1. Α. Περίληψη
Θεματικοί άξονες:
1. Η κυριαρχία της διαφήμισης στη ζωή μας.
2. Οπτικοακουστικές διαφημίσεις μάς βομβαρδίζουν κάθε στιγμή, πολιορκώντας το σύνολο του ψυχικού μας βίου.
3. Υπάρχουν διαφημίσεις που σέβονται τον πολίτη, προωθώντας τα καλά προϊόντα.
4. Η διαφήμιση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους:
α. με την υποβολή δημιουργεί πλαστές ανάγκες
β. ενισχύει μονομερώς τη βουλιμία του ανθρώπου για υλικά αγαθά, με αποτέλεσμα να μένουν ακάλυπτες
άλλες σημαντικές ανάγκες.
5. Η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από την τάση του ανθρώπου να δέχεται τυφλά τα μηνύματά της.
6. Τελικά, η διαφήμιση μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στην οικονομία της αγοράς, εφόσον τηρεί τον κώδικα
δεοντολογίας.
Β1. (Η άσκηση απαιτεί σχολιασμό και όχι ανάπτυξη)
Οι υποστηρικτές της διαφήμισης θεωρούν ότι:
Συμβάλλει στην τόνωση της αγοράς, αφού, μέσω αυτής, και λόγω του συνεχώς αυξανόμενου ανταγωνισμού,
παράγονται και πωλούνται περισσότερα και ποιοτικά καλύτερα αγαθά.
Συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (περιορίζεται η ανεργία).
Συμβάλλει στην ενημέρωση των πολιτών για διάφορα κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα, καθώς και για
διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες.
Είναι αναγκαία από οικονομική άποψη, ενώ ο καταναλωτισμός προϊόντων, στον οποίο οδηγεί, αποτελεί
ευχάριστη δραστηριότητα που συνεπάγεται - για όσους έχουν τη δυνατότητα - πιο άνετη ζωή.
Δεν υποχρεώνει τον πολίτη σε κατανάλωση, διότι αυτός είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει, και φυσικά να
αγνοήσει το περιεχόμενο της διαφήμισης (άλλωστε, πολλές διαφημίσεις έχουν αποτύχει να ασκήσουν επιρροή).
Συμβάλλει στην οικονομική ενίσχυση των ΜΜΕ, τα οποία έτσι έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν
καλύτερα στο ρόλο τους, προσφέροντας στο κοινό σωστή ενημέρωση.
Β2.
«Εφημερίδες … διαφήμισης»: τεκμήρια
«Είναι ένα φαινόμενο … κόσμου μας»: επιχείρημα
Β3. α. διαβαίνει = υπερβαίνει, ξεπερνά
συλλογή = περίσκεψη, προβληματισμό
Παρατηρούν = εξετάζουν
τεχνητές = πλαστές
πρόοδο = εξέλιξη
β.αρνηθεί ≠ δεχτεί
δικαιολογημένη ≠ αδικαιολόγητη
λογικά ≠ παράλογα
ωφέλιμη ≠ επιζήμια, βλαπτική
διαφώτιση ≠ συσκότιση
Β4. Θεματική περίοδος: «Η διαφήμιση … ωφέλιμη».
Σχόλια: «Να συμβάλει … αλήθειας».
Κατακλείδα: δεν έχει.

2. Γ. Παραγωγή λόγου
Τίτλος: Ο κόσμος της διαφήμισης
Πρόλογος:
Στην εφιαλτική του ταινία Ζουν ανάμεσά μας ο Τζων Κάρπεντερ περιγράφει μια κοινωνία, όπου οι άνθρωποι
ελέγχονται μέσω υποσυνείδητων μηνυμάτων που περιέχονται στις διαφημίσεις. Τα μηνύματα μπαίνουν από μια φυλή
εξωγήινων οι οποίοι κυκλοφορούν ανάμεσά μας, μεταμφιεσμένοι σε ανθρώπους. Αν αφαιρέσουμε τους εξωγήινους,
αυτή η φανταστική περιπέτεια δεν είναι παρά μια αλληγορική απόδοση της πραγματικότητας. Καμιά επιχείρηση στις
μέρες μας δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για τους λόγους που ωθούν τους καταναλωτές να αγοράζουν τα προϊόντα της.
