2. 1.1.
Poprzednie spotkanie poświęciliśmy próbie odpowiedzi na takie
pytania, jak:
Co to jest polityka gospodarcza?
Jakie podmioty ją prowadzą?
Jakie są cele tej polityki (czemu ma służyć)?
Jakie uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne na nią
oddziałują?
Teraz przyszła kolej na określenie DZIEDZIN polityki
gospodarczej.
Jakie, w ogólnym ujęciu, są kierunki i narzędzia jej
oddziaływania?
3. 2.2.
Mówiąc o DZIEDZINACH polityki gospodarczej w
pierwszym rzędzie musimy określić kryteria wyróżniania jej
PODSYSTEMÓW
Zacznijmy od dokonania podziału na sferę makro, na której
skupia się
POLITYKA MAKROEKONOMICZNA, oddziałująca
na całokształt społecznego procesu
gospodarczego – mechanizmem regulacji są
wówczas pieniądz i budżet
oraz na sferę mikro i związaną z nią
POLITYKĘ MIKROEKONOMICZNĄ, czyli regulację
poszczególnych gałęzi gospodarki, rynków
towarowych i usług, rodzajów produkcji - a więc
regulację konkretnych zagadnień gospodarki
4. 3.3.
Czy można mówić o realnym – a może nieuchronnym –
zagrożeniu wystąpieniem „konfliktu interesów”
(sprzecznością celów) między POLITYKĄ
MAKROEKONOMICZNĄ i MIKROEKONOMICZNĄ?
Spróbujmy znaleźć analogię z grami zespołowymi i problemem
„drużyny gwiazd”.
5. 4.4.
Polityka gospodarcza służyć ma rozwiązywaniu różnego
rodzaju problemów – co stanowić będzie kryterium
wyróżnienia takich jej podsystemów jak:
POLITYKA WZROSTU
POLITYKA STRUKTURALNA
POLITYKA REGIONALNA
POLITYKA EKOLOGICZNA
Tworzą one zintegrowaną całość określaną jako POLITYKA
ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO
6. 5.5.
POLITYKA WZROSTU ma za zadanie:
oddziaływać na procesy gospodarcze w długim
horyzoncie czasowym
zwalczać czynniki kryzysogenne
przeciwdziałać (zapobiegać) wahaniom
koniunkturalnym
łagodzić przebieg cyklu koniunkturalnego,
skracając/spłycając fazy kryzysu i depresji oraz
stymulując fazy ożywienia i rozkwitu
7. Polityka wzrostu – łagodzenie wahańPolityka wzrostu – łagodzenie wahań
koniunkturalnychkoniunkturalnych
skrócenie i spłycenie fazy depresjiskrócenie i spłycenie fazy depresji
spłycenie fazy depresjispłycenie fazy depresji
kosztem jej wydłużeniakosztem jej wydłużenia
6.6.
8. Polityka „rozsądnego” wzrostu – problemPolityka „rozsądnego” wzrostu – problem
przegrzania koniunkturyprzegrzania koniunktury
stymulacja fazy wzrostustymulacja fazy wzrostu
(„pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania(„pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania
(„pęknięcie bańki”)(„pęknięcie bańki”)
7.7.
9. Dow Jones Industrial Average – notowaniaDow Jones Industrial Average – notowania
w latach 1970-2010w latach 1970-2010
8.
10. 9.9.
POLITYKA STRUKTURALNA służy:
kształtowaniu pożądanego układu relacji i
proporcji między poszczególnymi sektorami,
działami i gałęziami gospodarki, poprzez
preferencyjne traktowanie niektórych z nich
Kluczowy problem stanowi:
obiektywizacja wyboru wspieranych sektorów /
działów / gałęzi (także kwestia lobbingu)
dobór instrumentów wsparcia
11. 10.10.
POLITYKA STRUKTURALNA to po prostu zbiór
współzależnych decyzji: komu i ile dodamy – i
czyim kosztem. Suma jest constans…
chyba, że się
dodatkowo
zadłużymy
12. 11.11.
Czas sięgnąć do zakamarków pamięci…
Czy pamiętacie Państwa pojęcia:
POLITYKA PRZEMYSŁOWA
KONCEPCJA DYNAMICZNEJ PRZEWAGI
KOMPARATYWNEJ ?
13. 12.12.
Kolejny podsystem to POLITYKA REGIONALNA będąca:
oddziaływaniem na proces zagospodarowania
przestrzennego i rozwoju regionów.
I wreszcie, POLITYKA EKOLOGICZNA, której zadaniem
jest:
przeciwdziałanie zagrożeniom i zniszczeniom
środowiska naturalnego,
bądź, wręcz, poprawienie jego stanu.
14. 13.13.
Kontynuując nasz podział na DZIEDZINY polityki
gospodarczej natrafimy na dwa kolejne kluczowe
kryteria służące wyodrębnieniu PODSYSTEMÓW
tej polityki:
KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE
oraz
KRYTERIUM INSTRUMENTACJI
15. 14.14.
Dla KRYTERIUM PRZEDMIOTOWEGO punktem
odniesienia są sektory gospodarki narodowej,
które są przedmiotem oddziaływania polityki
gospodarczej.
Z tego powodu powszechnie używa się pojęcia:
POLITYKA SEKTOROWA
17. 16.16.
w ramach:
POLITYKI HANDLOWEJ
W ramach POLITYKI SEKTOROWEJ istnieją dalsze
szczeble podziału, przykładowo możemy wyodrębnić:
Politykę eksportową
Politykę ochrony
rynku wewnętrznego
itd...
Politykę żywnościową
Politykę rozwoju
obszarów wiejskich
itd...
w ramach:
POLITYKI ROLNEJ
18. 17.17.
