đ h ăn m t con bò nên A Ph b trói đ ng vào c t su tể ổ ấ ủ ị ứ ộ ố
m y đêm li n. C m th ng cho A Ph , M đã c i trói cho anhấ ề ả ươ ủ ị ở
và cùng A Ph tr n kh i H ng Ngài (ủ ố ỏ ồ Ph n l c đi :ầ ượ Hai ng iườ
ch y đ n Phi ng Sa và thành v ch ng, h đ c cán b Aạ ế ề ợ ồ ọ ượ ộ
Châu giác ng cách m ng và A Ph tr thành ti u đ i tr ngộ ạ ủ ở ể ộ ưở
du kích đánh Tây)

170.  Nh ng ngày tăm t i trong nhà th ng líữ ố ố
- Nguyên nhân vào nhà th ng líố
- Nh ng ngày đ uữ ầ
- Th i gian sau – khi tê li t s c s ngờ ệ ứ ố
 B c ngo t th 1ướ ặ ứ - Đêm tình mùa xuân (Cao trào)
- Tác nhân
- Di n bi n hành đ ng, tâm tr ngễ ế ộ ạ
 B c ngo t th 2ướ ặ ứ - Đêm đông trên núi cao khi gi iả
thoát cho A Ph (ủ Đ nh đi mỉ ể )
- Tác nhân
- Di n bi n hành đ ng, tâm tr ngễ ế ộ ạ
 K t quế ả
Nhân v t M - tiêu bi u cho hình t ngậ ị ể ượ
con ng i th c t nhườ ứ ỉ

171. Chí Phèo
1. Th ng kê s ki n:ố ự ệ
2. B b r iị ỏ ơ → dân làng chuy n tayề → vào nhà Bá Ki nế
làm công
3. Bá Ki n ghen nên b t ng vào tùế ị ố → ra tù tìm đ n trế ả
thù nh ng d n d n nguôi quên m i thù và tr thànhư ầ ầ ố ở
tay sai → tr t dài trên con đ ng tha hóaượ ườ
4. G p Th N →ặ ị ở th c t nh khát khao làm ng i l ngứ ỉ ườ ươ
thi n →ệ b Th N c tuy t →ị ị ở ự ệ vác dao đ n nhà Báế
Ki n, đâm ch t h n và t tế ế ắ ự ử

172. 2. Tóm t t :ắ
Truy n k v cu c đ i Chí Phèo, m t đ a tr bệ ể ề ộ ờ ộ ứ ẻ ị
b r i, vô th a nh n. Chí Phèo đ c ng i làng nh tỏ ơ ừ ậ ượ ườ ặ
v nuôi, đ n năm hai m i tu i làm canh đi n cho nhàề ế ươ ổ ề
Bá Ki n. Vì ghen tuông, Bá Ki n đã đ y Chí Phèo vào tù.ế ế ẩ
Sau bày tám năm tù tr v , t m t ng i hi n lành,ở ở ề ừ ộ ườ ề
l ng thi n, Chí Phèo đã tr thành con qu d c a làngươ ệ ở ỷ ữ ủ
Vũ Đ i, tr thành tay sai cho Bá Ki n gây bao t i ác choạ ở ế ộ
dân làng. Sau đó Chí Phèo g p Th N , d n d n b nặ ị ở ầ ầ ả
ch t l ng thi n trong Chí Phèo tr i d y. Chí Phèoấ ươ ệ ỗ ậ
mong mu n Th N giúp mình tr l i cu c s ng bìnhố ị ở ở ạ ộ ố
th ng nh ng không đ c vì b Th N c tuy t. Quáườ ư ượ ị ị ở ự ệ
đau đ n, u t c, Chí Phèo u ng r u, c m dao đ nớ ấ ứ ố ượ ầ ế
nhà Bá Ki n đâm ch t h n và t k t li u đ i mìnhế ế ắ ự ế ễ ờ .

