1. Առուծախի պայմանագրի
մասին

2. Սահմանումը
Քաղ. օր. 470 հոդվածի համաձայն առուծախի
պայմանագրով կողմերից մեկը (վաճառողը)
պարտադրվում է մյուս կողմին (գնորդին) որպես
սեփականություն հանձնել գույք (ապրանք), իսկ
գնորդը պարտավորվում է ընդունել այդ ապրանքը և
դրա համար վճարել որոշակի գումար:
Կարծում եմ այս սահմանումը մի փոքր սխալ է ասված, քանի որ
գնորդը ինքը պիտի որոշի՝ ուզում է գնել տվյալ ապրանքը, թե՝ ոչ: Նա
պարտավորված չէ, իսկ այս սահմանման մեջ գրված է, որ պարտավոր է: Ես
այսպես կսահմանեի. երկու կողմերը՝ գնորդն ու վաճառող համաձայնության
գալով, որ տվյալ ապրանքը վաճառողը տալիս է գնորդին, դրա դիմաց
ստանալով այն գումարը, որն ինքն է ասում, ուրեմն նրանք կնքում են
առուծաքի գործարք, պայմանագիր:

3. Նշանակությունը
Առուծախի պայմանագրի առանձնահատուկ
նշանակությունը պայմանավորված է կիրառման
ոլորտով: Այդ պայմանագիրը լայնորեն օգտագործում
են քաղաքացիական իրավունքի բոլոր սուբյեկտները:
Քաղաքացիներն այդ պայմանագրով բավարարում են
իրենց սպառողական պահանջները, օտարում իրենց
ունեցվածքը, կազմակերպությունները ձեռք են բերում
սեփական գործունեությունը կազմակերպելու համար
անհրաժեշտ նյութական միջոցներ, վաճառահանում են
իրենց ապրանքը: Այդ պայմանագրով է Հայաստանի
Հանրապետությունը հիմնականում իրականացնում իր
մասնակցությունը քաղաքացիական
իրավահարաբերություններում:

4. Կիրառությունը
Առուծախի պայմանագիրը ոչ միայն լայն կիրառություն ունի երկրի
ներսում, այլև կարևոր դեր է խաղում արտաքին տնտեսական կապերի
միջնորդման գերծում: Այդ իսկ պատճառով առուծախի պայմանագիրը
կարգավորում է ոչ միայն ներպետական օրենսդրությամբ, այլև միջազգային
կոնվենցիաներով և համաձայնագրերով, որոնց մեջ առաջնակարգ տեղ է
զբաղեցնում «Ապրանքների միջազգային առուծախի մասին» ՄԱԿ-ի 1980թ.
կոնվեկցիան: Այս կոնվեկցիայի հիմնադրույթները տեղ են գտել Հայաստանի
Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքում, որի արդյունքում
առուծախի հարաբերությունները կարգավորող քաղաքացիական օրենսգրքի
նորմերը համապատասխանացվել են միջազգային չափանիշներին:

5. Տեսակները
Պայմանագիրը կոնսենսուալ
է, որովհետև կնքված է համարվում և
կողմերի համար իրավունքներ ու
պարտականություններ են առաջացնում
համաձայնության կայացման
պահից, անկախ նրանից՝ վաճառողը
ապրանքը գնորդին հանձնել է, թե ոչ:
Երկկողմանի է, որովհետև դրա հիման վրա
իրավունքներ և պարտականություններ են
առաջացնում ինչպես վաճառողի այնպես էլ
գնորդի համար: Հատուցելի է, որովհետև
գույքը գնորդին հանձնելու դիմաց գնորդը
վաճառողին որոշակի դրամական գումար է
վճարում:

6. Կողմերը, առարկամն
Առուծախի պայմանագրի կողմերն են՝
վաճառողը՝ գույքն օտարողը և գնորդը՝ գույքը
ձեռք բերողը: Որպես վաճառող և գնորդ
կարող է հանդես գալ քաղաքացիական
իրավունքի ցանկացած սուբյեկտ:
Պայմանագրի առարկան. առուծախի
պայմանագրի առարկա առաջին հերթին
հանդիսանում են իրերը
(ապրանքները), այսինքն մարդու որոշակի
պահանջմունքներ բավարարող նյութական
աշխարհի առարկաները:

7. Պայմանագրի գինը
Գինը պայմանագրի էական պայմաններից մեկն է:
Սակայն ասվածը պայմանագրի վերաբերյալ միակ
կարծիքը չէ: Մասնավորապես, Մ.Գ. Ռուզենբերգը
գտնում է, որ պայմանագրի գինը չի դասվում այն
էական պայմանների թվին, որոնց բացակայության
դեպքում պայմանագիրը կնքված չի համարվում: Իսկ
Ն.Ի. Կլեյնի կարծիքով առուծախի պայմանագրի գինը
էական պայման չի համարվում, քանի որ դրա
բացակայության դեպքում կիրառվում է պայմանագրի
գինը որոշելու մասին օրենսգրքով սահմանված կարգը:
Ավելի ճիշտ կլինի ասել ոչ թե պայմանագրի
գին, այլ ապրանքի արժեք (գինը, որը
համապատասխանում է և՛ գնորդի, և՛ վաճառողի
պահանջներին):

8. Ժամկետը
Ընդհանուր կարգի համաձայն ժամկետը
առուծախի պայմանագրի էական պայման չի
համարվում: Սակայն
մատակարարման, ապառիկ
վաճառքի, վճարման հետաձգմամբ
պայմանագրերում պարտավորությունների
կատարման ժամկետն ունի առանձնահատուկ
նշանակություն, որի պատճառով էլ այդ
պայմանագրերի համար ժամկետները
համարվում են էական պայման:

9. Ձևը
Առուծախի պայմանագրի ձևի նկատմամբը
կիրառվում են Քաղ. օր-ի՝ գործարքի ձևին վերաբերող
կանոնները: Այսինքն պայմանագիրը կարող է կնքվել
ինչպես բանավոր, այնպես էլ գրավոր: Ընդ որում, ձևի
ընտրությունը կախված է պայմանագրի
առարկայից, նրա գնից կամ սուբյեկտների
կարգավիճակից: Պայմանագիրը պետք է գրավոր
կնքվի, երբ կողմերը (կամ կողմերից մեկը)
իրավաբանական անիձինք են, երբ կնքվում են
արտաքին առևտրային առուծախի պայմանագրեր:
Եթե պայմանագրի առարկան անշարժ գույք է, ապա
առուծախի պայմանագիրն անպայմանորեն պետք է
կնքվի գրավոր, վավերացվի նոտարական կարգով և
գրանցվի անշարժ գույքի գործարքներից ծագող
իրավունքները գրանցող պետական մարմնում:

10. Աղբյուրները
Լուսանկարները՝
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Տեղեկությունը՝
Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական իրավունք, մաս II