ndryshimet sociale

1. Tema: Ndryshimet sociale
ELVA KASTRATI

2. Shendeti
Popullsite jane te lidhura ngushte me problemet e shendetiti dhe semundjes.
Lindja dhe periudha e jeteses, mosha deri kur jetojne dhe shkaqet e jetes jane te lidhura ngushte me
shendetin.
Mbi shendetin dhe semundjet influencojne me nje shkalle te madhe aspekte te ndryshme te
struktures sociale qe ndikojne jo vetem ne jetegjatesi por edhe ne shancet qe kane njerezit per tu
prekur nga disa lloje semundjesh si nga shkaqet natyrore ashtu dhe ato te perfituara qe mund te
marrim.

3. Shendeti
Shendeti ka nje ndarje ne disa faza
Trajtimi i semundjeve ne te kaluaren. Shendeti dhe semundja ekzistonin ne te gjitha kulturat sot njhet ne
emrin mjekesi per shkak te zhvillimit te shoqeror perendimor. Ne instuticionet mjekesore qe luftojne
semundjet ne ato kihe ishin familja dhe fisi. Ishte nje stafe njerzish qe pergatiteshin si «sherues» qe
prgaditshin perzirje mjetesh sherimi fizik dhe magjik.
Sot ne mjaft kultura mjaft perendimore jane perhapur shum sistemet tradicionale te trajtimit mjeksor.
Edhe sot india mban vendin e pare per mjeksin popullore. Zhvillimi i mjeksise moderne solli nje pikpamje
tjeter mbi semundjen qe e shifte origjnen e saj si fizike dhe te semundje ne baza shkencore.
Sot diagnostifikimi dhe diagnoza jane perparsia me e madhe. Ne mungese te ktij termi ne periudhen e
mesjetes semundjet kryesore ishin turbekulozi murtaja malariadhe kolera. Vdekja e zeze ishte semundja e
murtajes qe u perhap nga pleshtat e mijve dhe solli vdekjen e ¼ te popullsis ne angli dhe u perhap edhe ne
nje zone te madhe te europes. Ne kohe te sotme kjo semundje infektive mund nje perqindje te vogel te
atyre njerzve qe nuk kerkojne ndihme mjeksore.. .

4. Shendeti
Shkaqet qe perhapin semundjet:
kolinizimi
semundjet ngjitese(sida).
Ndrsa llojet e semundjeve ne vendet e zhviluara qe pe kohet e sotme 70% e dekjeve jane kanceri
semundjet e zemres hemoregjit celebrale

5. Popullsia
Popullsia eshte e lidhur me demografine. Demografia ka te beje me matjen e nr te popullsise me
zmadhimin dhe zvoglimin. Popullsia percaktohet nga 3 faktore lindjet, vdekjet, dhe migrimet.
Shumica e studimeve demografike priten te jene statistikore.
Sot te gjitha shtet e industralizuara mbledhin dhe analizojne te dhena statistikore dhe kryejne
regjistrime por mbledhja e te dhenave nuk jane teresisht te perpikta.
Ne Mbreterin e Bashkuar ne cdo 10 vjet behet regjistrim i pergjithshem i popullsis.Megjithate shume
njerez rreth 1 milion nuk jane te regjistruar ne statistika zyrtare sepsje jane emigrane ilegale,
endacake dhe per ket arsye i shmangin regjistrimit.
.

6. Popullsia
Per shembull disa emigrante kane vrejtur disa lindje dhe vdekje te regjistruar ne Indi mund te jene
rreth ¾ e atyre e ndodhin vertet.
Saktesia e statistikave zyrtare eshte edhe me e vogel ne vendet e afrikes qendrore per shkak se nuk
shum informacinon per cdo banor dhe informacion qe zoteron cdo njeri ne vendet e industrializuara.
Ndryshe ndodh ne perendim ku cdo njeri e din daten e lindjes dhe moshen.
Sot ne vendet e botes se 3 shum njerez nuk e dine moshen e tyre, nuk e din cfare komunitetii perkasin
dhe mosha matet me pervojat e jetes dhe stadi i jetes i ri i martuar ose gjysh nuk eshte 21 ,30 apo 60
vjec.
Nderkonceptet baze te demografeve me i rendesishem jane koeficienti i lindeshmerise ferteliteti
fenkonditeti dhe koeficienti i pergjithshem i vdekshmeris.
Ky eshte koncepti baze i demografise

