नामस्मरणाने येणाऱ्या आंतरिक सामर्थ्याचे विश्वकल्याणकारी स्वरूप

1. चैतन्मवत्ता
1
गुरुर्ब्रह्भा गुरुर्लरष्णु: गुरुदेलो भशेश्लय:
गुरुवारषात ् ऩयर्ब्ह्भ तस्भै: श्री गुयले नभ:
चैतन्मवत्ता
डॉ. श्रीननलाव जनादरन कळाऱीकय
एभ.फी.फी.एव., एभ.डी., एप.आम.वी.जी.,
एप.एप.एप.फी.एभ.एव., (अभेरयका), डी.एववी.,
(ओ.आम.मु.वी.एभ.)
प्राध्माऩक आणण वलबागप्रभुख
ळयीयक्रिमा ळास्त्र वलबाग
एव्.एभ्.फी.टी. इॊस्त्टीट्मुट ऑप भेडीकर वामन्वेव अॉड रयवचच
वेंटय,
धाभणगाल, नन्दी हशल्व, तारुका: इगतऩुयी,
जजल्शा: नाशळक, भशायाष्ट्र याज्म
भुद्रण खचर = २०/-
ऩुस्तक पक्त वप्रेभ बेट देण्मावाठी. र्लक्रीवाठी नाशी.
ईळा प्रकाळन
www.superliving.net

2. चैतन्मवत्ता
2
चैतन्मवत्ता
ऩहशरी आलृत्ती: गुरुऩौर्णरभा, ३१ जुरै २०१५.
कॉऩीयाईट्व: डॉ. श्रीननलाव कळाऱीकय: ९५९४९१६६११.
र्लळेऴ वशाय्म आर्ण वंऩकर :
श्री. वॊजम नेशे: ८९८३८८३०१८.
श्री. बाऊवाशेफ जगदाऱे: ९४२०३४५७३०.
डॉ. वलजम ऩलाय: ८३८००८४७१६.
डॉ. हदरीऩ कदभ: ७७७४०३९३३५.
श्री. गॊगाधय गुॊजाऱ: ८३८००८४७१८.
श्री. अभोर शभॊडे: ७७२००१०३०२
डॉ. ऩुष्ट्कय शळकायखाने: ९८२१०१३८७८.
डॉ. वुशाव म्शेरे: ९८२१६३७२१३.
डॉ. गगयीळ कयभयकय: ९३२३३७१८१८.
डॉ. क्रकयण अलचय: ९९२१९०७६३६.
डॉ. ळेखय ऩाध्मेगुजचय: ९८६९०१७८९२.
ईळा प्रकाळन
www.superliving.net

3. चैतन्मवत्ता
3
कृ तसता आर्ण ऋणननदेळ
शे ऩुस्त्तक म्शणजे लैजवलक गुरुकृ ऩेचा म्शणजेच
चैतन्मरीरेचाच एक अॊळ आशे. ऩण व्मलशाय दृष्ट्ट्मा;
अनेकाॊचे भागचदळचन/वशकामच झारे. त्मा वलाांचा भी
भनाऩावून आबायी आशे. तवेच भाझे जालई गच. वभथच
आणण गच. वरीर, भुरी गच. उजजचता आणण गच. भुक्ता,
ऩत्नी डॉ. वौ. वलबालयी, आभचे ऩूलचज, आई-लडीर, कु टुॊफीम
(भेढेकय आणण कळाऱीकय), जगबयातरे नाभधायक,
नाभवाधक आणण नाभ प्रचायक, वद्गुरू श्री. गोंदलरेकय
भशायाजाॊचा ऩरयलाय, श्री. भधुकय (नाना) के ऱकय, भाझे
हशतगचॊतक, वलद्माथी, रुग्ण, शभर, एव.एभ.फी.टी.
इजन्स्त्टट्मूटचे वॊचारक, अगधष्ट्ठाता, व्मलस्त्थाऩक, आणण
कभचचायी भेघयाज गाढले, प्रळाॊत फागुर, वॊदीऩ व्मलशाये,
तवेच कै राव फोयकय ल त्माॊचे वशकायी माॊचाशी भी
भनाऩावून आबायी आशे. ३१ जुरै २०१५ रा गुरुऩौणणचभा
आशे. त्मा ननशभत्ताने शी नम्र कृ ती जनताजनादचनाच्मा
रृदमातीर गुरुचयणी आदयऩूलचक वभऩचण.
डॉ. श्रीननलाव जनादरन कळाऱीकय

4. चैतन्मवत्ता
4
अनुक्रभर्णका ऩृष्ठ
१. चैतन्मवाद ० ५
२. चैतन्मवाधना ०८
३. चैतन्मतृष्ट्णा १ १
४. चैतन्मवलस्त्भृती १ ५
५. चैतन्मळोध १७
६. चैतन्मऩान २०
७. चैतन्मबान २३
८. चैतन्मकार २ ५
९. चैतन्मप्रचीती २ ७
१०. चैतन्मखुणा २९
११. चैतन्मधाया ३ १
१२. चैतन्मप्रबात ३ ५
१३. चैतन्ममोग ४ २
१४. चैतन्मरीरा ४ ४
१५. चैतन्मवत्ता ४ ६
१६. प्राथचना ५ १

5. चैतन्मवत्ता
5
चैतन्मवाद
फारऩणीच्मा आऩल्मा गयजा, भागण्मा आणण
स्त्लत:वलऴमी, इतयाॊवलऴमी आणण वभाजावलऴमी
अवरेल्मा आऩल्मा वुखदु:खाच्मा वॊलेदना; आऩल्मा
ळायीरयक, भानशवक आणण फौविक वलकावानुवाय
फदरत अवतात. उदा. आऩण जन्भाच्मा लेऱी ऩूणचऩणे
ऩयालरॊफी अवतो. तवेच फारऩणी लेद नाॊनी आऩण
ओयडतो क्रकॊ ला यडतो. लम लाढते तवे आऩरे
ऩयालरॊबफत्ल आणण ओयडणे ला यडणे कभी शोते.
त्माचप्रभाणे आऩल्मारा स्त्लत:फद्दर जे लाटते
ते, आणण इतयाॊफद्दर जे लाटते ते; दोन्शीशी आऩल्मा
ळायीरयक, भानशवक, फौविक, आगथचक अळा
लेगलेगळ्मा ऩरयजस्त्थतीनुवाय फदरत अवतात. उदा.
लमोभानानुवाय जळी जळी प्रगल्बता मेत जाते तवे
तवे आऩरे ऩूलचग्रश ननलऱत जातात. ज्मारा आऩण
ऩूली लाईट वभजत शोतो, तो प्रत्मषात लाईट नाशी
अवे आऩल्मा ध्मानात मेते. क्रकॊ ला माउरट; ज्मारा

6. चैतन्मवत्ता
6
आऩण आऩल्मा जलऱचा वभजत शोतो, तो आऩरा
तवा जजलरग नाशी शे ध्मानात मेते.
माशळलाम; आऩल्मा आलडी-ननलडी, आळा-
आकाॊषा, आऩरे छॊद, आऩरे वलचाय आणण आऩरी
ध्मेमे देखीर फदरत जातात.
ह्मा वाऱ्मा फदरण्माभुऱे आऩरा लादवललाद
आणण वॊघऴच स्त्लत:ळी शोत अवतो! आऩण स्त्लत:च
स्त्लत:ळी बाॊडत अवतो!
आऩआऩरी भते आणण वलचाय वुिा
व्मजक्तवाऩेष अवतात. आऩण जेलढ्मा म्शणून
व्मक्ती आशोत, नततक्मा आऩल्मा प्रकृ ती आशेत.
म्शणूनच आऩआऩरी भते, भताॊतये, अजस्त्भता,
अशॊकाय, लचचस्त्लाचा वोव, गयजा, भागण्मा आणण मा
वलाांभधीर अशबननलेळ माॊनुवाय कु टुॊफाभध्मे,
शभराॊभध्मे, वभाजाभध्मे, एका देळाॊतगचत आणण
जगातल्मा लेगलेगळ्मा देळाॊभध्मे लादवललाद, वॊघऴच
आणण रढामा शोत अवतात.

7. चैतन्मवत्ता
7
आऩल्मा गयजा, वॊलेदना, लावना, बालना,
वुखदु:खे; आणण आऩरी बाॊडणे आऩण टाऱू म्शणून
टाऱता मेत नाशीत. शा तणाल नाशीवा शोऊ दे म्शणून
नाशीवा शोत नाशी. वकायात्भक दृ जष्ट्टकोन ठेलामचा
म्शणून ठेलता मेत नाशी. त्माचप्रभाणे वभाजातीर
लादवललाद आणण वॊघऴच आऩल्मारा टाऱता मेत
नाशीत. उरटऩषी, “ते लादवललाद आणण वॊघऴच आशेत
तवे चारू देत; आऩल्मारा काम कयामचे आशे?”; अवे
म्शणून वुखाने जगामचे ठयलरे तयी तेशी ळक्म शोत
नाशी.
वॊकु गचतऩणा आणण अचेतनऩणाभुऱे
लैमजक्तक आणण वाभाजजक दुयलस्त्था मेते आणण
दुयलस्त्थेच्मा कोराशराभध्मे आऩल्मारा अॊतयीच्मा
वजच्चदानॊदभम चैतन्माची वाद ऐकू न आल्माभुऱे
आऩण चैतन्मवाधनेऩावून फयाच काऱ आणण ऩुष्ट्कऱ
प्रभाणात लॊगचत याशतो आणण त्माभुऱे अगधकागधक
वॊकु गचत आणण अचेतन फनत जातो.

