Sanat Psikolojisi
•Télécharger en tant que PPTX, PDF•
0 j'aime•241 vues
Toplumsal baskınlıkla birlikte değerlendirilebilecek sistemi meşrulaştırma kavramı, temelde, toplumsal kimlik kuramına dayanıyor. Bu kurama göre birey, kendini ve ait olduğu grubu yücelten tutum ve davranışlara sahiptir. Kötülükler, ‘bizden olmayanlar’a yansıtılıyor; böylece, ‘bizden olanlar’ın tertemiz olduğu yönünde, bir kendini idealize etme süreci sözkonusu oluyor. Toplumsal baskınlık kuramı ise buna bir tuğla daha ekleyip toplumda hiyerarşinin altında olanların, üstte olanları yücelttiğini gösteriyor. Sözgelimi, toplumsal kimlik yaklaşımı açısından, yoksulların, kendilerini yüceltip zenginleri kötü, insanlığı kalmamış, duygusuz kişiler olarak görmeleri beklenirken (kimi zaman bunu yapıyorlar ama her zaman değil), onlar; tersine, zenginleri yüceltip kendilerini aşağılıyorlar. Arabesk edebiyat, tam da bundan doğuyor. Sistemi meşrulaştırma kuramı, toplumsal baskınlık kuramındaki hiyerarşiyi destekleyici mitler kavramıyla aynı çizgide, ezilenlerin ezenleri yüceltmesine yol açan kimi araçlar olduğunu ileri sürüyor. Edebi anlatılarda, tarihsel olarak, bizden olmayanların kötülenmesinden, bizden olmayanların yüceltilmesine doğru bir geçiş olduğu söylenebilir. Aynı biçimde, ezilenlerin boyun eğmeyip er ya da geç hakkını aradığı anlatılardan, ezilmenin/yoksulluğun mutlaklaştırıldığı bir anlatı tarzına geçiş de sözkonusu.
Recommandé
Recommandé
Contenu connexe
Tendances
Tendances (20)
Similaire à Sanat Psikolojisi
Similaire à Sanat Psikolojisi (16)
Plus de Ulaş Başar Gezgin
Plus de Ulaş Başar Gezgin (20)
Sanat Psikolojisi
- 1. Sanat Psikolojisinin Önündeki 10 Güzergah Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin ulasbasar@gmail.com
- 2. Yaşamı • 1978 İstanbul doğumlu Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin, Türkiye, Vietnam, Tayland ve Malezya’da 20 yıl ders verme deneyimine ve Yeni Zelanda (doktora), Avustralya (ortak proje) ve Latin Amerika’da (gazetecilik) araştırma deneyimine sahip bir akademisyen- yazardır. Eğitimini Darüşşafaka (1989-1996), Boğaziçi Üniversitesi (Eğitim Bilimleri, lisans, 2000; Sosyal Psikoloji, yüksek lisans 2002), ODTÜ (Bilişsel Bilimler, doktora, 2006) ve yurtdışında (2009, üniversite düzeyinde ders verme yetkisi, Avustralya; Darmstadt Teknik Üniversitesi, Şehir Plancılığı, yüksek lisans, 2011) tamamlayan Gezgin’in toplam 109 kitabı bulunmaktadır. • Akademik çalışmalar dışında, çeşitli dergi ve gazetelere köşe yazıları yazmakta; şiir, şarkı sözü, şarkı, deneme, yazınsal inceleme, öykü, film öyküsü, film çözümlemesi, tiyatro oyunu, masal ve roman türlerinde yapıtlar vermekte ve çeşitli ülkelerden şairleri ve şarkıcıları Türkçe’ye kazandırmaktadır. Ayrıca henüz gün yüzü görmemiş 100’ü aşkın bestesi bulunmaktadır. • Çeşitli çalışmaları 12 dile (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Rusça, Japonca, Vietnamca, Tayca, Gürcüce ve Azerbaycanca) çevrilmiştir. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 2
- 3. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 3
- 4. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 4
- 5. Giriş • Sanat ve psikoloji • Sanatın alt dalları • Psikolojinin alt dalları • Yüzü aşkın çalışma alanı 5/22/2021 5 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin
- 6. Sanat Psikolojisinin 10 Güzergahı • 1. Sanatçının yaratım sürecinin psikolojik (özellikle bilişsel, psikanalitik ve kişilik açılarından) çözümlenmesi • 2. Sanat yapıtının bir çıktı olarak psikolojik (özellikle bilişsel, psikanalitik ve kişilik açılarından) çözümlenmesi • 3. Sanat yapıtının sanatseverler ve özellikle de sanatsevmezler tarafından alımlanma süreci • 4. Sanatçıyla ilgili genel tutumlar ve özellikle de olumlu/olumsuz kalıpyargılar • 5. Sosyal psikoloji ekseninde bireysel ve toplu sanatlar ayrımı • 6. Akıl hastalarının ürettiği sanat yapıtları ve sanat terapisi • 7. Sanatın bir psikoloji yöntemi olarak kullanımı • 8. Sanat eğitiminde psikoloji • 9. Psikoloji bilgisiyle desteklenmiş sanat • 10. Sanat yapıtlarıyla desteklenmiş bir psikoloji eğitimi 5/22/2021 6 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin
- 7. 1. Sanatçının Yaratım Süreçleri • Genel yaklaşımlarla ilgili sorunlar • Motivasyon • Yazar/sanatçı bloğu (tıkanma) 5/22/2021 7 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin
- 8. 2. Bir Çıktı Olarak Sanat Yapıtı • İzdüşümsel bakış • Bir mürekkep testi olarak sanat 5/22/2021 8 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin
- 9. 3. Sanatın Alımlanması • Sanatseverler/Sanat dostları • Sanatsevmezler/Sanat düşmanları • Tutum tayfında ortada olan çoğunluk • Kültür endüstrisi ürünleri 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 9
- 10. 4. Sanatçıyla İlgili Tutumlar • Kalıpyargılar • Delilik ile dahilik arasında • Takdir • Duygusal iniş çıkışlar • Norm karşıtlığı • Giyim 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 10
- 11. 5. Bireysel Sanatlar ve Toplu Sanatlar • Sinema vs. Yazın • Sokak sanatları • Katılımcı sanat • Sosyal psikoloji 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 11
- 12. 6. Akıl Hastaları ve Sanat Terapisi • Şizofrengi Dergisi • Kalıpyargılar • Rahatlama • Eğlendiren sanat • Kültür endüstrisi • Sanatın insan psikolojisine etkileri • Kişilik gelişimi için sanat 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 12
- 13. 7. Bir Psikoloji Yöntemi Olarak Sanat • ‘Bir Resim Çiz’ • Günlük yazımı • Psikodrama 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 13
- 14. 8. Sanat Eğitimi • “Sanatsal becerilerin ve de sanatçı motivasyonunun geliştirilmesi için ne tür eğitim ortamları yaratılmalı?” • Sanat eğitiminin diğer işlevleri 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 14
- 15. 9. Sanatın Desteği Olarak Psikoloji • Sanatçı/yazar bloğunu kırmak • Anlatıbilim: Olay örgüsü, kişilikler, açılış, kapanış vd. (bkz. Ek) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 15
- 16. 10. Sanatla Psikoloji Eğitimi • Psikoloji derslerinde film kullanımı • Psikoloji derslerinde yazın kullanımı • Sanatçıların kişilik çözümlemesi (örn/ Frida) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 16
- 17. Sanat Dalları • Resim • Müzik • Sinema • Edebiyat • Fotoğraf • Heykel • Çömlek • Bale • Opera • Tiyatro • Modern sanatlar (enstelasyon, performans sanatları vb.) • Süslemecilik • El sanatları • Giysi tasarımı • Dans • Halk sanatları (orta oyunu vb.) • Mimari tasarım • Kent tasarımı vb. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 17
- 18. Psikolojinin Sanatla Kesişen Alt Dalları • Sosyal psikoloji • Klinik psikoloji • Gelişim psikolojisi • Endüstri psikolojisi • Çevre psikolojisi • Politik psikoloji • Tüketici psikolojisi • Deneysel psikoloji • Barış psikolojisi • Eğitim psikolojisi • Kültürlerarası psikoloji • Ekonomik psikoloji 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 18