173. Bi k ch c a nhân v t Chí Phèoị ủ ậ
 Bi k ch b tha hóa (b l u manh hóa) :ị ị ị ư
• Quá trình : đi t nhân hình đ n nhân tínhừ ế
• Tác nhân : Bá Ki n – đ i di n cho n nế ạ ệ ạ “qu n ngầ ư
tranh th c”ự
 Bi k ch b t ch i (b c tuy t) quy n làmị ị ừ ố ị ự ệ ề
ng i :ườ
• Quá trình : u th - tr ng thành - ti ng ch i - m iấ ơ ưở ế ử ố
quan h v i Th Nệ ớ ị ở
• Tác nhân : làng Vũ Đ i (đ nh ki n kh c nghi t)ạ ị ế ắ ệ

174. M t s l u ý v k t c u truy nộ ố ư ề ế ấ ệ
 Quan ni m v k t c u (t ch c văn b nệ ề ế ấ ổ ứ ả
ngôn t ) :ừ
• Phân bi t c t truy n và k t c u :ệ ố ệ ế ấ
C t truy n :ố ệ
“Là m t h th ng các s ki n ph n ánh nh ngộ ệ ố ự ệ ả ữ
di n bi n c a cu c s ng và nh t là các xung đ tễ ế ủ ộ ố ấ ộ
xã h i m t cách ngh thu t; qua đó các tính cáchộ ộ ệ ậ
hình thành và phát tri n trong nh ng m i quanể ữ ố
h qua l i c a chúng nh m làm sáng t ch đệ ạ ủ ằ ỏ ủ ề
và t t ng tác ph m”ư ưở ẩ (tr.137)

175. K t c u :ế ấ
“Là s t o thành và liên k t các b ph n trongự ạ ế ộ ậ
b c c tác ph m; là s t ch c, s p x p các y uố ụ ẩ ự ổ ứ ắ ế ế
t ,các ch t li u t o thành n i dung c a tác ph mố ấ ệ ạ ộ ủ ẩ
trên c s đ i s ng khách quan và theo m t chi uơ ở ờ ố ộ ề
h ng t t ng nh t đ nh”ướ ư ưở ấ ị (tr.143)
Nguồn : Hà Minh Đức (chủ biên) (1999), Lí luận văn
học, in lần thứ 6, NXB. Giáo dục

176. “Thu t ng b c c nói lên s s p x p, s phânậ ữ ố ụ ự ắ ế ự
b các b ph n, các ch ng, các đo n c a tác ph m.ố ộ ậ ươ ạ ủ ẩ
Ti p xúc v i tác ph m theo trình t v n có c a nó, tómế ớ ẩ ự ố ủ
t t n i dung các ph n, các ch ng, đo n c a tác ph mắ ộ ầ ươ ạ ủ ẩ
theo trình t y chúng ta s tìm th y b c c c a tácự ấ ẽ ấ ố ụ ủ
ph m. Thu t ng k t c u th hi n m t khái ni m r ngẩ ậ ữ ế ấ ể ệ ộ ệ ộ
rãi, ph c t p h n b c c. (...)ứ ạ ơ ố ụ Vì v y b c c ch là m tậ ố ụ ỉ ộ
ph ng di n c a k t c u, là k t c u b m t c a tácươ ệ ủ ế ấ ế ấ ề ặ ủ
ph mẩ ” (tr.149 - 150)
Nguồn : Nhiều tác giả (1985), Cơ sở lý luận văn học,
tập 2, in lần thứ 1, NXB. ĐH và THCN

177. M t s l u ý v k t c u truy nộ ố ư ề ế ấ ệ
 Nh ng k t c u th ng g p :ữ ế ấ ườ ặ
• K t c u tuy n tínhế ấ ế - theo trình t th i gianự ờ
• K t c u h i cế ấ ồ ố - đ o trình t th i gianả ự ờ
• K t c u vòng trònế ấ - đ u cu i t ng ngầ ố ươ ứ
• K t c u tâm líế ấ - theo dòng tâm tr ng c a nhân v tạ ủ ậ
• K t c uế ấ “truy n l ng trong truy nệ ồ ệ ”

