1. EĞİTİMDE TEKNOLOJİ KULLANIMI
Levent EMMUNGİL
Bu yazının yazarı olarak, şu anda bir vakıf üniversitesinde öğretim görevlisi olarak
çalışmaktayım. Alanım gereği eğitim kademelerinin herhangi birinde çalışma imkanım varken
üniversite seviyesinde ders vermeyi tercih etmemin sebebi şu an için en fazla 5 yıl sonrasını
görebilecek bilgi düzeyinde olmamdır. Beş yıl sonrasını tahmin ederek öğrencileri buna göre
yönlendirmenin önemli olduğunu düşünüyorum. En çok zorlandığım çalışma alanı da buna paralel
olarak ilköğretim okulunda öğretmenlik yapmaktı. Öğrencilere öğrenimlerini tamamladıktan sonra
kullanacakları bilgiyi vermek dışında ayrıca öğrenimleri süresince kullanacaklarını da vermek
gerekiyordu. Yaklaşık 15 yıl sonrasını görüp ona göre eğitim vermek çok zordu.
Eğitim programlarını hazırlayanların işi ise daha da zor bana göre. Onlar milyonlarca kişiye
göre programları hazırlamak zorundalar. “10 yıl sonrasını düşünüyorsan ağaç dik, 100 yıl sonrasını
düşünüyorsan halkı eğit” diye bir söz vardır. Belki de program geliştirenlerin önümüzdeki 100 yılı
düşünüp ona göre hareket etmeleri gerekmekte.
Bu yazıda teknoloji ile ilgili var olan eğitim uygulamaları üzerinde duracağım. Bilgi çağında
en hızlı gelişen kavram teknoloji olduğu için yazıda teknolojinin öğretilmesi ve teknolojinin eğitimde
kullanılmasını irdeleyeceğim. Umudum teknolojinin eğitimde daha verimli bir şekilde kullanılmasına
yardımcı olmak, böylece ülkemizin çağdaş uygarlıklar seviyesine ulaşıp bu seviyeyi geçmesine
katkıda bulunmaktır.
Eğitimde teknoloji deyince akla ilk olarak bilgisayarlar gelse de bilgisayar bu teknolojilerden
sadece bir tanesidir. Kara tahta da bir teknolojidir. Harita da bir teknolojidir. Televizyon da bir
teknolojidir. Etkileşimli uygulamalar, geliştirilebilir yazılımlar vb. sebeplerden dolayı bilgisayarlar
eğitimde kullanılan en popüler teknoloji olmuştur. Bilgisayarlardan önce bunun dışındaki
teknolojilerden bahsetmek istiyorum.
Mektup, televizyon, radyo eğitim alanında uzun zamandan beri kullanılan teknolojiler
arasındadır. Televizyon hem görüntülü hem sesli bir araç olduğundan mektup ve radyonun yerine
tercih edilir hale gelmiştir. Şu anda bazı üniversitelerin televizyon kanalları bulunmakta ve eğitim
amaçlı olarak kullanılmaktadır. Fakat televizyon da mektup ve radyo gibi tek yönlü bir iletişim aracı
olduğundan internet yavaş yavaş televizyonun yerini almaktadır.
Genelde ilk akla gelen soru teknolojinin veya bilgisayarların öğretmenlerin yerini alıp
almayacağıdır. Teknolojinin önemi ve değeri özellikle yeterli bilgiye sahip olmayan insanlar
tarafından abartılmaktadır. Teknoloji her zaman bir araç olarak kalacaktır. Teknolojinin bilgiye daha
kolay erişmeyi sağlayacağı için yetersiz öğretmenlerin eksik yönlerini ortaya çıkarmada yardımcı
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 1
2. olacaktır diyebiliriz. Fakat öğretmenlerin yerini alacak kritik düşünebilme, analiz veya sentez yapan
cihazlar henüz bulunmamaktadır. Aksine öğretmenin iş yükünü alarak ona yardımcı olması söz
konusudur.