- 19. Sanatın Sosyal Psikolojisi • Sanatta bireylerin bireysel psikolojileri yerine, onların toplu haldeki psikolojilerine odaklanan bir psikoloji • sanatçı bireyler • sanat dostları • sanatın fiziksel (örneğin, resim malzemeleri, kağıt, kamera, giysi, sahne, müzik aletleri, taş vd.) ve düşünsel (sanatçıların becerileri, birikimleri, donanımları, eğitimleri, hazırlıkları vd.) hammaddelerinin sanat ürününe ya da ürünlerine dönüşmesi sürecinde katkısı olanlar • sanat ürününün sanat severlere ulaşmasına aracı olanlar da (örneğin, eleştirmenler, köşe yazarları, küratörler, sanat yönetmenleri, sanat merkezinin/ galerinin/ tiyatronun yöneticileri ve çalışanları vd.)... • Sanatın üretim zincirinin bu oyuncuları, birbirleriyle (örneğin, eleştirmenin görüşünün sanatseverleri etkilemesi) ve kendi içlerinde (örneğin, bir eleştirmenin diğer eleştirmenin görüşünü etkilemesi) etkileşim içerisinde olmasalardı; belki de, sanatın sosyal psikolojisinden söz edemeyecektik. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 19
- 20. Toplumsal ve Topluluksal Duygular: • Sanatın hammaddeden sanat ürününe ve sanat ürününden sanatsevere doğru uzanan üretim zincirinde duyguların rolü nedir? • Sanat yapıtları hangi duyguları uyandırırlar; bu duyguların özellikle sinema, tiyatro ve dans gibi topluluk sanatlarındaki etkileri nelerdir? • Sanatçının yaratım süreçlerinde duygu ile teknik ilişkisini nasıl formüle edebiliriz? (“başkasının zihinsel süreçleri hakkında akıl yürütmek” biçiminde özetleyebileceğimiz ‘zihin kuramı’ kavramı, bu bağlamda kullanılabilir. Örneğin, “şöyle bir öğe kullanırsam, yanlış anlamalara yol açabilir” vd.) • Belli ölçülerde içtenlik beklenen sanatlarda (örneğin yazın) duygu ile teknik karışımını daha farklı olarak mı tariflemeliyiz? 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 20
- 21. Toplumsal ve Topluluksal Beklentiler: • Sanatçıyla ve sanat yapıtıyla ilgili beklentilerin yukarıda anılan üretim zincirinin çeşitli öğeleri üzerindeki etkileri nelerdir? • Bir sanatçının yapıtlarının bir süreklilik içinde incelenmesinin (örneğin, “yeni albümünde hayalkırıklığına uğradık” sözü) ya da birbirinden bağımsız olarak incelenmesinin olumlu ve olumsuz yanları neler olabilir? • Sanatın üretim sürecinde, yapıt bitmeden önce yapıtla ilgili olarak sunulan bilgilerin etkileri nelerdir? 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 21
- 22. Toplumsal ve Topluluksal Kalıpyargılar: • Sanata ve sanatçıya yönelik kalıpyargıların sanat yapıtının sanatseverler tarafından alımlanmasındaki rolü nedir? Genel ilkeler çıkarılabilir mi yoksa her bir örnek için özel çıkarsamalar mı sözkonusu? • Sanatçıya yönelik genel kalıpyargıların (örneğin, “sanatçılar biraz delidir” vb.), orta düzey yargıların (örneğin, “Roman sanatçılar hep neşeli olur”, “Aleviler çok iyi saz çalar zaten” vb.) ve özel kalıpyargıların (örneğin “falancanın tüm yapıtları anlaşılmamak üzere üretilmiş” vb.) doğrudan ve etkileşimli etkilerini nasıl kavramsallaştırabiliriz? • Burada kasıt, kültür endüstrisinin bir parçası olarak, fabrikadaki seri üretim gibi yeterince özenilmemiş çalışmalar çıkaran televizyon sanatçıları değil. “Sanata yeterince kaynak ayrılmıyor” sözündeki kasıt da, bir tüketim malı olarak ‘sanat’ üretenler değil; ticarileşme ve seri üretim süreçlerinin dışında kalanlar. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 22