178. M t s l u ý v tình hu ng truy nộ ố ư ề ố ệ
 Quan ni m v tình hu ng truy n :ệ ề ố ệ
• Nguy n Minh Châuễ trong t p ti u lu nậ ể ậ Trang gi y tr cấ ướ
đèn
“(…) Nh ng ng i c m bút có cái bi t tài có th ch n raữ ườ ầ ệ ể ọ
trong cái dòng đ i xuôi ch y m tờ ả ộ kho nh kh c th i gianả ắ ờ mà
đó cu c s ng đ m đ c nh t, ch a đ ng nhi u ý nghĩaở ộ ố ậ ặ ấ ứ ự ề
nh t, m tấ ộ kho nh kh c cu c s ngả ắ ộ ố v i m t vài s vi c di nớ ộ ự ệ ễ
bi n s sài và cũng bình th ng thôi (ho c có th d n d pế ơ ườ ặ ể ồ ậ
và không bình th ng), nh ng b t bu c con ng i vàoườ ư ắ ộ ườ ở
m t tình th ph i b c lộ ế ả ộ ộ ra cái ph n tâm can nh t, cáiầ ấ
ph n n náu sâu kín nh t, th m chí có khi đó là cái kho nhầ ẩ ấ ậ ả
kh c ch a đ ng c m t đ i ng i, m t đ i nhân lo i”ắ ứ ự ả ộ ờ ườ ộ ờ ạ
(tr.460)

179. • GS. Phan C Đ :ự ệ
“B n thân moment không t o ra tình hu ng nh ng momentả ạ ố ư
là đi u ki n th i gianề ệ ờ giúp nhà văn t o ra tình hu ngạ ố
trong không gian, đó các nhân v t tác đ ng qua l i l nở ậ ộ ạ ẫ
nhau và b c l toàn v n tính cáchộ ộ ẹ ” (tr.461)
Ông phân lo i ra nh ng lo i tình hu ng nhạ ữ ạ ố ư
• T p trung vào m i quan h gi a con ng i và con ng iậ ố ệ ữ ườ ườ
ho c m i quan h gi a con ng i v i hoàn c nh; cóặ ố ệ ữ ườ ớ ả tình
hu ng hành đ ngố ộ , có tình hu ng tâm tr ngố ạ
• Bên c nh đó còn cóạ tình hu ng gi đ nhố ả ị trong các truy nệ
ng n có màu s c châm bi m (ắ ắ ế Vi hành c a Nguy n Áiủ ễ
Qu c), nh ngố ữ tình hu ng t ng tr ngố ượ ư trong các truy nệ
ng n có màu s c tri t líắ ắ ế
Ngu n :ồ Phan C Đ (ch biên) (2007),ự ệ ủ Truy n ng n – L ch s ,ệ ắ ị ử
chân dung và thi pháp, in l n th 1, NXB Giáo d cầ ứ ụ

180. Tình hu ng trong “Ch ng i t tù”ố ữ ườ ử
 Quá trình :
• Ch a g p gư ặ ỡ nh ng đãư ti m n s ng ngề ẩ ự ưỡ
mộ
• Giáp m t l n đ uặ ầ ầ : ánh m t hi n lành,ắ ề
không tra t n đánh đ pấ ậ - đ y m nh m , khíầ ạ ẽ
phách
• Đ i di n nhà bi t giam :ố ệ ở ệ t t , trân tr ngử ế ọ
– l nh lùng, khinh b cạ ạ
• Hi u ra và cho ch :ể ữ kính tr ng, c m ph cọ ả ụ
đ n xúc đ ngế ộ – m nh m , ân c nạ ẽ ầ