8. चैतन्मवत्ता
8
चैतन्मवाधना
भग ह्मारा काशी इराज नाशी का? आशे!
ज्मा अजयाभय चैतन्माची शाक आऩल्मारा
ऐकू मेत नाशी आणण ज्माच्माऩावून तुटल्माभुऱे
आऩण अचेतन आणण भयतुकडे झारो आशोत, त्मा
अनादी, अनॊत, वलचव्माऩी तवेच वलाांच्मा अॊतमाचभी
आणण फाशेय अवरेल्मा वच्चचदानंद “लस्तु”रा
ओऱखणे, वभजणे, आठलणे आर्ण शऱु शऱु त्मा
“लस्तु”ळी तद्रुऩ शोणे; शा त्मालयीर इराज आशे.
ऩण ह्मा वच्चचदानंद लस्तुळी तद्रुऩ व्शामचे
कवे? ह्मारा वाधन कोणते आशे?
ह्मा अनादी अनॊत वजच्चदानॊद लस्त्तूरा
ओऱखण्माचे, वभजण्माचे, आठलण्माचे आणण शऱू
शऱू त्मा लस्त्तुरूऩ शोण्माचे अनादी वाधन आशे; ह्मा
लस्त्तूच्मा नाभाचे स्त्भयण म्शणजे नाभस्भयण.
“देल”, “ऩयभात्भा”, “ब्रह्भ”, ऩयभेवलय; “याभ”,
“कृ ष्ट्ण”, “शळल”, इत्मादी लेगलेगळ्मा ळबदाॊचा क्रकॊ ला

9. चैतन्मवत्ता
9
नालाॊचा गशबचताथच एकच आशे आणण तो म्शणजे
नाभाच्मा द्लाये जी लस्त्तू ओऱखरी जाते ती अनादी
आणण अनॊत लस्त्तू. ह्मा अथाचने “नाभ” शे अनादी
आणण अनॊत आशे. ते वलचव्माऩी आशे. वलाांच्मा
अॊतमाचभी आणण वलाांच्मा फाशेय आशे आणण त्माची
वत्ता फरलत्तय आशे अवे वॊत म्शणतात,
नाभस्भयण कयता कयता ज्माप्रभाणात
आऩरे वॊकु गचत आणण भत्मच व्मजक्तत्ल षीण शोत
जाते त्माप्रभाणात वॊकु गचत दृजष्ट्टकोन, वलचाय, बालना,
लावना, ईच्छा, वॊकल्ऩ आणण क्रिमा मातून आऩण
शऱु शऱु भुक्त शोत जातो. ऩरयणाभी आऩरे जीलन
आर्ण वभाजाचे जीलन ; ऩवलर प्रेभाने, व्मजक्तननयऩेष
दृष्ट्टीकोनाने, उदात्त शेतूने, ळुि प्रेयणेने, न्मामी
लृत्तीने, वदवद्वललेकफुिीने, आणण ऩूलचग्रशवलयहशत
बालनेने, ननमंत्रित आर्ण वंचालरत शोऊ रागल्माचे
ध्मानात मेते.

10. चैतन्मवत्ता
10
अनुबलाच्मा दृष्ट्टीने ऩाहशरे तय नाभ शे
चैतन्मदामी अभृत आशे, क्रकॊ ला चैतन्माभृत आशे.
आऩरे अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा चैतन्माभृताचा अनुबल
लैमजक्तक आणण वाभाजजक अळा दोन्शीशी ऩातळ्माॊलय
मेऊ रागतो. शा अनुबल कवा अवतो? तय उत्कट
वभाधानाचा! ह्मा वभाधानात आऩरा स्त्लत:चा
स्त्लत:ळी अवरेरा वॊघऴच आणण स्त्लत:चा इतयाॊफयोफय
चारणाया वॊघऴच वॊऩुष्ट्टात मेत जातो. त्माचप्रभाणे
आऩल्मा आणण इतयाॊभधल्मा आॊतरयक एकात्भतेची
गोडी अनुबलारा मेते.
अॊतफाचह्म चैतन्माभृताचा अनुबल घेण्माची शी
चैतन्मवाधना वलाांना ळक्म आशे का?
शोम. ती वलाांना ळक्म आशे. वलच धभाचच्मा,
जातीॊच्मा, ऩॊथाॊच्मा, लॊळाॊच्मा, देळाॊच्मा, तवेच वलच
लमाॊच्मा आणण व्मलवा माॊच्मा रोकाॊना शी वाधना
ळक्म आशे. अशळक्षषत-वुशळक्षषत, योगी-ननयोगी, अऩॊग-
धडधाकट, वलाांना ळक्म आशे. त्माचप्रभाणे भनुष्ट्म

11. चैतन्मवत्ता
11
अळक्त अवो ला वळक्त, व्मवनी ला ननव्मचवनी,
अऩयाधी ला ननयऩयाधी, गयीफ ला श्रीभॊत, वाभान्म ला
वत्ताधायी, कु णीशी मारा अऩलाद नाशी.
ऩण चैतन्मवाधना वलाांनाच कळी काम
ळक्म आशे? शा एक चभत्कायच नाशी का?
शा चभत्काय लाटरा तयी चैतन्मवाधना
वलाांना ळक्म आशे कायण.... चैतन्मवाधनेचे भूऱ
अवरेरी चैतन्मतृष्णा कभी अगधक प्रभाणात अवेर
कदागचत; ऩण आऩल्मातल्मा वलचच्मा वलाांना आशे!
चैतन्मतृष्णा
वलवलाच्मा आणण आऩल्मा वलाांच्मा
अॊतफाचह्म; वलचर अवणाऱ्मा चैतन्माराच आऩण
वच्चचदानंद म्शणतो. वत ् म्शणजे गचयॊतन, गचद्
म्शणजे चैतन्मभम आणण आनॊद म्शणजे प्रवन्नता. शे
अजयाभय चैतन्म अनादी आणण अनॊत आशे.
ज्माप्रभाणे गुरुत्लाकऴचण प्रत्मेक कणाकणाभध्मे अवते
त्माप्रभाणे अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा चैतन्माची ओढ

12. चैतन्मवत्ता
12
प्रत्मेक जीलात अवते! ज्माप्रभाणे गुरुत्लाकऴचण
अननलामच आणण अऩरयशामच अवते त्माचप्रभाणे शी ओढ
अननलामच आणण अऩरयशामच अवते. आणण ह्मा
ओढीराच वॊतशळयोभणी सानेवलय भशायाज वलवलाचे
आतर म्शणतात. ऩण प्रत्मेक ननजील कणारा
ज्माप्रभाणे गुरुत्लाकऴचणाचे सान अवत नाशी
त्माप्रभाणे प्रत्मेक वूक्ष्भ जीलारा, लनस्त्ऩतीरा क्रकॊ ला
प्राण्मारा स्त्लत:ची वजच्चदानॊदाची ओढ, स्त्लत:चे आतर;
जाणलत नाशी! ऩण ते आतच जाणलो ला न जाणलो; ते
अवतेच अवते; आणण ते अऩरयशामच अवते!
लास्त्तवलक; आऩरे अॊतफाचह्म व्माऩणाये शे
चैतन्म एका अथाचने ऩाशता आऩल्मा प्रत्मेकाच्मा
अॊतमाचभी फयवत अवते. आऩल्मा गचदाकाळात
म्शणजे अॊत:कयणातल्मा आकाळात एकीकडे ननयॊतय
फयवणायी चैतन्मलऴार अवते तय दुवयीकडे आऩण
प्रत्मेकजण आऩल्माच रृदमात फयवणाऱ्मा ह्मा
चैतन्माचमा र्लस्भृतीभुऱे ते इतके नजीक अवतानाशी

13. चैतन्मवत्ता
13
त्मारा ओऱखत नाशी आणण त्माचे भशत्ल जाणत
नाशी! वाशजजकच आऩण त्मारा ऩायखे शोऊन
चैतन्मतृष्णाक्रांत शोऊन चैतन्माच्मा एका एका
थेंफावाठी कावालीव शोत अवतो, तडपडत अवतो!
भनुष्ट्म कोणत्माशी धभाचचा, ऩॊथाचा, जातीचा,
देळाचा, लॊळाचा, व्मलवामाचा ला लमाचा अवो, मारा
अऩलाद अवत नाशी. त्माचप्रभाणे भनुष्ट्म व्माधीग्रस्त्त
अवो ला ननयोगी, अऩॊग अवो ला धडधाकट, अळक्त
अवो ला वळक्त, व्मवनी अवो ला ननव्मचवनी,
अऩयाधी अवो ला ननयऩयाधी आणण गयीफ अवो ला
श्रीभॊत मारा अऩलाद अवत नाशी. अगदी
जगबयातल्मा फराढ्म देळाॊचे अध्मष, ऩॊतप्रधान आणण
वेनानी देखीर मारा अऩलाद अवत नाशीत!
रशान भूर ज्माप्रभाणे बूक रागरी अवता
काम शोते आशे ते न कऱून भोठ्ठ्माने यडते
त्माचप्रभाणे आऩल्मारा आऩल्माच रृदमातीर
चैतन्माची तशान रागरेरी अवताना नेभके काम शोते