Eğitimde bilgi teknolojilerini neden kullandığımızı başlıklar halinde belirlemek gerekirse:
• Toplum, okul, öğretmenler ve öğrenciler arasındaki iş birliğini, bilgi teknolojileri araçlarını
kullanarak geliştirmek,
• Öğrenme ortamlarını, eğitimsel yazılımlar, elektronik referanslar, uygulama yazılımları ve eğitsel
oyunlarla desteklemek; böylece eğitimin kalitesini artırmak,
• Bilgi teknolojisi araçlarını her kademdeki öğrenme ortamlarına entegre etmek,
• Her öğrenciye eğitim hayatı boyunca her türlü gelişmiş bilgi teknolojisi araçlarına (bilgi
kaynaklarına) ulaşma imkanı sağlamak,
• Doğru zamanda ve doğru yerde , doğru bilgi teknolojisi aracı kullanım yeteneğini bütün öğrencilere
kazandırmak,
• Bilgi Teknolojisi araçları ile bilgiye ulaşma , problem çözme ,bilginin işlenmesi ve sunulması
becerilerini bütün öğrencilere kazandırmak ve onlara günlük hayatta bilgi teknolojisi araçlarını nasıl
kullanabileceklerini öğretmek,
• Öğrenciyi pasif öğrenme ortamlarından kurtararak kendi kendine aktif bir şekilde öğrenme yeteneği
kazanmasını sağlamak,
• Öğrencilerin, İnternet’i, çizim programlarını, kelime işlemcileri, elektronik tablolama ve sunum
yazılımları gibi araçlar olarak kullanmalarını sağlamak,
• Bilgisayar; öğretmenlerin, ders planlarını hazırlama, derslerini uygulama, ölçme-değerlendirme
araçlarını geliştirme, not verme, eğitsel materyallerini hazırlama ve kendilerini geliştirme amaçlı
olarak kullanmalarını sağlamak,
• Okul yöntemlerinin veri tabanları, kelime işlemci, sunum yazılımları vb. bilgi teknolojilerini
kullanarak idari işlerin kolaylaştırılmasını ve daha etkin hale getirilmesini sağlamak,
• İl ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinin işlevlerinin bilgi teknolojisi desteğiyle yürütülmesi için bir
yönetim bilgi sistemi kurmak.
Bunları ülkemizde gerçekleştirebilmek için dikkatli bir planlama gerekmektedir. Eğitimde
teknoloji kullanan tüm ülkeler bu teknolojileri kullanmaya başladıklarında hemen verim
alamamışlardır. Yeterli verim alınamamasının sebebi verimi etkileyen faktörlerin iyi saptanmamış
olmasıdır. Bu faktörleri özetlemek gerekirse:
Donanım ve ağ altyapısı: Yetersiz donanım kullanıcı teknolojiden soğutabilir
Eğitim yazılımları: Yazılım olmadan teknoloji kullanılamamaktadır. Burada önemli olan
uygun eğitsel yazılımların donanım altyapısı ile birlikte hazırlanmasıdır.
Öğretmen eğitimi: Teknolojinin ve uygun yazılımların varlığı onları kullanabilecek kişiler
olmadan bir işe yaramayacaktır.
Müfredat düzenlemesi: Teknoloji kullanımını dikkate almayan bir müfredat ile teknolojinin
sağlıklı ve verimli olarak kullanılması mümkün değildir.
Türkçe desteği: Teknoloji üreten bir ülke olmadığımız için Türkçe içerik problemi
yaşanmaktadır. Yazılımlar Türkçe dil desteği ve Türkçe içerik ile hazırlanmalıdır.
Maliyet: Mali açıdan mümkün olmayan bir planlama bir sonuç veremez. Bütçenin pahalı olan
teknoloji yatırımlarını en ekonomik şekilde oluşturacak şekilde yapılandırılması gerekmektedir.
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 2
3. Ülkemizde yürütülmekte olan eğitimde teknoloji kullanımı projelerini aşağıdaki şekilde
başlıklar halinde sıralayabiliriz:
Dünya Bankası:
Okullarda bilgisayarlaşma için kredi desteği: Okullara bilgisayar laboratuvarları ve teknoloji
sınıfları kurulması için Dünya Bankası kredi vermektedir. Bu krediler belli koşullara bağlıdır. Örneğin
Donanım yanında yazılımların da projelere dahil edilmesi gerekmektedir. Doğru bir yaklaşımdır.