181. Tình hu ng trong “Ch ng i t tù”ố ữ ườ ử
 Nh n xét:ậ
• V a h p lí v a éo leừ ợ ừ
• Trên bình di n xã h i, h hai phía đ i l p nhau.ệ ộ ọ ở ố ậ
Nh ng trên bình di n ngh thu t, h là nh ng tri âmư ệ ệ ậ ọ ữ
tri k c a nhau – m t bên sáng t o cái đ p, m t bênỉ ủ ộ ạ ẹ ộ
nâng niu, gìn gi , trân tr ngữ ọ
• S g p g c a nh ng con ng i này t o nên m t tìnhự ặ ỡ ủ ữ ườ ạ ộ
hu ng k ch tính và chính tình hu ng này đã khi n choố ị ố ế
nhân cách, nhân ph m c a m i nhân v t đ c thẩ ủ ỗ ậ ượ ể
hi n m t cách rõ nét, t nhiên. Đ ng th i, nh ng nhânệ ộ ự ồ ờ ữ
v t đó đã b sung cho nhau, cùng tô đ m ch đ tácậ ổ ậ ủ ề
ph m.ẩ

182. Tình hu ng trong “V nh t”ố ợ ặ
• B t ng :ấ ờ
– Gây ng c nhiên cho c bà m và xóm ng c , chínhạ ả ẹ ụ ư
Tràng cũng ch a h t ng ngàng vì mình đã có vư ế ỡ ợ
– Anh Tràng x u trai, nghèo, v đã nh t đ c vấ ế ợ ặ ượ ợ
m t cách ng u nhiên d dàng b ng m y câu hátộ ẫ ễ ằ ấ
bông đùa, m y bát bánh đúc. Anh l i dám có v gi aấ ạ ợ ữ
lúc cái đói đang đe d a, mi ng ăn d n tr thànhọ ế ầ ở
nhân m ng.ạ

183. Tình hu ng trong “V nh t”ố ợ ặ
• Tr trêu, éo le:ớ
– Nh trên đã nói, anh Tràng l y v trong hoàn c nh nhi uư ấ ợ ả ề
ng i và chính gia đình mình đang kh n kh vì đói.ườ ố ổ
– B n thân anh Tràng làm l ng nuôi thân mình và m giàả ụ ẹ
đã khó, nay l iạ “đèo bòng” thêm ng iườ “v nh t”ợ ặ , h sọ ẽ
s ng nh th nào gi a ngày đói. Cho nên tâm tr ng c aố ư ế ữ ạ ủ
nhân v t th hi n nh ng nét c m xúc đ i ngh ch đan xenậ ể ệ ữ ả ố ị
: v a m ng v a lo, v a h nh phúc v a ai oán xót xa.ừ ừ ừ ừ ạ ừ

184. Tình hu ng trong “V nh t”ố ợ ặ
• Thái đ c a tác gi th hi n qua tình hu ngộ ủ ả ể ệ ố
truy nệ
– Cái nhìn hi n th c :ệ ự Ph i bày th c tr ng xã h i Vi tơ ự ạ ộ ệ
Nam đêm tr c Cách m ngướ ạ
– Cái nhìn nhân đ o :ạ Th hi n thái đ phê phán sâuể ệ ộ
s c đ i v i th c dân, phát xít ; c m thông sâu s c vàắ ố ớ ự ả ắ
trân tr ng đ i v i ng i dân lao đ ng; kh ng đ nhọ ố ớ ườ ộ ẳ ị
nh ng ph m ch t đáng quý c a nh ng ng i laoữ ẩ ấ ủ ữ ườ
đ ng nghèo khộ ổ

185. Phân tích nhân v t truy nậ ệ
Khi phân tích nhân v t, c n làm rõ nh ng n i dung sau :ậ ầ ữ ộ
•Lai l chị (xu t thân, hoàn c nh, ngh nghi p, môi tr ngấ ả ề ệ ườ
ho t đ ng)ạ ộ
•Ngo i hìnhạ
•Tính cách (th hi n thông qua hành đ ng, ngôn ng , tâmể ệ ộ ữ
lí và trong quan h v i nhân v t khác)ệ ớ ậ
•Chi u h ng s ph nề ướ ố ậ
•T t ng, tình c m c a nhà văn khi xây d ng nhân v tư ưở ả ủ ự ậ
•Tài năng c a nhà văn th hi n trong vi c xây d ng nhânủ ể ệ ệ ự
v tậ