14. चैतन्मवत्ता
14
आशे शे न कऱल्माभुऱे आणण चैतन्माचमा
र्लस्भृतीभुऱे चैतन्मारा ओऱखत नवल्माभुऱे आऩण
देखीर तृऴािाॊत शोऊन “यडत” अवतो, क्रकयक्रकयत
अवतो, तिाय कयत अवतो! स्त्लत:च्मा जीलनाफद्दर
अवॊतुष्ट्ट, रावरेरे, वऩचरेरे, नाखूऴ आणण दुभुचख
अवतो. कधी शतफर तय कधी हशॊवक, कधी अवशाम
तय कधी फेबान, कधी अऩमळी तय कधी मळस्त्ली
आणण कधी लैपल्मग्रस्त्त तय कधी भगरूय अवतो!
ऩण वभाधानी, वुवॊलादी आणण स्त्लस्त्थ भार कधीच
नवतो!
लीजऩुयलठा खॊडडत झारा की फल्फ
ज्माप्रभाणे प्रकाळशीन आणण ननरुऩमोगी फनतो
त्माप्रभाणे चैतन्मर्लस्भृतीने आऩण चैतन्म नजीक
अवतानाशी त्मारा ऩायखे शोतो, तृऴाक्रांत शोतो,
अचेतन शोतो, हदळाशीन शोतो.
चैतन्मर्लस्भृती

15. चैतन्मवत्ता
15
खये ऩाशता; आऩण गबाचलस्त्थेत आल्माऩावून
आऩल्मा ळयीयात आणण आऩल्मा भनात जे जे म्शणून
काशी घडते ते ते वाये; खये ऩाशता आऩल्माभधीर
चैतन्मतृष्णेऩामी, चैतन्माभृतऩानावाठी आणण
चैतन्मभम शोण्मावाठी घडत अवते!
ऩण एकीकडे आऩल्मारा कळाची तृष्ट्णा आशे
शे आऩल्मारा कऱत नाशी आणण दुवयीकडे; अॊतफाचह्म
फयवणाये चैतन्म ओऱखता मेत नाशी. शे चैतन्म
अदृवम अवते. ते आऩल्मारा हदवत नाशी. ते अश्राव्म
अवते. त्माची चाशूर रागत नाशी. थोडक्मात; ते
इॊहद्रमातीत अवते. कभेंहद्रमाॊच्मा आणण सानेंहद्रमाॊच्मा
ऩरीकडे; म्शणजेच जाणीलेच्मा ऩरीकडे अवते.
फुिीच्मा आलाक्माच्मा ऩरीकडे अवते. ह्मातच बय
म्शणून की काम; ह्मा चैतन्माची र्लस्भृती झाल्माभुऱे
ते वभीऩ अवूनशी दूयच याशते!
ऩण अवे अवरे तयी त्मा चैतन्माची जननी
आऩल्मालय ऩाॊखय घारण्माचे आऩरे काभ कयीतच

16. चैतन्मवत्ता
16
अवते. ती आऩरी ऩाठ वोडीत नाशी! त्माभुऱे
चैतन्माचा “चुॊफकीम” प्रबाल आऩल्मालय ऩडतच
अवतो. त्माची अनाकरनीम अळी ओढ आऩल्मारा
स्त्लस्त्थ फवू देत नाशी. शी कोणती ओढ आशे शे
आऩल्मारा कऱत नाशी. ऩण शी ओढ आऩल्मा आत
एकप्रकायची फेचैनी तमाय कयते. अस्त्लस्त्थता तमाय
कयते. अनाशभक शुयशूय तमाय कयते.
लास्त्तवलक आऩण अजाणऩणे चैतन्माचमा
ळोधात अवरो तयी वलचतोऩयी अगम्म अळा
चैतन्माचमा र्लस्भृतीभुऱे; आऩरी कभेंहद्रमे आणण
सानेंहद्रमे त्माॊना वशज गम्म अळा इॊहद्रमगम्म
वलऴमाॊकडे आकवऴचत शोतात आणण आऩण ह्मा
वलऴमाॊच्मा बूरबूरैय्मात अडकतो, शयलतो आणण
अदृवम चैतन्मारा ऩायखे शोतो. ऩण शे तेव्शाॊ वभजत
नाशी! कायण इॊहद्रमगम्म स्त्थूर आणण दृवमाच्मा
आकऴचणाचा जोय इतका जफयदस्त्त अवतो की आऩरी
धाल आऩोआऩ चैतन्माच्मा वलरुि हदळेरा लऱते!

17. चैतन्मवत्ता
17
वाशजजकच आऩण बयकटत जातो ते बरतीकडेच!
ऩरयणाभी; आऩरी अस्त्लस्त्थता काशी के ल्मा कभी शोत
नाशी आणण ऩूणचत्ल, वाथचकता आणण वभाधान
आऩल्माऩावून दूयच याशतात!
त्माभुऱे आऩण अजाणऩणे चैतन्माचमा
ळोधात अवरो तयी चैतन्मळोध आऩल्मा जाणीलेत
मेत नाशी.
चैतन्मळोध
खये ऩाशता आऩरे भूऱ; चैतन्माची जननी
म्शणजेच चैतन्म आशे आणण आऩरे गॊतव्म स्त्थान
देखीर चैतन्मच आशे. आऩरी बूक, तशान, आणण
इतय वलच लावना; चैतन्माच्मा ळोधातच आशेत.
अॊतमाचभीच्मा ह्मा ळोधाच्मा वलस्त्भृतीभुऱे आऩल्मा
ध्मानात मेत नाशी की; आऩल्मा वलच लावना ह्मा
भूरत: आऩल्मा चैतन्मळोधाचेच अऩरयऩक्ल, रूऩाॊतरयत
क्रकॊ ला फदररेरे स्त्लरूऩ आशेत. प्रत्मेक लावना शी
आऩल्मारा लेगलेगऱी बावरी तयी भूरत: ती

18. चैतन्मवत्ता
18
अजाणता घडणाऱ्मा चैतन्मळोधाचाच बाग अवते.
त्माभुऱेच आऩल्मा ळयीयातीर प्रत्मेक लावनेरा
ऩरयऩूणचत्ल आणण वापल्म त्मा लावनेच्मा आशायी
जाऊन मेत नाशी; तय तेव्शाच मेते, जेव्शाॊ ती लावना
आऩण जाणीलऩूलरक के रेल्मा चैतन्मळोधात ऩरयलतीत
आणण ऩरयणत शोते! नाभस्भयणाने आऩल्मा के लऱ
लावनाच नव्शे तय; आऩरे वंऩूणर जीलन; त्मातीर वलर
गुण दोऴांवकट वुजाण चैतन्मळोधात ऩरयलतीत आर्ण
ऩरयणत शोते.
इॊहद्रमगम्म स्त्थूर आणण दृवमाच्मा
कोराशरात बयकटताना आऩण जवे जवे
चैतन्माऩावून दूय जाऊ रागतो , तळी तळी आऩरी
अस्त्लस्त्थता लाढू रागते! एकीकडे अॊतफाचह्म चैतन्मलऴार
शोत अवते तय दुवयीकडे आऩण अनशबसऩणे नतरा
ऩायखे शोऊन फवरेरे अवतो! एकाऩयीने ऩाहशरे तय शा
रऩॊडाल अवतो!

19. चैतन्मवत्ता
19
रऩॊडालाच्मा खेऱाभध्मे आऩरे डोऱे फाॊधरेरे
अवताना आऩरे खेऱगडी जवे आऩल्मारा फेजाय
कयतात; काशीवमा त्माच प्रकाये अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा
चैतन्माची जननी आऩल्मारा वाद घारते, खुणालते,
फोरालते आणण नतच्माकडे खेचते. आऩल्मारा आलाज
देऊन फेजाय कयते! ऩण ज्माप्रभाणे आऩरा खेऱगडी
आऩल्मारा हदवत नाशी त्माचप्रभाणे शी भाता आणण
चैतन्म आऩल्मारा हदवत नाशीत.
आऩल्मा खेऱगड्मारा जवे आऩण जील
तोडून ळोधू रागतो तवेच आऩण; एकीकडे इॊहद्रमगम्म
वलवलाच्मा इॊहद्रमजन्म वुखाभध्मे भन बयकटत
अवताना दुवयीकडे चैतन्माचमा ओढीने नाभस्भयण
कयीत कयीत, चैतन्माच्मा ळोधात याशतो!
चैतन्माची ओढ जळी जोय ऩकडू रागते तळी
वुरु शोते एक वलरषण यस्त्वीखेच! ऩण भजेची फाफ
म्शणजे आऩल्मारा कोण कु ठे ओढते आशे आणण कवे;
शे कऱत नाशी! अळा अस्त्लस्त्थतेभध्मे जील भेटाकु टीरा

