1. MÜH 100
Ürün ve Hizmet
Tasarımı
Yrd. Doç. Dr. Bülent Gümüş
http://bgumus.etu.edu.tr
Ofis: 138 - Ofis tel: 4261
2. Ürün ve Hizmet Tasarımı
Öğrenme Amaçları
Ürün ve hizmet tasarımının stratejik önemi
Tasarım ve yeniden tasarım için sebepler
Ürün ve hizmet tasarımının ana amaçları
Standartlaştırmanın önemi
Ürün ve hizmet tasarımında düşünülmesi gereken
kanuni, ahlaki ve çevresel etkenler
Ürün ve hizmet tasarlama ve geliştirmedeki safhalar
Tasarım fikirlerinin ana kaynakları
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
3. Ürün ve Hizmet Tasarımı
Tasarım Stratejisinde Ana Faktörler
Maliyet (Cost)
Kalite (Quality)
Pazara sunum zamanı (Time-to-market)
Müşteri memnuniyeti (Customer satisfaction)
Rekabet avantajı (Competitive advantage)
Ürün ve servis tasarımı - veya yeniden tasarımı -
bir organizasyonun stratejisi ile yakından bağlı olmalıdır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
4. Ürün ve Hizmet Tasarımının Kapsamı
1. Müşteri istek ve ihtiyaçlarını, ürün ve hizmet
gereksinimlerine dönüştürülmesi
2. Var olan ürün ve hizmetlerin iyileştirilmesi
3. Yeni ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi
4. Kalite amaçlarının belirlenmesi.
5. Maliyet hedeflerinin formüle edilmesi.
6. Prototiplerin üretimi ve testi.
7. Teknik şartların belgelenmesi.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
5. Ürün ve Servis Tasarımı için Sebepler
Ekonomik: Düşük talep, garanti kaynaklı aşırı başvurular
Sosyal ve Demografik: Yaşlanan 60’lı kuşak, göçler
Politik, sorumluluk, veya yasal zorunluluklar: Güvenlik,
sağlık konuları yeni düzenlemeler
Rekabet: Yeni yada geliştirilmiş ürünler, promosyonlar
Maliyet veya bulunabilirlik (availability): Hammadde,
bileşen
Teknolojik: Bileşen ve prosesteki teknolojik ilerleme
Küçük işlemcilerin cep telefonu ve kişisel dijital ajandaları
mümkün kılması gibi.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
6. Ürün ve Servis Tasarımının amaçları
Ana odaklar
Müşteri memnuniyeti
Müşterilerin isteklerini anlamak
İkincil konular
Ürün/Hizmetin fonksiyonu
Maliyet/Kar
Kalite
Görünüş
Üretim/Montaj kolaylığı
Bakım/Servis kolaylığı
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
7. Operasyonlar için tasarım
Hizmet ve malların tasarımında organizasyonun
kapasitesinin ve yeteneklerin hesaba katılması gerekir.
Bunu göz önüne alınmazsa;
Verimlilik düşebilir
Kalite düşebilir
Maliyetler artabilir
Tasarımda operasyonlardan ve pazarlamadan sorumlu
kişilerle yakın bilgi alış verişinde olunmalıdır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
8. Yasal, etik, ve çevresel konular
Yasal
Çeşitli devlet kuruluşlarınca standartlar ve yönetmelikler
tasarımda göz önüne alınmalıdır
Yiyeceklerde kullanılabilecek katkı maddeleri, otomobiller için egzoz
standartları, hava yastığı, emniyet kemeri, inşaatlarda depremle ilgili
standartlar, kurşunsuz boya kullanımı, oyuncakların keskin köşeli ve
kenarlı olmaması vb
Ürün Sorumluluğu (liability): Üreticinin üretim ve tasarımdan
kaynaklı hatalı bir ürünün neden olacağı zarardan sorumlu
olması.
Tasarımda sağlık ve güvenlik düşünülmeli, kaza ve zarar
ihtimali en aza indirilmeli, gerekli uyarılar ürünün üstüne
konulmalıdır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
9. Ürün ve Servis Tasarımının Ana Kuralları
Tasarımın şirket amaçlarına hizmet etmesi,
Müşterinin üründen beklediği değerin sunulması,
Ürünü ve hizmeti üreten/dağıtan işçilerin,
kullanan müşterinin, ve genel olarak toplumun
sağlık ve güvenliğinin gözetilmelisi,
Çevreye verilebilecek zararın önlenmesi
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
10. Ürün ve Hizmet Tasarımında Diğer Konular
Ürün/Hizmet yaşam döngüsü (life cycle)
Ne kadar standartlaştırma?