- 23. Grup Kimliği ve Sanat: • Sanatçının sanatseverlerle bir toplumsal grup aidiyeti ilişkisi içerisinde olmasının (örneğin, Karadenizli sanatçının Karadenizliler tarafından beğenilmesi) sanatın ve sanatçının alımlanmasındaki olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir? • Grup aidiyetinin tutkalının daha da katılaştığı dönemlerde (örneğin siyasal kutuplaşma) sanat yapıtlarının niteliğinde ne tür farklar gözlemlenmektedir? • (Bu sorular, film, yazın ve tiyatro gibi anlatısal sanatlar için, kurgusal dünyada temsil edilen grup kimliklerine odaklanılarak genişletilebilir.) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 23
- 24. Tüketim Amaçlı Sanat, Yatırım Amaçlı Sanat ve Kendinde Sanat • Sanatseverler içerisinde, tüketim amaçlı sanat (örneğin, evde misafirlere göstermek için tablo satın almak), yatırım amaçlı sanat (örneğin, genç ressamlardan umut vadettiği düşünülenlerin tablolarını daha sonra kazanç sağlamak için şimdiden satın almak) ve (sanata tüketim ve yatırım gibi ekonomik amaçların ötesinde daha yüksek düzeyde düşünsel bir değer biçmek anlamında) kendinde sanat diye özetleyebileceğimiz üç sanatsever tipolojisini etkileyen toplumsal ve topluluksal etmenler nelerdir? 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 24
- 25. Telafi Olarak Sanat • Sanatın çocukluğu ya da genel olarak yaşamı kötü gitmiş kişilerin telafi düzeneği olarak algılanmasının Freud’gil yaklaşımların etkisi dışında ne tür bir altyapısı olabilir? (Örneğin, “sanatçılar mutlu olamıyor. İyi ki sanatçı olmamışım” düşüncesi.) • Medyada sanatçıların (ya da ‘ünlülerin’) mutsuzluğuna vurgu yapan temsiller ve anlatılar da bu bağlamda incelenebilir. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 25
- 26. Sanat ve Güdülenme • Sanatçının/sanatçıların güdülenme kaynakları nelerdir? Ne tür genel toplumsal koşullar sanatçılığı özendirir? Ne tür özel toplumsal koşullar sanatçıyı sanata yönlendirmiştir? • Ayrıca, sanatseverleri sanata yönelten toplumsal etmenler nelerdir? (Yukarıdaki tipolojinin karşılamadığı bir ‘diğer’ seçeneği var. Örneğin, “eğlenmek için”, “vakit geçirmek için”, “stres atmak için”, “arkadaşlarıma ya da yaşıtlarıma zeki, bilgili, duygusal vd. olduğumu göstermek için” sanata ilgi duymak vb.) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 26
- 27. Sanatçıyla ve Kurgusal Kişiliklerle Özdeşleşme • Sanatçıyla ya da anlatısal sanatlar düşünülürse kurgusal kişiliklerle özdeşleşme süreçleri hangi öğelerden oluşmaktadır ve bu süreç, sanatın ve sanatçının alımlanmasını hangi biçimlerde etkilemektedir? (Bu sorular ergenlik ve gençlik dönemlerinde daha da önemli.) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 27
- 28. Diğer Sorular • Bunların dışında, anlatısal ve gösterisel sanatlar ayrımı üzerinden, bir iletişim aracı olarak sanat konulu çalışmalar yapılabilir. • İkinci bir konu, genel olarak sanata ve özel olarak belli sanatçılara yönelik tutumlar olabilir. Bunlar nasıl oluşur ve nasıl değişir? • Üçüncü konu, sanatın ve sanatçının sanatseverlerin kişisel yaşamları üzerindeki etkileri olabilir. • Dördüncü bir konu, göstergebilim açısından bir gösterge olarak sanat izlekli ürünlerin kullanımı (örneğin, tişörtler) olabilir. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 28