20. चैतन्मवत्ता
20
मेतो! आऩल्मारा कऱत नाशी की आऩण का अस्त्लस्त्थ
आशोत आणण आऩल्मारा काम शले आशे!
अळालेऱी जेव्शाॊ चैतन्मवाद ऐकू मेते आणण
ओऱखू मेते, तेव्शाॊ आऩरा चैतन्मळोध हदळा आर्ण
लेग ऩकडतो! अगदी अस्त्ऩष्ट्टऩणे का अवेना; ऩण
चैतन्माची जननी आऩल्मारा फोरालीत अवल्माचे
जाणलते आणण आऩण एका वलरषण आणण अनाशभक
ओढीने आऩल्मा ह्मा आईकडे खेचरे जाऊ रागतो!
ह्मा चैतन्मळोधाराच आऩण चैतन्मध्माव म्शणतो
आणण मा ळोधाचीच ऩरयणती शोते ती
चैतन्मऩानाभध्मे!
चैतन्मऩान
भुरारा कळाची गयज आशे शे आईरा
ज्माप्रभाणे कऱते आणण ती भुरारा दूध देते;
त्माप्रभाणे आम्शारा आभच्माच रृदमातीर चैतन्माची
तशान रागरी आशे शे आभची ( आभच्मातल्मा
चैतन्माची) जननी ओऱखते. ऩण वलगचर फाफ अळी

21. चैतन्मवत्ता
21
की आम्शारा आभची तशान शी कऱत नाशी आणण
वभोय आरेल्मा चैतन्माचे भशत्ल शी वभजत नाशी!
क्रकॊ फशुना ते चैतन्म ओऱखण्माची फुिी आणण ते
वऩण्माची षभताच आभच्माभध्मे नवते! त्माभुऱे
वभोय आरेरे चैतन्म आम्शी राथाडतो! ऩण आभचा
शटलादीऩणा, आिस्त्ताऱेऩणा, नतदृष्ट्टऩणा ऩदयात
घेऊन, कधी गोंजारून तय कधी लेऱ ऩडल्माव
धाकदऩटळाने ला आम्शारा शळषा देऊन आभची
भाउरी आभची तशान बागलतेच!
भातृत्ल शे लैजवलक अवरे तयी प्रत्मेकाच्मा
स्त्थूर देशाची आई लेगलेगऱी अवते, शे जवे खये,
तवेच आऩल्मारा चैतन्मऩान घडलणायी आऩल्मातल्मा
चैतन्माची आई देखीर, जयी भूरत: एकच अवरी
तयी, व्मालशारयक दृष्ट्ट्मा लेगलेगऱी अवते. हशराच
आऩण कधी “कु रदेलता” , कधी “इष्ट्टदेलता” तय कधी
“आऩरी गुरुभाउरी” म्शणून ओऱखू रागतो !

22. चैतन्मवत्ता
22
श्री ब्रह्भचैतन्म भशायाज गोंदलरेकय शीच
भाझी गुरुभाउरी. त्माॊच्माच चरयर आणण
लाङभमाद्लाये; जीलन म्शणजे अजयाभय लैजवलक
चैतन्माचा अॊळ आशे आणण शे चैतन्म म्शणजेच नाभ
अवून मा चैतन्माचा अनुबल घेण्माचे वलोत्तभ वाधन
म्शणजे नाभस्भयण आशे शे भरा नीट वभजू रागरे.
वलळेऴ म्शणजे नाभस्भयण शा वलंकऴ
लैमच्क्तक आर्ण वाभाच्जक कल्माणाचा याजभागर
आशे; आणण नाभस्त्भयणाशळलाम ळावलत वभाधान,
वाथरकता आर्ण ऩूणरत्ल वाध्म शोऊ ळकत नाशीत
माची खारी झारी.
फाऱाचे बूके रेऩण, त्माचे यडणे आणण आईचे
त्मारा दूध ऩाजणे शे तीनशी एकर आरे की
उबमताॊची तृप्ती शोते!
श्री. र्ब्ह्भचैतन्म भशायाज गोंदलरेकय ह्मा
भाउरीने याभनाभाचे अभृतऩान कयलून अळी तृप्ती
वाध्म के री. गुरुभाऊरीच्मा ह्मा चैतन्मऩानाने ऊय

23. चैतन्मवत्ता
23
कृ तसतेने बरून गेरा! मा चैतन्मऩानाने शभऱणाऱ्मा
नव्मा जाणीलेरा आऩण चैतन्मबान म्शणतो.
चैतन्मबान
गुरुकृ ऩेभुऱे आणखी एक फाफ भरा कऱरी,
ती अळी की आजऩमांत अबजालधी रोक जाणूनफुजून
नाभस्भयण; म्शणजेच ईवलयाचे, म्शणजेच स्त्लत:च्मा
अॊतयात्म्माचे स्त्भयण कयीत आरे आशेत; शे उघड
अवरे तयी आऩल्मारा अंतफारह्म व्माऩणाऱ्मा
र्लश्लचैतन्माची जननी, गुरुभाउरी; चैतन्माचमा
कृ ऩालऴारलाचमा रुऩात; आऩरे वलांचे स्भयण, बयण,
ऩोऴण आर्ण वंचारन; अनादी काराऩावून अ दृश्मऩणे
कयीत आरी आशे आर्ण अनंत कारऩमंत कयीत
याशणाय आशे!
शे चैतन्मबान के लऱ भाझ्मा एकट्माऩुयते
भमाचहदत नाशी. चैतन्माने बारून आणण बरून
जाण्माची शी अनुबूती राखो रोकाॊची आशे.आजच्मा
घडीरा; के लऱ बायताच्मा नव्शे तय जगाच्मा

24. चैतन्मवत्ता
24
कोनाकोऩऱ्मात; प्रत्मेकाच्मा गचदाकाळात
(अॊत:कयणातल्मा आकाळात) शोत अवरेल्मा
गुरुकृ ऩेच्मा चैतन्मलऴेचे बान मेऊन नतची मथाथच
ओऱख ऩटल्माने शे चैतन्म आकॊ ठ वऩण्मावाठी
जगबयातरे तशानरेरे रोक हशयीयीने ऩुढे झेऩालत
आशेत!
वॊऩूणच वलवलाच्मा कल्माणाच्मा मा चाशुरीने
भाझ्मा अजस्त्तत्लाचा अणुयेणु ऩुरक्रकत झारा आशे.
प्रपु जल्रत झारा आशे.
अवा वभवभामोग मेणे म्शणजे लैमजक्तक
आणण वाभाजजक जीलनातीर अबूतऩूलच वुलणचकाराची
ला चैतन्मकाराची नाॊदीच शोम.
चैतन्मकार
अळाच तऱ्शेने कोणतीशी फाफ ऩरयऩूणचतेने
घडण्मावाठी मोग्म लेऱ मेणे गयजेचे अवते.

25. चैतन्मवत्ता
25
व्मक्ती, वॊस्त्था, वभाज, देळ क्रकॊ ला वॊऩूणच
वलवल; वलाांच्मा फाफतीत शे खये आशे! वलशळष्ट्ट
व्मक्तीच्मा, वॊस्त्थेच्मा, वभाजाच्मा, देळाच्मा क्रकॊ ला
अणखर वलवलाच्मा वलांकऴ कल्माणाची लेऱ आरी की;
स्त्थूर आणण दृवम जगाचा ऩगडा कभी शोतो आणण
अनादी काराऩावून अॊतफाचह्म फयवणायी चैतन्मलऴाच
ओऱखण्माचे ळशाणऩण मेते. त्माचप्रभाणे नतचे
आभच्मा जीलनातीर अनन्मवाधायण भशत्ल
जाणण्माची आणण नतचे आकं ठऩान कयण्माची षभता
मेते!
एखाद्मा देळारा स्त्लातॊत्र्म शभऱण्माचा हदलव
त्मा देळातीर रोकाॊवाठी ऩलचणी ठयतो. ऩण
ज्माप्रभाणे त्माभागे अनेक वऩढ्माॊचा वॊघऴच अवतो
आणण फशरदान अवते, त्माचप्रभाणे आजची शी ळुब
घडी, शा वोननमाचा हदलव उगलण्माच्मा भागे
बायतातीर आणण जगबयातीर राखो ऩुण्मलान
भशाभानलाॊची तऩवचमाच आशे! बायताभध्मे अनादी

26. चैतन्मवत्ता
26
काराऩावून पाय भोठ्ठ्मा प्रभाणालय इतय अनेक
वाधनाॊप्रभाणे नाभवाधना आणण अणखर वलवलाच्मा
कल्माणाचे गचॊतन शोत आरे आशे! अनादी आणण
अनॊत अळा चैतन्माचमा कृ ऩालऴारलाची ऩयभालधी
आणण मुगानुमुगे चाररेल्मा चैतन्मध्मावाची ऩरयवीभा
मा दोन्शीॊच्मा वॊगभाची ऩरयणती म्शणजे आजचा
वुलणचकाऱ आशे!
बायताचा इनतशाव स्त्लमॊप्रकाळी भशान
व्मजक्तभत्लाॊनी ओतप्रोत बयरेरा आढऱतो! फाह्मत:
शे भशानुबाल लेगलेगऱे बावरे आणण त्माॊची बाऴा
लेगलेगऱी लाटरी तयी त्मा वलाांचा अनुबल शा
वलरतोऩयी एकच आर्ण वभान आशे! आजच्मा
चैतन्मकाराचे लैशळ ष्ट्ट्म म्शणजे; शी भशानुबालाॊना
आरेरी शी एकत्लाची आणण अभयत्लाची
चैतन्मप्रचीती; जी के लऱ त्माॊची लैमजक्तक अनुबूती,
कल्ऩनावलराव ला भ्रभ नाशी, तय; ती इतयाॊना
अनुबलता मेते! त्माभुऱे कभी अगधक प्रभाणात का

