Παρουσίαση Ιωακείμ Γρυσπολάκη, Ομότιμος Καθηγητής και πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, Η Ελλάδα Μετά. Κύκλος 5: «Το διανοητικό κεφάλαιο υπό συνθήκες τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης» http://www.ekyklos.gr/448-I-ELLADA-META.html

1. Η διάρθρωση της ΤριτοβάθμιαςΗ διάρθρωση της Τριτοβάθμιας
Εκπαίδευσης στην 4Εκπαίδευσης στην 4ηη
ΒιομηχανικήΒιομηχανική
ΕπανάστασηΕπανάσταση
Η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει πορεία εάν θέλει να επιζήσειΗ Ελλάδα πρέπει να αλλάξει πορεία εάν θέλει να επιζήσει
Ιωακείμ ΓρυσπολάκηςΙωακείμ Γρυσπολάκης
Ομότιμος καθηγητής και π. πρύτανης Πολυτεχνείου ΚρήτηςΟμότιμος καθηγητής και π. πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης

2. Χωροταξικός ανασχεδιασμόςΧωροταξικός ανασχεδιασμός
 Η Δανία των 7,4 εκατομμυρίων κατοίκων, από 23 ΑΕΙ που είχεΗ Δανία των 7,4 εκατομμυρίων κατοίκων, από 23 ΑΕΙ που είχε
προ του 2004 σήμερα έχει μόλις 5 δημόσια πλήρηπρο του 2004 σήμερα έχει μόλις 5 δημόσια πλήρη
πανεπιστήμια, 2 πολυτεχνεία και 2 οικονομικά πανεπιστήμια,πανεπιστήμια, 2 πολυτεχνεία και 2 οικονομικά πανεπιστήμια,
με αποτέλεσμα η ποιότητά τους να έχει εκτοξευθεί προς ταμε αποτέλεσμα η ποιότητά τους να έχει εκτοξευθεί προς τα
άνω.άνω.
 Η Γερμανία των 82 εκατομμυρίων κατοίκων έχει 70 δημόσιαΗ Γερμανία των 82 εκατομμυρίων κατοίκων έχει 70 δημόσια
Πανεπιστήμια και 104 δημόσια ΤΕΙ, χωρίς να υπολογίζουμε τιςΠανεπιστήμια και 104 δημόσια ΤΕΙ, χωρίς να υπολογίζουμε τις
ιδιωτικές επαγγελματικές σχολές.ιδιωτικές επαγγελματικές σχολές.
 Η Ιταλία των 61 εκατομμυρίων λειτουργεί 89 δημόσιαΗ Ιταλία των 61 εκατομμυρίων λειτουργεί 89 δημόσια
πανεπιστήμια και ανεξάρτητες Σχολές, ενώ υπάρχουν δεκάδεςπανεπιστήμια και ανεξάρτητες Σχολές, ενώ υπάρχουν δεκάδες
επαγγελματικών σχολών.επαγγελματικών σχολών.
 Η Ελλάδα έχει 22 Πανεπιστήμια και 14 ΤΕΙ.Η Ελλάδα έχει 22 Πανεπιστήμια και 14 ΤΕΙ.

3. Ελληνικές στρεβλώσειςΕλληνικές στρεβλώσεις
 Έως το 2013 η Ελλάδα είχε 24 Πανεπιστήμια και 16Έως το 2013 η Ελλάδα είχε 24 Πανεπιστήμια και 16
ΤΕΙ, χωρίς σχεδιασμό και επιστημονική τεκμηρίωσηΤΕΙ, χωρίς σχεδιασμό και επιστημονική τεκμηρίωση
σε 69 πόλεις.σε 69 πόλεις.
 Μία χώρα των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων δενΜία χώρα των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων δεν
μπορεί με επάρκεια να στελεχώσει 11.900 μόνιμεςμπορεί με επάρκεια να στελεχώσει 11.900 μόνιμες
θέσεις καθηγητών όλων των βαθμίδων σταθέσεις καθηγητών όλων των βαθμίδων στα
Πανεπιστήμια. Κατά συνέπεια, πολλές θέσεις,Πανεπιστήμια. Κατά συνέπεια, πολλές θέσεις,
ιδιαίτερα σε μικρά και απομονωμένα από τον κύριοιδιαίτερα σε μικρά και απομονωμένα από τον κύριο
κορμό του ιδρύματος πανεπιστημιακά τμήματα,κορμό του ιδρύματος πανεπιστημιακά τμήματα,
έχουν στελεχωθεί με άτομα που δεν έχουν τηνέχουν στελεχωθεί με άτομα που δεν έχουν την
απαιτούμενη επιστημονική επάρκεια που η θέσηαπαιτούμενη επιστημονική επάρκεια που η θέση
απαιτεί.απαιτεί.