- 29. Diğer Sorular • Bir diğer konu, sanata ilişkin olarak karar verici konumda olanların (örneğin, küratörler, yapımcılar, sanat yönetmenleri, ilgili müdürlükler ve bakanlık yapıları vd.) karar verme süreçleri üzerindeki toplumsal ve topluluksal etkileri olacaktır (örneğin, falancanın şikayetiyle filanca oyunun programdan çıkarılması ve daha da önemlisi, sanatçı olmayan ve hatta sanatsever bile olmayan bürokratların sanat hakkında yetkili olabilmesi). • Altıncı konu, metaforlar ve topluluksal temsiller olabilir. • Yedinci konu, insanların duygu durumlarının (yani günlük ya da saatlik olarak geçici duyguların) sanatı alımlama süreçlerine etkileri olabilir. • Konular bu biçimde daha da genişletilebilir. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 29
- 30. Yazın ve Psikoloji • Psikologların yazın insanlarına bakışı noktasında, Freud’un ve onun psikanaliz kuramının özel bir rolü vardır. • Freud, yazın da dahil olmak üzere, sanat yapıtlarını, sanatçının psikolojisini çözmek için kullanılabilecek malzemeler olarak gören psikologların başında gelmektedir. • Freud’un evreninde, hiçbirşey, rastlantısal değildir. • Sanat yapıtları, bu açıdan, hayvani itkilerimizin elinde oyuncak olan bilinçdışımızın dev aynalarından biri olarak karşımıza çıkar. • Psikanalitik bakış, yazarın bilincinde olduğu özyaşamöyküsel öğelerin dışında, bilincinde olmadığı birçok öğeyi saptar; ve bunlara, bilincinde olunanlardan daha büyük bir önem yükler. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 30
- 31. Freud ve Sanata Psikanalitik Bakış • Ancak, psikoloji ile yazının ilişkilendirilmesi, doruk noktasını, Freud’dan çok, onun öğrencisi olan ve daha sonra öğrencilikten reddettiği Jung’da bulur. • Bireyci psikolojiyi evrensel ilan eden Freud’un tersine, Jung, beslenme çantasından, toplu (kolektif) öğeler çıkarır. Ona göre, bireysel bilinçdışına ek olarak, toplu bilinçdışı da taşırız biz insanlar; ve bu bilinçdışının kökleri, tarih öncesi atalarımıza kadar geriye gider. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 31
- 32. Jung ve Toplu Bilinçdışı • Jung’a göre, toplu bilinçdışımız, önce mitolojilerde ve dinlerde(*) daha sonra diğer anlatılarda, belli başlı kişilikler olarak karşımıza çıkacak başörnekleri (arketipler) oluşturur. Birçok dinsel ve dindışı anlatıda karşımıza çıkan bu başörneklerden en yaygın olanları ve açıklamaları şöyledir: • (*) Dipnot: neyin din, neyin mitoloji olduğu, kişinin inancına göre değişmektedir. Örneğin, Zeus’a inanan için, bu, bir din; inanmayan için, mitoloji. Aynısı, tüm dinler için geçerli) 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 32
- 33. Jung ve Başörnekler • - Bakıcı: Bu, her zaman kadın olmamakla birlikte, anaç bir kişiliktir. Onu diğerlerinden ayıran özelliği, sevecen, şefkatli, fedakar vb. olmasıdır. Birçok ana tanrıça kültünde bunu görüyoruz; ve sonrasındaki birçok sanat yapıtında bu kişilikle karşılaşıyoruz. • - Yaratıcı: Bu, yalnızca tanrıya karşılık gelmez. Sanatçılar da, yenilik peşinde koşanlar da bu başörneğe karşılık gelmektedir. • - Halk adamı/kadını: Birçok anlatıda, halktan/kuldan insanlarla zengin/tanrısal insanlar arasında keskin bir ayrım görülmektedir. Yazgısına boyun eğme, bu kesitte, sık görülen bir izlektir. • - Bulucu: Bu kişilik, macera peşinde koşar; yolculuklar, onun için sıradandır. • - Kahraman: Bu, prensesi ejderhadan kurtaran yiğit delikanlıdır. Günümüzde ortaya sürülen yazınsal anlatılar, bunun çeşitlemeleriyle doludur. • - Masum: Bu kişilik, hiçbirşeyden haberi olmayan bir prenses de olabilir; kendi köşesinde bir başına yaşayan elçekmiş de. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 33
