1. การพัฒนาระบบติดตามและให้ข้อมูลขนาด
ยาในผู้ป่วยในที่มีการทางานของไตลดลง
ภก.รชานนท์ หิรัญวงษ์
27 สิงหาคม 2555

2. ปัญหาและสาเหตุโดยย่อ
• มีการสั่งใช้ยาในขนาดสาหรับผู้ป่วยที่มีการทางานของ
ไตปกติในผู้ป่วยในที่มีการทางานของไตลดลง ซึ่งเป็น
ขนาดที่สูงเกินไป
• เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการ
ใช้ยา ทาให้การทางานของไตแย่ลง ทาให้สิ้นเปลืองยา
และบุคลากรที่ใช้ในการเตรียมยาบริหารยา

3. ปัญหาและสาเหตุโดยย่อ (ต่อ)
จากการสารวจการใช้ยาในผู้ป่วยที่พักรักษาตัวในหอผู้ป่วยอายุ
รกรรมหญิงในเดือน กรกฏาคม พ.ศ. 2554
• พบว่าผู้ป่วยที่มีการทางานของไตลดลงได้รับขนาดยาที่
เหมาะสมกับการทางานของไตเพียงร้อยละ 57
• สาเหตุของปัญหานี้อาจเกิดจากการที่แพทย์ประจาหอผู้ป่วย
ไม่ได้รับข้อมูลค่าการทางานของไตของผู้ป่วย และขนาดยาที่
เหมาะสม ขณะตรวจรักษาผู้ป่วย

4. เป้าหมาย
1. เพื่อให้ผู้ป่วยในที่มีการทางานของไตลดลงได้รับขนาด
ยาที่เหมาะสมกับการทางานของไตไม่น้อยกว่าร้อยละ
80
2. เพื่อศึกษาค่าใช้จ่ายทางตรงที่สามารถประหยัดได้จาก
การปรับขนาดยาให้เหมาะสมกับการทางานของไต

5. กิจกรรมการพัฒนา
• รวบรวมข้อมูลขนาดยาที่เหมาะสมกับการทางานของ
ไตของยาทุกตัวในโรงพยาบาลและจัดทาเป็นคู่มือ
สาหรับให้ข้อมูลกับแพทย์

6. กิจกรรมการพัฒนา

7. กิจกรรมการพัฒนา (ต่อ)
• สืบค้นสูตรสาหรับคานวณค่าการทางานของไตที่มี
ความเหมาะสม และมีหลักฐานยืนยันว่าสามารถ
นามาใช้กับข้อมูลขนาดยาที่เหมาะสมกับการทางาน
ของไตที่ลดลงที่รวบรวมมา พร้อมกับสร้างเครื่องมือ
ช่วยคานวณ

8. กิจกรรมการพัฒนา (ต่อ)

9. กิจกรรมการพัฒนา (ต่อ)
• สร้างแบบบันทึกสาหรับใช้ในการติดตามการสั่งใช้ยา
ติดตามค่าการทางานของไตของผู้ป่วย และบันทึกผล
หลังจากการให้ข้อมูลกับแพทย์

10. กิจกรรมการพัฒนา (ต่อ)
• กาหนดแนวทางการติดตาม การให้ข้อมูล และอบรม
เภสัชกรประจางานบริบาลทางเภสัชกรรมผู้ป่วยใน
• ติดตามการสั่งใช้ยาในผู้ป่วยในทุกรายที่เข้าเงื่อนไข
• เมื่อพบการสั่งใข้ยาที่ต้องมีการปรับขนาดยา จึง
ดาเนินการให้ข้อมูลและปรึกษาแพทย์เพื่อปรับขนาด
ยาให้เหมาะสมและดาเนินการติดตามต่อเนื่องจน
ผู้ป่วยถูกจาหน่ายออกจากโรงพยาบาล

11. กิจกรรมการพัฒนา (ต่อ)

12. การวัดผลและผลของการเปลี่ยนแปลง
ผู ้ป่ วยทีได ้รั บการติดตาม
่ ผู ้ป่ วยทีจาเป็ นต ้องได ้รั บการปรั บขนาดยาใหเหมาะสม
่ ้
350
316
291 297 295
300 279 283 280
255 258 262
246 249
250
200
150
100 85 84
59 62 66 63
58 55 56 52
41 44 45
50
23
0
กค 54* สค 54 กย 54 ตค 54 พย 54 ธค 54 มค 55 กพ 55 มีค 55 เมย 55 พค 55 มิย 55 กค 55
ผู้ป่วยที่จาเป็นต้องได้รับการปรับขนาดยาให้เหมาะสมกับ
การทางานของไตที่ลดลงเฉลี่ยเดือนละ 57 ราย (ร้อยละ 21)

13. การวัดผลและผลของการเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
100
90 86 85
85
81 82 83
80
80 77
74 75 76
73
70
60
60 57
50 ก่อนใหข ้อมูล
้
44
42 หลังใหข ้อมูล
้
39 38 38
40 36
33 34
31
29
30 27
20
10
0
กค 54* สค 54 กย 54 ตค 54 พย 54 ธค 54 มค 55 กพ 55 มีค 55 เมย 55 พค 55 มิย 55 กค 55
สัดส่วนของการได้รับขนาดยาที่เหมาะสมก่อนและหลังให้ข้อมูลขนาด
ยา และปรึกษาแพทย์ เท่ากับร้อยละ 38 และ ร้อยละ 80 ตามลาดับ

14. การวัดผลและผลของการเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
100 96 93 91 92 95
85 88
90 84 83 83
80
80 75
70
60
50
40
30
20
10
0
สค 54 กย 54 ตค 54 พย 54 ธค 54 มค 55 กพ 55 มีค 55 เมย 55 พค 55 มิย 55 กค 55
อัตราการยอมรับคาปรึกษา (Acceptance rate) ร้อยละ 87

15. การวัดผลและผลของการเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
• ประหยัดค่ายาได้ 16,235.5 บาทต่อ 1 เดือน เมื่อ
อนุมานเป็นค่าใช้จ่ายที่ประหยัดได้ต่อ 1 ปี จะได้
ประมาณ 194,826 บาท
• เมื่อคิดชั่วโมงทางานของเภสัชกรที่ทางานนี้ 22
วัน * 4 ชั่วโมง = 88 ชั่วโมง/เดือน จะได้ค่าใช้จ่าย
ทางตรงที่ประหยัดได้เมื่อเทียบกับชั่วโมงทางาน
ของเภสัชกรเท่ากับ 184.5 บาท/ชั่วโมง

16. การวัดผลและผลของการเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
ตารางแสดงรายการยาทีทาการปรึกษาแพทย์เรียงตามค่าใช้จ่ายที่ประหยัดได้ เดือนสิงหาคม 2554
่
ลาดับ ยา ค่าใช้จ่ายที่ประหยัดได้ (บาท)
1 Meropenem 11,970
2 Ceftazidime 1,980
3 Ranitidine inj. 824
4 Enoxaparin 600
5 Clarithromycin 331.5

17. บทเรียนที่ได้รับ
• การให้ข้อมูลและปรึกษาแพทย์ผ่านการพูดคุยโดยตรงจะมี
อัตราการยอมรับคาปรึกษามากกว่าการให้ข้อมูลและปรึกษา
ผ่านการเขียนบันทึกทางเภสัชกรรม (pharmacist note)
• การปรับขนาดยาไม่ควรดูค่าการทางานของไตในปัจจุบัน
เพียงอย่างเดียว เพราะถ้าเน้นการปรับขนาดยาเพียงอย่าง
เดียวอาจทาให้ผู้ป่วยได้รับยาไม่เพียงพอ จนส่งผลต่อการ
รักษาได้

18. บทเรียนที่ได้รับ (ต่อ)
• การดาเนินการที่ไม่เป็นไปในทางเดียวกันของเภสัชกรที่ทา
การให้ข้อมูลและปรึกษาแพทย์ อาจส่งผลต่อความเชื่อถือ
และการยอมรับคาปรึกษาของแพทย์ได้ จึงควรมีการ
ทบทวนเมื่อพบปัญหาที่เกิดจากสาเหตุนี้ทุกครั้ง
• แบบบันทึกและข้อมูลขนาดยาควรมีการทบทวนเป็นระยะ
เพื่อให้เหมาะสมกับการทางานและปัญหาที่พบหลังจาก
ดาเนินการไปแล้ว

19. บทเรียนที่ได้รับ (ต่อ)
• การปรับขนาดยาให้เหมาะสมนอกจากช่วยประหยัดค่าใช้จ่าย
ทางตรงคือ มูลค่ายาได้แล้ว ยังช่วยลดค่าใช้จ่ายในการ
เตรียมและบริหารยา และค่าใช้จ่ายทางอ้อมคือค่าใช้จ่ายใน
การรักษาอาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดจากการได้รับยาในขนาด
ที่สูงเกิน ดังนั้นจึงควรมีการเก็บข้อมูลดังกล่าวเพิ่มเติมเพื่อ
สะท้อนค่าใช้จ่ายที่ประหยัดได้ทั้งหมด

20. ขอบคุณครับ