4.  Σε όλες τις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. πλην της Ελλάδας,Σε όλες τις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. πλην της Ελλάδας,
στην Ανωτάτη Εκπαίδευση (Higher Education)στην Ανωτάτη Εκπαίδευση (Higher Education)
εισάγεται κατά μέσον όρο το 33% των απολυομένωνεισάγεται κατά μέσον όρο το 33% των απολυομένων
από τα Λύκεια, ενώ στην Ελλάδα εισάγεται το 80%.από τα Λύκεια, ενώ στην Ελλάδα εισάγεται το 80%.
(Education at a Glance 2015, OECD Indicators):(Education at a Glance 2015, OECD Indicators):
 Στην επαγγελματική μεταλυκειακή εκπαίδευση καιΣτην επαγγελματική μεταλυκειακή εκπαίδευση και
κατάρτιση, αλλά όχι τριτοβάθμια (πανεπιστήμια καικατάρτιση, αλλά όχι τριτοβάθμια (πανεπιστήμια και
ΤΕΙ), οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης κατέχουν τηνΤΕΙ), οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης κατέχουν την
υψηλότερη θέση ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ μευψηλότερη θέση ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ με
το ποσοστό των πτυχιούχων να ανέρχεται σε 50% γιατο ποσοστό των πτυχιούχων να ανέρχεται σε 50% για
το φάσμα ηλικιών 25-64, τη στιγμή που η Ελλάδατο φάσμα ηλικιών 25-64, τη στιγμή που η Ελλάδα
ευρίσκεται στις τελευταίες θέσεις.ευρίσκεται στις τελευταίες θέσεις.

5.  Μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, το υψηλότεροΜεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, το υψηλότερο
ποσοστό του πληθυσμού, που το υψηλότεροποσοστό του πληθυσμού, που το υψηλότερο
επίπεδο εκπαίδευσης είναι η ΓΕΝΙΚΗ (αλλάεπίπεδο εκπαίδευσης είναι η ΓΕΝΙΚΗ (αλλά
όχι επαγγελματική) Λυκειακή καιόχι επαγγελματική) Λυκειακή και
Μεταλυκειακή Εκπαίδευση (αλλά όχι ηΜεταλυκειακή Εκπαίδευση (αλλά όχι η
Τριτοβάθμια), η Ελλάδα κατέχει την πρώτηΤριτοβάθμια), η Ελλάδα κατέχει την πρώτη
θέση.θέση.
 Αντιθέτως, στην ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉΑντιθέτως, στην ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ
Λυκειακή και Μεταλυκειακή ΕκπαίδευσηΛυκειακή και Μεταλυκειακή Εκπαίδευση
(αλλά όχι Τριτοβάθμια), ανάμεσα στις 37(αλλά όχι Τριτοβάθμια), ανάμεσα στις 37
χώρες του ΟΟΣΑ η Ελλάδα ευρίσκεται στηχώρες του ΟΟΣΑ η Ελλάδα ευρίσκεται στη
31η θέση.31η θέση.

6.  Η Ελλάδα είναι πρώτη στη Γενική ΕκπαίδευσηΗ Ελλάδα είναι πρώτη στη Γενική Εκπαίδευση
με 25,5% με δεύτερη την Ισπανία με 14,2%,με 25,5% με δεύτερη την Ισπανία με 14,2%,
προτελευταία τη Γερμανία με 2,9% καιπροτελευταία τη Γερμανία με 2,9% και
τελευταία την Πορτογαλία με 2,3%.τελευταία την Πορτογαλία με 2,3%.
 Αντιθέτως, στην Επαγγελματική ΕκπαίδευσηΑντιθέτως, στην Επαγγελματική Εκπαίδευση
πρώτη είναι η Γερμανία με ποσοστό 56,2%,πρώτη είναι η Γερμανία με ποσοστό 56,2%,
δεύτερη η Φινλανδία με 38,7%, τρίτη η Δανίαδεύτερη η Φινλανδία με 38,7%, τρίτη η Δανία
με 34,9%, τέταρτη η Ιταλία με 30,9%, ενώ ημε 34,9%, τέταρτη η Ιταλία με 30,9%, ενώ η
Ελλάδα είναι στην 36η θέση με 15% μεΕλλάδα είναι στην 36η θέση με 15% με
τελευταία την Ισπανία με 8%.τελευταία την Ισπανία με 8%.