Αν υπήρχε ένας τρόπος να μας διατάξουν να αγοράσουμε τα προϊόντα τους, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να
προσπαθήσουν να μας δελεάσουν με τα προσόντα των προϊόντων τους, θα το έκαναν. Ευτυχώς, τέτοιος τρόπος δεν
έχει βρεθεί ακόμα. Όσο, όμως, προοδεύει η επιστήμη της διαφήμισης, τόσο θα βαδίζουν οι διαφημιστικές τεχνικές σε
μονοπάτια "υπόγειου", υποσυνείδητου ελέγχου του καταναλωτή.
Κύριο μέρος - Βασικά σημεία
Α’ ζητούμενο
Οι επικριτές της διαφήμισης θεωρούν ότι:
Συνιστά µηχανισµό εξαπάτησης και χειραγώγησης του κοινού, διότι απευθύνεται στο συναίσθηµα.
Οδηγεί συχνά τον άνθρωπο σε άκρατο καταναλωτι-σµό και συντελεί στην επικράτηση της άποψης ότι η απόκτηση
αγαθών ταυτίζεται µε την κοινωνική επιτυχία.
Δηµιουργεί στη συνείδηση του ατόµου έναν πλασµα-τικό, εξωπραγµατικόκόσµο, επιβάλλοντάς του την ανάγκη
ικανοποίησης πλασµατικώνεπιθυµιών.
«Χειρίζεται» τα αρνητικά συναισθήµατα, όπως είναι, π.χ το συναίσθηµα του φόβου της µοναξιάς, δίνοντας την
υπόσχεση ότι θα τα εξαλείψει.
Είναι το µέσο που χρησιµοποιούν οι επιχειρηµατίες και οι βιοµήχανοι για να προβάλλουν τα προϊόντα τους και να
επιβάλλουν την κυκλοφορία τους.
Στην πραγµατικότητα δεν παρέχει τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής, διότι µε τη διαφήµιοη γίνεται µηχανιστική
επιλογή ανάµεσα σε παραλλαγές ενός προϊόντος. Το άτοµο αν είχε την ευκαιρία να επιλέξει, ενδεχοµένως δε θα
προτιµούσε να µπορεί να επιλέξει ανάµεσα στις πολλές προσφερόµενεςκαταναλω-τικές λύσεις, αλλά θα προτιµούσε
να έχει καλύτερες υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης.
Εισβάλλει µε τρόπο καθοριστικό στον κόσµο του παιδιού, διότι αυτό, λόγω έλλειψης εµπειριών, είναι ευάλωτο σε
κάθε είδους µηνύµατα. Δηµιουργεί στο παιδί υλιστικές φιλοδοξίες και προβάλλει την οικονοµική επιτυχία ως
προϋπόθεση της ευτυχίας. Διαταράσσει τη σχέση γονιού-παιδιού, εφόσον ο γονιός δεν ανταποκρίνεται στις
απαιτήσεις του παιδιού.
Εθίζει τις µάζες στην άκριτη αποδοχή προτύπων-µοντέλων, διαµορφώνει χαρακτήρες και συνειδήσεις και, όπως η
προπαγάνδα, χρησιµοποιεί µεθόδους πλύσης εγκεφάλου για την επιβολή ενός συγκεκριµένου τρόπου σκέψης, ενός
συγκεκριµένου τρόπου ζωής.
Προβάλλει συχνά µε τρόπο υπερβολικό τη σεξουαλικότητα.
Β’ ζητούμενο
Οι γονείς να συζητούν με τα παιδιά τους και να τους εξηγούν, ώστε να καταλάβουν τις παγίδες των
διαφημίσεων και τους τρόπους, με τους οποίους οι διάφορες εταιρείες μας οδηγούν, στην υπερκατανάλωση.
Είναι πολύ βασικό, λοιπόν, να καταλάβει ο νέος ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο τι πραγματικά
χρειάζεται και στο τι νομίζει ότι χρειάζεται. Πρέπει να καταλάβει ότι η "ομορφιά" των καταναλωτικών
αγαθών δεν είναι απαραίτητα συνδεδεμένη με τη μόδα της εποχής, αλλά, σίγουρα, επιβαρύνει το πορτοφόλι
της οικογένειας.