Eğitsel yazılımlar olmadan sadece ofis yazılımlarının olduğu bilgisayarların eğitime sağlayacağı katkı
sınırlı olacaktır. Olumsuz yönü ise bazı projelerde alınacak teknolojinin türlerini ve markalarını da
onların belirlemesidir.
M.E.B. Projeleri:
ADSL Projesi: M.E.B. eğitim kurumlarına internet bağlantısı projesinde; Lise ve dengi
okulların % 86' sının (Lise ve dengi okulların öğrencilerinin %95)i, İlköğretim okulların % 45' inin
(İlköğretim okullarının öğrencilerinin %82)si, olmak üzere yaklaşık 10 milyon öğrencinin ve 300.000
bilgisayarın İNTERNET erişimi sağlanmış bulunmaktadır. Eğitim Teknoloji Genel Müdürlüğü proje
ile ilgili çalışmaları yürütmektedir.
Eğitim Portalı: Eğitim Teknoloji Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen projede eğitim
kurumlarının bilgilerinin bir noktada toplanıp değerlendirilebilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca
öğrencilerin de çalışmalarına destek olmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Şu anda altyapısı
tamamlanmıştır. İçerik ile ilgili ihale aşamasındadır.
Öğretmenlere dizüstü bilgisayar projesi: Bu proje ile öğretmenlerin bilgisayar sahibi olmaları
ve derslerinde teknoloji kullanımını arttırmaları amaçlanmıştır. Masaüstü bilgisayarlara göre pahalı
olan dizüstü bilgisayarların satılması ve ihale sürecinin uzaması projenin istenen düzeyde yayılmasını
engellemiştir. Ayrıca üzerinde Windows işletim sistemleri ile gelmesi eksik yanlarından biridir.
İntel ve Microsoft destekli MEB projeleri:
Skoool: Skoool diğer ülkelerde de var olan eğitime destek olması için hazırlanmış bir internet
sitesidir. İçerisinde eğitsel uygulamalar bulunmaktadır. İsminin Türkçe olmaması ve henüz içeriğinin
yetersiz olması olumsuz özelliklerindendir. İNTEL firması tarafından hazırlatılmıştır.
Wimax: WiMAX kablosuz ağ bağlantısının en yeni ve kapsama alanı en geniş olan türüdür.
Şehir dışında mesafesi 50 km'ye kadar çıkmaktadır. Bu sayede ADSL ulaştırılamayan eğitim
kurumları da internet hizmeti alabileceklerdir.
Öğretmenlere bilgisayar okur yazarlığı: İNTEL firması Microsoft firması ile iş birliği içinde
öğretmenlere bilgisayar okur yazarlığı kursu vermektedir. 60000 öğretmen eğitimlere katılmıştır.
Microsoft ürünlerinin eğitimlerinin verilmesi eksik yanıdır.
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 3
4. Genel Projeler:
Teknokent yasası: Teknokent yasası ile vergi muafiyeti getirilmiş ve uzun vadede
yatırımlarının karşılığını alan eğitim yazılımı firmalarının gelişmesine katkıda bulunulmuştur.
Enformatik Milli Komitesi: Enformatik Milli Komitesinin amacı, yüksek öğretim
kurumlarında iletişim ve bilgi teknolojilerine dayalı uzaktan eğitim ve enformatik alanlarında, eğitim-
öğretim olanaklarının planlanması ve eğitim etkinliğinin artırılması maksadıyla, üniversitelerle iş
birliği içinde araştırma, inceleme ve değerlendirmeler yaparak Yüksek Öğretim Kurulu'na önerilerde
bulunmaktır.
Özel Projeler:
Minicom: Ticari bir üründür. İnternet kullanımının yaygınlaşması açısından olumlu olabilir.
Fakat özelliklerine göre fiyatı yüksektir.