Fabrikasyon kişiselleştirme (Mass
Customization)
Ürün/Hizmet güvenilirliği
Güçlü/Gürbüz (robust) tasarım
Yenilik derecesi
Kültürel farklılıklar
Küresel ürün tasarımı
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
11. Ürün/Hizmet Yaşam Döngüsü
Doygunluk
Olgunluk
Azalma
Talep
Büyüme
Pazara sunum
Zaman
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
12. Ürün/Hizmet Yaşam Eğrisi
Bazı ürünler bu döngüye uymayabilir
Kurşun kalem, çivi, cam bardak
Ürünle ilgili hizmetlerde bu döngüye göre azalıp
artar
Döngünün alt kısımlarının süresi ürüne göre
değişir.
Oyuncaklar (kısa döngü), çamaşır makinesi
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
13. Standardizasyon
Ürün ve hizmetteki çeşitliliğin azalmasının
derecesidir.
Standart ürünler yüksek miktarda üretilebilir
Bilgisayar, süt ürünleri
Standart hizmet her müşterinin aynı prosesten
geçmesidir
Otomatik araba yıkama hizmeti
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
14. Standardizasyonun avantajları
Müşteriye stoktan hemen teslim
İmalat ve stok planlamasında ilgilenilecek daha az parça
Tasarım maliyetleri genellikle daha düşük
Daha uzun vadeli üretim ve üretimde otomasyon imkanı
İşçi eğitim maliyetleri ve zamanı daha az
Daha rutin satın alma, taşıma ve muayene prosedürleri
Kalitede daha az değişim; tasarım ve kalitenin artırılması
için daha çok zaman ve fırsat
Tamir/değiştirmede kolaylık
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
15. Standardizasyon
GM örneği; GM Müşteriye gözükmeyen tüm
temel parçaların (fren, elektrik sistemi, su
pompası v.b.) bütün modellerde kullanılmak
üzere standartlaştırmaya başlamıştır.
Standardizasyon eksikliği çeşitli sorunlara yol
açabilir.
İşletimsistemlerindeki çeşitlilik
Amerikanın metrik yerine İngiliz ölçü birimlerini
kullanması
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
16. Standardizasyonun Dezavantajları
Bir çok eksikliklere rağmen ürünün tasarımı
tasarım değişimlerinin yüksek maliyeti nedeniyle
dondurulabilir. (Bilgisayar klavyesi örneği)
Çeşitlilikteki azalma müşterilerin ilgisini azaltıp,
rakip firmalara fırsat oluşturabilir
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
17. Fabrikasyon Kişiselleştirme
Standardizasyonun getirilerini kaybetmeden
ürün çeşitliliğini arttırmak
Standart parçalar kullanmak ama son üründe
çeşitliliği sağlamak
İki temel yaklaşım
Ertelenmiş kişiselleştirme (Delayed differentiation)
Modüler tasarım
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
18. Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
19. Ertelenmiş Kişiselleştirme
Ürünlerin/hizmetin bitmiş hale gelmesinden az
önce müşteri tercihlerinin ürüne/hizmete son
aşamada katılması. Yada müşterinin istekleri
tam olarak alınmadan üretimin bitirilmemesi.
Mobilyalar yapılır ama boyanmaz, stok boyanmamış
tutulur, müşteri tercihine göre boyanıp teslim edilir.
Hewlett-Packard yazıcıları Amerika’da üretilir ama
müşteri tercihleri ihraç edilen ülkede eklenerek
tamamlanır.
Pantalon?
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
20. Modüler Tasarım
Modüler Tasarım standartlaşmanın ürünün modüllere
ayrılması ile gerçekleşmesidir. Bu modüller kolaylıkla
yenilenebilir yada değiştirilebilirler.
Bilgisayar – ana kart, ana bellek, güç kaynağı v.b.,
Modüler mobilya?
