1. Инээмсэглэсэн МОНГОЛ
/хөгжлийн загвар/
УИХ-ын даргын Ахлах зөвлөх Д.ОДХҮҮ

2. Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн
бодлогыг тусгасан үндсэн баримт бичгүүд
• Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн
зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн
цогц бодлого
• Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл
баримтлал

4.  өнөөдрийн засаг захиргааны нэгжийн бүтцэд суурилсан,
тэдгээрийг механик аргаар нэгтгэж бүс тогтоосон,
 популист шинжтэй, эдийн засаг, ашигт малтмал, уул уурхай, аж
үйлдвэрийн цогцолбор, үйлдвэржилтийн хэтийн төлөвтэй
уялдуулсан дүгнэлт хийгдээгүй,
 дан ганц уламжлалт мал аж ахуй, хөдөө аж аж ахуйн онцлогт
суурилсан бүсийг тогтоожээ.
21-р зууны Монгол Улс уламжлалт мал аж ахуйгаас гадна Уул
уурхайн бүтээгдэхүүн боловсруулах аж үйлдвэрийн
цогцолборуудыг байгуулах, эдийн засгийн хөгжлөө эрчимжүүлэх
бүсийн хөгжлийн бодлого дутагдаж байна.

5. Бүс нутгийн хөгжлийн бодлогыг тодорхойлж байсан
нөхцлүүд
(1990 оноос өмнөх байдлаар)
 Далайд гарцгүй (Land locked) улс
 Зах зээл муутай (зөвхөн өөрийн зах зээлийн багтаамжийн тухай ойлголттой
байсан)
 Дэд бүтцийн хөгжил муу
 Хоёр их хөршөөс улс төр болон эдийн засгийн хувьд хараат (ээлжлэн)
байдалтай, бие даасан шийдвэр гаргах бололцоогүй
 Хаалттай, төвлөрсөн эдийн засагтай
 Мэдээлэлжилт сул хөгжсөн (мэдээлэл солилцоо, мэдээлэл түгээх систем
хаалттай, хяналттай чөлөөт бус)
 Ашигт малтмалын эрэл, хайгуул, судалгааны мэдээлэл хомс
 Дэлхийн уул уурхайн салбарынханы болон хөрөнгө оруулагчдын анхаарлыг
татах, сонирхол төрүүлэхүйц томоохон орд газар ховор (Эрдэнэтийг эс
тооцвол)
 Эдийн засгийн болон санхүүжүүлэх чадвар сул

6. Бүс нутгийн хөгжлийн бодлогыг тодорхойлох нөхцлүүдийн
өөрчлөлт (сүүлийн жилүүдэд)
 Ардчилал, ил тод байдал
 Нээлттэй, зах зээлийн эдийн засаг
 Тусгаар тогтносон, бие даасан бодлого, шийдвэр гаргах эрхтэй болсон
 Эдийн засаг, улс төрийн шууд хараат байдлаас тодорхой хэмжээгээр ангижирсан
(гэхдээ нөлөөлөл, дарамт бүрэн утгаараа арилаагүй)
 Геополитикийн хувьд үндэсний ашиг сонирхолд үндэслэсэн прагматик, эдийн
засагжсан гадаад бодлого явуулж эхэлсэн.
 Мэдээлэлжилт хөгжсөн (интернэт болон бусад)
 Зах зээлийн тухай ойлголт, үзэл баримтлал өөрчлөгдсөн (Даяарчлал, чөлөөт
худалдаа эдийн засгийн харилцаатай холбогдон хөрш 2 их гүрний зах зээл бидний
хувьд нээлттэй болсон)
 Гуравдагч хөршийн (АНУ, Япон, Солонгос, Европын холбоо, Канад, Австрали,
Зүүн өмнөд Ази г.м) бодлого тодорхойлогдож, эдийн засгийн харилцаа хөгжлийн
шинэ шатанд гарч стратегийн түншлэлийн түвшинд хүрсэн
 Томоохон зэс, нүүрс, алт, нефть, мөнгө, төмөр, уран болон бусад төрлийн
томоохон стратегийн ордууд нээгдэж, нөөц нь тогтоогдож байгаа нь Дэлхийн уул
уурхайн том хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг асар ихээр татаж байгаа.