Jak łatwo zauważyć, istnieje silne powiązanie między pojęciami POLITYKA
SEKTOROWA i POLITYKA STRUKTURALNA.
W praktycznym wymiarze POLITYKA SEKTOROWA to
preferowanie i czynne wspieranie rozwoju
konkretnych dziedzin działalności gospodarczej
– kosztem innych. Efektem ma być osiągnięcie
pożądanej struktury gospodarki.
19. 18.18.
Opierając się na kryterium przedmiotowym (sektorowym) łatwo
odnaleźć powiązania poszczególnych podsystemów polityki
gospodarczej (ekonomicznej) z podsystemami POLITYKI
SPOŁECZNEJ, takimi jak m.in.:
POLITYKA OŚWIATOWA
POLITYKA DEMOGRAFICZNA
POLITYKA MIESZKANIOWA
POLITYKA OCHRONY ZDROWIA itd.
Stąd, ze względu na wzajemne przenikanie się polityki
gospodarczej i polityki społecznej, często używa się
całościowego pojęcia POLITYKA EKONOMICZNO-
SPOŁECZNA.
20. 19.19.
Przejdźmy teraz do drugiego z wcześniej wymienionych
kryteriów służących wyodrębnieniu podsystemów polityki
gospodarczej: KRYTERIUM INSTRUMENTACJI.
Stosując powyższe kryterium podstawą wyodrębnienia będą
zastosowane narzędzia (instrumenty) i mechanizmy
służące oddziaływaniu na gospodarkę.
22. 21.21.
POLITYKA MONETARNA (PIENIĘŻNA), na którą
składają się:
POLITYKA EMISYJNA
POLITYKA KREDYTOWA,
ma za zadanie regulowanie podaży pieniądza.
Skupia się zatem na sferze działania banków, w
tym banku centralnego (emisyjnego).
23. 22.22.
POLITYKA BUDŻETOWA (dawniej znana jako
SKARBOWA lub FISKALNA) ma za zadanie
określanie i racjonalizowanie dochodów i
wydatków budżetowych (aparatu państwowego i
sektora publicznego).
Czy fakt używania wymiennie pojęć „polityka budżetowa” i
„polityka skarbowa” stawia znak równości między terminami:
BUDŻET PAŃSTWA i SKARB PAŃSTWA?
24. 23.23.
BUDŻET PAŃSTWA:
stanowi zestawienie prognozowanych na
następny rok budżetowy dochodów i wydatków
rządowych;
identyfikuje źródła dochodów, prognozuje ich
kwoty i określa sposób ich rozdysponowania
oraz pokrycia ich niedoborów.
25. 24.24.
SKARB PAŃSTWA:
instytucja prawna występująca w stosunkach
cywilnoprawnych jako podmiot praw i
obowiązków dotyczących mienia państwowego
w tej jego części, która nie pozostaje pod
zarządem innych państwowych osób prawnych;
mówiąc prościej, jest to:
instytucja reprezentująca Państwo jako
właściciela majątku państwowego w stosunkach
cywilnoprawnych.
26. 25.25.
Źródeł pojęcia SKARB PAŃSTWA należy szukać w
starożytnym Rzymie, gdzie rozdzielnie traktowano majątek
publiczny (aerarium, fiscus) i prywatny majątek cesarza.
W Polsce rozdzielenia majątku na skarb nadworny (prywatny
skarbiec królewski) i skarb państwowy dokonano w 1590
roku.
27. Konstytucja Rzeczypospolitej PolskiejKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący,poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący,
że:że:
„Organizację Skarbu Państwa oraz sposób„Organizację Skarbu Państwa oraz sposób
zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określazarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa
ustawa.”ustawa.”
Ustawa określająca organizację Skarbu Państwa nieUstawa określająca organizację Skarbu Państwa nie
powstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa zpowstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa z
dnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadachdnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadach
wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowiwykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi
Państwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systememPaństwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systemem
prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.
26.
28. A możeA może
Skarb PaństwaSkarb Państwa
to po prostu Państwo?to po prostu Państwo?
27.
29. 28.28.
Kolejnymi ważnymi podsystemami polityki gospodarczej
wydzielonymi wg kryterium instrumentacji są:
POLITYKA PODATKOWA
używająca jako instrumentu systemu
podatkowego służącego obciążaniu podmiotów
gospodarczych i osób fizycznych świadczeniami
na rzecz państwa oraz ściąganiu tych danin;
prowadzi to zarazem do redystrybucji dochodów
oraz POLITYKA CELNA
wykorzystująca instrumenty taryfowe,
parataryfowe i pozataryfowe, zarówno w celu
kształtowania strumieni importu oraz eksportu
jak i realizacji funkcji fiskalnych.
31. 30.30.
POLITYKA INWESTYCYJNA służy:
reproducji,
powiększeniu,
modernizacji oraz
zmianie struktury rodzajowej i przestrzennej
zasobów majątkowych w gospodarce.
W zakresie sterowania rozmieszczeniem inwestycji
„współdziała” z nią POLITYKA LOKALIZACYJNA,
służebna wobec polityki regionalnej
32. 31.31.
POLITYKA ZATRUDNIENIA to nie tylko:
interwencja państwa w walce z bezrobociem,
ale również programy:
kształcenia i dokształcania zawodowego,
przygotowania zawodowego młodzieży,
reorientacji zawodowej pracujących,
regulacji stosunków pracy itd.
33. 32.32.
POLITYKA NAUKOWO-INNOWACYJNA ma za
zadanie:
stymulować badania naukowe,
zapewnić wdrażanie efektów badań do praktyki
gospodarczej,
zwiększać zewnętrzną konkurencyjność
gospodarki w zakresie osiągniętego postępu
technicznego.