Modüllerin değişik gruplanmasıyla ürün çeşitliliği sağlanır
Dell bilgisayar – internetten müşteriler modülleri seçer. Dell
bir araya getirip kısa sürede müşteriye yollar.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
21. Modüler Tasarım
Avantajları
Sorunlar daha kolay bulunur
Tamir/değişim daha kolay olur
Daha az parça olduğundan üretim, montaj, envanter
kontrolü, ve satın alma kolaylaşır
Dezavantajları
Ürün çeşitliliği nispeten limitlidir
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
22. Güvenilirlik (Reliability)
Güvenilirlik: Bir ürün, parça veya sistemin,
önceden tanımlanmış koşullar altında kullanım
amacı fonksiyonunu yerine getirebilme
derecesidir.
Bozulma: Bir ürün, parça veya sistemin
amaçlanan işlevini kısmen yada tamamen
yapamaması durumudur.
Güvenilirlik tanımı normal kullanım koşulları
(yük, ısı, nem) varsayımına göre yapılır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
23. Güvenilirliği İyileştirmek
Sistem tasarımı
Bileşenlerin tasarımı
Üretim/Montaj teknikleri
Testler
Fazlalık/Yedekleme (redundancy/backup)
Önleyici bakım prosedürleri
Kullanıcı eğitimi
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
24. Ne kadar güvenilirlik gereklidir?
Bir lambanın güvenilirliğine karşın bir uçağın
güvenilirliği?
Daha güvenilir yapmanın maliyeti ve faydası
Optimal güvenilirlik seviyesi; daha güvenilir
yapmanın maliyetinin faydasını geçtiği nokta
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
25. Güçlü/Gürbüz (Robust) Tasarım
Ürünlerin geniş çevre koşulları altında işlevlerini
yerine getirebilecek şekilde tasarlanmasıdır.
10m su geçiren saat, 50m de geçiren saat, -15
dereceye kadar dayanıklı antifriz, -30 dereceye kadar
dayaklı olan gibi.
Üretim prosesindeki ve çevre şartlarındaki
değişimlere karşı da hassas olmayan ürünler
tasarlanmalı
Fırınlama; ısı fırının her yerinde aynı olmayabilir ama
üreteceğimiz bisküviler bu farklardan etkilenmemeli
(Güçlü bisküvi tasarımı?)
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
26. Güçlü/Gürbüz (Robust) Tasarım
Taguchi`nin (Genichi Taguchi) yaklaşımı;
Üretimdeki ve kullanımdaki çevre şartlarına hassas
olmayan tasarım yapmak genelde çevre şartlarını
kontrol etmeye çalışmaktan daha kolaydır/mantıklıdır
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
27. Güçlü/Gürbüz (Robust) Tasarım
Taguchi`nin (Genichi Taguchi) yaklaşımı;
Parameter Design Example: Brownie Mix
Controllable Input Parameters
Recipe Ingredients (quantity of eggs, flour, chocolate)
Recipe Directions (mixing, baking, cooling)
Equipment (bowls, pans, oven)
Uncontrollable Noise Factors
Quality of Ingredients (size of eggs, type of oil)
Following Directions (stirring time, measuring)
Equipment Variations (pan shape, oven temp)
Measurable Performance Response
Taste Testing by Customers
Sweetness, Moisture, Density
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
28. Yenilik Derecesi
Var olan bir ürün/hizmetin değiştirilmesi
Var olan bir ürün/hizmet çeşitlerinin arttırılması
Rakiplerin ürün/hizmetlerinin kopyalanması
Yeni ürün/hizmet
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
29. Yenilik Derecesi
Yenilik derecesi azaldıkça
Pazara kabulde kolaylık
Mevcut üretim prosesinde daha az değişiklik
Düşük kar potansiyeli
Yenilik derecesi arttıkça
Pazara kabulde zorluk
Mevcut üretim prosesinde çok değişiklik
Yüksek kar potansiyeli
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
30. Kültürel Farklılıklar
Ürünlerin/hizmetin dünya çapında satışı söz
konusuysa, kültürel farklar kesinlikle göz önüne
alınmalıdır.
Hindistan’da hamburgerci açar mıydınız?
LG örneği
Kore’de satılan buzdolaplarında “kimchi” için özel bölme
Hindistan'da parlak renkli ve sebze kısımları genişletilmiş
buzdolapları
Ortadoğu’da altın kaplamalı 71in düz ekran TV ($80,000!)
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
31. Global Ürün Tasarımı
Sanal Takımlar
Farklıülkelerde çalışan tasarımcılardan oluşan bir
takımın oluşturulması
Geleneksel takımlara göre böyle bir takımın
avantajları:
Dünya çapında en iyi insan kaynaklarının kullanılabilmesi.