27. चैतन्मवत्ता
27
अवेना; ह्मा चैतन्मकाराभध्मे शी चैतन्मप्रचीती
वालचबरक झारी आशे.
चैतन्मप्रचीती
शा वभान अनुबल वलवल एकात्भतेचा,
अभयत्लाचा, ऩूणचत्लाचा आणण वजच्चदानॊदाचाच आशे!
वाध्मा ळबदात वाॊगामचॊ तय उत्कट जजव्शाळ्माचा,
ननजवचॊत वभाधानाचा, नन:वॊळम कृ ताथचतेचा आणण
ननखऱ वाथचकतेचा आशे.
नाभस्भयण कयणाऱ्मा कयोडो अनुमामाॊनी
स्त्लत:च्मा योजच्मा धकाधकीत अजयाभय अवरेल्मा
वॊत भशात्म्माॊचे देशत्मागानॊतयचे अ गचॊत्म आणण
चैतन्मभम अजस्त्तत्ल लेगलेगळ्मा प्रकाये आणण
लेगलेगळ्मा प्रवॊगातून अनुबलरे आशे. कु णारा प्रत्मष
दळचन शोते तय कु णारा स्त्लप्नात दळचन शोते. कु णारा
अळक्मप्राम अडचणीत भदत शोते तय कु णाचे वॊकटात
यषण शोते. एक ना दोन; अवॊख्म प्रवॊग वाॊगता
मेतीर. शे प्रवॊग शजायो प्रकायचे आशेत, ऩण ते वलच;

28. चैतन्मवत्ता
28
देशत्मागानॊतयचे अभय आणण वत्तारूऩी अजस्त्तत्ल
अधोयेणखत कयणाये आशेत! देश जवा हदवू ळकतो तवे
वॊताॊचे देशत्मागानॊतयचे अजस्त्तत्ल वयवकट हदवत नाशी
शे अगदी खये आशे. ऩण ज्माप्रभाणे ळक्ती आणण
स्त्पू तीच्मा रूऩाने आऩल्मारा यक्ताशबवयण अनुबलता
मेते; त्माचप्रभाणे आऩरी प्रगल्बता लाढरी तय शे
चैतन्म आऩल्मारा अननलचचनीम आनॊदाच्मा रुऩात
अनुबलता मेते.
शी चैतन्मप्रचीती; वॊगीत–नाट्म, गणणत-
वलसान, वौंदमच-ळृॊगाय, लात्वल्म-करुणा, अळा एकू ण
एक वलच तृऴा आणण षुधा कामभच्मा तृप्त कयत जाते
आणण जीलनाचे वलाचथाचने वाथचक कयते. शी प्रचीती
आरी अवता चैतन्म आशे की नाशी आणण वत्ता
चैतन्माची आशे की नाशी अवे प्रवन उयत नाशीत.
क्रकॊ फशुना, षणबॊगुय जडत्लातून उत्ऩन्न शोणायी
कोणतीशी भ्राॊती उयत नाशी.

29. चैतन्मवत्ता
29
आऩरे वॊऩूणच जीलन चैतन्माच्मा अऩयॊऩाय
अळा रीरेचाच एक अवलबाज्म बाग आशे ह्मा
जाणीलेने आऩण स्त्लस्त्थ शोतो आणण आऩल्मा
आजूफाजूच्मा चैतन्मखुणा ऩूज्मबालाने न्माशाऱत
आणण भनोभन तृप्त शोत जीलनानॊद रुटत जातो.
चैतन्मखुणा
वॊताॊचे, मोग्माॊचे आणण ईवलयी अलतायाॊचे
चैतन्मभम अजस्त्तत्ल त्माॊच्मा लाङभम रूऩानेशी हटकू न
आशे. ग्रॊथ क्रकॊ ला ऩुस्त्तकाचे फाह्म रूऩ वगळ्माॊनाच
हदवते, ऩण त्मातीर आळमरुऩी अॊतयॊग, जे वॊताॊचे
स्त्लरूऩ अवते, ते उघड्मा डोळ्माॊनी फघता मेत नाशी!
त्मा ग्रॊ थाच्मा आळमाळी तद्रूऩ शोऊनच ते कऱते!
अनेक लाचकाॊना त्माॊच्मा प्रगल्बतेनुवाय आणण
वॊलेदनाळीरतेनुवाय मा लाङभमाभध्मे ग्रॊथकत्माचचे
अजयाभय आणण चैतन्मभम अजस्त्तत्ल अनुबलाव मेते.
बायतात अवे अनेक ग्रॊथ आशेत! उदा. श्रीभद
बगलद्गीता, वॊत सानेवलय भशायाज माॊची सानेश्लयी,

30. चैतन्मवत्ता
30
अभृतत्लाचा ग्रॊथरूऩी झया अभृतानुबल, वभथच याभदाव
स्त्लाभी शरणखत दावफोध आणण भनाचे श्रोक,
वयस्त्लती गॊगाधय माॊनी ळबदफि के रेरे श्री नृशवॊश
वयस्त्लती माचे चरयर - श्री गुरुचरयि ; इत्मादी!
ग्रॊथकायाचे क्रकॊ ला ग्रॊथनामकाचे चैतन्मभम अजस्त्तत्ल
अनुबलाव मेत अवल्माने त्मा वलशळष्ट्ट ग्रॊथारा त्मा
ग्रॊथकायाची क्रकॊ ला ग्रॊथनामकाची लाङभम भूती
म्शणतात!
त्माचप्रभाणे तीथर षेिांचे देखीर आशे.
तीथचषेराॊचा खया भहशभा त्मा हठकाणची भॊहदये आणण
वृष्ट्टीवौंदमच फघून ऩुयेवा वभजत नाशी, उभजत नाशी,
बालत नाशी! तीथचषेराॊना चैतन्मळोधाची,
चैतन्मवाधनेची, चैतन्मऩानाची आर्ण चैतन्मप्रचीतीची
ऩावलचबूभी आशे. बायताभध्मे ज्मा ज्मा हठकाणी
चैतन्मळोध आणण चैतन्मवाधना वलळेऴ प्रभाणात के री
गेरी आशे, ती ती हठकाणे ऩालन तीथचषेरे फनरी
आशेत. बायतात अळी अनेक तीथचषेरे आशेत. त्मा वलच

31. चैतन्मवत्ता
31
हठकाणी आज देखीर नतथे वाधना कयणाऱ्मा
शविऩुरुऴाॊच्मा कृ ऩाभमी अजस्त्तत्लाची प्रचीती अनेकाॊना
मेते. उदाशयणच घ्मामचे झारे तय; आऱंदी, गोंदलरे,
ळेगाल, नयवोफाची लाडी इत्मादी षेराॊभध्मे अनेकाॊना
अनु. श्री. सानेवलय भशायाज, गोंदलरेकय भशायाज,
गजानन भशायाज, नृशवॊश वयस्त्लती माॊच्मा अजस्त्तत्लाचा
प्रत्मम मेतो. नाभस्त्भयणाद्लाये आऩण जवे जवे
अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा चैतन्माळी एकरूऩ शोतो, तवे
तवे त्मा तीथचषेराॊभधीर चैतन्म अनुबलाव मेते अवा
अनेकाॊचा अनुबल आशे.
लेगलेगळ्मा चैतन्मखुणा आज अषय्म अळा
ऩयॊऩयाॊच्मा रूऩाॊभध्मे देखीर; वलच जीलन ऩालन कयीत
आशेत. ह्मा ऩयॊऩयाॊना आऩण चैतन्मधाया म्शणतो.
चैतन्मधाया
ह्मा चैतन्मधाया ननयॊतय उवऱत आशेत!
कायण ह्मा ऩयॊऩया लेगलेगळ्मा भागाांनी
चैतन्माची वाधना कयणाऱ्मा भशान वाधकाॊच्मा ऩयॊऩया

32. चैतन्मवत्ता
32
अवल्मा तयी खऱ्मा अथाचने त्मा; अनादी आर्ण अनंत
अळा अदृश्म र्लश्लचैतन्मा चमा धाया, त्माचे दृश्म
कृ ऩाप्रलाश आणण त्माचे दृश्म ओघ आशेत. अव्मक्त
अभृताचे व्मक्त स्रोत आशेत!
त्माभुऱे आजदेखीर आऩल्मा बायतबूशभभध्मे
अनेक वॊताॊच्मा, ऋऴीभुनीॊच्मा, मोग्माॊच्मा लेगलेगळ्मा
ऩयॊऩया जजलॊत आणण यवयवरेल्मा आशेत.
ह्मा लेगलेगळ्मा काऱाॊभधीर लेगलेगळ्मा
ऩयॊऩयाॊनी त्मा त्मा काऱातीर याज्मकते, उद्मोजक,
व्माऩायी, इतय धननक रोक आणण वेलाबाली वॊस्त्था
माॊच्मा रृदमात अत्मुच्च आदयाचे स्त्थान शभऱवलरे
आणण त्माॊच्माकडून याजकीम, आगथचक इत्मादी वलचच
षेराॊभध्मे चैतन्मप्रचीतीरा ऩोऴक अवे कामच घडवलरे.
ह्मा ऩयॊऩयाॊनी अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा
वलवलचैतन्माळी ननगडीत शोण्माचे अनेक भागच खुरे
आणण प्रचशरत ठेलरे आशेत!