- 34. Jung ve Başörnekler • - Soytarı: Bu, sarayın güldürücüsü de olabilir; diğer kişiliklere eşlik eden ya da kendisi başlı başına konu edilen (örneğin, Nasreddin Hoca) neşeli bir tip de. • - Aşık: Bu, çok yaygın bir başörnek. • - Büyücü: Kahramanlarımıza olumlu ya da olumsuz etki eden büyücü, günümüzde, ufak ufak başkalaşım geçirip bilimciye, öğretmene vb. dönüşmüştür. O, ortalama insanda olmayan bilgilerle, anlatının akışını değiştirme gücüne sahiptir. • - İsyancı: Bu kişilik, varolanı benimsemez. Doğruları başkadır; dünyayı değiştirmek ister. • - Yönetici: Bu, genellikle güç ve kontrol manyağı olan bildiğimiz kraldır işte ya da başbakan ya da patron ya da komutan vb... • - Bilge: Bu kişilik, büyücünün tersine, iyidir, hep iyidir; ancak, anlaşılması çoğunlukla zordur. Kırk dereden su getirir. • - Gölge: Bu, uygarlığın uğramadığı bir tür barbardır; ya da uygarlığın kendisine uğramasına izin vermemiştir. Karanlığın ve kötülüğün temsilcisi de olduğu olur. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 34
- 35. Kişilik ve Sanatsal Yaratım • Psikolojik açıdan, yazarların yaratım süreçleri üstüne çeşitli araştırmalar bulunmakla birlikte, bunlar, sayıca yeterli değildir. • Hemen hemen hiç bir araştırmanın yapılmadığı kişilik tipleri ve yazarlık üstüne araştırmalar, bize kimlerin yazar olabileceğini ve hatta ne tür yazar olabileceğini yıllar önceden söyleyebilecek belki ileride. • Örneğin, bir kişilik tipi olarak ayrıca incelenen duygusal istikrarsızlık öğesi, herhalde en çok şairlerde görülebilecek bir özellik olacaktır. • Duygusal iniş-çıkışlar, şairlere birçok durumda esin kaynağı olmaktadır. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 35
- 36. Kişilik ve Sanatsal Yaratım • ‘Titizlik’ adı altında incelenen kişilik tipi ise, herhalde daha uzun soluklu çalışmak durumunda olan romancılara daha uygun düşmektedir. • • Kısacası, dışarıdan bakıldığında, psikoloji ile yazını birbirine bağlayan çok sayıda girişim olduğu sanılsa da, daha yapılacak çok iş var. • Psikologların yazın insanlarıyla, yazın insanlarınınsa psikologlarla yakınlaşması, bu iki vazgeçilmez etkinlik alanını kuşkusuz güçlendirecek. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 36
- 37. Ek: Anlatıbilim • Anlatısal Çatışma • Ortam-Özyapı-Olay Ağırlığı • Kahramanların Kişilik Özellikleri • Başkişinin/kişilerin İkilemleri ya da Zıtlıkları • Özdeşlik Süreci • Anlatı Yeri ve Zamanı • Anlatının Doruğu • Açılış Öğesi 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 37
- 38. Ek: Anlatıbilim • Sonuç/Bitiriş • Anlatının Komşuları • Geriye/İleriye Bakışlar • Gösterme/Anlatma Ağırlığı • Kişiden Anlatım • Dil Özellikleri • Eşkonuşmalar 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 38
- 39. Kaynakça • Gezgin, U.B. (2021). Psikolojiden Sanata Doğru: Sanat Psikolojisi ve Ötesi. Ankara: Töz. • https://www.kitapyurdu.com/kitap/psikolojiden-sanata-dogru-sanat-psikolojisi-ve- otesi/582060.html • Gezgin, U.B. (2019). Bir Mürekkep Testi Olarak Film: Anlatıbilim Açısından Film Psikolojisi ve Film Çözümlemeleri. Ankara: Töz. • https://www.kitapyurdu.com/kitap/bir-murekkep-testi-olarak-film-amp- anlatibilim-acisindan-film-psikolojisi-ve-film-cozumlemeleri-/501944.html 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 39
- 40. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 40
- 41. 5/22/2021 sanat psikolojisi – Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin 41