Muhtemelen 24 saat çalışma
Bölgesel müşteri ihtiyaçlarının daha iyi belirlenmesi
Değişik altyapıdaki insanların getireceği fikir zenginliği.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
32. Ürün Tasarım ve Geliştirme Süreci Safhaları
1. Fikir üretimi 1. Idea generation
2. Fizibilite analizi 2. Feasibility analysis
3. Ürün teknik şartlarının belirlenmesi 3. Product specifications
4. Süreç teknik şartlarının belirlenmesi 4. Process specifications
5. Prototip geliştirme 5. Prototype development
6. Tasarımın gözden geçirilmesi 6. Design review
7. Pazar testi
7. Market test
8. Ürünün pazara sunumu ve tanıtımı
8. Product introduction
9. Değerlendirme ve takip
9. Follow-up evaluation
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
33. Fikrin Doğuşu
Tedarik zinciri tabanlı
Rekabetçi tabanlı
Fikirler
Tersine mühendislik
Araştırma geliştirme
tabanlı
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
34. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge)
Organize bir şekilde, yeni ürün tasarlama veya bilimsel
bilgi artırma çabalarıdır ve
Temel Araştırma: ticari uygulamalarla ilgili olmayan, bir konu
hakkındaki bilgilerin araştırılmasıdır (ergonomik acıdan insan
boyutlarının analizi gibi)
Uygulamalı Araştırma: amacı direk ticari uygulamalardır (Bir
arabanın içiyle ilgili ergonomik tasarımın analizi).
Geliştirme: uygulamalı araştırmaların ticari ürünlere
dönüştürülmesidir (Belirli bir model arabanın iç tasarımı).
IBM yıllık $5 milyar, Hewlett-Packard $4 milyar ARGE
için harcarlar.
Pazarda monopoli oluşturma, patent hakkı, yüksek
karlılık potansiyeli elde edilir.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
35. İmalat için Tasarım
(Design for Manufacturability)
Üretilebilirlik, bir ürünün imalat ve montajındaki kolaylıktır ve
maliyet, verimlilik ve kaliteyi etkiler.
Tasarımcı bir ürün tasarlarken, organizasyonun imalat
yeteneklerini dikkate almalıdır. Bu konuyla ilgili alt başlıklar;
Eşzamanlı mühendislik
Bilgisayar destekli tasarım
Üretim gerekleri
Geri dönüşüm
Yeniden imalat
Ortak bileşenler
Operasyonlar için Tasarım genel bir terimdir, imalata ek olarak
hizmeti de içerir
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
36. Eşzamanlı Mühendislik
(Concurrent Engineering)
Tasarım çalışmalarında, tasarım ve üretimden
sorumlu kişilerin arasındaki duvarın kaldırılması
ve ürün ve imalat prosesinin beraber
tasarlanması demektir
Tasarımın kısmen yada tümden yapılabilirliğinin/
üretilebilirliğini göz önüne alınmasını sağlar
Malzeme ve proses acısından daha düşük maliyetli
tasarımları mümkün kılar
Kritik malzeme ve ekipmanın önceden elde edilmesini
mümkün kılar
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
37. Bilgisayar Destekli Tasarım
(Computer-Aided Design - CAD)
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) bilgisayar
grafiklerini kullanarak ürün tasarımı yapmaktır.
Tasarımcıların verimliliğini 3-10 kata kadar arttırır
Ürünlerin teknik şartlarını içeren imalat bilgileri için bir
veri tabanı yaratır.
Önerilen tasarımlar üzerinde mühendislik ve maliyet
analizleri yapmaya olanak sağlar.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
38. Ürün Tasarımı
İmalat için Tasarım (Design for Manufacturability/Manufacturing)
Proses yeterliliklerinin göz önüne alınması
Montaj için tasarım (Design for Assembly)
Monte edilecek parçaların sayısının azaltılması, montaj sırası ve
kolaylığının dikkate alınması.
