2. Endülüs Emevi Devleti
• 750 yılında Abbasiler’in ayaklanması sırasında Şam’da
yapılan katliamdan kaçabilen Emevi ileri gelenleri
İspanya’ya gelerek, 756 yılında bağımsızlıklarını ilan
ettiler. Böylece İslam dünyasında başkenti Kurtaba Kenti
olan ikinci bir devlet kurulmuş oldu. İspanya’yı geri
almak isteyen Franklarla ve İspanyollarla uzun süre
savaştılar. Kuzey Afrika egemenliği için de Abbasilerle ve
Fatımilerle savaştılar. 1031 yılında iç karışıklıklar ve dış
saldırılar nedeniyle parçalandılar. Yerine sayıları 15′i
bulan küçük uydu devlet ( Tavaif-ül Mülk ) kuruldu.
Bunlar içinde en önemlisi Ben-ül Ahmer Devleti olup,
1492 yılına kadar varlığını sürdürmüştür.
4. Emirlik Dönemi (756-929)
788’e kadar hüküm süren I. Abdurrahman, iç ayaklanmaları
bastırdı ve dıştan gelen saldırıları önledi. Öldüğünde arkasında
güçlü bir devlet bıraktı. Ondan sonra tahta çıkan hükümdarlar
da yerel emirlerin ve Hıristiyanların ayaklanmalarıyla uğraştı.
Arap ayaklanmaları daha çok kuzeydoğudaki Ebro vadisi ile
doğuda Batliyos (bugün Badajoz) ve güneyde Gırnata’da (bugün
Granada) ortaya çıkıyordu. Vizigotların eski başkenti ve önemli
bir dinsel merkez olan Tuleytule’de (bugün Toledo) ise
Hıristiyanlar ayaklanıyordu. Bu karışıklıklara karşın Endülüs
Emevi hükümdarları nedeyse İspanya’nın tümünü denetim
altında tutmayı başarıyorlardı. Endülüs Emevileri canlı bir
ekonomi ve kültürel yaşam yaratmışlardı. Başkent Kurtuba
önemli bir ticaret merkezi olmanın yanı sıra Bağdat ve
Kahire’den sonra İslam dünyasının üçüncü bilim merkezi
olmuştu. Diğer önemli merkezler ise İşbiliye (bugün Sevilla),
Gırnata ve Tuleytule idi.
5. Kurtuba Külliyesi
• Endülüs Emevileri, Arap-İslam ve Ortodoks sanatı ile Latin ve
Vizigot sanatlarını İspanya’da birleştirerek önemli mimari eserler
yapmışlardır. Bunlar içinde en önemlileri Elhamra Sarayı ve
Kurtuba Külliyesidir.
7. • Kahire, Mekke, Medine, Bağdat ve Şam gibi o günün
gözde ilim merkezlerine çok sayıda öğrenci
göndererek bu merkezlerdeki ilmi gelişmelerin
Endülüs’e aktarımını sağladılar. Bu dönemde
Avrupa’daki kiliselerde bulunan papazlar dışında
okuma yazma bilen kimse zor bulunurken
Endülüs’te halkın tamamına yakını okur yazardı.
Ekonomik ve bayındırlık faaliyetlerinin artmasının
yanısıra başkent Kurtuba (Cordova) bir diplomasi
merkezi haline gelmişti. Sağlanan hoşgörü ortamı
sayesinde cami, kilise ve havra yan yana kavgasız
yaşama imkanı buldu. Sonuç olarak Endülüs, bu
dönemde Avrupa’nın en güçlü devleti olmuştur.
8. Endülüs Emevi Devletinden Kalma El Yazması Kuran-ı Kerim
• Kurtuba Avrupa’nın en geniş sahaya sahip olmuş
şehridir . O dönemde Kurtuba’da 113.000 ikamete
mahsus ev , 600 cami , 300 hamam , 50 hastane , 80
sübyan mektebi (ilkokul) , 17 medrese(üniversite) vardı .
IX. yüzyılda yaklaşık 4000 ilahiyat öğrencisi biraraya
gelmiştir . 100.000 cilt kitap içeren 20 resmi kütüphane
vardır. Fakat acı bir gerçektir ki bu el yazması
kitapların çoğu Kral Ferdinand tarafından yakılarak
ortadan kaldırılır.
9. Halifelik Dönemi (929-1031)
Endülüs Emevileri en parlak dönemini III. Abdurrahman
döneminde (912-961) yaşadı. III. Abdurrahman, Abbasilerin
dinsel önderliğini tanımayarak 929’da kendisini halife ilen
etti. İslam dünyası zaten bölünmüştü ve Mısır’da kurulan
Fatımiler de halifelik ilan etmişlerdi. III. Abdurrahman’dan
sonra halife olan II. Hakem, barışçı bir politika izledi. 976’da
başa geçen II. Hişam döneminde, halifenin veziri olan Hacib
Mansur 978’de yönetimi fiilen ele geçirdi ve 1002’ye kadar
da elinde tuttu. Sonraki halifeler siyasal bir varlık
gösteremediler ve Endülüs Emevi Devleti 1010’dan
başlayarak parçalandı. 1031’de de Endülüs Emevileri iktidarı
son buldu.
10. Tavaif-i Müluk(Küçük Devletçikler)
Endülüs Emevi topraklarında, Tavaif-i Müluk denen
küçük devletçikler kuruldu. Kurtuba’da 1031’de iktidar
olan Cevheriler varlığını ancak 1069’a kadar sürdürdü.
1090′da Kuzey Afrika’dan gelen Murabıtların ve 1145′te
gene Kuzey Afrika’dan gelen Muvahhidlerin
egemenlikleri de kısa ömürlü oldu. Bunlar içinde en
önemlisi Ben-ül Ahmer Devleti olup, 1492 yılına kadar
varlığını sürdürmüştür.
11. Sorular:
1-Endülüs Emevilerin hüküm sürdüğü topraklar
günümüzde hangi ülkedir?
2-Küçük Devletçiklerden varlığını en uzun
sürdüren devletçik hangisidir?
3-Kurtuba Camii ibadetten başka hangi görevi
görmüştür?