7.  Η μεταφορά παραγωγικών μονάδων στις βαλκανικές χώρες ήΗ μεταφορά παραγωγικών μονάδων στις βαλκανικές χώρες ή
το οριστικό κλείσιμο και η τάση στην εισαγωγή όλων σχεδόντο οριστικό κλείσιμο και η τάση στην εισαγωγή όλων σχεδόν
των καινοτόμων τεχνολογικών αγαθών με δανεικό χρήματων καινοτόμων τεχνολογικών αγαθών με δανεικό χρήμα
(υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, συσκευές οικιακής χρήσης,(υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, συσκευές οικιακής χρήσης,
αυτοκίνητα, γεωργικά μηχανήματα) είχε επιπτώσεις στηναυτοκίνητα, γεωργικά μηχανήματα) είχε επιπτώσεις στην
εκθετική αύξηση της ανεργίας και στον υπερβολικό δανεισμόεκθετική αύξηση της ανεργίας και στον υπερβολικό δανεισμό
της χώρας.της χώρας.
 Επιπλέον αυτού, τα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ΤΕΙΕπιπλέον αυτού, τα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ
συνεχίζουν να εκπαιδεύουν χιλιάδες νέων σε γνωστικάσυνεχίζουν να εκπαιδεύουν χιλιάδες νέων σε γνωστικά
αντικείμενα και σε επαγγέλματα, τα οποία δεν βρίσκουναντικείμενα και σε επαγγέλματα, τα οποία δεν βρίσκουν
εφαρμογή στη χώρα μας και οδηγούν με μαθηματική ακρίβειαεφαρμογή στη χώρα μας και οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια
στην ανεργία τους νέους, αλλά συγχρόνως, θα δώσουν στηνστην ανεργία τους νέους, αλλά συγχρόνως, θα δώσουν στην
κοινωνία πτυχιούχους με πολύ λίγα προσόντα γιακοινωνία πτυχιούχους με πολύ λίγα προσόντα για
επαγγελματική απασχόληση ανταποκρινόμενη στις σπουδέςεπαγγελματική απασχόληση ανταποκρινόμενη στις σπουδές
τους.τους.

8. Συμπεράσματα:Συμπεράσματα:
(Ι) Στην επαγγελματική-τεχνική εκπαίδευση και(Ι) Στην επαγγελματική-τεχνική εκπαίδευση και
κατάρτιση η Ελλάδα υστερεί τραγικά έναντικατάρτιση η Ελλάδα υστερεί τραγικά έναντι
των άλλων χωρών του ΟΟΣΑ,των άλλων χωρών του ΟΟΣΑ,
(ΙΙ) Στην Τριτοβάθμια Ανώτατη Εκπαίδευση, και(ΙΙ) Στην Τριτοβάθμια Ανώτατη Εκπαίδευση, και
ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια, εισάγεταιιδιαίτερα στα πανεπιστήμια, εισάγεται
δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό νέων ανθρώπων,δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό νέων ανθρώπων,
ενώ στην επαγγελματική εκπαίδευση καιενώ στην επαγγελματική εκπαίδευση και
κατάρτιση ένα μικρό ποσοστό.κατάρτιση ένα μικρό ποσοστό.
(ΙΙΙ) Η μη εισαγωγή στα ΑΕΙ θεωρείται αποτυχία(ΙΙΙ) Η μη εισαγωγή στα ΑΕΙ θεωρείται αποτυχία
όχι μόνον του νέου, αλλά και ολόκληρης τηςόχι μόνον του νέου, αλλά και ολόκληρης της
οικογένειας.οικογένειας.

9. ΠροτάσειςΠροτάσεις
 Οι νέοι Οργανισμοί των ΑΕΙ (ν. 4009/2011,Οι νέοι Οργανισμοί των ΑΕΙ (ν. 4009/2011,
άρθρο 5, παρ. 2) να συμπεριλαμβάνουν τηάρθρο 5, παρ. 2) να συμπεριλαμβάνουν τη
δυνατότητα διακοπής της φοίτησης, λόγωδυνατότητα διακοπής της φοίτησης, λόγω
αδυναμίας του φοιτητή να ολοκληρώσειαδυναμίας του φοιτητή να ολοκληρώσει
επιτυχώς ένα βασικό μάθημα, μετά απόεπιτυχώς ένα βασικό μάθημα, μετά από
τέσσερις άκαρπες προσπάθειες (άρθρο 6, παρ.τέσσερις άκαρπες προσπάθειες (άρθρο 6, παρ.
1γ).1γ).
 Πρόβλεψη της δυνατότητας μετεγγραφής ενόςΠρόβλεψη της δυνατότητας μετεγγραφής ενός
φοιτητή από Πανεπιστήμιο σε ΤΕΙ και απόφοιτητή από Πανεπιστήμιο σε ΤΕΙ και από
ΤΕΙ σε Κέντρο Επαγγελματικής ΚατάρτισηςΤΕΙ σε Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης

10.  Εφαρμογή του ν. 4009/2011 με κατάργηση ακαδημαϊκώνΕφαρμογή του ν. 4009/2011 με κατάργηση ακαδημαϊκών
μονάδων, οι οποίες στερούνται ολοκληρωμένου γνωστικούμονάδων, οι οποίες στερούνται ολοκληρωμένου γνωστικού
αντικειμένου, συγχώνευση συγγενών ακαδημαϊκών μονάδωναντικειμένου, συγχώνευση συγγενών ακαδημαϊκών μονάδων
στο ίδιο πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ και μεταφορά επαγγελματικώνστο ίδιο πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ και μεταφορά επαγγελματικών
μονάδων των ΤΕΙ, οι οποίες αποτελούν εφαρμοσμένεςμονάδων των ΤΕΙ, οι οποίες αποτελούν εφαρμοσμένες
τεχνικές (π.χ. ιχθυοκαλλιεργητές, ανθοκόμοι,τεχνικές (π.χ. ιχθυοκαλλιεργητές, ανθοκόμοι,
βρεφονηπιοκόμοι, οδοντοτεχνίτες, φυσιοθεραπευτές,βρεφονηπιοκόμοι, οδοντοτεχνίτες, φυσιοθεραπευτές,
επεξεργαστές ξύλου κ.λπ.), σε διετούς φοίτησηςεπεξεργαστές ξύλου κ.λπ.), σε διετούς φοίτησης
Μεταλυκειακά Επαγγελματικά Κέντρα.Μεταλυκειακά Επαγγελματικά Κέντρα.
 Διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού ηλικίαςΔιοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού ηλικίας
18-23 ετών σε τριετούς φοίτησης ΤΕΙ και σε Μεταλυκειακά18-23 ετών σε τριετούς φοίτησης ΤΕΙ και σε Μεταλυκειακά
Επαγγελματικά Κέντρα και, ταυτόχρονη, δραστική μείωσηΕπαγγελματικά Κέντρα και, ταυτόχρονη, δραστική μείωση
του φοιτητικού πληθυσμού στα πανεπιστήμια.του φοιτητικού πληθυσμού στα πανεπιστήμια.

11. Συνταγματικές και ΝομοθετικέςΣυνταγματικές και Νομοθετικές
ρυθμίσειςρυθμίσεις
 Τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος για ΑΕΙ ωςΤροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος για ΑΕΙ ως
ν.π.ι.δ., προκειμένου να επιτευχθεί η αυτοδιοίκηση, καιν.π.ι.δ., προκειμένου να επιτευχθεί η αυτοδιοίκηση, και
λειτουργία μη κρατικών Πανεπιστημίων και ΤΕΙλειτουργία μη κρατικών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ
 Ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, τα οποία θαΊδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, τα οποία θα
επαναπατρίσουν μέρος του 60% των ελλήνωνεπαναπατρίσουν μέρος του 60% των ελλήνων
πανεπιστημιακών, που ζουν στην αλλοδαπή, θαπανεπιστημιακών, που ζουν στην αλλοδαπή, θα
προσελκύσουν δεκάδες χιλιάδες φοιτητών, θα σταματήσει ηπροσελκύσουν δεκάδες χιλιάδες φοιτητών, θα σταματήσει η
αιμοραγία ελλήνων φοιτητών προς Πανεπιστήμια τηςαιμοραγία ελλήνων φοιτητών προς Πανεπιστήμια της
αλλοδαπής και θα αυξήσουν το ΑΕΠ κατά 1-2% ετησίως.αλλοδαπής και θα αυξήσουν το ΑΕΠ κατά 1-2% ετησίως.
 Λειτουργία αγγλόφωνων Προγραμμάτων ΠροπτυχιακώνΛειτουργία αγγλόφωνων Προγραμμάτων Προπτυχιακών
Σπουδών στα ήδη υπάρχοντα ΑΕΙ με δίδακτρα γιαΣπουδών στα ήδη υπάρχοντα ΑΕΙ με δίδακτρα για
προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών.προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών.

