Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu - Max Cegielski - ebook
1. MAX CEGIELSKI
świO
ata
ko
od Konstantynopola do Stambułu
MAX
CEGIELSKI
(ur. 1975) – prowadzi programy
w TVP Kultura; jako did˝ej i prezenter
pracowa∏ m.in. w Radiostacji i Radiu Jazz.
Publikowa∏ w „Gazecie Wyborczej”,
„Le Monde diplomatique” czy „Dzienniku”.
Jeden z za∏o˝ycieli muzycznego kolektywu
Masala. Laureat (wraz z Masalà) nagrody
„Antyfaszysta roku 2004”, przyznawanej
przez Stowarzyszenie „Nigdy Wi´cej”.
Autor powieÊci Masala (W.A.B. 2002),
minipowieÊci Apokalipso (W.A.B. 2004)
oraz ksià˝ki o pakistaƒskim sufizmie
Pijani Bogiem (W.A.B. 2007), nominowanej
do Nagrody im. Beaty Pawlak.
2. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl.
4. Max Cegielski
Pijani Bogiem
Barbara Ehrenreich
Za grosze. Pracowaç i (nie) prze˝yç
Adam Elbanowski
Nowe Królestwo Grenady
Marc Fernandez, Jean-Christophe Rampal
Miasto – morderca kobiet
Peter Godwin
Gdzie krokodyl zjada s∏oƒce
Tony Horwitz
B∏´kitne przestrzenie
Wojciech Jagielski
Dobre miejsce do umierania
Modlitwa o deszcz
Wie˝e z kamienia
Tobias Jones
Sny o Utopii. Podró˝e w poszukiwaniu dobrego ˝ycia
Krystyna Kurczab-Redlich
G∏owà o mur Kremla
Murat Kurnaz
Guantanamo. Pi´ç lat z mojego ˝ycia
Juliette Morillot, Dorian Malovic
Uchodêcy z Korei Pó∏nocnej
Cees Nooteboom
Drogi do Santiago
Walerij Paniuszkin, Michai∏ Zygar
Gazprom. Rosyjska broƒ
Åsne Seierstad
Ksi´garz z Kabulu
Kamila S∏awiƒska
Nowy Jork
Fabienne Verdier
Pasa˝erka ciszy
Marcin Wojciechowski
Pomaraƒczowy majdan
Xue Xinran
Dobre kobiety z Chin
8. „Opium! Uległość! [...] Sułtan tańczący na tacy.
[...] Tak widzi Orient francuski poeta!
[...] Orient! To ziemia, na której nadzy niewolnicy
umierają z głodu”.
Nazım Hikmet, Orient i Zachód, 1924
9. TURCJA
BU¸GARIA MORZE CZARNE
Kırklareli Synopa GRUZJA
Adrianopol
GRECJA Tekirdag
ˇ Stambu∏ Zonguldak Kastamonu
. Samsun Trabzon Artvin
MORZE Izmit
Rize
MARMARA Bolu C ankırı
˛ Ordu Giresun
Adapazarı Amasya Kars ARMENIA
C orum
˛ ‚
Gümüshane Bayburt
C anakkale
˛ Bursa Bilecik Tokat
Erzurum
Ankara
‚
Eskisehir Sivas Erzincan
LES
Balıkesir
BOS
Kütahya ‚
Kirsehir
Tunceli
Had˝ibektasz
IRA
Jezioro
‚
Nevsehir Kayseri Elazıg
ˇ Bingöl Wan
N
Izmir Mus Wan
CHIOS
Malatya
Aksaray
SAMOS Denizli
MORZE EGEJSKIE
Konya Nig
ˇde Diyarbakır Hakkari
Aydin Adıyaman Sırnak
,
‚
Kahramanmaras
Burdur Isparta
Mardin
Mug
ˇla Karaman Adana Sanlıurfa
,
S Antalya Gaziantep
KO Mersin
S
DO
RO
IRAK
SYRIA
KRETA MORZE ÂRÓDZIEMNE
CYPR
10. STAMBU¸
19
20
17 18
16
Za
tok 5
aZ
∏ot 15 Bosfor
eg
oR
og 12
u 13
14
10 11
8
8 9
6
5 5
7 5
5
4
3
’ o
2 edy eg
enn
1
r K
wa
l
Bu
Bulwar Kenn
edy’ego
MORZE MARMARA
1. Ulica Divan Yolu 12. Meczet Nusretiye
2. Dawna bazylika Aja Sofia 13. Siedziba bractwa Mewlewitów
3. Pa∏ac Topkaı 14. Górna stacja metra Tünel
4. Dworzec Sirkeci 15. Pera Palace Hotel
.
5. Przystanie promów 16. Istiklal Caddesi – Aleja Niepodleg∏oÊci
6. Most Galata 17. Plac Taksim, stacja metra
7. IMC – Targ Kupców Tekstylnych
˛ 18. AKM – Centrum Kultury im. Atatürka
8. Most Atatürka / Bulwar Atatürka 19. Dzielnica Had˝iahmet
9. Dolna stacja najstarszego metra – Tünel 20. Pa∏ac Dolmabahce
10. Uliczka Yuksek Kaldirim
11. Istanbul Modern – Muzeum Sztuki
Nowoczesnej na terenie Antrepo
11. PROWINCJA I MIASTO
MORZE CZARNE
mbu∏
cji Sta
owin
for
Bos
ica pr
Gran
9
7 10
Silivri 8
Esenyurt 11 Stambu∏
bu∏
2 6 Stam
Büyükc
˛ekmece 1 5 4 wincji
pro
˛ekmece Fenerbahc
Kücükc ˛e nica
Gra
3
Gebze
Turla
MORZE MARMARA
Gölcük
Yalova
Jezior
o Ìzn
ik
oko∏o 20 km
Legenda
1. Lotnisko imienia Atatürka, stacja metra
2. Dzielnica Yenibosna, cemevi alewickie
3. Dystrykt i stocznie Tuzla
4. Dystrykt Sultanbeyli
5. Dzielnica Sargazi
6. Dworzec kolejowy Haydarpasa ‚
7. Dzielnica Gazi Mahallesi
8. Dzielnica Kücük Armutlu
˛
9. Dzielnica Maslak
10. Dzielnica Levent
11. G∏ówny dworzec autobusowy, stacja metra
Zasi´g zwartej zabudowy
Zasi´g 27 dystryktów Stambu∏u tworzàcych metropoli´
12.
