Role of Panchakarma in Amavata.

1. Role of Panchakarma in
Amavata

2. References
• च . सं
• वातव्याधि धचधित्सा (२८ / १९५ )
• च . धव (२/९-१७ )
• हारिता संधहता धिधतय्स्तान आमवातािीिाि
• मा . धन. २५
• भा . प्र . २६
• चक्रदत्त २५ /आमवात धचधित्सा

3. INTRODUCTION
• आम + वात (formation of ama)
• Ref - ama (.अ . हृ १३ )
• Due to agnimandya –ama – further nidana-
amasanchaya occurs-siroruja , angamarda etc
• अधिर्ााध्य िसो िातः संधितो धह क्रमेर् वै |
आम संिां स लभते धििोगाि रुिाििः ||
(भा.प्र .२६ /५ )

4. AMAVATA
• आमेन सधहतो वातः आमवातः |
• आमं च वातं आमवातः |
(ि . ि .द्रु )

5. Definition
मान्या पृष्ठ िधि िानु धिि संिीन् धवि
ु न्ियन् |
सिब्दः स्रत गािश्च आमवातः स उच्यते ||
(यो .ि .आमवात धनदान )

6. Ateiopathogenesis
धवरुद्धाहािचेष्टस्य मन्दाग्नेि् धनश्चलस्य च|
धिग्धं भुक्तवतो धह अन्नं व्यायामं ि
ु वाततता||
वायुनाप्रेरितो आमः श्लेष्मस्थानम् प्रिावधत |
तेनात्यथं धवदग्धोअसौ िमधनः प्रधतपध्यते ||
वातधपत्त िफ
ै भभायो दभ धितः सोअन्निोिसः |
स्रोतांस्यधभष्यन्दयधत नानावर्ो अधतधपछचीलः ||
िनयत्त्यािु दौर्ाल्यम् गौिवं हृदयस्य च |
व्यािीनामास्रयो ह्येि आमसंन्िो अधतदारुर्ः ||

7. युगपत् ि
ु धपतावन्त धििसन्धि प्रवेििौ |
तब्धं च ि
ु रुतो गािमामवातः स उच्यते ||
(यो .ि .२८ /१-४ ) / (.आमवातधनदानं)

8. संप्रान्धि ....
• धवरुद्धाहाि धवहाि +धनश्चेष्ट +धिग्धं भुक्तवतो धह अन्नं व्यायामं
ि
ु वाततता
अधग्नमन्ध्य (धपत्त मान्ध्य due to िफ वृन्धद्ध ,वात मन्ध्य )
again indulges in vata prakopaka nidana
आम
िमनीः प्रधतपध्यते
वात धपत्त िफा – नानावर्ा अधतधपन्धिल आम - sleshmasthana
दारुर्ा अमिस is the आश्रय for अनेिधवि व्याधि

9. Lakshana
• अङ्गमदौ अरुधचस्त्रुष्णा आलस्यम् गौिवं ज्विः
अपािः िभनता अङ्गानां आमवातस्य लक्षर्ं ||
(मा. धन )

10. Lakshana……..
• िनयेत् सो अधग्नदौर्ाल्यं प्रसेिारुधच गौिवम्|
उत्साहहाधनं वैिस्यं दाहं च र्हुमुितां ||
ििोधतग्रहधर् दोिं धविेिादाम संञ्जिम् |
अपक्वम् सृिते चान्नं ि
े वलं चाममेव च ||
(यो .ि २८ /१२ -१३ )

11. • स िष्टः सवािोगार्ाम् यदा प्रि
ु धपतो भवेत्
हतपादधििोगुल्फधििसंधििु- ििोधत सरुिं
िोभं
यि दोिाः प्रपद्यते -स देिो रुितेअत्यथं
व्याधवद्ध इव वृधश्चि
ै ः
(यो .ि. २८ /१० ,११)

12. ि
ु क्षो िधिनतां िभलं तथा धनद्राधवपयायं |
तृि ,भ्रम मभछााश्च ह्रुद्ग्रहं धविुधवर्ितां
िाड्यान्त्रि
ु िमानाहं िष्टांश्चान्यानुपद्रवान् ||
(यो .ि .२८ /१४ ) / (मा .धन )
Hardness of abdomen ,colic , disorder in sleep ,thirst , vomitting ,
giddiness , stiffness in cardiac region , constipation , rigidity in the
body ,gurgling sound in the intestines , abdominal distention with
constipation and many other symptoms .