7. ОДООГИЙН ХАНДЛАГА
Хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн ,
баяжмалаа шууд экспортлох
Дэд бүтэц Экспорт,
Ашигт Баяжуулах байгуулах импортоос шууд Туслах бараа, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ
Хот төмөр зам, авто хамааралтай
малтмалын үйлдвэр байгуулалт үзүүлэхэд үндэсний үйлдвэрлэгчид, аж ахуйн
орд нээх барих зам, эрчим хүч, эдийн засаг нэгжүүд оролцох боломжгүй болох
ус г.м
Импортоос шууд хамааралтай, найдвартай бус
хангамжийн систем тогтох
Үр дагавар
 Ажлын байрны хомсдол
 Ядуурал
 Техник, технологийн хоцрогдол
 Түүхий эдийн бааз
 Эдийн засгийн чадамжийн доройтол

8. Хөгжлийн бүсийн тухай шинэ үзэл баримтлал (концепци)
1. Хавтгайрсан, нэлэнхүйдээ тэгш хөгжих үрэлгэн бодлогоос татгалзаж
өнөөдрийн байгаа үндэсний хязгаарлагдмал хүн хүчний нөөц, эдийн
засаг, санхүүгийн бололцоогоо хөгжлийн бүсүүддээ төвлөрүүлж,
чиглэсэн бодлого хэрэгжүүлэхэд ашиглах
2. Уул уурхайн бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн нөөцөө дагаж хөгжих
боловсруулах үйлдвэр, аж үйлдвэрийн цогцолборуудыг байгуулах
“Аж үйлдвэрийн тэргүүлэх хөгжлийн бүс”, “экологийн мал аж ахуй”,
газар тариалан, жуулчлал болон бусад хөгжлийн чиглэлийг
тодорхойлсон “экологийн тэргүүлэх хөгжлийн бүс”-ийг тогтоох
3. “Зам дагасан хөгжил”-ийн уламжлалт бодлогоос “Эдийн засгийн
хөгжлийн бүс”-ийг дэд бүтэцжүүлэх замаар дэд бүтцийн, түүний
дотор төмөр зам, авто зам, эрчим хүчний сүлжээний хөгжлийн
хэтийн төлөвийг шинээр тодорхойлох.

9. ШИНЭ ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛ
Хөгжлийн бүсийн Хөгжлийн бүсийн
дагуу, үндсэн дэд хүрээнд ашигт Баяжуулах үйлдвэр
Хөгжлийн бүс бүтцийг байгуулах малтмалын эрэл, барих
тогтоох төмөр зам, авто зам, хайгуул хийх, орд нээх
эрчим хүч, ус г.м
Үндэсний үйлвэрлэгчид,
аж ахуйн нэгжүүдийн импортыг
орлох үйлдвэрлэл идэвхжинэ Үр дүн
 Шинээр ажлын байр
Туслах бараа, бүтээгдэхүүн нэмэгдэнэ
нийлүүлэлт, үйлчилгээнд  Иргэдийн орлого өснө
Хот байгуулалт дотоодын ААНэгжүүд  Техник, технологийн хөгжил
идэвхитэй оролцоно.
 Мэргэжилтэй ажиллах хүчин,
Боловсруулах үйлдвэр хүний нөөц нэмэгдэнэ
барих Нэмүү өртөг шингэсэн  ДНБ, Эдийн засгийн чадамж
Аж үйлдвэржилт,
бэлэн бүтээгдэхүүнээр ихээхэн өснө
тогтвортой хөгжил
Аж үйлдвэрийн зах зээлд өрсөлдөнө  Хүн ам зүйн зохистой
цогцолбор байгуулах байршил, төвлөрөл бий болно
 Экспорт, импортын зохистой
харьцаа үүснэ
Үндсэн дэд бүтэцтэй Дэд бүтэц дагасан хөгжил  Мөнгөний урсгал гадагшаа
холбох гарах бус дотооддоо эргэлдэнэ
Бүтээгдэхүүнээ борлуулах
шинэ гарцууд,
шинэ зах зээл бий болно

10. “Аж үйлдвэрийн тэргүүлэх хөгжлийн бүс”-ийг тогтооход
нийт 28 эрдсийн тархалтын хэтийн төлөвийн судалгаа
хийгдсэн бөгөөд тэдгээрээс дараах ашигт малтмалуудыг
суурь болгож авлаа.
 Газрын тос
 Уран
 Зэс
 Хар металл
 Нүүрс

54. ХҮН АМЫН БАЙРШИЛТ, НҮҮДЭЛ
Зохиомол, албадлагын хэлбэртэй төвлөрөл,
нүүлгэн шилжүүлэлтээс татгалзаж Улаанбаатар
хот, томоохон төв суурин газрууд руу ирж байгаа
Их нүүдлийг эдийн засаг, амьжиргаа, ажлын
байр, нийгмийн үйлчилгээний сонголтод
тулгуурласан ашиг сонирхол бүхий сайн дурын,
эрүүл шилжилт хөдөлгөөний тогтолцоонд
шилжүүлэх ёстой. Тодруулбал, хаана өндөр
цалинтай ажлын байр, сургууль, цэцэрлэг,
эмнэлгийн үйлчилгээ, тохилог амьдрал байна
тэнд хүмүүс очдог, суурьшдаг, бүтээдэг байх.

55. Инээмсэглэсэн МОНГОЛ
УИХ-ын даргын Ахлах зөвлөх Д.ОДХҮҮ