3. Η κατανάλωση δεν είναι μια απλή οικονομική συναλλαγή, αλλά είναι συμπεριφορά, είναι στάση ζωής με
πολλές και σημαντικές διαστάσεις. Οι διαστάσεις είναι: οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, ηθικές,
πολιτισμικές, ανθρωπιστικές, υπαρξιακές. Η προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη - Καταναλωτή
προϋποθέτει σαφή γνώση τόσο του περιεχομένου τους όσο και των μέσων διεκδίκησής τους. Η επίγνωση
αυτή προϋποθέτει την παροχή Καταναλωτικής Αγωγής στα Σχολεία.Ο μόνος τρόπος για να
αναστρέψουμε την πορεία αυτή, είναι η σωστή αγωγή των αυριανών πολιτών σε θέματα καταναλωτικής
συμπεριφοράς. Πρέπει επιτέλους να ασχοληθούμε, σοβαρά, συντονισμένα και πολυδιάστατα με αυτό που
ονομάζουμε "Καταναλωτική αγωγή". Με καταναλωτική αγωγή θα μπορέσουμε να περάσουμε στα παιδιά
μας την έννοια και τη σημασία της κατανάλωσης.
- Πιο συγκεκριμένα, το σχολείο με την κατάλληλη Αγωγή Καταναλωτή οφείλει:
 Να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές και μαθήτριες σε ζητήματα κατανάλωσης (ατομικές,
κοινωνικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές επιπτώσεις).
 Να τους ενθαρρύνει και να τους διευκολύνει στην απόκτηση των απαραίτητων γνώσεων και
πληροφοριών, ώστε να αναπτύξουν κριτική και υπεύθυνη στάση απέναντι στα καθιερωμένα και
επιβαλλόμενα καταναλωτικά πρότυπα.
 Να τους βοηθήσει όχι μόνο στη συνειδητοποίηση, αλλά και στην άσκηση των δικαιωμάτων τους ως
καταναλωτών
- Τα δικαιώματα του Καταναλωτή καταπατώνται καθημερινά και είναι αδύνατο να προστατευτούν μόνο από
την Πολιτεία, όσο καλά κι αν αυτή κάνει τη δουλειά της. Απαιτείται η συλλογική προάσπισή τους μέσα από
αξιόπιστες Ενώσεις Καταναλωτών. Η αποτελεσματική προστασία του πολίτη -Καταναλωτή περνά μέσα
από το τετράπτυχο: Γνωρίζω – Συνειδητοποιώ – Οργανώνομαι -Προστατεύομαι.Το κίνημα της
υπεύθυνης κατανάλωσης προωθεί ένα είδος κατανάλωσης που ενδιαφέρεται για τη συλλογική ποιότητα ζωής,
για τις επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και στην κοινωνία γενικότερα. Βασίζεται στην αλλαγή στάσεων και
συμπεριφορών και στην υιοθέτηση μιας μακροπρόθεσμης «ηθικής της υπευθυνότητας».
- Ο πολιτικός κόσμος πρέπει να στοχεύει στην υιοθέτηση πολιτικών που προωθούν ένα είδος εμπορίου που
σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το περιβάλλον.
Επίλογος – ανακεφαλαίωση
Αυτό που οφείλουμε εμείς να κάνουμε είναι να αναπτύξουμε τους μηχανισμούς άμυνας, που χαρακτηρίζουν τη
γνωστική μας δομή - δυσπιστία, επιφύλαξη - και να αντισταθούμε στα ισοπεδωτικά μηνύματα της διαφήμισης. Να
έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά, να αναλύουμε τα μηνύματα της διαφήμισης και να τα κρίνουμε. Να κάνουμε, τέλος, τις
επιλογές μας με βάση το συμφέρον και την αξιοπρέπειά μας και να οριοθετούμε τις δικές μας ανάγκες. Μέσα από τις
επιλογές μας, μπορούμε να κρατήσουμε τη διαφήμιση σε ευπρεπές επίπεδο. είναι στο χέρι μας και στο μυαλό μας.