13. SADHYASADHYATA
• एिदोिानुगाः साध्यो
• धिदोिो याप्य उच्यते
सवादेहचिः िोथः स ि
ृ छ
र ः संधन्नपाधतिः ||
( यो .ि .२८/१६ )
If ailment is due to eka dosa then saadhya
If 2 dosas then it is yapya
But if 3 dosas and generalised oedema /inflammation the ailmment is
hard to cure.

14. CHIKITSA
लङ्घनं स्वेदनं धतक्त दीपनाधन ििभ धन च |
धविेचनं िेहपानं र्तयश्च आममारुते ||
रुक्षः स्वेदो धविातव्यो वालुिा पोिलैतथा |
उपनाहाश्च िताव्याते यथापभवं यथार्लम् ||
(यो.ि .२८/१७ )
सैिवाध्येन अनुवास्य क्षाि र्न्धतः प्रिस्यते ||
(चक्रदत्त

15. लङ्घन
• दिधवि लङ्घन – च . सभ .२२ /१८
• Imp – लघुआहाि,दीपन –पाचन
Langhana – reduces further formation of ama
,corrects mandagni-amapachana occurs
धतक्त ििु दीपन द्रव्य
Along with tikta katu – vataghna dravya sh’d be selected
धचिि , िुंधि , गुडुधच , धपप्पली , मिीच
पञ्चिोल धसद्ध िल

16. • नागि
े सि , धचिि
• पाचन ििाय योग
• Vaata
• दुिालभामृता मुतानागिं वातिे ज्विे |
• धपप्पली मभल गुडुधच धवश्व भेििम् िनीयः पन्चमभलम् च ||

17. • For pitta
• िक्रयवा घनं ििुिा च इधत सक्षौद्रं
• मुता पपािि
ं तथा स िन्वयास भभधनम्बं
For kapha
वत्सिाध्यो गर्ः िफ
े |
अथवा वृि गाङ्ग
े यी स्रुङ्गर्ेि दुिालभाः ||
(अ .हृ १/५१ ५३ )
वैश्वानि चभर्ा

18. स्वेदन
• रूक्षः स्वेदो धविातव्यो र्ालुिा पोिलैतता
उपनाहश्च िताव्याते अधप िेहधववधिाताः||
ताप – वालुि पोिधल
द्रव – िान्याम्ल
उपनाह
रुक्ष स्वेद – उष्णता – – स्रोतोिोि - amapachana

19. • अभ्यन्ति स्वेद - with उष्ण िल (च. धच. ३/४४ ) – is deepana , paachana,
srotoshodhana, jwaraghna, balya , ruchikara, swedakara
पञ्चिोल चभर्ा संस्कारिता िल

20. धविेचन
• धनिामावस्था – लीन दोि धनहािर् ,प्रधतलोमगधत of वायु
• धिग्ध गुर् , वातानुलोमि
• Best virechaka dravya in amavata
एिण्ड तैल –is best
• एिण्ड तैल प्रयोग in अमवात
• अमवातगिेन्द्रस्य ििीिवनचारिर्ः |
एि एवाग्रधर्हान्ता एिण्ड िेहि
े सिी ||
(अग्राधर् एिण्ड िेह रूपी ि
े सिी )
(basavarajiya)

21. िेहापान
• Shodhananga snehapana – niramavastha-suntyadi ghrita (यो.ि .)
After sodhana – reduce vaata , improve agni,dhatu balartham िमन
िेहपान
(च . धच.१५ /२०१ )
• अन्धस्थ मज्जा िातु – िेहपान (च .धच.२८ /९३ )