33. चैतन्मवत्ता
33
स्त्लत:च्मा अॊतयात्म्माळी ननगडीत शोण्माचे
अनेक भागच अनेक धभच आणण अनेक ऩॊथ माॊच्मा
रुऩात जगबय प्रचशरत आशेत! ऩण त्मा व लाांभध्मे
अॊतयात्म्माचे स्त्भयण शे वलाांना वभान आशे! त्माभुऱे
नाभवाधनेची चैतन्मधाया ह्मा वलच ऩयॊऩयाॊभधून आज
प्राभुख्माने आणण अव्माशतऩणे लाशत आशे! ह्मा
चैतन्मधायेचमा कऱत नकऱत शोणाऱ्मा
ऩरयणाभाभुऱेच; वत्म, लळल आर्ण वुंदय माॊचे
अजस्त्तत्ल; अनेक प्रकायचे शल्रे ऩयतलून आणण आघात
ऩचलून आज वभथचऩणे हटकरे आशे आणण एलढेच
नव्शे तय जगाचमा रृदमालय अधधयाज्म गाजलीत आशे!
वशजावशजी आढऱणाऱ्मा आणण वुप्रशवि
अळा ऩयॊऩया ला चैतन्मधायाॊऩावून दूय; एयली कधीशी
नजयेरा न मेणाये आणण गाला-ळशयाऩावून दूय;
एकाॊतात नाभवाधना कयणाये अवे ळेकडो वाधू आशेत.
ऩूलाचऩाय अखॊडऩणे चारत आरेरी त्माॊची नाभजऩाची
चैतन्मधाया, त्माॊची तऩवचमाच आऩल्मारा वशजावशजी

34. चैतन्मवत्ता
34
हदवत नाशी. ऩण तीच वॊजीलनी आऩरा, आऩल्मा
वभाजाचा, आऩल्मा देळाचा आणण वॊऩूणच वलवलाचा;
वॊऩूणच अधोगतीऩावून आणण अध:ऩतनाऩावून फचाल
कयीत आशे! आऩणा वलाांना; वॊकटात याखत आशे,
अडचणीत भदत कयीत आशे आणण बफकट ऩरयजस्त्थतीत
वालयत आशे!
वॊत-भशात्म्माॊचे रोककल्माणकायी अॊतयॊग
आणण त्माॊची तऩवचमाच शे चैतन्मवूमाचप्रभाणे अवतात.
ते चभचचषूना हदवत नाशीत! ऩण नाभस्भयण कयीत
याहशल्माने ग्रशणषभता लाढरी की डोळमांना प्रत्मष न
हदवणाऱ्मा त्मांचमा तऩश्चमेची ; आऩल्मारा
अंत:प्रचीती मेऊ रागते.
आज अॊतफाचह्म व्माऩणाऱ्मा चैतन्माचा ळोध
आणण अनुबूती घेण्माची जणूकाशी जागनतक चऱलऱ
वुरु झारी आशे. लेगलेगऱे देळ आणण लेगलेगळ्मा
वॊस्त्था लेगलेगळ्मा नालाॊखारी ह्मा चऱलऱीत वशबागी
झाल्मा आशेत आणण शोत आशेत. मोग, येकी, ध्मान,

35. चैतन्मवत्ता
35
बक्ती, वेला इत्मादी वलवलध भागाांनी प्रत्मेकाच्मा
अॊतयॊगात चैतन्मवूमारचा उदम शोतो आशे. चैतन्मप्रबात
शोते आशे.
चैतन्मप्रबात
चैतन्मवलस्त्भृतीच्मा अॊध:कायातून,
गदायोऱातून आणण तणालातून भुक्त शोण्मावाठी
चैतन्म स्भृती शेच उत्तय आशे ह्माची जाणील
अगधकागधक प्रकऴाचने शोत अवल्माने ह्मा वलच
चऱलऱीभध्मे अॊतयात्म्माचे स्त्भयण अथाचत नाभस्भयण
शे वभान आशे. नाभस्भयणारा कु णी जऩ, म्शणतो तय
कु णी जाऩ, कु णी वुशभयन म्शणतो तय कु णी शवभयन,
कु णी जजि म्शणतो तय कु णी अॊतयात्म्माचे स्त्भयण.
ऩण भगथताथच एकच! चैतन्मर्लस्भृतीचमा गडद
अंध:कायाचा अंत शोऊन चैतन्माचा प्रकाळ ऩवरू
रागरा आशे.
के लऱ बायतच नव्शे तय चीन, ऩाक्रकस्त्तान,
फाॊगरा देळ लगैये इतय आशळमाई देळात आणण

36. चैतन्मवत्ता
36
आक्रिका, ऑस्त्रे शरमा, मुयोऩ, अभेरयका आहद वलच
खॊडाॊभध्मे घयाघयातून नाभस्भयणार्लऴमी कु तुशूर
आर्ण जागृती लाढताना हदवते आशे. भारक, वॊचारक
आणण व्मलस्त्थाऩक कभचचाऱ्माॊना, शळषक वलद्मार्थमाचना,
डॉक्टय रुग्णाॊना, प्रशवि व्मक्ती त्माॊच्मा चाशत्माॊना
आणण नेते अनुमामाॊना; नाभस्त्भयणाचे भशत्ल खऱ्मा
तऱभऱीने वाॊगू रागरे आशेत. ऩारक त्माॊच्मा भुराॊना
अगदी भनाऩावून नाभस्त्भयण कयामरा शळकलू रागरे
आशेत. आऩआऩल्मा धभाचनुवाय आणण ऩयॊऩयेनुवाय
नाभस्भयण कयण्माची जणू काशी एक प्रचॊड आणण
वलवलव्माऩी त्वुनाभी राट आरी आशे. वलवलचैतन्माचा
अनुबल घेणे आणण तो इतयाॊना वाॊगणे शी आस्त्थेची,
ननत्माची आणण वालचबरक फाफ झारी आशे.
भॊहदयाभॊहदयाभधून नाभजऩाचे वप्ताश आणण
अनुष्ट्ठाने शोऊ रागरी आशेत. नाभवाधना कळी
कयाली ह्माचे भागचदळचन कयणायी नाभवाधना शळबफये
शोऊ रागरी आशेत. के लऱ धाशभचक हठकाणी आणण

37. चैतन्मवत्ता
37
अध्माजत्भक वॊस्त्थाॊभध्मेच नव्शे तय लेगलेगळ्मा
कॊ ऩन्मा, कायखाने, दलाखाने, दुकाने, प्रमोगळाऱा,
अॊगणलाड्मा, फारलाड्मा, आश्रभळाऱा, वलद्मारमे,
भशावलद्मारमे, रुग्णारमे, दलाखाने, वयकायी कामाचरमे
इत्मादी वलचच हठकाणी नाभस्भयणाचा हदव्म प्रकाळ
ऩवयताना हदवत आशे. ऩोरीवाॊच्मा चौक्माॊभधून आणण
वैननकी वॊस्त्थाॊभधून देखीर नाभस्त्भयणाची वॊजीलनी
आऩरे वॊजीलक काभ कयताना हदवत आशे.
ळेतकयी, कष्ट्टकयी, तॊरस, कायागीय,
िीडाऩटू, कराकाय, फुिीजीली, व्मलस्त्थाऩक,
ळावनकते, वत्ताधायी अवे; वलचच जण
नाभस्त्भयणाकडे आकवऴचत शोत आशेत. एलढेच नव्शे
तय; आज ज्माॊच्माकडे ऩूलचग्रशदूवऴतऩणाभुऱे तुच्छतेने
क्रकॊ ला नतयस्त्कायाने ऩाहशरे जाते अळा अनेक
व्मलवामाॊभधरे व्मालवा नमक देखीर नाभस्त्भयण करू
रागरे आशेत!

38. चैतन्मवत्ता
38
कु णी जऩभाऱ घेऊन तय कु णी भाऱेशळलाम
नाभस्त्भयण कयतो आशे. कु णी एका जागी फवून तय
कु णी क्रपयत क्रपयत नाभस्त्भयण कयतो आशे. कु णी
भोठ्ठ्माने उच्चाय करून तय कु णी भनातल्मा भनात,
कु णी डोऱे शभटून तय कु णी डोऱे उघडे ठेलून, कु णी
वलावोच्छलावालय तय कु णी उत्स्त्पू तच बालनेने आणण
आतचतेने नाभस्त्भयण कयतो आशे. कु णी घयी तय कु णी
ऑक्रपवभध्मे, कु णी देलऱात तय कु णी ळाऱेत, कु णी
पॅ क्टयीत तय कु णी रुग्णारमात; आणण कु णी दुकानात
तय कु णी ळेतात नाभस्त्भयण कयीत आशे!
प्रत्मेक स्त्तयातरा आणण लमातरा, आणण
प्रत्मेक धॊद्मातरा आणण नोकयीतरा भाणूव; मा ना
त्मा कायणास्त्तल नाभस्त्भयणाकडे लऱत आशे.
येडिओ-दूयदळचनलय नाभस्त्भयणाचे कामचिभ
भोठ्मा प्रभाणात प्रवारयत शोऊ रागरे आशेत.
नाभस्त्भयणाची भशती गाणायी गीते, ऩदे, कवलता,
बजने लायॊलाय लेगलेगळ्मा उत्वलाॊतून आणण