13. zamiast prologu
Extrastruggle w Antrepo
Pierwszy z plakatów przedstawia wąsatego mężczyznę
w czapce, pod spodem dumne stwierdzenie: „ Jakie to szczęś-
cie móc powiedzieć: jestem Turkiem”. Na kolejnych widnieją
już pytania: jak to jest być Kurdem w Turcji? Być Ormianinem,
komunistą, chrześcijaninem czy islamskim ortodoksem?
– A tutaj widzisz Ali Ibn Abu Taliba, zięcia proroka Maho-
meta i jego ucznia, obok pytanie, jak być alewitą. To jeden
z mniejszościowych nurtów islamu, szczególnie popularny
w Turcji. Ali jest dla nich najważniejszą, mistyczną postacią
– tłumaczy mi autor plakatów, artysta ukrywający się pod
pseudonimem Extrastruggle.
Jestem w Antrepo, dawnych dokach celnych Stambułu, na
nabrzeżu od strony morza Marmara. Kiedyś był tu port hand-
lowy, teraz zatrzymują się tylko wielkie statki pasażerskie,
a towarowce cumują po azjatyckiej stronie miasta. Zaraz
obok znajduje się Bosfor, łączący to morze z Morzem Czar-
nym. Dalej na zachód inna cieśnina, Dardanele, prowadzi
do wód egejskich i dalej na Morze Śródziemne. Budynki
wykorzystywane dziś na targi i czasowe ekspozycje to pro-
stokątne, obskurne hale przemysłowe. Jedna z nich została
niedawno przebudowana na muzeum sztuki nowoczesnej
– Istanbul Modern.
Brama do dawnych terenów portowych ukryta jest
na tyłach meczetu symbolizującego dziewiętnastowiecz-
ne zmiany w imperium osmańskim. Świątynię ukończono 11
14. w 1826 roku i nazwano Nusretiye, czyli Zwycięska. Na pa-
miątkę zlikwidowania oddziałów janczarów pochodzących
początkowo z branki pośród chrześcijan i zorganizowania
nowoczesnej armii osmańskiej, obok, na nabrzeżu, znajdują
się jej koszary. Okna w Antrepo wychodzą na morze, ale wi-
dok często zasłaniają wielkie statki wycieczkowe.
Projekt Extrastruggle’a pokazywany jest tutaj na dziesią-
tym biennale sztuki w 2007 roku. To piętnaście czarno-białych,
prostych plakatów, których prawie już nie widać spod czerwo-
nych napisów. W wyznaczonych do tego miejscach widzowie
zamieszczają swoje komentarze. Przez dwa miesiące pokryli
nimi całą ścianę: „To szczęście być Kurdem”, „Pięknie być ale-
witą”, „To zaszczyt być komunistą”, „To trudne być ortodoksyj-
nym muzułmaninem”, „To bohaterstwo być chrześcijaninem”.
– W Turcji trzeba być odważnym, by otwarcie się do
tego wszystkiego przyznać. Mustafa Kemal Atatürk chciał
tu zrobić Europę, stworzył państwo jednego narodu – Extra-
struggle mówi łamaną angielszczyzną. – „Nie obawiajcie się
i nie martwcie, purpura flagi nie zblaknie”. W naszym hymnie
państwowym pełno jest takich zdań. Słowem, „jak to pięknie
być Turkiem”. Nowe państwo miało jednoczyć mieszkańców
Anatolii. Teraz, osiemdziesiąt lat po narodzinach republiki,
trzeba rozwinąć tę ideę i pójść z nią dalej. Dziś wielu z tych,
którzy są tu od wieków, czuje się wykluczonych z życia,
a przecież chcą nadal mieszkać w tym kraju i zarabiać pienią-
dze. Chcą być obywatelami Turcji, a nie Turkami. Dziś może
lepiej zmienić wymowę hymnu?
Artysta jest niewysokim, szczupłym mężczyzną z paro-
dniowym zarostem. Krótko ścięte włosy, wymięta koszula.
Pełen zapału i energii.
– Moja idea jest prosta: chodzi o to, aby każdy, kto miesz-
ka w Turcji, Ormianin, Kurd, Grek albo jeszcze ktoś inny, nie-
12 pasujący do ustroju, mógł zrozumieć te plakaty i zrobić takie
15. samemu. Wydrukowałem dziesięć tysięcy. Ludzie brali całe
naręcza. Jestem zaskoczony, ale o to właśnie chodziło, żeby
idea wędrowała. Plakat żyje na ulicy, ale na murach Stambu-
łu moje plakaty pożyłyby godzinę, dwie. W Turcji problemy,
które poruszam, są uważane za bardzo trudne, to teren nie-
bezpieczny i pełen dogmatów. Wszyscy zapomnieli o poli-
tyce, oduczyli się o niej rozmawiać. Zajęli się zarabianiem
pieniędzy. Tak było wygodniej.
16. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl.
