a presentation in Marathi language on Senior citizens health

1. डॉ.शिरिष कु मठेकि.
सर्जन व कॅ न्सितज्ञ.
कु मठेकि मल्टीस्पेिाशिटी हॉस्पीटि.
र्ुळे सोिापूि.

2. आिोग्याची व्याख्या:...........
 ननव्वळ एखादा आर्ाि ककिं वा अपिंगत्व नसणे नव्हे ...ति
सम्पूणज िािीरिक, मानशसक,सामाजर्क,आर्थजक व
.............. अध्याजत्मक सुजस्थती. म्हणर्ेच .......
 आपि ् ििीि,मन,समार्,खखसा आखण अध्यात्म तिंदुरूस्त
असणे.

3. आिोग्याच महत्व......
आिोग्यम धनसिंपदा ........
आिोग्य हीच खिी आपिी िाश्वत सिंपत्ती ......
िीि सिामत तो पगडी पचास.............
एक सिंस्कृ त श्िोक अस सािंगतो......
“ पुनर्वजत्तम,पुनशमजत्र,पुनार्ाजयाज,पुनमजहह
एतम,एविं पुनििभ्यते, न ििीिम पुन:पुन:..........

4. आपि ििीि ...एक चमत्काि!
 ननसगाजने ननमाजण के िीिी सगळ्यात चािंगिी किाकृ ती...
 ८० दििक्ष योनीच्या प्रवासा निंति मानवी र्न्म......
 ६० दििक्ष पेिी.
 सुमािे ३५०हून अर्धक हाडे,६५०स्नायू,अनेक अवयव,
 ५,ज्ञानेंद्रीये.
 पूणजपणे स्वयिंचशित.
 स्वत:ची इच््ािंिक्ती,व ननणजय क्षमता.........
 आखण हे सगळ चक्क फु कटात शमळािेिे.........

5. आयुष्याचे चाि टप्पे........
 १हहिंदू सिंस्कृ तीनुसाि माणसाच्या र्गण्याचे
वयापित्वे प्रमुख आपल्या चाि टप्पे उदधृत के िे
आहेत....
१.बाल्यावस्था वयाच्या १२ वषाज पयंत ..
२.तारुण्यावस्था वयाच्या २० वषाज पयंत
३.प्रौढावस्था वयाच्या ६० वषाज पयंत
४.वृद्धावस्था वयाच्या ६० पासून
मृत्यु पयंत .....

6. याचाच अथज असा कक सवज साधािणपणे
आपण आपिे पूणज आयुष्य र्गिो ति
हा िेवटचा वृद्धावस्थेचा टप्पा काही
आपल्यािा टाळता येत नाही. माणूस
आिोग्याचे विदान घेऊन र्न्मािा
येतो, पण र्स र्से वय वाढत र्ाते
तसतसे, आर्ूबार्ूचे पयाजविण ,
ताणतणाव, र्ीव र्िंतू, प्रदूषण , काही,
वािंशिक दोष या मुळे असिंख्य िोगािंचा
सामना त्यािा किणे क्रमप्राप्त असते.

7.  आधुननक वैद्यकीय िास्त्राने र्ीिंवर्िंतूच्या
आक्रमणाने होण्याऱ्या अनेक आर्ािावि अनतिय
प्रर्ाविािी उपचाि िोधून काढिे आहेत ,पण असे
अनेक आर्ाि आहेत की ज्या मध्ये र्ीवाणूचा
सहर्ाग नसतो, उदा. उच्च िक्तदाब, हृदयर्वकाि,
मधुमेह,कॅ न्सि ई. या सािख्या िोगािंना मात्र खात्रीचे
,पूणज बिे किणािे उपचाि मात्र अर्ून सापडिेिे
नाहीत.हे सगळे दीघजकािीन व माणसािा र्र्जि
किणािे आर्ाि वृद्धावस्थेत हमखास गाठतात
आखण र्गणे असह्य कितात.

8. वृद्धावस्थेत काही प्रमुख आिोग्य
समस्या माणसािंना र्ेडसावतात ..
 सिंधीवात व सािंधेदुखी.
 उच्च िक्तदाब व हृदयर्वकाि .
 मधुमेह.
 अपचन व बद्धकोष्ठ.
 मोतीबबिंदू व दृष्टीदोष.
 दम्याचा व श्वसनाचा र्वकाि.
 ननिा ननिाळ्या प्रकािचे कॅ न्सि.
 अथांग वायू. (िकवा मािणे), मनतमिंदत्व (र्वसिाळूपणा),
स्मृनतभ्रिंि ई.