186. V lai l ch nhân v tề ị ậ
Nguyên nhân M có m t trong nhà th ng líị ặ ố
•L a g t :ừ ạ ngón tay đeo nh n - d u hi u c a yêuẫ ấ ệ ủ
th ng thành n i đau đ u tiênươ ỗ ầ
•Cách b t :ắ “m y ng i choàng đ n, nhét áo vàoấ ườ ế
mi ng M r i b t m t, cõng M đi”, “nh t M vàoệ ị ồ ị ắ ị ố ị
bu ng. Ngoài vách kia, ti ng nh c sinh ti n cúngồ ế ạ ề
ma đ ng r p r n nh y múa”ươ ậ ờ ả
•C m nghĩ c a cha M :ả ủ ị nh l i l i Pá Tra, đau đ nớ ạ ờ ớ
vì “cha m ăn b c c a nhà giàu t ki p tr c, bâyẹ ạ ủ ừ ế ướ
gi ng i ta b t con tr n ”ờ ườ ắ ừ ợ

187. V lai l ch nhân v tề ị ậ
Hu n Cao -ấ anh hùng sa cơ thành t tù ch ch t chémử ờ ế
•Ta chờ đợi ở Huấn Cao một tâm trạng suy sụp, một thái độ
yếu đuối, bạc nhược, chỉ nghĩ đến bản thân là chính.
•Nhưng Huấn Cao không phải như thế. Dù thất thế ông vẫn
hiên ngang, đối mặt với cái chết vẫn mạnh mẽ và trong
những ngày tháng cuối cũng kịp làm một việc rất vị tha và
đầy ý nghĩa cho chữ và cho cả con đường đúng đắn để đi.

188. V ngo i hình nhân v tề ạ ậ
 V nh tợ ặ - Kim Lân :
Hình nh cô dâu ngày vu qui :ả “hôm nay th ráchị
quá, áo qu n t t i nh t đ a, th g y x p h n đi,ầ ả ơ ư ổ ỉ ị ầ ọ ẳ
trên cái khuôn m t l i cày xám x t ch còn th yặ ưỡ ị ỉ ấ
hai con m t”ắ ; “c p cái thúng con, đ u h i cúiắ ầ ơ
xu ng, cái nón rách tàng nghiêng nghiêng cheố
khu t đi n a m t”ấ ử ặ

189.  Đ i th aờ ừ - Nam Cao :
• Khi T - v c a H - nhìn anh và th y :ừ ợ ủ ộ ấ “Đôi lông mày
r m c a h n châu đ u l i v i nhau và h i x ch lênh m tậ ủ ắ ầ ạ ớ ơ ế ộ
chút. Đôi m t sáng qu c có v l i ra. Cái trán r ng h iắ ắ ẻ ồ ộ ơ
nhăn. Đôi l ng quy n đ ng s ng s ng bên b hai cáiưỡ ề ứ ừ ữ ờ
h sâu c a má thì bóng nh y. C cái mũi cao và th ngố ủ ẫ ả ẳ
t p cũng bóng lên nh v y”ắ ư ậ
• T c m th y :ừ ả ấ “Cái m t h c hác y, nghiêng nghiêng bênặ ố ấ
trên quy n sách, trông kh c kh đ n thành d t n. Tể ắ ổ ế ữ ợ ừ
th y s ...”ấ ợ