12.  Επιβολή τέλους εγγραφής 15€ ανά μάθημα σεΕπιβολή τέλους εγγραφής 15€ ανά μάθημα σε
προπτυχιακούς φοιτητές των ΑΕΙ και δυνατότηταπροπτυχιακούς φοιτητές των ΑΕΙ και δυνατότητα
ολικής ή μερικής απαλλαγής, εφ’ όσον κάποιοςολικής ή μερικής απαλλαγής, εφ’ όσον κάποιος
έχει οικονομική δυσχέρεια, αλλά συγχρόνως έχειέχει οικονομική δυσχέρεια, αλλά συγχρόνως έχει
πολύ καλές επιδόσεις σε όλα τα μαθήματα τουπολύ καλές επιδόσεις σε όλα τα μαθήματα του
προηγουμένου έτους.προηγουμένου έτους.
 Άμεση εφαρμογή του άρθρου 58 του ν.Άμεση εφαρμογή του άρθρου 58 του ν.
4009/2011 για ίδρυση του ν.π.ι.δ., που θα4009/2011 για ίδρυση του ν.π.ι.δ., που θα
διαχειρίζεται έρευνα, περιουσία καιδιαχειρίζεται έρευνα, περιουσία και
εκμεταλλεύσιμες καινοτόμες ιδέες.εκμεταλλεύσιμες καινοτόμες ιδέες.

13.  Καθιέρωση του Εθνικού ΑπολυτηρίουΚαθιέρωση του Εθνικού Απολυτηρίου
 Τα ΑΕΙ θα καθορίζουν τον αριθμό εισακτέωνΤα ΑΕΙ θα καθορίζουν τον αριθμό εισακτέων
σε κάθε Σχολή καθώς και τους συντελεστέςσε κάθε Σχολή καθώς και τους συντελεστές
βαρύτητας των βασικών μαθημάτων για τηνβαρύτητας των βασικών μαθημάτων για την
εισαγωγήεισαγωγή
 Η εισαγωγή θα γίνεται βάσει του ΕθνικούΗ εισαγωγή θα γίνεται βάσει του Εθνικού
Απολυτηρίου, της υποβολής αίτησης από κάθεΑπολυτηρίου, της υποβολής αίτησης από κάθε
υποψήφιο, των επιδόσεων στα βασικάυποψήφιο, των επιδόσεων στα βασικά
μαθήματα και ενδεχόμενης συνέντευξης.μαθήματα και ενδεχόμενης συνέντευξης.

14.  Πλήρης εφαρμογή του ν. 4009/2011 μεΠλήρης εφαρμογή του ν. 4009/2011 με
τροποποιήσεις και βελτιώσεις, όπως ο ίδιοςτροποποιήσεις και βελτιώσεις, όπως ο ίδιος
προβλέπει.προβλέπει.
 Επαναφορά του θεσμού των ΣυμβουλίωνΕπαναφορά του θεσμού των Συμβουλίων
Ιδρυμάτων με δυνατότητα καθαίρεσης μεΙδρυμάτων με δυνατότητα καθαίρεσης με
αυξημένη πλειοψηφία των μονομελώναυξημένη πλειοψηφία των μονομελών
οργάνων, εφ’ όσον δεν είναι συνεπή με τιςοργάνων, εφ’ όσον δεν είναι συνεπή με τις
υποχρεώσεις τους.υποχρεώσεις τους.
 Ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η υλοποίησηΟ σχεδιασμός, η οργάνωση και η υλοποίηση
των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτωντων Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων
Σπουδών, καθώς και η επιβολή διδάκτρων καιΣπουδών, καθώς και η επιβολή διδάκτρων και
πρόσληψη διδασκόντων είναι στηνπρόσληψη διδασκόντων είναι στην
αποκλειστική ευθύνη του ΑΕΙ.αποκλειστική ευθύνη του ΑΕΙ.

15. Η λύση είναι η προσαρμογή στο διεθνές γίγνεσθαι και κυρίωςΗ λύση είναι η προσαρμογή στο διεθνές γίγνεσθαι και κυρίως
στις εμπειρίες που αποκτώνται από την συμμετοχή τηςστις εμπειρίες που αποκτώνται από την συμμετοχή της
χώρας στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανωτάτηςχώρας στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανωτάτης
Εκπαίδευσης.Εκπαίδευσης.
Η απομόνωση, την οποία ιδεολογικά προωθεί η σημερινήΗ απομόνωση, την οποία ιδεολογικά προωθεί η σημερινή
κυβέρνηση και ο σημερινός υπουργός παιδείας, επιτείνεικυβέρνηση και ο σημερινός υπουργός παιδείας, επιτείνει
την απαξίωση της χώρας και την συνέχιση της εκροήςτην απαξίωση της χώρας και την συνέχιση της εκροής
επιστημόνων.επιστημόνων.