Geri dönüşüm için tasarım (Design for Recycling)
Materyallerin geri kullanımı ve çevre kirliliğinin azaltılması
Yeniden imal etme (Remanufacturing)
Kullanılmış ürünlerin eskimiş ve aşınmış parçalarının değiştirilip yeniden
piyasaya sunulması
Ortak bileşen kullanımı
Benzer ürünlerde aynı parçanın kullanılması
Gürbüz Tasarım
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
39. Geri Dönüşüm (Recycling)
Geri dönüşüm: kullanılmış ürünlerden
malzemelerin yada parçaların tekrar kullanılmak
için elde edilmesi
Geri dönüşüm sebepleri
Maliyettasarrufu
Çevrenin daha az kirletilmesi
Kanuni sebepler
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
40. Yeniden İmal Etme
Yeniden imal etme: kullanılmış üründeki kusurlu veya
aşınmış bileşenlerin tamir edilmesi/yenilenmesi
(refurbish) ve ürünün tekrar satılması
Yenilenmiş ürünler yeni bir ürünün maliyetinin %50’sine
satılabilir.
Yeniden imal etme kalifiye olmayan işgücü kullanılarak
yapılabilir.
Bazı devletler kullanılmış ürünlerin geri alınmasını
imalatçılarına şart koşar.
Sökme (Disassembly) için Tasarım: Parçalama
işleminin kolay bir şekilde olmasının sağlandığı
ürünler tasarlamak (vida yerine geçmeli bağlantılar)
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
41. Bileşen Benzerliği
(Component Commonality)
Birçok ürün veya ürün ailesi büyük ölçüde
benzer bileşenlerden meydana gelir.
Otomotiv sektöründe kullanılan parçalar:
Motorlar
ve vites kutuları
Su pompaları, vb.
Faydaları
kurma (installation) ve montaj için gerekli eğitim
ihtiyacını azaltır.
Maliyet ve tamir zamanlarını azaltır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
42. Kalite Fonksiyonun Aktivasyonu/Yayılımı
(Quality Function Deployment)
Müşteri istek ve önceliklerinin (müşterinin sesi –
voice of the customer) sistematik bir şekilde elde
edilip ürün/hizmet tasarımında kullanılmasıdır.
Kalite Evi – House of Quality
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
43. Kalite Evi – House of Quality
Correlation
matrix
Design
requirements
Customer
Relationship Competitive
require- assessment
ments
matrix
Specifications
or target values
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
44. Correlation:
X Strong positive
Positive
X X
X Negative
X X
* Strong negative
Im Engineering
Water resistance
Accoust. Trans.
Check force on
po
Energy needed
Energy needed
Competitive evaluation
rta Characteristics
to close door
level ground
to open door
resistance
Door seal
n ce X = Us
A = Comp. A
Window
t oC B = Comp. B
Customer us (5 is best)
Requirements t. 1 2 3 4 5
X AB
Easy to close 7
Stays open on a hill X AB
5
Easy to open 3 XAB
A XB
Doesn’t leak in rain 3
No road noise 2 X A B
Importance weighting 10 6 6 9 2 3 Relationships:
Strong = 9
level to 7.5 ft/lb
Reduce energy
Reduce energy
Medium = 3
Reduce force
current level
current level
current level
Target values
to 7.5 ft/lb.
Small = 1
Maintain
Maintain
Maintain
to 9 lb.
5 BA BA
B B BXA X
Technical evaluation 4
A
X B
X
3 A
(5 is best) 2 X A
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
X
1
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
45. Kano Modeli
Tasarım gereksinimlerini/özelliklerini sınıflandırmanın bir
yolu:
Olmazsa-olmaz özellikler
Temel gerekli özellik
Belli bir seviyeden öte tatmin sağlamazlar (Buzdolabının kablo
uzunluğu gibi)
Beklenen özellikler
Müşteri tatmininde sabit artışa neden olurlar (araba lastiğinin ömrü
gibi)
Heyecan verici özellikler
Müşteri tatminde aşırı artışa neden olan özellikler “wow” dedirtecek
kadar.
Tasarım olmazsa-olmaz özellikleri kapsamalı ve diğer iki
guruptan maliyetine göre kısmen kapsamalıdır
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
47. Hizmet Tasarımı
Hizmet; müşteriye yada müşteri için yapılan bir fiili ifade
eder
Hizmet aynı anda üretilip müşteriye sunulur, üründe
böyle değildir.
Hizmet sunmak için tesis, süreç ve yetenekler gereklidir.
Bir çok hizmet ürünle birlikte sunulur (garanti/tamir bakım
v.b.)