9.  या सगळ्या आिोग्य र्वषयक समस्या माणसाच
म्हातािपणातीि र्गणिं नकोस कितात. या सगळ्या समस्यािंना
उपचाि ति आहेतच, पण आपण त्यािंना र्ि प्रनतबिंध करू िकिो
आखण या समस्या म्हातािपणात आपल्याकडे आल्याच नाहीत
ति ? ति मग खि म्हणर्े आपि ्र्गण हह एक आनिंदयात्रा होऊ
िकते.
 ति मग आपि्आिोग्य आपल्या उताि वयात कस सिंर्ाळायच
? काही फाि अवघड गोष्ट नाही ! काही ठिार्वक गोष्टी र्ि
आपण ननत्य नेमान के ल्या ति आपि ्आिोग्य आपणच सिंर्ाळू
िकू इतकच नव्हे ति कक्रयािीि िाहून र्ीवनाचा आनिंद घेऊ
िकू ....

10. आिोग्य फु कटात शमळते ....पण
आिोग्य सिंर्ाळावे िागते.......
 आिोग्याची ननगा िाखण्याचे सहा सोपे उपाय......
 १. योग्य व पुिेिी र्वश्ािंती / झोप ...
 २. दििोर् आठवड्यातून ५ हदवस, २० शमनीटे व्यायाम...
 ३. योग्य,सिंतुशित,साजत्वक व चौिस आहाि.
 ४. सकािात्मक र्वचािसिणी.........
 ५. ििीिाची व परिसिाची स्वच््ता........
 ६. व्यसनािंपासून दूि िाहणे.........

11. आिोग्य बबघडण्याची कािणे....
 पुिेिी र्वश्ािंती न शमळणे......गनतमान र्ीवनिैिी
 अनतिेकी मानशसक ताण तणाव ....
 प्रदूर्षत, पयाजविण ...हवा, पाणी..,अन्न, ....
 व्यसनाधीनता.............
 व्यायामाचा अर्ाव........
 फास्ट फू ड चा अनतिेकी वापि......
 वेळी अवेळी र्ेवण ......अयोग्य आहाि.....
 डॉक्टिना न र्ेटता औषध घेणे.(Self Medication).

12. झोपेचे / र्वश्ािंतीचे महत्व..
 वयानुसाि पण सवजसाधािण पणे िोर् ककमान ७ ते ८ तास
चािंगिी झोप घेणे अत्यावश्यक
 आयुष्यर्ि चािंगिे आिोग्य िाखण्यासाठी झोप अनतिय
महत्वाची.
 कमी झोपे मुळे, मन िािंत िाहत नाही, ननणजय क्षमतािं कमी
होत,आम्िर्पत्त वाढते,नैिाश्य येते.
 सतत कमी झोपल्याने हृदयर्वकाि, वाढीव िक्तदाब,
सािंधेदुख,डायबेटीस,पक्षाघात ई.हदघजकािीन आर्ाि होतात.
 कमी झोप असिेल्या व्यक्ती र्ाड होतात.

13. व्यायामाच महत्व..........
 माणसाच ििीि एखाद्या यिंत्रािं सािख आहे.
 ते हित कफित िाहीि तिच तिंदुरूस्त िाहत.
 प्रत्येकाने िोर् ककमान २० शमननटे व्यायाम के िा पाहहर्े.
 सगळ्यात चािंगिा व्यायाम म्हणर्े झपझप चािणे.
 अथाजत पळणे,पोहणे,सायकशििंग,डान्स,र्ीम उत्तमच...
 यािा र्ोडून १० शमननटे,योगासन,प्राणायाम,ध्यानधािणा ...
 िोर्चा व्यायाम ककमान आठवड्यातून ५ हदवस किावा.

14. व्यायामाचे आिोग्यदायी फायदे..
 िािीरिक आखण मानशसक कायजक्षमता चािंगिी िाहते.
 उताि वयात देखीि स्नायू व हाडे बळकट िाहतात.
 व्यायामा मुळे वर्न ननयिंबत्रत िाहते.
 िक्तातीि साखि व चिबी ननयिंत्रणात िाहते.
 मन उत्साही व प्रफु जल्ित िाहते.
 ििीि उत्साही आखण र्ोिपूणज िाहते.

