Skeppende Kunste Drama Graad 8

1. SKEPPENDE KUNSTE:
DRAMA
VERTELKUNS
GRAAD 8
KWARTAAL 2

2. TAAL EN LETTERKUNDIGE
HULPMIDDELS
• POUSERING
• FRASERING
• BEKLEMTONING
• TOONHOOGTE
• TEMPO
• VOLUME/ PROJEKSIE
• RITME
• TOON
• INFLEKSIE

3. POUSERING
• Latyn = pausa (einde, die ophou, stilstand)
• Afwagting te skep
• Einde van gedagtes/ betekeniseenhede
• Gehoor kans kry om in te neem wat gesê is

4. DRALENDE POUSE
• Enjambemente
• Breuk van ‘n sekonde stil

5. RUSPOUSE / // ///
• Na betekeniseenheid
• Einde van versreël/ strofe/sin
• Verskil in lengte van tyd

6. HUIWERINGSPOUSE ^
• Sesurale pouse
• In die middel van versreël/ sin
• Voor of na ‘n woord = beklemtoon
• Dui parentese aan (.......)

7. WAARDE VAN POUSERING
• Gesprekke logies aanbied- groter begrip in kommunikasie
• Spreker- asem skep en vooruit dink
• Moeilik verstaanbare stof- makliker aan gehoor oordra
• Kan om gehoor se reaksie te peil
• Drama- oorgange tussen emosies. Pouses = innerlike spel
• Pouse is NOOIT passief nie

8. FRASERING
• Praat in frases en betekeniseenhede, nie woorde
• Definisie: verdeel sin in word/gedagte/asem- groepe
d.m.v. POUSES tussen groepe
• Nie vaste patroon- hang af van betekenis van teks en
spreker se interpretasie
• Nie afhanklik van leestekens (maar kan wel help)

9. BEKLEMTONING
• Tipes klem: word, sins, metries, ritmies
Beklemtoon deur:
• toename in toonsterkte (sterker)
• huiweringspouses voor of na
• stygende infleksie
• Vertraging in tempo (stadiger)

10. TOONHOOGTE; TEMPO; VOLUME
• Toonhoogte = hoog of lag (pitch); pas by stemming van teks
• Tempo = vining of stadig; pas by toon en stemming
• Volume = hard of sag; asemhaling om forsering te vermy
Sag  hard Hard  sag

11. OPSOMMING: VEREISTES VIR GOEIE
SPRAAKGEBRUIK
HOORBAARHEID DUIDELIKHEID VERSTAANBAARHEID
Asemhaling Artikulasie Pousering
Resonansie Frasering
Projeksie Beklemtoning
Toonhoogtewisseling
Tempowisseling
Volumewisseling

12. TOEPASSING
Die Beginner- Ina Rousseau
Die kind trek met sy tekenkryt figure,
rangskik rustig sy lewe op papier.
Hierdie gebou met sonneblomgeel mure,
oranje drumpel, fesrooi dak en vier
hiasintblou vensters in sy ouerhuis.
Verder is daar ‘n gifgeel draak,
papegaaigroen gras, ‘n kraaiswart muis
en blomme met sinnaber rooi gemaak

13. TOEPASSING
Kerskaartjies- Jeanne Goosen
Jaarliks
vanaf 25 November tot 25 Desember
arriveer my familie per pos
Hulle is wiegende gesigte op stingels
Hulle papiermonde raas: geseënde Kerfees, geseënde Kersfees...
Bibberende Piet is ‘n krom kitaar (hy sing gans te veel.)
My suster(sy het haar hande vir eierklitsers verruil)
is ‘n brandende kers wat dor en droomloos drup.

14. PRAKTIES!
• In groepe van 2-6 leerders, skryf ‘n kort toneel om opgevoer te
word soos ‘n radiodrama.
• Elke leerder moet ‘n spreekbeurt kry
• Gebruik ook klankeffekte (“sound effects”) om jou drama meer
realisties te maak vir die luisteraar.
• Hierdie drama kan opgeneem word OF lewendig (“live”) voor die
klas gedoen word.
• ONTHOU om die taal en letterkundige hulpmiddels te gebruik om
jou toneel effektief te laat kommunikeer.