190.  Chí Phèo - Nam Cao :
• Sau khi ra tù : “Cái đ u thì tr c l c, cái răng c o tr ngầ ọ ố ạ ắ
h n, cái m t thì đen mà r t c ng c ng, hai m t g mớ ặ ấ ơ ơ ắ ườ
g m trông g m ch t! Cái ng c phanh, đ y nh ng nétườ ớ ế ự ầ ữ
ch m tr r ng ph ng v i m t ông t ng c m chùy, cạ ổ ồ ượ ớ ộ ướ ầ ả
hai cánh tay cũng th ”ế
• M t th i gian sau, khi đã tr thành tay sai cho Bá Ki n,ộ ờ ở ế
Chí Phèo nhìn l i mình đ y ng ngàngạ ầ ỡ “Cái m t h n vàngặ ắ
vàng mà l i mu n s m màu gio. Nó v n d c, v n ngangạ ố ạ ằ ọ ằ
không th t , bi t bao nhiêu là s o. V t nh ng m nhứ ự ế ẹ ế ữ ả
chai c a bao nhiêu l n ăn v kêu làng, bao nhiêu l n h nủ ầ ạ ầ ắ
làm sao nh n i.”ớ ổ – đó là m t c a m t con v t l .ặ ủ ộ ậ ạ

191. V tính cách nhân v tề ậ
 Ch ng i t tùữ ườ ử - Nguy n Tuânễ :
• Viên qu n ng c:ả ụ yêu cái đ p – kính tr ng ng i tài –ẹ ọ ườ
l ng thi nươ ệ
• Hu n Cao:ấ tài hoa – đ y khí phách – có thiên l ng caoầ ươ
quí
 Hai đ a trứ ẻ - Th ch Lamạ :
• Liên: giàu tình c m – tâm h n nh y c mả ồ ạ ả
 V ch ng A Phợ ồ ủ - Tô Hoài :
• M :ị s c s ng ti m tàng mãnh li tứ ố ề ệ

192. V tính cách nhân v tề ậ
 V nh tợ ặ – Kim Lân : c 3 nhân v t đ u có chung ph mả ậ ề ẩ
ch tấ “Giàu lòng v tha – Khát v ng s ng mãnh li t”ị ọ ố ệ
 R ng xà nuừ – Nguy n Trung Thànhễ và Nh ng đ a conữ ứ
trong gia đình - Nguy n Thiễ : các nhân v t chính, trungậ
tâm đ u n i b t lên 4 ph m ch tề ổ ậ ẩ ấ “Căm – Yêu – Chi n -ế
L c”ạ
 Chi c thuy n ngoài xaế ề - Nguy n Minhễ Châu : ng i đànườ
bà hàng chài có nh ng tính cách c n l u ý nhữ ầ ư ư “Cam ch u,ị
nh n nh n – Giàu tình th ng và đ c hi sinh – T ng tr i,ẫ ị ươ ứ ừ ả

193. V chi ti t có ý nghĩaề ế
• Là nh ng s v t có th tri giác, c m nh nữ ự ậ ể ả ậ
đ cượ
• Góp ph n th hi n n i dung, ch đ tácầ ể ệ ộ ủ ề
ph m; làm n i b t s quan sát tinh t và tàiẩ ổ ậ ự ế
năng miêu t c a nhà vănả ủ

194. Hai đ a trứ ẻ
• B u tr i saoầ ờ
• Ng n đèn c a ch Tí, ti ng cót két c a cáiọ ủ ị ế ủ
chõng tre s p gãy, ti ng đàn b u b t trongắ ế ầ ậ
yên l ngặ
• Ti ng ch nhái, ti ng mu i vo ve, ti ng tr ngế ế ế ỗ ế ố
c m canh, ti ng tr ng thu khôngầ ế ố
• Đoàn tàu đêm

195. Vợ nhặt
• B n bát bánh đúcố
• N i cám (chè khoán)ồ
• Ti ng qu gào thê thi t, ti ng tr ng thúcế ạ ế ế ố
thu , ti ng khócế ế
• Mùi m th i c a rác, mùi gây c a xác ng i,ẩ ố ủ ủ ườ
mùi khét l t c a đ ng r m đ c đ t lênẹ ủ ố ấ ượ ố
• Lá c đờ ỏ