15. योग्य,सिंतुशित,साजत्वक,चौिस
आहाि................

16. माणसािा आहािाची गिर् का?
 माणसाच्या चाि मूिर्ूत गिर्ा.......
 १. अन्न २. वस्त्र ३. ननवािा ४. मैथुन..............
 अन्ना पासून आपल्यािा काम किायसाठी उर्ाज शमळते.
 अन्ना मुळे आपल्या ििीिाची वाढ होते.
 अन्ना मुळे आपल्या ििीिातीि झीर् र्रून ननघते.
 अन्न मुळे आपि ् ििीि उष्ण िाहते.
 अन्ना मुळे आपण अनेक िोगािंना प्रनतबिंध कितो.

17. आपल्या आहािातीि त्रूटी
 व्हीटॅशमन्स व शमनिल्सची कमतिता.
 तिंतूमय पदाथांचा (फायबि) कमी वापि.
 तेिकट व तळिेल्या पदाथांचा र्ास्त वापि.
 र्पष्टमय पदाथांचा अनतिेक.....(Empty Calories.)
 फ्री िॅडीकल्सचा र्ास्त मािा होईि अिा अन्नाचे रहण.

18. अन्न पदाथांचे प्रदूषण.......
 कृ बत्रमिीत्या वाढविेिा र्ार्ीपािा .
 कृ बत्रमिीत्या ििंगविेिी फळे व र्ाज्या.
 कृ बत्रम व िासायननक ििंगािंचा वापि.....
 िेडीमेड व डबाबिंद पदाथज खाण्याचा अनतिेक....
 फसफसणािी पेये र्पण्याचा अनतिेक.
 अनतगोड व अनत मसािेदाि पदाथांचे वाढते सेवन

19. सकािात्मक र्वचािसिणी
 र्गी सवज सुखी असा कोण आहे,र्वचािी मना तूच िोधोनी
पाहे...........
 मन किा िे प्रसन्न , सवज शसद्धीचे कािण..........
 आपल्या देिातीि एक िहान मुिगा वय वषे, ० ते १७
पयंत ७०,००० वेळािं नाही हा िब्द ऐकतो ति फक्त ७००
वेळािं होय हा िब्द ऐकतो............
 मनाचा आपल्या आिोग्यािी अनतिय र्वळचा सिंबिंध
असतो.

20. सकािात्म्क र्वचाि.....
Impossible = I M
Possible............

21. ििीिाची व परिसिाची स्वच््ता

22. परिसिाची स्वच््ता........

23. व्यसनािंपासून दूि िाहणे.....
 माणसािा व्यसने िाऊन घ्यायची एक खोड आहे.
 आपल्या सिंस्कृ तीत अनेक प्रकािची व्यसने नमूद के िेिी
आहेत.......
 १.खोटे बोिणे.२.ननिंदा किणे.३.हदवा ननद्रा.
 ४.र्ुगाि खेळणे.५. मािंसाहाि.६.शिकाि किणे.
 ७.पिदािागमन ८. मद्यपान.९.धूम्रपान ई ई ई............

24. म्हातािपण येण हा ननसगाजचा ननयम आहे, ते
आपण टाळूच िकत नाही,पण आिेल्या
परिजस्थतीिा सामोि र्ाऊन ही वृद्धावस्था
देखीि आपण चािंगिी सार्िी करू िकतो. यािं
वयात देखीि आपण नवीन काही ्िंद र्ोपासू
िकतो,कक्रयािीि िाहून,आपल्या कु टुिंबािा
योगदान देऊन,कोणासाठीही र्ाि न बनता
एखाद्या हदपस्तिंर्ा सािखे उर्ळू िकतो.


25.  ननसगाजने माणसािा १० दिकािंचे म्हणर्ेच १०० वषांचे
आयुष्यमान प्रदान के िे आहे...
 आपिी र्न्म तािीख आपल्या हातात नाही.......
 आपिी मृत्यु तािीख आपल्या हातात नाही........
 या दोन्ही मधि र्गण मात्र आपल्या हातात आहे.......
 हा र्गण्याचा प्रवास हसत,हसत ,किायचा का
कण्हत,कुिं थत किायचा हे सवजस्वी आपल्या हातात
असत.....
 ननिोगी पणे उभ्याने र्गायचे का िोगी होऊन
आडव्याने र्गायचे हे ही आपल्याच हातात असत......!

26. धन्यवाद