100$ dizüstü bilgisayar: Gelişmekte olan ülkeler için ortaya çıkmış bir projedir. Türkiye'deki
bilgisayarlaşma oranını arttırması açısından olumlu olacaktır.
Ücretsiz Yazılımlar:
İnternet beraberinde ücretsiz bir çok eğitim yazılımını ücretsiz olarak kullanma imkanı
sunmaktadır. Şekil 1'deki ekran ATutor adlı bir içerik yönetim sistemini göstermektedir. Sistem
internet sayfası şeklinde ve ücretsizdir. Aynı zamanda içerik gezintisi bölümünde maddeler halinde
listelenmiş içerikler de internet üzerinde ücretsiz olarak kullanılabilecek olan etkileşimli
uygulamaların Türkçe açıklamalarını ve adreslerini içermektedir. Bu uygulamalar oyun şeklinde, fakat
müfredatta bir veya daha fazla konuda kazanımları gerçekleştirebilecek uygulamalardır. Örneğin
http://www.aybis.4t.com/pisagor.swf adresindeki ücretsiz uygulamada öğrenci pisagor teoremini
yaparak öğrenebilmektedir. Bu ve benzeri uygulamaların çoğu Türkçe açıklamalarıyla birlikte bu
sayfada eğitimcilerin kullanımına hazırlanmıştır.
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 4
5. Şekil 1: ATutor içerik Yönetim Sistemi ve içerisinde internet üzerindeki uygulamalar.
Bir başka ücretsiz uygulama ise K12LTSP(Linux Terminal Server Project)'dir. Bu proje bir
Linux tabanlı ücretsiz bir işletim sistemini eski bilgisayar donanımlarını eğitim amaçlı kullanabilecek
şekilde düzenlemeye yöneliktir. Üzerinde bir çok ücretsiz eğitim yazılımı bulunan işletim sistemini
(Şekil 2 ve Şekil 3) ana bilgisayara kurarak, atıl durumdaki bilgisayarlarla bile bir çok hazır eğitim
yazılımı içeren, bakımı kolay olan bir bilgisayar laboratuvarı oluşturulabilir.
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 5
6. Şekil 2: K12LTSP Şekil 3: K12LTSP
Hükümetin Yaklaşımı:
“Milli Eğitim Bakanı Çelik, Başbakan Erdoğan’ın bilişim için belirlediği öğrencilerin
bilgisayar okur yazarı, bilgisayar teknikeri düzeyinde eğitilmesi ve bilişim işçisi yetiştirilmesini
öngören hedeflere değinerek, bakanlığının bunları talimat kabul ederek, çalışmalar yaptığını
kaydetti.”
Yukarıdaki paragraf ne yazık ki devletin yönetim kademesinin hedeflerini yanlış belirlediğini
göstermektedir. Toplumu bilgisayar okur yazarı yapmak gereklidir, doğrudur. Fakat yalnız başına bu
tüketici bir toplum yaratır. Teknoloji pahalı olduğu için de sürekli dış ülkelere döviz yetiştirmeye
çalışan, dış ticaret açığı giderek büyüyen bir ülke konumuna düşeriz. “Tekniker” kelimesinin Türk Dil
Kurumu sözlüğündeki tanımı şudur: “Bir işin bilim yönünden çok, uygulama ve pratik yönü ile
uğraşan kimse, teknik adam, teknisyen, teknikçi.” Bu açıklama kişilerin üreten değil daha çok tüketen
olacağını göstermektedir. Başbakan’ın Yurt dışındaki bir yazılım firmasının sahibiyle bir kaç defa
görüşmesi de olumsuz bir çalışmadır. Ulusal işletim sistemi çalışmaları tamamlanmış durumda iken,
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 6
7. bu işletim sisteminin ve genel olarak açık kaynak kodlu ücretsiz yazılımların desteklenmesi daha
uygun olacaktır.
“Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürü Nizami Aktürk, projenin hayata
geçirilmesiyle okullardaki her şeyin internete aktarılacağını, velilerin çocuklarının devamsızlıkları ve
derslerinde aldıkları notlara bile internet üzerinden erişebileceklerini belirtti.”