196. Ch ng i t tùữ ườ ử
• Hình nh ng n đèn đ c khêu thêmả ọ ượ
• Ngôi sao Hôm, ngôi sao chính v ,ị
• Cái gông trên c Hu n Caoổ ấ
• Bu ng giam ch t h p d b nồ ậ ẹ ơ ẩ
• L a tr ng, m c th m, đu c sáng, nét chụ ắ ự ơ ố ữ
đ p, b c châmẹ ứ

197. Một người Hà Nội
• Cây si c thổ ụ
• Ch u th y tiênậ ủ
• H t b i vàngạ ụ

198. 1.3 Đ C TÁC PH MỌ Ẩ
K CHỊ

199. YÊU C U Đ C HI U TÁC PH M K CH C AẦ Ọ Ể Ẩ Ị Ủ
SÁCH GIÁO KHOA PH THÔNGỔ
• Đ c k ch b n văn h c ch y u làọ ị ả ọ ủ ế đ c l i tho i c a cácọ ờ ạ ủ
nhân v tậ . Qua m i th i tho i c n nh n ra tâm t , tìnhỗ ờ ạ ầ ậ ư
c m, s c thái, đ ng c bên trong và bi u hi n bên ngoàiả ắ ộ ơ ể ệ
c a các nhân v t, đ c bi t là nhân v t chính. T đó phátủ ậ ặ ệ ậ ừ
hi n raệ tính cách c a nhân v t chínhủ ậ , ch ra đ c nh ngỉ ượ ữ
câu nói tiêu bi u cho tính cáchể
• Đ c k ch b n văn h c ph i nh n raọ ị ả ọ ả ậ xung đ t gi a cácộ ữ
nhân v tậ , n m b t c t truy n k ch và xu th phát tri nắ ắ ố ệ ị ế ể
c a xung đ t, phát hi n xung đ t ch y u đang d nủ ộ ệ ộ ủ ế ẫ
nhân v t đ n k t thúc đau bu n (bi k ch) hay vui v ,ậ ế ế ồ ị ẻ
bu n c i (hài k ch)ồ ườ ị
• Có thể phân vai, đ c di n c m đ th y đ c ý v , ngọ ễ ả ể ấ ượ ị ữ
đi u, hình nh và v đ p c a các l i tho iệ ả ẻ ẹ ủ ờ ạ

200. Xung đ t (mâu thu n) trong k chộ ẫ ị
• Xung đ t là s đ i l p, s mâu thu n v i t cách là m tộ ự ố ậ ự ẫ ớ ư ộ
nguyên t c t ng tác gi a các hình t ng trong tác ph mắ ươ ữ ượ ẩ
ngh thu t. (...) Là c s và l c thúc đ y c a hành đ ng,ệ ậ ơ ở ự ẩ ủ ộ
xung đ t qui đ nh các giai đo n chính c a s phát tri n c tộ ị ạ ủ ự ể ố
truy n :ệ
– S n y sinh xung đ t (trình bày, khai đoan, th t nút)ự ả ộ ắ
– S gay g t cao đ c a xung đ t (đ nh đi m, cao trào)ự ắ ộ ủ ộ ỉ ể
– S gi i quy t xung đ t (k t thúc,m nút)ự ả ế ộ ế ở
• Các xung đ t th ng hi n di n d i d ng nh ng va ch m,ộ ườ ệ ệ ướ ạ ữ ạ
t c là nh ng đ ng đ và ch ng đ i tr c ti p gi a các thứ ữ ụ ộ ố ố ự ế ữ ế
l c ho t đ ng đ c miêu t trong tác ph m : gi a tính cáchự ạ ộ ượ ả ẩ ữ
v i hoàn c nh, gi a các tính cách khác nhau, gi a các m tớ ả ữ ữ ặ
khác nhau c a m t tính cáchủ ộ