7. Seksualiteti
Eshtë shumë e rëndësishme të bëhet dallimi mes seksit ( ndryshimet anatomike dhe biologjike midis
grave dhe burrave) dhe veprimtarisë seksuale.
Gjithashtu duhet bere dallimi mes seksit dhe përkatësisë gjinore.
Përkatësia gjinore = ndryshimet psikologjike, sociale dhe kulturore midis meshkujve dhe femrave.
Në një situatë normale këto i korrespondojnë ndryshimeve biologjike të kromozomeve, hormoneve
dhe biologjisë.
Pra ndyshimet biologjike bëhen më shumë sinjal sesa shkak për ndryshimet në rolet sociale.
Nga mosha 2 vec fëmijët kanë një kuptim të pjesshëm për përkatësinë gjinore.

8. Sjellja seksuale normale
Tiparet e pranuara të sjelljes heteroseksuale ndryshojnë gjerësisht midis kulturave të ndryshme
përmes të cilave ne mësojmë se shumica e reagimeve seksuale janë më shumë të mësuara se të
lindura.
Në shumë kultura normat e të qenurit tërheqes seksualisht për gratë përqëndrohen më shumë në
pamjen fizike sesa për burrat.

9. Seksualitei dhe feja
Pikëpamja sunduese e kishës së krishterë ka qenë për ruajtjen në nivelet minimale të gjithë sjelljes
seksuale dmth sa për të siguruar lindjen e fëmijëve.
Kjo pikëpamje ka qenë e kritikueshme në kultura të ndryshme dhe në kohë të ndryshme.
Në shek. XIX hipotezat fetare për seksualitetin u zëvëndësuan me ato mjekësore. Shpesh shume
shkrime të mjekëve ishin po aq të ngurta sa edhe pikëpamjet fetare.

10. Homoseksualiteti.
4 tipat e homoseksualitetit:
Homoseksualieti i rastit = një kontakt seksual kalimtar që nuk ndikon në jetën e përgjithshme seksuale të individit.
Homosksualiteti. si një veprimtari që lidhet me rrethanat = kryhet rregullisht, por nuk nuk përbën një preferencë
të individit.
Homosksualiteti i personalizuar = individët kanë preferenca homoseksuale, por janë të izoluar nga grupet që e
pranojnë këtë.
Homosksualiteti si mënyrë jetese = individët e shfaqin prirjen e tyre dhe krijojnë shoqëri me të tjerë që I kënaqin
shijet e tyre.

11. Qëndrimet ndaj seksualitetit.
Burrat meshkuj tentojnë t’i fshehin prirjet homoseksuale dhe përfytyrimin e të qenit si femër:
1.Kultivimin e feminilitetit të tërbuar.
2.Zhvillimin e një përfytyrimi agresiv mashkullor.
Grupet lezbike janë më pak të organizuara se nënkulturat gay.

12. Urbanizimi
Qytetet tradicionale ndryshonin ne shume ndryshime nga zonat e sotme urbane.Ata ishin ne
pergjithsi shume te vegjel krahasuar me standartet moderne ishin te rrethuar me mur dhe e
qendr mbisundronte ndertesa fetare dhe pallate.
Ne shoqerine tradicionale vetem nje pakic e vogel e popullsis banonte ne zonat urbane sot 60
deri 90% e tyre.
Luis Wirth zhvilloi konceptin e urbanizimit si menyre jetese duke argumentuar se jeta e qytetit
pjell indiferencen dhe distancen sociale kto argumente jane kundershtuar por nuk jane hedhur
poshte.

13. Urbanizimi demografik
Dy shkrimtare David.H dhe Manuel.C lidhen modelet e urbanizimit me zgjerimin e shoqerise me pjesen si i trajtojne
proceset urbane si te vet rregulluara.
Zgjerimi i lagjeve periferike dhe qytetit ka ndihmur ne rritjen e urbanizimit ku kta lloje grupimesh priren per te sjell
perfitime nga % me te ulta te taksave lokale.
Aq sa me te gjera te jene lagjet periferike aq me shume jane problemet qe perballojne zonat qendrore. Kemi dhe
riciklim urban qe rinovon ndertesat e reja per ti vene ne funksion.
Sot urbanizimi eshte lidhur ngushte me ceshtjet globale dhe lokle. Faktoret qe ndikojne ne zhvillimin urban lokal jane
ndonjeher jane pjese e proceseve shume me te thella edhe te pa arritshme

14. Faleminderit !