Hizmet paketi içerikleri
Gerekli fiziksel kaynaklar
Hizmet sırasında müşterinin kullanacağı (use, consume) yada
satın alacağı (purchase) ürünler
Açık (explicit) hizmetler (asıl/temel hizmet, arabanın yıkanması)
Gizli (implicit) hizmetler (yardımcı/ekstra hizmet kibarlık, yakınlık)
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
48. Ürün ve Hizmet Tasarımı Arasındaki Farklar
Somut-Soyut (Tangible – Intangible)
Hizmetler üretildiği anda tüketilir.
Hizmetler stoklanamaz
Hizmetin müşteriye görünürlüğü yüksektir
Hizmet sektörüne rakiplerin girmesi nispeten kolaydır
Hizmetin verildiği yer daha önemlidir
Servis sistemlerinin müşteri temas derecesi acısından
çok çeşitlidir.
Talep değişkenliği
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
49. Hizmet Tasarımı
Hizmet sistemlerinin müşteri ile olan teması
çok azdan çok fazlaya kadar değişebilir.
Örneğin:
Müşteriden yalıtılmış teknik çekirdek (yazılım
geliştirme)
Üretim hattı tipi (Otomatik araç yıkama)
Kişiselleştirilmiş hizmet (saç kesimi, sağlık hizmeti)
Tüketici katılımı (diyet programı)
Self servis (süpermarket)
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
50. Hizmet Tasarımı Safhaları
1. Kavramsallaştırma (Restoran açılması)
2. Hizmet paketi bileşenlerini tanımlama
• Nasıl bir mutfak, masalar, dekor, yemek türü
3. Performans şartlarını tanımlama
• Restoran aynı anda 40 kişiyi oturtabilecek şekilde olmalı,
mutfakta en az 5 kişi çalışabilmeli
4. Performans şartlarını tasarım şartlarına dönüştür.
• Mekanın genişliği, masaların, mutfağın yerleri
5. Tasarım şartlarını teslimat şartlarına dönüştür.
• Mutfak teknolojisinin, masaların seçimi, sunulacak yemek
çeşitlerinin ve prosedürlerin belirlenmesi
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
51. Hizmet Planının (Blueprint) Çıkarılması
Hizmet planı
Hizmet tasarımında, önerilen hizmet sisteminin
analizinde ve tanımlanmasında kullanılan bir metottur.
Hizmet teslimat sistemini kavramsallaştırmak
için kullanışlı bir araçtır.
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
52. Hizmet Planının çıkarılmasının adımları
1. Hizmetin sınırlarını belirle.
2. Müşteri ve personelin etkileşim/aktivite sırasını
belirle
• Akış şeması hazırla
3. Aktivite zaman tahminlerini yap bu zamandaki
değişkenliği belirle.
4. Potansiyel hata noktalarını belirle ve
önleyici/düzeltici süreçleri planla
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
54. İyi Tasarlanmış Bir Hizmet Sisteminin
Özellikleri
1. Organizasyonun misyonu ile uygun
2. Müşteriye uygun, kullanışlı (user friendly)
3. Dayanıklı/gürbüz
4. Devam ettirilmesi (sustain) kolay
5. Maliyetleri düşük
6. Müşterilerin elde ettikleri değeri görebildikleri
7. Arka planda yapılan operasyonlarla etkin bağlantılı
8. Temel birleştirici bir tema: rahat erişebilirlik/
kullanım yada hızlı servis
9. Yüksek kalite ve güvenilirlik konularında kullanıcıyı
emin kılmak
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş
55. Başarılı Bir Hizmet Tasarımı için
Tavsiyeler
1. Hizmet paketini tanımla (Hizmet planı)
2. Müşterinin bakış açısına odaklanmak
3. Hizmet paketinin verdiği imajı dikkate al
4. Müşterinin bakış açısının tasarımcının bakış açısından
farklı olduğunu unutma
5. Yöneticileri işin içinde olmasından ve tasarımı
kabullerinden emin ol
6. Soyut ve somut konular için kaliteyi tanımla
7. İşe alma, eğitim ve ödüllendirmenin müşteri beklentileri
ile bağlantılı olması gerekir
8. İstisnai durumlara karşı planlar hazırla
9. Hizmeti izlemek için sistemler oluştur
Güz 2007 Ürün ve Sistem Tasarımı
MÜH 100 Dr. Bülent Gümüş