39. चैतन्मवत्ता
39
वभायॊबाॊतून ऐकू मेऊ रागरी आशेत. देळवलदेळाॊतून
कीतचनकाय, याभकथाकाय, बागलत कथाकाय माॊना
भागणी लाढत आशे. लेगलेगळ्मा दूयदळचन
भाशरकाॊभधून नाभस्त्भयणाचे गोडले गानमरे जात
आशेत.
वलळेऴ म्शणजे ननशेतुक लृत्तीने आणण
ननष्ट्काभ बालनेने नाभस्त्भयण के रे अवता; वलांकऴ
लैमजक्तक आणण वाभाजजक कल्माण कवे वाध्म शोते
माचे वललयण कयणायी ऩुस्त्तके , वीडीज, जव्शडीओ
वीडीज भोपत वलतयण के री जाऊ रागरी आशेत
आणण इॊटयनेटलय भोपत डाऊन रोड वाठी उऩरबध
के री जाऊ रागरी आशेत. वलळेऴ म्शणजे एयली
दुरचक्षषत याशणायी अळी शी ऩुस्त्तके रोक भोठ्ठ्मा
उत्वुकतेने आणण आस्त्थेने लाचत आशेत आणण वीडीज
ल जव्शडीओ वीडीज ऐकत आणण फघत आशेत!
नाभस्त्भयण शी उताय लमात गशरतगार
झाल्मानॊतय कयण्माची क्रकॊ ला रयकाम्मा लेऱात

40. चैतन्मवत्ता
40
कयण्माची, ननरुऩमोगी, ननरुऩद्रली, दुरचक्षषत आणण
कोऩऱ्मातारी फाफ याहशरेरी नाशी. नाभ आर्ण
नाभस्भयण शी जीलनाचमा ननमंिक कें द्रस्थानी
अवल्माची जाणील प्रकऴारने शोताना हदवत आशे.
वाशजजकच नाभस्त्भयणारा वलाचगधक भशत्ल आणण
वलोच्च प्राधान्म आरे आशे.
ऩण चैतन्मप्रबातीची शी दृश्म रषणे पवली
अवू ळकतात. आऩरी पवलणूक टाऱण्मावाठी
आऩल्मा अॊतमाचभी डोकालरे अवता ह्मा दृवम आणण
ढोफऱ रषणाॊव्मनतरयक्त; आऩल्मारा आऩल्मा
स्त्लत:च्मा अंतमारभी; नाभरुऩी चैतन्मवूमर उगलून
तऱऩताना हदवतो आशे! वूमच ज्माप्रभाणे वूमचभारेच्मा
कें द्रस्त्थानी अवतो, कु ठल्मातयी कोऩऱ्मात नाशी,
त्माप्रभाणे नाभवूमच आऩल्मा अणखर जीलनाच्मा
कें द्रस्त्थानी अवून आऩरे अॊतफाचह्म वलच जीलन
वॊचाशरत आणण प्रकाशळत कयतो आशे शे स्त्ऩष्ट्ट हदवत

41. चैतन्मवत्ता
41
आशे. ह्मा नाभवूमाचच्मा दळचनातून चैतन्मप्रबातीची
खयीखुयी आणण अस्त्वर प्रचीती मेते आशे.
करा, व्मलस्त्थाऩन, वलसान, तॊरसान,
अशबमाॊबरकी, ळेती इत्मादी; जीलनाची वलच सानषेरे
अॊतमाचभीच्मा चैतन्मातून उगभ आणण स्त्पु यण ऩालून
चैतन्माद्लायेच ननमॊबरत शोत आशेत आणण
वलवलहशतकायी शोत आशेत ह्माची शयघडी प्रचीती मेत
आशे.
अळा तऱ्शेने जगबय नाभस्त्भयणाचा
अॊत:कयणऩूलचक स्त्लीकाय, प्रवाय आणण जमजमकाय
शोत अवून आऩणा वलाांच्मा लैमच्क्तक जीलनाची
आणण भानलजातीच्मा वाभुहशक जीलनाची गाडी शजायो
लऴाांच्मा आणण शजायो रोकाॊच्मा जन्भोजन्भीच्मा
ऩुण्माईने आज खऱ्मा अथाचने रुऱालय मेत आशे ! ह्मा
वलांकऴ कल्माणाराच आऩण चैतन्ममोग म्शणतो.
चैतन्ममोग

42. चैतन्मवत्ता
42
जगबयातल्मा भशानुबालाॊना अशबप्रेत
अवरेरा आणण गीतेभध्मे बगलान श्रीकृ ष्ट्णानी
अगधकायलाणीने ऩुयस्त्कृ त के रेरा वलवलकल्माणकायी
स्लधभर; प्रगट शोण्मावाठी आज प्रत्मेकाच्मा रृदमात
उवऱी घेत आशे! लेगळ्मा ळबदात वाॊगामचॊ तय;
लेगलेगळ्मा कॊ ऩन्मा, कायखाने, दलाखाने, दुकाने,
प्रमोगळाऱा, फारलाड्मा, आश्रभळाऱा, वलद्मारमे,
भशावलद्मारमे, रुग्णारमे, दलाखाने, वयकायी कामाचरमे
इत्मादी वलचच हठकाणी वत्प्रेयणा, वद्फुद्धी, वद्र्लचाय,
वदलबरुची, वद्भालना, वद्लावना, वत्वंकल्ऩ, वत्कभर
आर्ण वदाचाय शे वलच; लैमजक्तक आणण वाभाजजक
अळा वलचच ऩातळ्माॊलय व्मक्त शोण्मावाठी
वलाांतमाचभातून उवऱी घेत आशेत!
भाझा एक शभर वतत नाभस्त्भयण कयीत
अवतो. ह्मा भाझ्मा शभराचा अनुबल अवा की तो
एकदा घयावभोयच्मा उद्मानात क्रपयत अवताना त्मारा

43. चैतन्मवत्ता
43
स्त्ऩष्ट्टऩणे जाणलरे की त्मा फागेतल्मा प्रत्मेक झाडात
आणण ऩानापु रात नाभस्त्भयण चारू आशे!
शा अनुबल काशी त्माचा एकट्माचाच नाशी.
भनाची क्रकॊ ला जाणीलेची वूक्ष्भता आणण वॊलेदनाषभता
आल्मानॊतय अनेकाॊना शा अनुबल आल्माचे दाखरे
आशेत. मा अनुबलाचा भगथताथच अवा की आऩल्मा
लैमजक्तक इच्छे-अननच्छेऩशरकडे चैतन्ममोगाची शी
वाधना आर्ण आर्लष्काय वलारन्तमारभी चारू आशे.
प्रत्मेकजण स्त्लत:च्मा अॊतयात्म्माळी आणण
दुवऱ्माच्मा अॊतयात्म्माळी अवरेरी एकात्भता
अगधकागधक अनुबलण्माच्मा भशाप्रक्रिमेत वभावलष्ट्ट
आशे!
शी भशाप्रक्रिमा भशणजे लास्त्तलात काम
आशे? शी भशाप्रक्रिमा वलवलाच्मा अलाढव्म ऩवाऱ्माचा
एक अॊळ आशे! मा भशाप्रक्रिमेदयम्मान आऩल्मा भनात
आणण ळयीयात घडणाऱ्मा; आणण त्माचप्रभाणे अपाट
वलवलाभध्मे घडणाऱ्मा फुिी चिालून टाकणाऱ्मा आणण

44. चैतन्मवत्ता
44
भन थक्क कयणाऱ्मा घटना म्शणजेच चैतन्मरीरा.
चैतन्मरीरा
आऩल्मा लैमजक्तक इच्छे-अननच्छेऩशरकडे;
वलवलचैतन्माची जननी आऩल्मारा चैतन्माभृतऩान
कयलीत आशे. आऩल्मा वलाांभध्मे नलचेतना बयत
आशे. आऩल्माकडून नाभस्त्भयण घडलीत आशे. वत्कभे
घडलीत आशे. स्त्लधभचऩारन कयलीत आशे. वहदच्छा,
वत्वॊकल्ऩ, वत्प्रेयणा, वत्फुिी, वद्भालना, वद्लावना,
वदाचाय माॊनी व्मजक्तगत आणण वाभाजजक जीलन
बरून टाकीत आशे.
ज्माप्रभाणे वॊगीतकायाच्मा बूशभके भधून
ऐकरे अवता त्माच्मा वॊगीताळी खऱ्मा अथाचने वभयव
शोता मेते आणण त्माचे भाधुमच अनुबलता मेते
त्माचप्रभाणे चैतन्मरीरेचे वौंदमच; आऩण स्त्लत: जवे
जवे चैतन्मभम शोत जाले तवे तवे अनुबलाव मेते.
खये म्शणजे; ते तवे अनुबलता मेणे शे न टाऱता
मेण्माजोगे र्लधधलरर्खत आशे!