22. र्न्धत
• आस्थापन – क्षाि र्न्धत – eliminates dosa from koshta
• अनुवासन – सैिवाधद तैल (चक्रपाधर् )
(reduces rukshata due to chikitsa and vatasamana by snehaguna)

23. • Comparative clinical study of bhallataka churna and eranda sneha in
the managment of amavata w.s.r to Rheumatoid Arthritis
• Each group contain 20 patients
• G-A- Bhallatakadi churna – 1gm bid – 30 days
• G-B-Eranda taila – 10 ml-OD-
• G-C- BOTH –
• 3rd – C-showed better result-ESR , RA , CRP, Symptoms

24. level.
Clinical Evaluation of Simhanada Guggulu and
Vaitarana Basti in the Management of Amavata w.s.r
to Rheumatoid arthritis
Dr.Seetha
G – A- Simhanada Guggulu- 1gm+50 ml sunti mustaka ks twice daily
G-B- VAITARANA BASTI – Saindhavadi taila- anuvasana
G-C – Both(1 month)
3rd showed better result among 3 (10 pts each)

25. Possible modern correlation
• Rheumatic fever
• Rheumatoid arthritis

26. Rheumatic fever
• Children b/w- 5-15yrs
• Most common cause of acquired heart disease in childhood.
• Common cause- the antigen produced due to immune response to
group A Streptococci antibody causes-inflammation of endocardium,
myocardium,pericardium, and also joints and skin.

27. Clinical features
• Multi system disorder
• 2-3wks after streptococcal infection
• Fever , anorexia , lethargy, jointpain
• Acute , painful ,asymmetric , migratory , red , swollen inflammation
of large joints
• Typically knee, elbow, wrist joints
• Skin lesions on trunk and proximal part
• Subcutaneous nodules
• Pneumonia

28. Investigations
• ESR, CRP,ASO
• Throat swab cultures(+20-25 cases)

29. Rheumatoid arthritis
• It is the most common persistent inflammatory arthritis
80% moderately /severely
disabled within 20yrs

30. • Causes - trauma, infections, injury, +family history ,genetic
factors,immune system abnormalities
• This leads to Synovial cell hypertrophy- are initial stage events later
progresses to uncontrolled inflammation and consequent cartilage
destruction.
• Inflammation and proliferation of the synovium leads to destruction
of various tissues, including cartilage , bone, tendons, ligaments, and
blood vessels.

32. Clinical features
american rheumatism association
• Pain
• Joint swelling
• Stiffness
• Affecting small joints of hand , feet , wrist
• Morning stiffness more than 1 hour
• Arthritis of 3/more joint area
• Symmetrical arthritis
• Rhumatoid nodules
• Radiolaogical changes (reduced joint space , degration of bone mass)

33. • Duration >or equal to 6wks
Some times
• Very acute onset with morning stiffness
• Poly arthritis
• Pitting oedema
In old age
Common symptoms are
Proximal muscle stiffness
Relapsing and remitting episodes of pain , stiffness and swelling

34. Investigations
• Haematological investigations –RA, ESR ,ACCP,(Anti citrulinated
cytoplasmicpeptide)
• X rays

35. Deformities
• Swan neck deformity
• Boutonniere
• Lateral deviation
• Finger nodules present

36. 'Z' Deformity :- Radial deviation at wrist with ulnar
deviation of the digits often with
partial subluxation of the proximal
phalange

37. Z - Deformity

38. SWAN NECK
2. Swan neck deformity :-
Hyperextention of the proximal
interphalangeal joints with
compensatory flexion of the distal
interphalangeal joints.

39. Swan neck

40. Proximal sublaxation
metacarpo phalangeal joint

41. . Boutonniere deformity :- Flexion deformity of
the proximal interphalangeal joint
and the extension of the distal interphalangeal
joint

42. 4. In the forefoot, subluxation of the metatarsophalangeal
joint is followed by
clawing the toes.

43. • sensation of 'walking on pebbles'. In the hind foot, calcaneal erosions
may develop .

46. THANK YOU