Bu paragraf ise Eğitim Teknolojileri genel müdürünün konuya nasıl dar açıdan yaklaştığını
göstermektedir. Teknolojinin eğitimin kalitesini değil, kontrolünü arttırmaya yönelik olarak
kullanılmak istendiği anlaşılmaktadır. Velilerin devamsızlıkları ve notları öğrenmesi için bu
sistemleri kurmak gereksizdir. Öncelikle öğrencilerin bilgiye ulaşmaları sağlanmalıdır. Fakat enerji ve
altyapı denetim ve takip amaçlı olarak kullanılmak istendiğinden bilgiye sıra gelmeyecektir.
Öğrencilerin derse gelip gelmediğinin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından takip edilmesinin bir anlamı
yoktur. Devamsızlık takibi okul yönetiminin kontrolünde yürütülmelidir. Öncelikle hazırlanmış büyük
çaptaki altyapıya eğitim yazılımı desteği verilmesi için çalışmak gerekir.
Son olarak internet ile ilgili yasadan bahsetmek istiyorum.
Yurttaşların temel internet hizmetlerinden ve elektronik haberleşmeden yararlanmalarını
"Evrensel Hizmet" olarak düzenleyen yasa 26 Haziran 2005 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak
yürürlüğe girdi. Yasaya göre "Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşayan herkes, bölge ve
yaşadığı yer ayırımı gözetilmeksizin" , "erişilebilir, önceden belirlenmiş kalitede ve herkesin
karşılayabileceği makul bir bedel karşılığında asgari standartlarda sunulacak olan, temel internet
erişimi de dahil elektronik haberleşme hizmetleri"nden yararlanır. Bu hizmetler "fert başına gayrisafi
yurt içi hasıla tutarı da göz önünde bulundurularak karşılanabilir ve makul fiyat seviyesinde sunulur."
Ayrıca "Düşük gelirliler, özürlüler ve sosyal desteğe ihtiyacı olan grupların da evrensel hizmetten
yararlanabilmesi için uygun fiyatlandırma ve teknoloji seçeneklerinin uygulanabilmesine yönelik
tedbirler alınır."
Kaynaklar:
Akbaş O. Ulusal Teknoloji Politikaları Ve İlköğretimde Teknoloji Eğitimi Milli Eğitim Dergisi Sayı 160 Güz 2003
Akpınar, Y., Bal, V., Şimşek, H. E-Portfolyolarla Öğrenme Ortami Geliştirme Ve Destekleme Platformu The Turkish Online Journal Of
Educational Technology - Tojet October 2005 Issn: 1303-6521 Volume 4, Issue 4, Article 15
Arslan, M., Eraslan, L. Yeni Eğitim Paradigması Ve Türk Eğitim Sisteminde Dönüşüm Gerekliliği Milli Eğitim Dergisi Sayı 160 Güz
2003
Bilgisayar Destekli Eğitim. http://www.meb.gov.tr/belirligunler/internet_haftasi_2004/bt/bilgisayar_destekli_egitim.htm
Bill Gates’in Türkiye Vizyonu: ‘Bilgiye Erişim Için Herkese Bir Bilgisayar’ Microsoft Türkiye
Bingöl H. Eğitim ve Bilgisayar Destekli Eğitim: Nasıl Bir Yeniden Yapılanma?
Eğitimde Bilgi Teknolojisi Araçlarının Kullanımı Ve Rolü.
http://www.meb.gov.tr/belirligunler/internet_haftasi_2004/bt/egitimde_bilgi_tekno_arac_kullanimi.htm
Enformatik Milli Komitesi Yönetmeliği. http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/20471.html
Ergün, M. İnternet Destekli Eğitim Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, 1998
Özden Y., Çağıltay K. ve Çağıltay N. Teknoloji ve Eğitim: Ülke Deneyimleri ve Türkiye İçin Dersler
Şimdi Hızlı İnternet Zamanı. http://www.turkiyebulteni.net/08/21.htm Ocak, 2004 Sayı:8
Varol, N. İnternet’in Uzaktan Eğitimdeki Konumu
Şubat 2006 - EDS573 Sunum Raporu 7