45. चैतन्मवत्ता
45
कायण, लैमच्क्तक आर्ण वाभाच्जक कल्माण
अटऱ आशे. आऩण टाऱू म्शणून ते टाऱता मेणाय
नाशी!
लैमजक्तक जीलन आणण वाभाजजक जीलनाची
ऩरयबाऴा के लऱ ळायीरयक जन्भ, जगणे आणण भृत्मु
एलढ्माऩुयती भमाचहदत नाशी. आऩल्मा र्लस्भृतीत
गेरेरे अजयाभय चैतन्म प्रथभ ओऱखणे आर्ण भग
नाभस्भयणाचमा द्लाये ते वतत आठलणे आर्ण अखेय
आऩण तेच आशोत अवा अनुबल घेणे शे जीलनाचे
भुख्म उहिष्ट आशे. शे उहिष्ट वाध्म कयण्माचमा
प्रक्रक्रमेभध्मे जीलनातीर वलर प्रकायचे उत्तभोत्तभ यव
आर्ण यंग आशेत ! म्शणूनच जीलनाची खयी ऩूणचता
आणण वाथचकता शीच आशे आणण अळा वाथचक
जीलनाची शी कथाच याभकथा ला चैतन्मकथा आशे.
त्माचप्रभाणे अवे वलांकऴ भन्लॊतय क्रकॊ ला
लैमजक्तक आणण वाभुहशक कल्माण घडलून आणणे शी
याभरीरा आशे क्रकॊ ला चैतन्मरीरा आशे. ह्मा

46. चैतन्मवत्ता
46
चैतन्मरीरेचे तऩळीरलाय लणचन कयण्माचा प्रमत्न
कयणे म्शणजे इॊद्रधनुष्ट्मारा प्रत्मॊचा रालण्माचा प्रमत्न
कयण्मावायखे आशे.
शे वाये घडलून आणण्माभागीर वत्ता श्रींची
आशे! ह्मा श्रींचमा वत्तेराच आऩण चैतन्मवत्ता
म्शणतो!
चैतन्मवत्ता
आऩल्माऩैकी काशीजणाॊनी याष्ट्रऩतीॊचे
ननलावस्त्थान, ऩॊतप्रधानाचे ननलावस्त्थान, रोकवबा,
इतय ळावकीम कामाचरमे इत्मादी वत्तेची कें द्रे ऩाहशरी
अवतीर.
ऩण फाशेरून क्रकतीशी फडेजाल आणण बऩका
हदवरा तयी त्मा वत्ताकें द्राभध्मे खयी वत्ता कु णाची
चारते? ज्माॊना आऩण वलचवत्ताधीळ वभजतो
त्माॊची? ते खयोखय वलचवत्ताधीळ अवतात का?
याष्ट्रऩती, ऩॊतप्रधान आणण इतय
उच्चऩदस्त्थाॊचे देश, त्माॊची फुिी, त्माॊचे वलचाय, त्माॊच्मा

47. चैतन्मवत्ता
47
कल्ऩना, त्माॊचे भन, त्माॊच्मा लावना शे वाये त्माॊच्मा
अधीन अवते का ? त्माॊची वत्ता त्माॊच्मा स्त्लत:च्मा
वलचायाॊलय, बालनाॊलय आणण लावनाॊलय तयी चारते
का? नाशी! योग, अऩघात, लृित्ल, भृत्मू इत्माहदॊलय
त्माॊची वत्ता चारते का? त्माॊच्मा ळयीयातीर शजायो
प्रक्रिमाॊलय त्माॊचे ननमॊरण अवते का? नाशी!
वभाजातीर लेगलेगळ्मा प्रथा, रूढी, ऩयॊऩया,
यीनतरयलाज क्रकॊ ला एकू ण वभाजाच्मा वाभुहशक बालना,
त्माॊचे उद्रेक, वभाजाचे आचाय, माॊ लय त्माॊचा अॊभर
चारतो का ? नाशी! बूकॊ ऩ, लादऱे, भशाऩूय, दुष्ट्काऱ
माॊलय त्माॊचा अॊभर चारतो का? नाशी! ऩृर्थलीफाशेयीर
वलवलात घडणाऱ्मा अवॊख्म घडाभोडीॊलय त्माॊचे ननमॊरण
अवते का? नाशी!
व्मक्ती म्शणून ऩाशू गेल्माव स्त्लत:लय आणण
म्शणून इतय कळालयशी त्माॊचा अॊभर चारत नाशी!
भग आऩल्मालय, आऩल्मा वलाांलय, ह्मा
अणखर वलवलालय कु णाची वत्ता चारते?

48. चैतन्मवत्ता
48
जे चैतन्म अजयाभय आणण वलाचन्तमाचभी
आशे त्माच्मा जननीची! शी वलवलाची गुरुभाऊरीच
व्मालशारयक दृष्ट्ट्मा शबन्न अळा लेगलेगळ्मा रुऩाॊनी
आऩल्मारा ऩाऱते, ऩोवते, वाॊबाऱते आणण वलाचथाांनी
ननमॊबरत कयते!
नाभस्त्भयण कयता कयता आऩण व्म क्ती
म्शणून रोऩ ऩालतो आणण आऩल्मा गुरुभाउरीळी
वभयव शोतो. ह्माभध्मे आऩरा वॊकु गचत स्त्लाथच कभी
कभी शोत जातो ऩण खूऩ खूऩ आणण अजयाभय
वभाधान देणाया भशान स्त्लाथच वाधतो! म्शणून ह्मा
भागाचरा ऩयभाथर भागर म्शणतात! शी वायी रीरा
चैतन्मवत्तेनेच घडून मेते!
नाभरूऩ अवरेल्मा आऩल्मा गुरुभाउरीळी
अळातऱ्शेने झारेल्मा वभाधानरूऩ वभयवतेभध्मे
वभजते की; वदा वलचदा आणण वलचर; के लऱ आऩल्मा
गुरूची, ईवरयाची, अॊतयात्म्माची म्शणजेच

49. चैतन्मवत्ता
49
ऩयभात्म्माची ईच्छा आणण वत्ताच काभ कयते!
माराच याभ कतार अवे आऩण म्शणतो.
नाभस्त्भयणाद्लाये गचत्त ळुि झारेरे ला शोत
चाररेरे रोक जेव्शाॊ एखादे धोयण आॊखतात, एखादा
वलचाय कयतात, एखादा वॊकल्ऩ कयतात, एखादी
मोजना आखतात, क्रकॊ ला एखाद्मा मोजनेची
अॊभरफजालणी कयतात, तेव्शाॊ ते वाये नन:स्त्लाथच
बालनेतून, बेदबाल यहशत लृत्तीतून शोत अवते. ते
वाये थेट गुरुभापच त, वलवलचैतन्माच्मा जननीभापच त ला
ईवलयाभापच त घडत अवते. त्माभुऱे ते चैतन्माकडे ला
ईवलयाकडे नेणाये अवते. आणण म्शणून ते
वलवलकल्माणाचेच अवते. जेव्शा अवे रोक ;
ळस्त्रवत्ता, याजवत्ता, अथचवत्ता, आयोग्मवत्ता,
उद्मोगवत्ता, शळषणवत्ता अळा वलच वत्तास्त्थानी
मेतात आणण याज्म कयतात, तेव्शाॊ त्मा याज्माराच
याभयाज्म म्शणतात.

50. चैतन्मवत्ता
50
वायाॊळाने अवे म्शणता मेईर की; ज्मा
चैतन्मवत्तेने आऩल्मारा चैतन्मवाद ऐकू मेते, त्माच
वत्तेने चैतन्मवाधना कऱत-नकऱत ऩण ननजवचतऩणे घडू
रागते, वलाचन्तमाचभीची चैतन्मतृष्णा स्त्ऩष्ट्टऩणे जाणलते;
आणण आऩण ह्मा प्रलावात एकटे नाशी शे कऱते,
चैतन्मर्लस्भृतीतून वुटका शोते आणण आवलावक धीय
मेतो, अॊतयॊग कोभरऩणे योभाॊगचत कयणाया
चैतन्मध्माव रागतो, जीलन वालयणाया वुजाण
चैतन्मळोध प्रत्मषात मेतो, अवीभ वाभर्थमाचचा प्रत्मम
देणाये नाभस्त्भयणरुऩी चैतन्मऩान घडते, वॊलेदना तयर
शोऊन वलचव्माऩी चैतन्माचे अगधकागधक बान मेते ,
वलांकऴ लैमजक्तक आणण वाभाजजक कल्माणाचा कार
चैतन्मकार मेतो, चैतन्मप्रचीती एकदोघाॊना नव्शे तय
कयोडो रोकाॊना अनुबलता मेते , जागोजागी अवरेल्मा
प्रेयणादामी चैतन्मखुणा ऩूज्मबालाने न्माशाऱता मेतात ,
वॊजीलक चैतन्मधाया ननयॊतय उवऱताना आणण लाशताना
हदवतात; वाऱ्मा वलवलात वलांकऴ कल्माणाची

51. चैतन्मवत्ता
51
चैतन्मप्रबात शोते, वाऱ्मा वलवलात एकात्भतेचे बाल दृढ
कयणाया चैतन्ममोग प्रगटतो आणण त्माच चैतन्मवत्तेने
आऩणा वलाांचेच जीलन यवभम आणण वुभधुय कयणायी
चैतन्मरीरा आवलष्ट्कृ त शोते!
प्राथरना
वलेर: वुणखन: वन्तु वले वन्तु ननयाभमा:
वले बद्राणण ऩवमन्तु भ कजवचत्
दु:खभाप्नुमात्
भयाठी बालाथर
वद्फुिी, वत्प्रलृत्ती, वद्भालना, वद्लावना
आणण वत्कभच माॊच्मा द्लाये आऩण वलचजण
ऩवलर, दु:खभुक्त आणण वभाधानी शोऊमात.
ॐ ॐ ॐ ॐ ॐ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ

52. चैतन्मवत्ता
52
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ
श्रीयाभ जम याभ जम जम याभ